jg 24 jaarboek 4 - Reynaertgenootschap

Tiecelijn 24
Wilt ge mij zieden ofte braden,
Ofte hangen ofte blenden,
Ik ne mag u niet ontwenden.
Alle dieren zijn in uw bedwang,
Gij zijt groot ende ik ben krank,
Mijne hulpe es kleene ende de uwe groot.
Bij Gode, al sloeg ge mij dood,
Dat ware eene kranke vrake.
(A 1833-1849).
Een hertaling die duidelijk een eigen klank heeft: ‘beschaafd’ West-Vlaams,
dat soms erg dicht aanleunt bij het Middelnederlands, en de middeleeuwse
tekst bijna woordelijk volgt. Jozef Boets vroeg zich af ‘of een bewerking door
hem van Van den vos Reynaerde geen meesterwerk zou geweest zijn, vergelijkbaar
met zijn herdichting van The song of Hiawatha’. Deze 36 verzen bewijzen
in elk geval dat het Reynaertepos Gezelle niet vreemd was. Wat vanzelfsprekend
is als je weet dat hij zijn leerlingen in contact bracht met alle grote werken
uit de Vlaamse en de wereldliteratuur. Van Gezelles rijke bibliotheek worden
een duizendtal boeken in de Biekorf bewaard, waaronder vreemd genoeg geen
enkel Reynaertboek. Verhuisden die allemaal naar zijn neef Stijn Streuvels,
fervent Reynaerthertaler?
Gezelle publiceerde in Rond den Heerd 62 stukjes over dieren en planten, een
soort natuurencyclopedie à la Der naturen bloeme van Maerlant. Nu en dan
krijgen de dieren de namen van bekende Reynaertpersonages: Reynaert, Kanteklaar,
Isegrim, Bruin, Grimbeert (Gezelle denkt hierbij aan een wolf!). De
vos, zo schrijft Gezelle, was en is nog altijd een Vlaams dier, niet alleen in onze
contreien maar ook in vele spreuken en vertellingen. De vos als Vlaams symbool
zullen we ook bij Streuvels nog ontmoeten. Maar als hij de passie preekt
hou je hem het best in de gaten. De leeuw is koninklijk, grootmoedig, ja ‘de
treffelijkste van alle dieren’, ‘sterk, durvend en kwaad maar ook een arrogante
heerser die geen tegenspraak duldt.’
Dat Gezelle goed vertrouwd was met het Reynaertverhaal en er meermaals
uit putte, blijkt ook in het meer politiek gerichte en door hem geschreven
’t Jaer 30, waarin hij zeer scherp ten strijde trok tegen de liberalen en het gemeentebestuur
van Brugge en dit vooral naar aanleiding van de gemeentelijke
verkiezingen in 1869. De vroede heren hadden van alles en nog wat beloofd,
maar van die vroegere beloften was niets terechtgekomen. Eens te meer zullen
de ‘communale grootverstanden’ nadien moeten verzuchten met een:
~ 122 ~