jg 24 jaarboek 4 - Reynaertgenootschap

Tiecelijn 24
gesleurd door de onderwereldgod (M V 395). Zo snel gaat het met de ‘liefde’
(amor, M V 396). 29
We kunnen er slechts naar gissen of de dichter van de Ysengrimus verwachtte
dat zijn publiek bekend was met deze connotaties of dat Tempe, zoals Mann
in een noot schrijft, enkel voor vallei staat. 30 Dat een locus amoenus als Tempe
wordt aangeduid, is niet opmerkelijk, en misschien heeft Mann wel gelijk,
maar een kenner van de Metamorphoses, zoals ook de Gentse dichter was, zal
op de hoogte zijn geweest van wat Io daar is overkomen.
De rots en de slinger (V 775-776)
De rots die boven de locus amoenus uittorent mag dan geen opzienbarend
element zijn in de context van een aan de klassieke traditie schatplichtige, poëtische
beschrijving van het Tempedal, in de omgeving van Gent, waar de avonturen
van wolf en vos zich afspelen, is het wel een opvallende verschijning. 31
De rots is vanuit literaire conventies dus nog wel te verklaren, maar hoe zit het
met de vergelijking met de slinger? Ook in dit geval biedt het werk van Ovidius
aanknopingspunten, want daarin komt twee keer zo’n vergelijking voor om een
afstand mee aan te duiden. 32 Met name het verhaal van de Griekse held Perseus
en de Ethiopische prinses Andromeda in de Metamorphoses vertoont interessante
parallellen.
Vliegend boven Afrika ziet Perseus een meisje dat is vastgeketend aan een
rots; Andromeda is ertoe veroordeeld om door een zeemonster te worden verslonden.
Perseus laat haar ouders beloven dat zij zijn bruid wordt als hij haar
redt. Dan duikt het monster op uit zee ‘en naderde de rots op slingerafstand,
dus zover als / een Baleaar zijn loden kogel door het luchtruim slingert’ (tantum
aberat scopulis quantum Balearica torto / funda potest plumbo medii transmittere
caeli, M IV 709-710). 33
Hier hebben we quantum (even ver), funda (een slinger) en scopulis (rotsen), in
een passage met een mannelijke en een vrouwelijke hoofdrolspeler. En er zijn
nog meer parallellen. Een damsel in distress is vastgeketend (uincto, M IV 694)
aan een rots, zoals de wolvin vast komt te zitten (uincta, V 1120) in Reynaerts
hol aan de voet van een rots, zoals we verderop zullen zien. Verder wordt Perseus
aangeduid als hospes (gast, M IV 695, 793), en zoals gezegd is gastvrijheid
een belangrijk motief in de Ysengrimus. Het komt voor in het relaas van
Reynaerts bezoek aan het wolvenhol, en in de verkrachtingsscène presenteert
~ 150 ~