jg 24 jaarboek 4 - Reynaertgenootschap

Tiecelijn 24
mijn dierbaar West-Vlaanderen te trekken, geen verzameling verhaaltjes en
ook geen kritische analyse, wel het relaas van een heuse tocht doorheen de provincie
waar ik ben opgegroeid, daarbij geholpen door sporen in uiteenlopende
studies, vooral dan Rik van Daeles Ruimte en naamgeving in Van den vos Reynaerde
en de vele Tiecelijnnummers. Dit artikel is niets meer dan het relaas van
een boeiende en nooit eindigende zoektocht. De ‘tocht’ doet vooral het Brugse
ommeland aan, maar ook het Kortrijkse en de Westhoek ... Voor deze literaire
reis hebben wij een auto nodig, maar af en toe is een voettocht wenselijk om de
vele schuilplaatsen van de vos te vinden. Wij starten in ‘Brugge die scone’, de
fiere hoofdplaats van West-Vlaanderen.
De ‘Burg’ in Brugge
Tussen de Markt en de Burg, een van de oudste kernen van de stad, zo niet
de oudste, ligt de drukke Breydelstraat. Hier begint onze Brugse tocht. In
de gevel van het huis nummer 8 kun je een grenssteentje ontdekken van het
‘Proostse’. Links: een smalle middeleeuwse brandgang: de Garre van Konee,
waarover in mijn jeugd het volgende straatliedje de ronde deed: ‘Sissen stoend
te pissen in de Garre van Konee. ’t Kwaam dor twee polissen en ze naam’n Sissen
mee.’. Het doet me denken aan twee Brugse liedboeken waarin een drietal
Reynaertliederen ons meteen naar de staart van de Brugse vos doen grijpen. Ze
werden gedrukt tussen 1710 en 1733 door de toenmalige Brugse stadsdrukker
Andreas Wydts, die in deze Breydelstraat woonde. In het themanummer rond
Vossenpoëzie uit Tiecelijn, jaargang 18, 2005, p. 168-171 (verderop vermelden
we alleen nog jaartal en paginanummers zodat wie in de teksten wil verdwalen,
de reis nog intenser kan maken) vind je er twee van terug: Van Reyntjen
de vos: ‘Hoe hy eenen Boer bedroogh, passende op den Arts-ketter Maerten
Luther’ en Kluchtigh leersaem liedt: ‘Hoe den Vos den Beer bedroghen, en daer
naer noch uytgelacchen heeft’. Ze verschenen in de bundel Den Vlaemschen
papegaey, een heruitgave met enkele nieuwe teksten van het oudere liedboek
Het aengenaem Lysterken, dat ‘eerbaere kluchten’ bevatte, ‘vryagiën, mey- en
drinkliedekens, hekel-sangen en meer andere Codderyen’. Jacobus de Ruyter,
een Veurnse boekhandelaar en ‘poète-chansonnier’, is de vermoedelijke auteur.
De ‘bedrogen boer’ gaat met een kar vol kippen de weg op. ‘Reyntje vos, van
nature / Oolijck, schalck ende vals’ legt zich voor dood op de weg. De boer
is verlekkerd op de pels die zeker een flinke duit zal opbrengen. Hij gooit de
~ 112 ~