jg 24 jaarboek 4 - Reynaertgenootschap

Tiecelijn 24
Het motief vastzitten heeft onveranderlijk met geweld te maken, geweld waar
Isegrim (en zijn vrouw in Reynaert en de wolvin) het slachtoffer van wordt. In
Isegrim visser komt de wolf tijdens het vissen met zijn staart in het ijs vast te
zitten en weet pas na een vreselijk pak slaag te ontsnappen wanneer de oude
Aldrada met een bijl zijn staart afhakt. In De bedevaart wordt Isegrim in een
deuropening vastgeklemd en dan zwaar mishandeld. In de voorlaatste episode,
Isegrims eed, trapt Isegrim in een wolfsklem, waar hij zich alleen uit kan bevrijden
door zijn poot af te bijten.
Terug naar het verblijf van de bedevaartgangers. Na enig heen en weergepraat
rammen de dieren de wolf in elkaar:
De haan belaagde zijn rug, de vos zijn mannelijkheid, de gans zijn
staart; de een pikte, de ander beet, de derde trapte hem vol woede.
[…] Zoals onder hamerslagen een tang het ijzer in haar greep houdt,
zo plette en walste de juichende gans zijn staart. Zoals een goed gehanteerde
handzame bijl planken houwt, zo rukte de haan hem zijn
haren met vlees en al tot op het bot uit. Toch kon hij die geweldige
woedeaanvallen niet voelen, zo woest ging Reynaerts razernij tekeer.
Gallus terga, marem uulpes, caudam occupat anser;
uellit is, hic mordet, calcitrat ille furens.
[...]
Qualiter astringit ferrum sub uerbere forceps,
sic angit caudam, sic premit anser ouans.
Astulat ut plancam bene mota dextra dolabra,
sic cum carne pilos gallus ad ossa rapit.
Non tamen ille potest tantos sentire furores,
Reinardi feritas tam rabiosa furit. (IV 641-642, 645-650)
Ook deze scène wordt geïllustreerd met vergelijkingen uit de sfeer van ambacht
en huishouden. De bijl die planken houwt herinnert aan de vergelijking
over de wig, wanneer verteld wordt dat de wolvin vast is komen te zitten in het
vossenhol (V 799-800).
De hierboven besproken passages (de wolvin klemvast in het vossenhol, de
wolf klemvast in het pelgrimsonderkomen in het bos) vertonen een aantal overeenkomsten:
de motieven klem zitten en gastvrijheid, de oppositie binnen-buiten
(rondom de deur/ingang) en het gebruik van vergelijkingen. Een opvallend
verschil is dat de wolf in De bedevaart klem komt te zitten wanneer hij naar
~ 156 ~