jg 24 jaarboek 4 - Reynaertgenootschap

Tiecelijn 24
V 818.1-18 van Reynaert en de wolvin heeft dus tal van motieven gemeen met
de beide hierboven besproken episodes en met andere passages in de Ysengrimus.
Het gaat om de volgende motieven en opposities: verwant-vreemdeling,
liefde, trouw, dienstvaardigheid, naastenliefde, naar binnen gaan, vastzitten,
gastvrijheid, een grap, meester(es)-dienaar, een deur/ingang, spel en een verwijzing
naar een schriftelijke bron. 98 Er zijn dus nog heel wat meer thematische
verbanden tussen V 818.1-18 en de omringende tekst dan enkel gastvrijheid,
waar Mann op heeft gewezen. 99 Het is dus niet zo, zoals Voigt en Gravdal
menen, dat Reynaerts avontuurtje met de wolvin strijdig is met de samenhang
binnen het verhaal of losstaat van andere episodes. 100
Naast allerlei motieven maakt ook een aantal overeenkomsten in de verhaalstructuur
aannemelijk dat V 818.1-18 deel uitmaakt van de oorspronkelijke
tekst. Zo vertoont de scène in De bedevaart waarin Isegrim klem komt te zitten
in een deuropening duidelijke parallellen met het vastzitten van de wolvin in
het vossenhol: in beide verhalen zit een wolf vast in een deuropening en wordt
dan mishandeld en bespot; in De bedevaart richt Reynaerts agressie zich op de
geslachtsdelen van de wolf, in V 818.1-18 op die van de wolvin. De vastgeklemde
wolf wordt door de vos in zijn mannelijkheid geraakt, krijgt letterlijk op zijn
kloten, terwijl zijn vrouw – als V 818.1-18 een interpolatie zou zijn – enkel
het slachtoffer wordt van verbaal en niet van lichamelijk geweld. Deze afloop
stemt niet overeen met de structuur van de list, want in De bedevaart en in alle
andere episodes waarin Isegrim wordt mishandeld, gaat spot steeds gepaard
met geweld. Zonder V 818.1-18 mist Reynaert en de wolvin een bespotting in
de directe rede en zou daarmee een opvallende uitzondering vormen in die zin
dat het dan de enige episode in de Ysengrimus is waarin de winnende partij het
slachtoffer na een geslaagde list niet in de directe rede bespot. Mét V 818.1-18
stemt de structuur van de list in Reynaert en de wolvin wel overeen met die in
andere episodes en vormt daarom een overtuigender climax dan een scheldpartij;
zonder geweld en spottende woorden, zoals in andere episodes, dooft de
spanning in de zorgvuldig opgebouwde scène als een nachtkaars uit.
Voorts staat het leed van de wolvin, als ze alleen vast heeft gezeten in het hol
en bespot is maar geen lichamelijk geweld heeft ondergaan, niet in verhouding
tot wat de vos Isegrim en de welpen heeft aangedaan. Ook omdat Reynaert
het feitelijk op Isegrim gemunt heeft (hij wil de wolf als pater familias in zijn
eer aantasten), is de verhaalopbouw evenwichtiger wanneer hij niet alleen de
jongen bezoedelt, maar ook de wolvin te lijf gaat en daarmee niet zozeer haar,
maar vooral Isegrim onteert.
~ 176 ~