jg 24 jaarboek 4 - Reynaertgenootschap

Tiecelijn 24
waarin Reynaert Isegrim een loer draait, of waarin de wolf door andere dieren
of mensen wordt mishandeld, wordt in de directe rede de spot met hem gedreven.
56 Ook in de twee episodes waarin Reynaert door andere dieren wordt
afgetroefd, eindigt het verhaal met spot in de directe rede. 57 Zonder V 818.1-
18 klopt de ontknoping dus niet. Mét deze verzen, waarin spot in de directe
rede is verwerkt, stemt de afloop van Reynaert en de wolvin wel overeen met de
liststructuur in de andere episodes. Dit pleit voor de authenticiteit van de verkrachtingsscène,
vooropgesteld dat de streek die de vos met de wolvin uithaalt
binnen het kader van de structuur van de list geen uitzondering op de regel
vormt.
Sic lusit (‘Zo schertste hij’) in V 819 is beter op zijn plaats na V 818.1-18,
waar we lezen welke grappen Reynaert maakt; anders blijft het sic wel erg in
de lucht hangen. Voorts maakt de vrijwel letterlijke herhaling van sua gaudia
testans (V 817) in V 819 (sua … demonstrans gaudia) zonder V 818.1-18 geen
handige indruk; met V 818.18 lijken deze woorden veel meer op hun plaats.
Tenslotte had Reynaert de wolvin ook wel bij het wolvenhol kunnen bespotten
en uitschelden en zich de moeite besparen om haar mee te lokken naar
zijn burcht. Hij wilde haar echter in zijn hol lokken, wetend dat zij klem zou
komen te zitten, omdat hij andere plannen met haar had.
In De geschiedenis met de ham en De vos en de haan, episodes waarin Reynaert
wordt afgetroefd, ontkomt de vos zonder kleerscheuren. Dit zijn de enige
episodes waarin een ander dier dan Isegrim het onderspit delft, afgezien dan
van Isegrims vrouw in Reynaert en de wolvin. De parallellen met het lot van de
wolf in De bedevaart (vastgeklemd in een deuropening en vervolgens afgetuigd)
wekken de verwachting dat Isegrims vrouw in Reynaert en de wolvin slachtoffer
wordt van lichamelijk, meer in het bijzonder seksueel, geweld, omdat Reynaert
het in De bedevaart had voorzien op Isegrims edele delen. Ovidiaanse connotaties
van de ‘liefdesjacht’ en het Tempedal als decor wijzen ook in deze richting,
evenals parallellen met de fabel van de vos en de berin die ik verderop zal bespreken.
Vooropgesteld natuurlijk dat de verteller hier geen spel speelt met de
verwachtingen van zijn publiek.
De daad (V 818.1-820)
En zonder zich veel aan te trekken van het huwelijksbed van zijn
oom, besprong de boosaardige echtbreker de onbeweeglijke dame.
~ 162 ~