jg 24 jaarboek 4 - Reynaertgenootschap

~ 171 ~
Tiecelijn 24
Al zou een stel beesten als Reynaert en de wolvin een uitgelezen paar vormen
om de dierlijke drijfveren achter de hoofse liefde te illustreren of om een pastourelle
– als de dichter van de Ysengrimus met dat genre bekend was – te parodiëren,
toch denk ik dat het verhaal van de gebeurtenissen rondom het vossenhol
niet, of niet in de eerste plaats, bedoeld is als parodie op liefdesgedichten of
pastourelles; alle motieven in V 818.1-18 zijn namelijk verklaarbaar vanuit de
omringende tekst, terwijl de uitvoerig geschilderde locus amoenus schatplichtig
lijkt te zijn aan de eerder besproken passages in de Metamorphoses. 87
De fabel van de vos en de berin
In het onderzoek naar mogelijke bronnen voor het verhaal van Reynaert en de
wolvin is gewezen op de fabel van de vos en de berin, overgeleverd in de Romulus,
een wijd verspreide verzameling Latijnse fabels, en – in het Frans – in de
fabels van Marie de France. 88 Om de lezer in staat te stellen een beeld te krijgen
van de raakvlakken tussen deze fabel en de bewerking ervan in de Ysengrimus
geef ik hieronder mijn vertaling en de Latijnse tekst.
Een berin kwam een wellustige vos tegen, die haar vroeg om zich
voor hem neer te vleien, dan konden ze paren. Verontwaardigd dat
zo’n ondermaats beest haar onbeschoft had gevraagd om hoererij
met hem te bedrijven, verbood ze hem dreigend ooit nog zoiets te
vragen, om te voorkomen dat ze tegen haar zielenheil zou lijken te
handelen. ‘Als ik ooit nog eens merk dat je me lastig valt met vragen
naar zulk wangedrag,’ zei ze tegen hem, ‘zal ik je gretig grijpen en
nog gretiger verscheuren.’ ‘Neem toch geen aanstoot aan mijn vraag,’
antwoordde hij, ‘want je weet donders goed dat ik met je zal doen wat
ik heb bedacht, hoe hard je ook tegenstribbelt.’ De berin werd vreselijk
kwaad om deze woorden en ging meteen achter de vluchtende
vos aan om hem te pakken. De vos, die niet aan de berin kon ontkomen,
rende heen en weer door struikgewas met vlijmscherpe dorens.
Maar ondanks alle hindernissen volgde de vijand zijn kronkelpaden
tot ze bleef steken, verstrikt in die dorens en buigzame twijgen. Toen
de vos zag dat ze in de val was gelopen die hij voor haar had gezet,
liep hij via een andere weg om haar heen. Hij had zijn zin gekregen
zoals hij haar had voorspeld en leefde zonder dralen zijn lusten op
haar uit. De berin verbaasde zich over de brutaliteit van de vos en
was tegen haar wil aan hem overgeleverd omdat ze zich niet kon ver-