Stageverslag Hella+Elke

Stage periode sept - jan
Roos van Raaij

1.1 Hella +Elke
Hella +Elke
1.1 Over Hella +Elke
1.2 Werkzaamheden
1.3 POP leerdoelen
1
Hella +Elke is het bedrijf van keramisten Hella Duijs (1987) en Elke Peters (1996). Hella en
Elke hebben elkaar toevallig ontmoet toen Elke introk in de makersplaats waar het atelier van
Hella zat. Hella had op dit moment al een aantal jaar haar eigen succesvolle keramiek bedrijf,
Elke kwam na haar afstuderen naar de makersplaats. Omdat het zo goed klikte tussen hen
besloten ze vanaf september 2022 samen verder te gaan.
Inhoudsopgave
Maakproces
2.1 Porselein gietklei
2.2 Mallen
2.3 Gieten
2.4 Afwerken
2.5 Biscuitstook
2.6 Schuren
2.7 Glazuren
2.8 Glazuurstook
Andere projecten
3.1 Kommetje Roos
3.2 ShowUp
3.3 Nyma Makersmarkt
3.4 TikTok
2
3
Producten
Hella en Elke hebben een collectie die bestaat uit gebruiksvoorwerpen, zoals kopjes en
kommetjes, en verschillende interieur items, zoals vazen, wandvazen, een kinder- en dieren
collectie, urnen en limited editions. De producten zijn vernoemd naar vrouwen die Hella en
Elke dierbaar zijn, zoals vriendinnen, familie en collega’s. Alle producten zijn verkrijgbaar in
hun eigen kleurenpalet van: paars, zand, terra, zalm, groen, wit spikkel en kobaltblauw. Af en
toe komt er een product uit de oven dat een foutje heeft, maar deze producten worden zeker
niet weggegooid. Ze verkopen deze als kneusjes via instagram en op markten.
Klanten
Zoals Hella en Elke zelf hun klanten beschrijven zijn het designliefhebbers met een zwak
voor ambacht. Hella en Elke verkopen aan klanten via hun website of aan winkels. Natuurlijk
mogen de klanten ook altijd binnenlopen in het atelier. In het voorjaar van 2023 verhuizen
Hella en Elke naar een groter atelier waar ook een klein winkelgedeelte in zal zitten zodat de
klanten hun collectie nog beter kunnen bewonderen.
Activiteiten
Hella en Elke geven ook de mogelijk om workshops en cursussen te volgen. Tijdens de
workshops ga je 4 kopjes of 4 kommetjes maken. De cursus duurt 6 weken en hierbij kan je
je eigen ontwerp tot werkelijkheid maken.
Overig
4.1 Verslaggeving stagebezoek
4.2 Feedback
4.3 Nawoord
4.4 Bronvermelding
4
Paars Zand Terra Zalm Groen Wit spikkel Kobalt
2 3

1.2 Werkzaamheden
Werkzaamheden
Tijdens mijn stage bij Hella en Elke
ben ik voornamelijk bezig geweest
met werkzaamheden zoals het
gieten, afwerken, schuren en
glazuren van de producten. Door
de dag heen maak ik vaak foto’s
van het proces. Deze foto’s
gebruiken we dan ook af en toe om
te delen op social media.
Mijn plaats bij Hella +Elke
In het team zitten ten eerste natuurlijk
Hella en Elke, verder Tijntje en ik (de
stagiaires) en Sjaak (de vader van
Elke). Het is een klein maar erg gezellig
team. Elke is mijn praktijkopleider
binnen het bedrijf. Ik lever werk af voor
Hella en Elke.
Ook waren er andere projecten
waar ik aan heb gewerkt. Zoals
de ShowUp events, de NYMA
makersmarkten en TikTok.
4 5

