jg 24 jaarboek 4 - Reynaertgenootschap

Hugo van Sint-Victor vertelt dat de duivel in de gedaante van Sint-
Jacobus verscheen aan een pelgrim die onderweg was naar Santiago
de Compostela. Hij herinnerde hem voortdurend aan de ellende van
dit leven en beweerde dat hij gelukkig zou zijn als hij zich ter ere
van hem van het leven zou beroven. De pelgrim greep meteen een
zwaard en maakte zich ter plekke van kant. Toen de man in wiens
huis hij onderdak had gevonden onder verdenking kwam te staan en
voor zijn leven vreesde, kwam de gestorvene meteen weer tot leven.
Hij verklaarde dat de demon die hem ertoe had gebracht om zelfmoord
te plegen hem wegleidde naar de plaats waar hij gemarteld
zou worden en dat plotseling de heilige Jacobus hen tegemoetkwam,
hem aan de duivel ontrukte en voor de troon van de Rechter bracht.
Ondanks de beschuldigingen van de demonen bereikte de heilige
dat hem het leven weer werd teruggegeven. 24
~ 197 ~
Tiecelijn 24
Reynaert zet de hagiografische topos ‘de wonderbaarlijke redding van een
zelfmoordenaar’ op zijn kop. Omdat hij de schat van zijn vader steelt, pleegt
die, als hij merkt dat de schat is gestolen, uit wanhoop zelfmoord (A 2481-
2483). Volgens zijn eigen verhaal is Reynaert onrechtstreeks verantwoordelijk
voor de zelfmoord van zijn vader. Het leugenverhaal vond de auteur niet in Le
jugement de Renart.
De wonderbaarlijke redding uit een hachelijke situatie
In het onderonsje dat koning Nobel, koningin Gente en Reynaert hebben,
vergeeft Nobel Reynaert volledig de vijandschap van Reynaerts vader – Reynaert
had die in zijn leugenverhaal immers opgevoerd als het brein achter de
samenzwering tegen Nobel – en Reynaerts eigen misdaden. De verteller geeft
na die vergiffenis de volgende commentaar: ‘Al was Reynaert blide doe, / Dat
en dinct mi gheen wonder wesen. / Jane was hi van der doot ghenesen?’ (A 2546-
2548). Bouwman en Besamusca vertalen die drie verzen als: ‘Dat Reynaert toen
blij was, lijkt me niet verbazingwekkend. Was hij immers niet van de dood gered?’
25 ‘Dat en dinct mi gheen wonder wesen’ heb ik vertaald als ‘lijkt me geen
wonder te wezen’ want, zoals ik al eerder heb aangegeven, in het heiligenleven
van Reynaert attendeert het woord ‘wonder’ op het spel met een hagiografische
topos.