jg 24 jaarboek 4 - Reynaertgenootschap

liefDeSSpel in HeT VOSSenHOl?
Reynaert en de wolvin in de Ysengrimus (V 705-820, 1117-1124)
Inleiding
~ 143 ~
Artikel / Tiecelijn 24
Mark nieuwenhuis
Ongeveer halverwege Isegrim in het klooster, de episode in de Ysengrimus
waarin het verhaal van Isegrims verblijf in de Gentse Sint-Pietersabdij wordt
verteld, verplaatst de verteller de handeling naar het wolvenhol. Onder het
voorwendsel van familiebezoek maakt Reynaert van Isegrims afwezigheid
gebruik om op de wolvenjongen te plassen en te poepen. Vervolgens bekogelt
hij hun moeder met modder en stenen. Woedend rent de wolvin haar hol
uit, Reynaert achterna, maar komt klem te zitten in de ingang van zijn hol.
De vos bespot haar, zoals hij ook zijn vijand Isegrim bespot wanneer hij hem
weer eens in de val heeft gelokt. Daarna bespringt Reynaert de wolvin, in
het grootste deel van de bewaard gebleven manuscripten althans. Mede op
grond van eigenaardigheden in de handschriftelijke overlevering is de verkrachtingsscène
(boek V vers 818.1-18) meer dan eens bestempeld als een
interpolatie. 1
Er is al heel wat inkt gevloeid over de affaire tussen de vos en de wolvin, met
name in de literatuur over de Roman de Renart, waarin de verkrachting van
Hersent een spilfunctie vervult. 2 In Van den vos Reynaerde vormt Reynaerts
avontuurtje met Haersint (Dat hi mijn wijf hevet verhoert, A 73) een belangrijk
deel van de aanklacht die Isegrim tegen Reynaert indient. 3 In studies over de
volkstalige teksten wordt meer dan eens naar de Ysengrimus verwezen als bron
van dit verhaal. In de literatuur over het Gentse dierenepos is de verkrachtingsscène
weliswaar in enkele publicaties besproken, maar nog nooit in de context
van de episode over Reynaert en de wolvin (V 705-820, 1117-1124) of in samenhang
met de gehele tekst. In deze bijdrage zal ik ingaan op de relatie tussen
V 818.1-18, het verhaal van Reynaert en de wolvin en andere episodes in de
Ysengrimus. Eerst geef ik een kort overzicht van wat er in het onderzoek over
de vermeende interpolatie is geschreven.