1.3 POP
Terugblik op de vakinhoudelijke ontwikkelingsdoelen
Vakinhoudelijke ontwikkelingsdoelen
Maakproces van de producten: ik wil graag leren hoe het hele proces gaat vanaf het
ontwerpen van een product tot het moment dat het klaar is om verkocht te worden.
Effectief werken: ik wil door de stage heen leren wat de meest effectieve manier is van
werken. Bijvoorbeeld door eerst op de planning van de dag/week te kijken en vanuit daar
prioriteiten stellen.
Persoonlijke ontwikkelingsdoelen
Initiatief en actie ondernemen: ik wil meer kunnen vertrouwen op mijn acties en de intitiatieven
die ik neem. En als iets niet lukt vragen om hulp.
Samenwerken: ik vind samenwerken belangrijk omdat ik denk dat je veel kan leren van
andermans meningen en ideeën, maar ik vind het soms lastig om zelf mijn meningen en
ideeën te kunnen delen.
Benodigdheden
Ik heb vaak even de ruimte en tijd nodig om te kunnen wennen aan een nieuwe omgeving
zoals werkplek of andere mensen. Ook denk ik dat de tussenbeoordeling en misschien nog
andere evaluaties kunnen helpen.
Maakproces van de producten: Mijn verwachting was dat ik meer moeite zou hebben met het
oppakken van het maakproces, maar dit viel mee. Het lukte me vrij snel om te begrijpen hoe
de producten gemaakt werden, maar vaak nog niet waarom we iets nou op een bepaalde
manier deden of waarom iets fout ging. Steeds verder in de stage leerde ik die stappen. Na
een tijdje namen Elke, Tijntje en ik af en toe de tijd om samen nauwkeurig te kijken naar wat
er uit de oven kwam en waarop producten worden afgekeurd. Dit waren evaluaties waar ik
veel aan had omdat ik zo precies kon zien wat er gebeurde als er bijvoorbeeld iets te dik
geglazuurd is.
Effectief werken: Elke dag maken we in de ochtend een planning voor wie wat gaat doen die
dag. We werken met, zoals wij dat noemen, tp en ttp’tjes: top prioriteit en top tóp prioriteit.
Aan het begin vertelde Elke of Hella wat het verstandigst was om eerst te doen en wat er top
prioriteit was. Na een aantal weken kon ik steeds beter inschatten hoe lang iets zou duren en
of dat dan handig was om als eerste te doen.
Ik vind dat ik allebei de vakinhoudelijke doelen redelijk behaald heb. Ik mag na de stage
blijven werken bij Hella en Elke waar ik erg naar uitkijk omdat ik dan kan blijven doorleren
over het maakproces. Ik denk dat ik het doel van effectief werken ook redelijk behaald heb.
Het was niet een heel gedetailleerd of uitgebreid doel maar ik heb wel geleerd hoe je per dag
prioriteiten moet stellen om zoveel mogelijk te kunnen doen.
Terugblik op de persoonlijke ontwikkelingsdoelen
Initiatief en actie ondernemen: Aan het begin van de stage hebben we elke week een mini
cursus gedaan, zoals wij dat noemden. Elke gaf ons dan uitleg over één van de stappen van
het produceren. Bijvoorbeeld over het gieten van een wat ingewikkeldere vaas of over de
verchillende soorten schuurpapier en hoe je die moet gebruiken. Door die mini cursussen en
samen met Elke kijken naar de kneusjes en wat de oorzaak daarvan is, kreeg ik steeds meer
vertrouwen in het maken van de producten. Ik wist steeds beter hoe en waardoor iets fout kon
gaan en hoe ik dat kan voorkomen.
Ik zou het doel initiatief en actie ondernemen nu misschien wat anders verwoorden. Ik ben
er namelijk achter gekomen dat ik na een uitleg of vraag stellen vanzelf meer vertrouwen
kreeg in wat ik aan het doen was omdat ik het dan beter begreep. Het heeft dus denk ik meer
te maken met dat ik mag vragen om hulp of uitleg zodat ik kan vertrouwen op dat wat ik doe
goed gaat.
Samenwerken: Doordat we bij Hella en Elke in zo’n klein team zitten leer je elkaar snel
kennen. Ik had aan het begin wat meer moeite met mijzelf openstellen, dit lag niet aan het
team of de samenwerking. Ik moest even wennen aan een heel ander rooster en andere
omgeving, ik zat op dat moment ook iets minder lekker in m’n vel dus ik denk daarom wat
langer de tijd nodig had. Ik heb veel geleerd van iedereen in het team. Ik vind dat ik het goed
kan vinden met iedereen in het team.
6 7

