jg 24 jaarboek 4 - Reynaertgenootschap

Tiecelijn 24
Ik hoop zo de plaats van V 818.1-18 in de Ysengrimus te verduidelijken en
nieuwe argumenten aan te dragen over de vraag of deze omstreden passage
al dan niet als een interpolatie beschouwd dient te worden. De hierboven genoemde
argumenten zal ik in de loop van mijn betoog becommentariëren.
Daarnaast bespreek ik een aantal passages uit Ovidius’ Metamorphoses die wellicht
kunnen bijdragen aan de interpretatie van Reynaert en de wolvin. 16
Voorspel in het wolvenhol (V 705-774)
In het verhaal van de vos en de wolvin is Isegrim afwezig (hij heeft zich door
Reynaert laten verlokken om in te treden in de Gentse Sint-Pietersabdij, waar
volgens de vos overvloedig gegeten wordt). Met Reynaert en de wolvin als enige
spelers op het toneel herinnert niets aan de wereld van kerk en klooster, die zo
kenmerkend is voor de Ysengrimus.
Wat is er nu in het wolvenhol gebeurd? Reynaert heeft tegenover de welpen
de verwachting uitgesproken dat hun vader niet lang meer te leven heeft en hen
vervolgens bezeikt, bescheten en bespot. Huilend roepen ze hun moeder, die
naar buiten rent om de vos te pakken. Reynaert is echter al te ver weg en daarom
roept ze hem toe dat hij terug moet komen om op gepaste wijze afscheid
van elkaar te nemen: hij door haar te bedanken voor de genoten gastvrijheid,
zij door hem bij het afscheid te kussen ten teken van haar genegenheid. Maar in
de omgekeerde wereld van de Ysengrimus maskeren de woorden ‘gastvrijheid’
en ‘kus’ geweld: in de laatste episode (Isegrims dood) spreken zowel Isegrim als
de zeug Salaura over kussen, terwijl ze beide van plan zijn om hun tanden in
elkaar te zetten. 17 Dan gaat de wolvin achter de deur in een hinderlaag liggen,
nadat ze eerst de welpen in veiligheid heeft gebracht. Gewiekst als Reynaert is,
doorziet hij haar plan en bekogelt haar met modder en stenen. Woedend rent
de wolvin achter hem aan, naar de vossenburcht niet ver daarvandaan, maar
middenin de achtervolgingsscène brengt de verteller de handeling tot stilstand
om het decor van de komende gebeurtenissen te schilderen.
Landschap en vossenhol (V 775-782)
Een hoge rots reikte met zijn piek naar de hemel, even ver als een
kiezelsteen vliegt die met een kleine slinger wordt weggeslingerd.
Aan de ene kant van de rots klonk fluisterend het zachte geklater
~ 146 ~