jg 24 jaarboek 4 - Reynaertgenootschap

~ 179 ~
Tiecelijn 24
zonder V 818.18 mist Reynaert en de wolvin een in de directe rede weergegeven
bespotting; 5) zonder de verkrachting staat het leed van de wolvin niet in
verhouding tot dat van de welpen en Isegrim; 6) met V 818.1-18 ondergaat
de wolvin een vergelijkbaar lot als dat van de wolf in De bedevaart (terwijl ze
vastzitten in een deuropening richt Reynaert zijn agressie op hun edele delen).
V 818.1-18 vormt dus een eenheid met de omringende tekst – Reynaert en de
wolvin en de Ysengrimus als geheel – en maakt deel uit van de oorspronkelijke
compositie van dit dierenepos.
Aantekeningen
1 De volledige tekst van de Ysengrimus is overgeleverd in vijf handschriften. In B, het enige
manuscript met de volledige passage, zijn de verzen V 818.1-18 ingevoegd tussen V 817 en
818, midden in een distichon. In C, D en E komen V 818.5-6, 9-10 en 15-18 niet voor; de
overige tien verzen zijn ingevoegd tussen V 814 en 815, ook weer midden in een distichon. In
A mist V 818.1-18; cf. Voigt 1884, p. III-XVI, en Mann 1987, p. 188-189 en 461. Mann nam
de betwiste passage wel op in haar editie, als V 818.1-18, om verwarring met de nummering
in Voigts tekstuitgave te voorkomen.
2 Zie (o.a.) Foulet 1914, p. 123-139, Donovan, 1983, p. 36-37, en Varty 1983, p. 40, over het
verhaal van de verkrachting in de Ysengrimus en in de Roman de Renart.
3 Ed. Jozef Janssens, Rik van Daele, Veerle Uyttersprot en Jo de Vos, Van den vos Reynaerde.
Het Comburgse handschrift, Leuven, 1991.
4 Voigt 1884, p. XVI. Het totale aantal verzen van de Ysengrimus bedraagt 6574. Aan het
eind van A en B wordt het getal 6674 vermeld. Omdat A noch B zoveel verzen hebben, is die
mededeling ouder en stamt wellicht uit het origineel; 6674 zou een verschrijving van de kopiist
zijn voor het juiste getal, 6574, aldus Voigt. Hoe dit ook zij, ik zie in deze getallen geen
overtuigend argument om V 818.1-18 als een interpolatie te beschouwen.
5 Huet 1921, p. 382-384.
6 ‘In het standaard-handschrift wordt dit tafereel tamelijk fatsoenlijk gehouden; het is een
verbloemde versie, die in de handschriften verschillend wordt behandeld’; Van Mierlo 1946,
p. 175, ad V 815-820.
7 Sypher en Sypher 1980, p. 232.
8 Charbonnier 1983, p. 197.
9 Varty 1984, p. 414. Ook Hesse wijst in verband met het gedrag van de wolvin op de pastourelle
(Hesse 1999, p. 117).
10 Kuiper 1984, p. 91.