Gietklei maken
2.1 Porselein gietklei
Hella en Elke gebruiken porselein om hun producten mee te maken. Als we nieuwe
porselein aanmaken, maken we ongeveer 10-13 emmers. We recyclen de gietklei
die eerder is afgesneden, geknoeid is of van vaasjes die kapot zijn gegaan voor de
eerste ovenstook. Voordat het product in de oven is geweest kun je het porselein of
klei noemen, na de ovenstook is het keramiek of porselein.
De zakken met porselein die we hebben
zijn 25 kg, dit betekend dat we per keer
6 zakken porselein gebruiken. Als eerste
gieten we het water in de machine, daarna
kan er één zak porselein, gietfix en formsil
bij. Gietfix en formsil zijn allebei hulpstoffen,
die worden toegevoegd om een goede
porselein gietklei te krijgen. Voordat je er
een nieuwe zak porselein bij doet check je
of er geen klonten porselein in de machine
zitten. Dit check je elke keer voordat je er
een zak bij doet. Als er wel klonten inzitten
kun je die (als de machine uit staat) breken
met een spatel. Het duurt na elke zak langer
totdat het porselein goed is gemengd.
Zorg dat als je de emmers gaat vullen de
machine nog even gedraaid heeft.
Benodigdheden:
- 67 l water
- 150 kg porselein
- 37,5 g gietfix
- 15 g formsil
8 9

Gietklei kleuren
Het porselein dat we maken in de machine is altijd wit van kleur. De kleuren die in de collectie
van Hella en Elke zitten zijn: paars, zand, terra, zalm, groen, wit spikkel en kobalt. We maken alle
kleuren met pigment poeder, behalve wit spikkel. Bij wit spikkel voegen we een bepaald aantal
gram potgrond toe aan de klei. We wegen het pigment nauwkeurig af met een weegschaal en
daar voegen we een beetje water aan toe.
Nu kun je het pigment bij de gietklei voegen. Om alle laatste beetjes pigment uit het bakje te
krijgen giet je een paar keer wat van de gietklei in het bakje en weer terug. Voordat je de gietklei
kunt gebruiken moet je het nog een keer zeven om pigment vlekjes te voorkomen.
10 11

Klei recyclen
Af en toe mislukt een product of gaat er één kapot voordat het in de oven is geweest. Omdat al
deze klei nog niet in de oven is geweest kunnen we het nog hergebruiken. We sorteren de klei
op kleur. Om de klei te kunnen hergebruiken maken we het eerst fijn. Dit heb ik gedaan door
met een deegroller over de stukken droge klei te rollen. Dit ging eigenlijk heel makkelijk maar
het kostte wel wat tijd
Toen we alles hadden fijngemalen hebben we water toegevoegd aan het poeder. Daarna heb ik
het mengsel, dat nog niet echt op gietklei lijkt, gezeefd, er nog meer water aan toegevoegd en
nog een paar keer gezeefd. We kunnen nu per emmer nieuw porselein (uit de machine dus niet
hergebruikt) ongeveer 10% hergebruikte klei toevoegen. Dit komt omdat de verhouding tussen
water, porselein, gietfix en formsil nu niet meer klopt. Er is dus meer kans op mislukte producten
als je alleen gerecycled porselein gebruikt.
12 13

