jg 24 jaarboek 4 - Reynaertgenootschap

Tiecelijn 24
84 Zie noot 9.
85 Jackson 1985, p. 68.
86 Cf. III 45-47, 51-52.
87 Gezien de nadruk op echtbreuk (in tegenstelling tot het motief verwantschap, dat ook in
andere episodes veelvuldig voorkomt, is echtbreuk uitsluitend en nadrukkelijk in V 818.1-18
te vinden (parum curans federa lecti (‘zonder zich veel aan te trekken van het huwelijksbed’),
V 818.1; adulter (‘echtbreker’), V 818.2; mechum (‘echtbreker’), V 818.18; zelotipare (‘de horens
op te zetten’), V 818.8; zelotipasse (‘de horens opzette’), V 818.18) en de vermeende
verwantschap tussen Reynaert en Isegrim zou het ook nog mogelijk zijn om Reynaert en de
wolvin te lezen als een parodie op beroemde verhalen, behorend tot de matière de Bretagne,
over driehoeksrelaties tussen een oom, zijn vrouw en zijn neef. De affaire van Guinevere, de
vrouw van koning Artur, en Modred, Arturs neef, is voor het eerst beschreven in de Historia
regum Brittanniae van de Engelse geestelijke Geoffrey van Monmouth, een boek dat ruim tien
jaar voor de Ysengrimus werd gedicht verscheen (zie Geoffrey van Monmouth, Geschiedenis
van de Britse koningen, vertaald door Mark Nieuwenhuis, Amsterdam 2000, p. 191). Parallellen
met het verhaal over de overspelige liefde tussen Tristan en Isolde, de vrouw van Tristans
oom Mark, zijn in verband met de Roman de Renart al eerder opgemerkt (Cf. Foulet 1914,
p. 180; Nancy Freeman Regalado, Tristan and Renart: Two tricksters, in: L’ Esprit Créateur
16 (1976), p. 30-38). Of de dichter van de Ysengrimus met deze verhalen bekend was? Ik zou
het niet durven zeggen. Hij noemt in VII 191 weliswaar Bretonse vertellers, in een burleske
vergelijking (‘De Bretonnen beweren dat er evenveel van zijn (d.w.z. Isegrims, MN) rechterbil
werd gesnoeid als een leerlooier in Reims voor drie stuivers verkoopt’), maar niet in verband
met de matière de Bretagne.
88 Huet 1921, p. 384-385; Hesse 1997, p. 116. Mölk 1993. Zie ook het artikel van Hans
Rijns over de fabeltraditie elders in dit jaarboek.
89 Vulpes et ursa; de Latijnse tekst is overgenomen uit Mölk 1993, p. 521-522.
90 Verbale overeenkomsten: irascitur (Romulus)-iratam lupam (Y V 760); fugientem ... effugere
(Romulus)-fugiensque fugansque (Y V 793); hostis (Romulus)-hostis (Y V 750, 767, 803);
laqueum (Romulus)- laqueum (Y V 811); astucia (Romulus)-astu (Y V 802); agere (Romulus)agam
(Y V 818.4), agis (Y V 818.12).
91 In het Karolingische dierengedicht Aegrum fama fuit (cf. Ziolkowski 1993, p. 61-66) is
het ook de beer, en niet de wolf, die het slachtoffer wordt van de list van de vos.
92 Cf. V 784.
93 Cf. Knapp 1979, p. 65-76; Mann 1988; Mölk 1993, p. 51.
94 Matteüs, 5:44; Lucas, 6:27, 35.
95 Cf. D.H Green, The Beginnings of Medieval Romance. Fact and Fiction, 1150-1220,
Cambridge, 2002, p. 15.
96 Cf. Mölk 1993, p. 517.
~ 184 ~