jg 24 jaarboek 4 - Reynaertgenootschap

Tiecelijn 24
Brugge en Gent een van de grote Vlaamse lakensteden. Het pad lag dus voor
Reynaert de vos open, maar het was vooral de kat die er furore zou maken. Op
de tweede zondag van mei trekt nog steeds de driejaarlijkse Kattenstoet door
de Ieperse straten. De kattenkoers en de kattenfoor vinden in maart plaats. De
Ieperse kat heeft een lange geschiedenis, een mengeling van legende, fantasie en
historie (en dierenmishandeling). In Ieperse kronieken is er sprake van levende
katten die naar beneden werden geworpen, eerst van het kasteel in de Meersch,
later van de Sint-Maartenskerk en sedert 1476 uit de belforttoren. Dit was geen
uniek gebeuren want in de middeleeuwen werden op heel wat plaatsen in Europa
katten geofferd. Ze werden verbrand, doodgeknuppeld of zoals in Ieper
levend naar beneden gegooid (tot in 1817). Wellicht wilden de middeleeuwers
de kat als rustverstoorder straffen of wilden ze het kwaad afweren. Vandaag
gooit men pluchen katten en heeft men de zaak gecommercialiseerd. De ‘kattenklauw’
vond zijn oorsprong in dit dieronvriendelijk gebeuren, een koffiekoek uit
gerezen bladerdeeg in de vorm van een klauw, gevuld met banketbakkersroom,
kandijsuiker, kleine stukjes appel en rozijnen. Een gevaarlijk kattenwapen als je
het de pape vraagt. De Ieperse klauw is echter zoeter van smaak ...
Wandel na het savoureren van deze Tibeertlekkernij links de Vesten op nabij
de Rijselpoort (in de richting van de Menenpoort). Weldra sta je in deze kattenstad
voor een imponerend Reynaertmonument: het kasteel Malpertuus in
de gedaante van een dolmen. De horizontale deksteen, grijsblonde Balegemse
steen, weegt zeventien ton. De Keltisch aandoende burcht is 2,5 meter hoog
en je kunt er onderdoor wandelen. Tibeert staat er bangelijk voor een vos met
een gat in zijn vraatzuchtige buik. Een bronzen tekst licht het gebeuren toe,
want beelden moeten vertellen, vond beeldhouwer Chris Ferket (zie Tiecelijn,
2000, p. 146-155). De vele wandelaars kunnen er ‘niet naast kijken’ en de begeleidende
tekst zet ook de Reynaertleek op het goede spoor. Iets verder op de
Vesten ontmoet je Hugo Verriest, leerling van Guido Gezelle en buur van Stijn
Streuvels. Liberaal Jules de Geyter vroeg ooit aan priester Verriest schriftelijk
advies of zijn Reynaerthertaling wel door de beugel kon.
Een van de Ieperse musea is het Godshuis Belle, dicht bij de Grote Markt
in de Rijselstraat 38. Je vindt er mooie schilderijen en opmerkelijke meubelen.
Enkele jaren geleden zag ik er een schilderij waarop, weliswaar verdoken, een
vos in de coulissen stond. In het schilderij Bekoring van Sint-Antonius (circa
1600) staat inderdaad een vossig dier, in een pij gehuld. Vossen voelen zich in
de Vlaamse schilderkunst nogal thuis in bekoringen van heiligen. De vos als
valse verleider en zondaar.
~ 136 ~