2.2 Mallen
Ik heb tijdens deze stage niet alleen geleerd over het
materiaal porselein maar ook over gips. Ik begon met het
leren van een eendelige mal; de tweede mal die ik heb
gemaakt was meteen vijfdelig en een stuk ingewikkelder.
Om duidelijk uit te leggen hoe je een mal maakt neem ik
als voorbeeld een tweedelige mal.
Het maken van een mal begint bij de moedermal van het ontwerp. Wij laten de moedermallen
3D printen door Wout van WoWt Product Design. Omdat mijn leerdoel is om het hele proces
te leren van begin tot eind ben ik ook bezig geweest met het maken van de mallen. Om uit te
leggen wat ik geleerd heb over het maken van mallen gebruik ik foto’s van een tweedelige mal
die ik heb gemaakt van Miller. Miller is een tandendoosje uit de kindercollectie. Dit is alleen het
bovenste deel van Miller, de onderkant is het bakje.
Aan de onderkant van de linker moedermal
zie je een schijf, dit is het giethuis en deze
schroeven we aan de onderkant vast.
14 15

Inhoud berekenen
Kubus; L x B x H
Cilinder: r² x π x H
Omdat de moedermal van Miller
vierkant is heb ik 4 planken gepakt die
om de moedermal heen passen en heb
ik alles ingezeept met mallenvet. Het
mallenvet zorgt ervoor dat het gips niet
hecht aan de onderdelen. Voor ronde
vormen gebruiken we de cilinders
die je op de bovenste afbeelding ziet
staan. Het is belangrijk dat het zeep
goed verdeeld wordt en dat er geen
zeepresten of ander vuil te zien is, dit
ga je namelijk allemaal terugzien in de
mal. Dit is extra belangrijk bij een mal
zoals Miller omdat die zo gedetailleerd
is. Met een kwastje kun je zeepresten
en vuil weghalen. Vervolgens heb
ik de planken om de moedermal
geklemd en heb ik alle plekken waar
mogelijk gips doorheen kan lekken
dicht gemaakt met klei.
Toen ben ik gaan berekenen hoeveel gips ik moest maken.
Voor Miller is de formule als volgt:
9 x 11 x 7 = 693
693 : 1,4 = 495
(495 x 1,4 = 693)
1l water = 1,4 kg gips
Inhoud : 1,4 = water
Water x 1,4 = gips
Dit betekent dat je 693 g gips moet toevoegen aan 495 ml water. Nu is dit een makkelijke som
omdat je steeds op hele getallen uitkomt. De laatste som heb ik tussen haakjes gezet omdat
je dit wel moet doen als je op komma getallen uitkomt, anders is de verhouding gips en water
verkeerd, maar voor deze som is het vanzelfsprekend.
16 17

Voor het maken van gips gebruiken we alleen
werkmateriaal dat we nergens anders voor
gebruiken dan gips. Dit komt omdat er geen
gips in het porselein mag komen omdat dat
ontploft in de oven. Bij grote hoeveelheden
gips gebruiken we emmers. Eerst weeg je het
water af. Daarna weeg je het gips en schep je
dat langzaam bij het water. Nu laat je het staan
totdat het gips al het water heeft opgenomen.
Als dat is gebeurd kun je gaan roeren met
je hand en vanaf dit punt begint het proces
van het hard worden van het gips. Bij kleine
hoeveelheden heb je wel even de tijd maar
bij grote hoeveelheden wordt het gips sneller
hard. Je mengt het gips met water tot je geen
klontjes meer voelt, als dat zo is giet je het
mengsel door een zeef. Als laatste draai je
de bak rond zodat alle luchtbelletjes naar het
midden komen en schep je die er uit. Dan ben
je klaar om het gips te gieten in de vorm.
Om zoveel mogelijk luchtbelletjes te voorkomen
giet je het gips via je hand in de vorm. (De foto
links is van een andere mal dan Miller maar
je kunt het hier goed zien). Je giet totdat je
minimaal 2 cm boven het hoogste punt van
de moedermal komt, dit kun je makkelijk zien
door je vingertop kort in het gips te steken.
Voor grote mallen is het belangrijk dat het
meer dan 2 cm is. Gips trekt namelijk het vocht
uit porselein en als de randen te dun zijn kan
dat niet goed en is de mal kwetsbaarder. Als je
net het gips hebt gegoten wiebel je een paar
keer met de tafel. We hebben hier speciaal
tafels voor die een beetje wankel zijn zodat
je goed kan schudden. Zo kun je de laatste
luchtbelletjes nog omhoog laten drijven en
verdeelt het gips zich goed.
18 19

