jg 24 jaarboek 4 - Reynaertgenootschap

van een glinsterend beekje dat zich kronkelend tussen stenen door
slingerde die het vergeefs tegenhielden. Aan de andere kant een allerlieflijkste
vallei die een ware bloemenweelde tentoonspreidde; met
recht noemde Lente dat zijn woning. Aan de voorzijde lag een pad
zonder een enkele bocht, aan de achterzijde weerklonk een bos van
talloze zingende vogels.
Sublimis scopulus cono petit ethera, quantum
it spatii funda parua rotante silex.
Hinc rupis: strepitus per saxa tenentia frustra
serpere nitentis dulce susurrat aque.
Illinc: florigero uultu blandissima Tempe
hospitium proprio uer sibi iure dicat.
Ante: iacet nulla totus uertigine trames.
Post: auium uario silua canore sonat. (V 775-782) 18
~ 147 ~
Tiecelijn 24
Bovenstaande verzen vormen de uitvoerigste landschapsbeschrijving in de
Ysengrimus. Reynaerts hol bevindt zich in een locus amoenus, een idyllisch
landschap dat altijd meerdere van de volgende elementen omvat: één of meer
bomen, een weide, een bron of beekje, bloemen, gezang van vogels en een
zwoel briesje. De rots en de vallei verwijzen naar het Tempedal in het Griekse
Thessalië, een rotsachtig, ruig begroeid dal aan de voet van de Olympus.
Tempe is in de Latijnse poëtische traditie de generische naam geworden voor
een locus amoenus, zoals hier in de Ysengrimus. 19 In Latijnse liefdespoëzie uit
de middeleeuwen, voor een belangrijk deel afkomstig uit West- en Midden-
Europa, komt daar nog de lente, hét jaargetijde voor liefdesavonturen, bij als
een karakteristiek onderdeel van het idyllische landschap. 20 Dit soort liefdesgedichten,
met een Natureingang en allerlei elementen van de locus amoenus,
vinden we al ruim voor de Ysengrimus geschreven werd (omstreeks 1150). Een
vroeg voorbeeld is het uit het begin van de elfde eeuw daterende Leuis exsurgit
Zephirus. 21 Gezien de brede literaire kennis van de dichter van de Ysengrimus
is het niet onwaarschijnlijk dat hij bekend was met dit soort lenteliederen. 22
Uiteraard kende hij de locus amoenus ook uit klassieke teksten als de Metamorphoses.
Met dit topos wekt hij verwachtingen ten aanzien van het vervolg van het
verhaal: een amoureuze ontmoeting. Maar dat het er niet zachtzinnig aan toe
zal gaan, ligt in de omgekeerde wereld van het dierenepos al op voorhand vast.
De hoofdrolspelers zijn immers beesten, de vos is een hoogst onbetrouwbaar