jg 24 jaarboek 4 - Reynaertgenootschap

~ 135 ~
Tiecelijn 24
veel van zijn renaissance-architectuur verloor, Houthulst nabij Diksmuide, bekend
om het Vrijbos, schuiloord van de bende van Bakeland, die men ook de rol
van een verzetsman tegen het Franse bewind probeerde te geven, en Harelbeke
nabij Kortrijk. De andere Vlaamse plaatsnamen zijn Oost-Vlaams (Drongen
nabij Gent, Ename nabij Oudenaarde) en Henegouws (Vloesberg of Flobecq,
net over de taalgrens). Deze Reynaert II gaf eigenlijk de grote impuls tot de verdere
verspreiding en bekendheid van het Reynaertverhaal. Via de persen van
Gouda en Delft kwam de tekst uiteindelijk in Engeland (Caxton) en Duitsland
(via Lübeck in 1489 tot bij Goethe in 1794). West-Vlaanderen heeft dus met
de vertaling van Van den vos Reynaerde in het Latijn en de bewerking ervan
tot Reynaerts historie, verder verspreid via William Caxton naar Engeland wel
degelijk een belangrijke rol in de vele levens van de vos gespeeld.
Reynaerts historie is overgeleverd in twee handschriften uit de tweede helft van
de vijftiende eeuw. Het volledige handschrift B wordt bewaard in de Koninklijke
Bibliotheek in Brussel. Het werd gekocht van een Engelse bibliofiel en dit
op verzoek van J.F. Willems en C. Serrure, voormannen uit de Vlaamse Beweging
in de negentiende eeuw. De Haagse fragmenten C (Van Wijn) bevatten
slechts de laatste 1000 regels van het verhaal (v. 6755-7793). Over de ontstaansdatum
is geen eensgezindheid: van na 1375 tot 1430-1460 (A. Berteloot). Ten
slotte nog dit: West-Vlaming A. Berteloot publiceerde over deze ‘Ieperse vos’ in
Neerlandica extra muros (1993, p. 138-144). Zijn rol als hoogleraar in Münster
en reynaerdist wordt in de bijdrage van Joost Robbe geschetst. Berteloot nam
als hoogleraar aan de Westfälische Wilhelms-Universität vele initiatieven om
het Reynaertonderzoek te stimuleren. We denken hierbij aan de verwerving
van het Dyckse handschrift, diverse tentoonstellingen en de organisatie van het
congres van de International Reynard Society in augustus 2005.
En nu we toch in de Westhoek zijn. Diverse dorpen met dierennamen werden
in het onderzoek naar Willem van Brugge of Willem Fysicus op vrij amateuristische
wijze gelinkt aan Van den vos Reynaerde: Wulveringem (het huidige
Beauvoorde), Isenberge, Lampernisse (het konijn), Beveren aan de IJzer (de
bever), Avecapelle (de ekster), Ramscapelle (de ram) … En zo is het verhaal
natuurlijk overal …
Nog meer vossen én katten in Ieper
Reeds in de twaalfde eeuw was Ieper een belangrijk handels- en nijverheidscentrum
aan de Ieperlee en langs de belangrijke weg Brugge-Rijsel. Ieper was naast