Het gips moet nu alleen nog helemaal
drogen, dit duurt een paar dagen,
en dan kan het gebruikt worden. Als
laatste heb ik nog de naam van het
product, de tijd hoe lang de gietklei
in de mal moet zitten en hoeveel
gietklei er in de mal gaat op de mal
geschreven. Dit is de derde mal van
Miller, daarom staan er ook drie
streepjes die de maldelen verbinden
omdat deze perfect op elkaar passen.
Wanneer het gips warm aanvoelt kun je de vorm en moedermal verwijderen. Daarna kun je
beginnen met het afwerken van de mallen. Zoals je aan de oortjes in het linkerdeel kan zien
zitten er een afdruk van de lijntjes die in de moedermal zaten. Met een heel fijn schuurpapiertje
kun je dit soort kleine details bijwerken. De randen van de mal moeten nog afgeschuurd worden
zodat deze niet afbreken.
20 21

2.3 Gieten
We hebben allemaal verschillende producten en dus
ook veel verschillende mallen. Alle producten hebben
weer iets anders waar je rekening mee moet houden
tijdens het gieten.
Bij dit voorbeeld laat ik zien hoe je Vivian in
de zandkleur maakt. Voordat je kunt gieten
met het porselein roer je het porselein in de
emmer goed door en giet je het door een fijne
zeef in een kan. Check voor het gieten nog
even of de mal schoon is van binnen. Tijdens
het gieten let je erop dat je op de bodem
van de mal giet en niet tegen de randen
aankomt, dan ga je gietstrepen zien. Als de
mal helemaal vol zit kun je de timer zetten.
Bij de meeste producten hoeft de klei maar
3 minuten in de mal te zitten en kun je het er
daarna uitgieten. Het is belangrijk dat je de
klei er langzaam uitgiet. Wanneer je de mal in
een keer op z’n kop houd dan kloekt (zoals wij
dat noemen) de vloeibare klei er in één keer
uit en zuigt het vacuüm. Als dit gebeurd kan
het vaasje dichtklappen en zit er een enorme
deuk in. Hoe kleiner de opening van de mal is
hoe groter dit risico is.
Na het uitgieten zetten we de mallen schuin op
de latjes op de tafel zodat overig klei er nog uit
kan druipen en de klei kan drogen.
22 23

De klei is droog als het mat is. Je kunt dan met een mesje langs de opening snijden om de
klei in het giethuis weg te halen. Zoals ik eerder uitlegde kan alle klei die er wordt afgesneden
gerecycled worden. Nu kun je het product even in de mal laten zitten voordat je het eruit haalt, dit
kan niet bij alle producten. Sommige producten moet je juist uit de mal forceren met bijvoorbeeld
een hogedrukspuit en andere kun je zo lang laten zitten als je wil. Dit ligt eraan of het product
in de mal kan krimpen of niet.
Het product dat je nu uit de mal haalt is zeer kwetsbaar en kan heel snel indeuken, inzakken of
scheuren. Waar je bij Vivian vooral op moet letten is scheuren bij het bovenste randje en dat
de klei stevig genoeg moet zijn zodat Vivian niet indeukt als je haar neerzet. Alle producten
die net gegoten zijn en uit de mal komen zetten we in de kast in de vakken bij ‘ongebakken’,
daar kunnen de producten staan om te drogen. Ook hier zijn sommige producten anders dan
anderen. Zo moeten de wandvazen op een plaatje van gips gelegd worden met een handdoek
eroverheen zodat ze heel langzaam drogen, anders scheuren ze. Ook de mallen moeten drogen.
Het verschitl per mal hoe snel je ze opnieuw kunt gebruiken.
24 25

