jg 24 jaarboek 4 - Reynaertgenootschap

Tiecelijn 24
De vermeende interpolatie
Ernst Voigt, de Duitse geleerde en kenner van middeleeuws-Latijnse dierenpoëzie
die in 1884 een voortreffelijke editie van de Ysengrimus bezorgde,
beschouwde de passage als een interpolatie; het kon hem niet overtuigen dat
de wolvin zich, na alles wat Reynaert haar en de welpen had aangedaan, met
plezier door de vos liet nemen en hem even later, in aanwezigheid van haar
man, weer dood wenste. Verder wijst hij erop dat de dichter zwijgt over het
familieleven van de wolf en zeer terughoudend is als het gaat om ‘geslechtlichen
Puncte’. ‘So kann es keinem Zweifel unterliegen,’ aldus Voigt, ‘dass wir es hier
mit einem dem Zusammenhang der Erzählung wie dem Geist des Originals
gleichmässig widerstrebenden Einschub zu thun haben.’ Ook wijst hij er op
dat het in handschrift A en B vermelde totale aantal verzen van de tekst geen
ruimte laat voor V 818.1-18. 4
Gérard Huet, auteur van een in 1921 gepubliceerd artikel over de ontmoeting
tussen de vos en de wolvin in de Ysengrimus en in andere teksten, vermeldt dat
Voigt V 818.1-18 als een interpolatie beschouwt, maar gaat zelf niet in op deze
kwestie. 5
Jozef van Mierlo volgde in zijn vertaling (1946) de editie van Voigt en heeft
zodoende de verzen V 818.1-18 achterwege gelaten. In een noot vermeldt hij
wel dat er andere versies bestaan. 6 In de in 1955 verschenen Duitse vertaling
van Albert Schönfelder, eveneens gebaseerd op de editie van Voigt, wordt met
geen woord over de vermeende interpolatie gerept. Francis J. Sypher en Eleanor
Sypher, de bezorgers van de eerste Engelse vertaling (1980), die evenals Van
Mierlo en Schönfelder Voigts tekst vertaalden, namen de passage wel op, met
daarbij de volgende toelichting: ‘This passage is lacking from MS. A, but present
in MS. B, and, in slightly abbreviated form, in other MSS. as well. (…) The
passage is undoubtedly authentic, but was evidently censored by a redactor in
the course of transmission of the text of MS. A.’. 7 In de Franse vertaling van Elisabeth
Charbonnier, eveneens naar Voigts editie en voor het eerst gepubliceerd
in 1983, is de verkrachtingsscène wel te vinden, waarbij in een noot wordt opgemerkt
dat het om een interpolatie gaat, geïnspireerd op de Roman de Renart. 8
Kenneth Varty vermeldt in een artikel uit 1984 over de verkrachtingsscène
in de Ysengrimus en de Roman de Renart de controverse rondom V 818.1-18,
zonder zelf partij te kiezen, en merkt op dat de bewuste verzen enigszins doen
denken aan Latijnse pastourelles. 9 In een artikel dat in hetzelfde jaar verscheen,
spreekt Willem Kuiper zelfs van twee interpolaties. 10
~ 144 ~