jg 24 jaarboek 4 - Reynaertgenootschap

~ 145 ~
Tiecelijn 24
Anders dan Voigt gaf Jill Mann in haar in 1987 verschenen editie met Engelse
vertaling de passage wel een plaats in de tekst. Ze stelt dat de verzen
die Voigt als een interpolatie zag waarschijnlijk door een kopiist of lezer zijn
verwijderd vanwege hun seksueel getinte inhoud en dat thematische verbanden
tussen deze regels en de omringende tekst erop duiden dat ze deel uitmaken
van het oorspronkelijke werk. 11 Het enige verband waar Mann vervolgens naar
verwijst, het motief gastvrijheid, bespreekt ze in de inleiding van haar editie. 12
Kathryn Gravdal publiceerde in 1991 een studie over verkrachting in de
literatuur en het recht van middeleeuws Frankrijk. In het hoofdstuk over de
lotgevallen van Hersent in de Roman de Renart wordt de Ysengrimus besproken
als bron van de branches waarin de vos de wolvin verkracht. Gravdal verwijst
in haar boek naar de editie van Voigt, citeert dan V 818.3-818.4 naar de editie
van Mann, maar noemt V 818.1-18 een interpolatie, zonder op de argumenten
van Voigt en Mann contra en pro de authenticiteit ervan in te gaan. Merkwaardig
genoeg schrijft ze V 818.1-18 elders in haar boek wel weer aan de dichter
van de Ysengrimus toe. 13
In 1993 publiceerde Ulrich Mölk een artikel over de herkomst van het verhaal
van de verkrachting van de wolvin waarin hij betoogt dat het om een
interpolatie gaat. Aan Voigts argumenten tegen de authenticiteit van V 818.1-
18 voegt hij er nog twee toe: het aanduiden en optreden van de vos als een
notoire vrouwenheld zijn in tegenspraak met zijn ‘epischen Stilisierung’, en
het feit dat de in V 818.17 genoemde schriftelijke bron voor het verhaal niet
strookt met de ‘epische Genese’ van het gedicht van Bruun de beer. 14
In mijn in 1997 gepubliceerde vertaling heb ik de editie van Mann gevolgd en
zodoende V 818.1-18 in de tekst opgenomen. 15
Het eerste deel van Reynaert en de wolvin, het bezoek van de vos aan het
wolvenhol (V 705-774), zal ik eerst kort bespreken, waarbij ik me vooral zal
richten op motieven. V 775-820 en 1117-1124 (onderdeel van Isegrim in het
klooster) analyseer ik meer in detail. Hiermee hoop ik meer licht te kunnen
werpen op de samenhang tussen de gebeurtenissen rondom het vossenhol en
de omringende tekst, met name de overige verzen van Reynaert en de wolvin en
twee andere episodes: De bedevaart (IV 1-810) en De geschiedenis met de ham
(I 1-528). De wijze waarop Isegrim in De bedevaart wordt afgetuigd vertoont
namelijk parallellen met Reynaerts schandalige behandeling van de wolvin,
terwijl in De geschiedenis met de ham, het openingsverhaal van de Ysengrimus,
Isegrim wraak wil nemen op de vos voor het leed dat hem, zijn kinderen en zijn
vrouw is aangedaan in De bedevaart en Reynaert en de wolvin.