2.4 Afwerken
We werken de producten af als ze ongeveer een dag of meer in
de kast hebben gestaan. Het product is nu nog heel kwetsbaar
en kan met iets te veel druk snel kapot gaan.
Op de foto links zie je de vaas Lisanne in de kleur groen toen ze net uit de mal kwam. De
Lisanne aan de rechterkant is precies dezelfde vaas en kleur maar dan na één dag. Omdat het
nu kwetsbaar is, is het belangrijk om het product dat je afwerkt altijd vast te houden zodat je
voelt hoeveel druk je geeft.
26 27

Met het afwerken begin je droog. Zoals je kan zien zit er bij Lisanne een duidelijke lijn verticaal
over de vaas. Dit is de plek net tussen twee maldelen. Deze lijn loopt ook aan de andere kant
en er loopt nog een lijn horizontaal, precies op de rand. Deze lijnen kun je met een lomertje weg
schrapen, hierbij is het dus belangrijk dat je voelt hoeveel druk je op de vaas zet. Je zult deze lijn
altijd een beetje blijven zien. Je kunt met het lomertje ook nog bultjes of gaatjes weg schrapen.
Als je klaar bent met het droog afwerken ga je met water aan de slag. Van te veel water wordt
de klei weer vloeibaar en dus weer extra kwetsbaar. Om de bovenkant van een vaas mooi af te
werken leg je een nat doekje op een vlakke tafel. Je kan op deze manier voorzichtig de vaas op
z’n kop zetten en op het doekje draaien om de bovenkant helemaal recht te maken. Als laatste
kun je met verschillende soorten sponsjes de rest van het oppervlakte van de vaas afwerken.
Bij hoekige vormen gebruik je rechthoekige, vierkante of driehoekige sponsjes en bij ronde
natuurlijk ronde sponsjes. De vaas is nu klaar om voor de eerste keer de oven in te gaan.
28 29

2.5 Biscuit stook 950°C
Porselein bestaat uit ongeveer 45-55% kaolien (kleimineraal),
20-25% kwarts en 20-25% veldspaat.
300°C
573°C
850°C -
950°C
Tot deze temperatuur kan de
klei nog hergebruikt worden
zoals ik eerder heb uitgelegd.
Kwartssprong: de kwartskristallen
gaan zich herschikken, alpha
kwarts wordt beta kwarts.
De klei zet uit met 1%. Dit is
een heel kwetsbaar moment,
daarom wordt er heel langzaam
tot 600°C gestookt.
Het kaolien gaat sinteren en
de poriën worden gevuld met
gesmolten veldspaat. Dit is hoe
de klei (onomkeerbaar) hard
wordt. De maximale porositeit
is bereikt.
De stook tot 650°C duurt 6 uur, daarna 2 tot 3 uur doorstoken tot de maximale
temperatuur. Het bakproces is dan klaar maar het duurt nog een paar uur om
af te koelen. Als de oven nog maar 100°C is kan hij open. Na deze stook is de
klei onomkeerbaar veranderd in keramiek We noemen het nu biscuit.
30 31

2.6 Schuren
Na de eerste ovenstook zijn de producten dus
biscuit. Ze zijn nu een stuk steviger. Voorafgaand
aan het glazuren hoeven de producten alleen
nog maar geschuurd te worden. Wij schuren alle
producten nat omdat er fijnstof vanaf komt tijdens
het schuren. Je kan het dus ook droog schuren
maar dan moet je maskers op, dus nat schuren is
een stuk comfortabeler. Om het oppervlakte van
de producten glad te maken gebruik je heel fijn
schuurpapier. Als er ergens nog oneffenheden zijn
of de vorm is niet goed dan kun je grof schuurpapier
gebruiken.
Dit is het laatste moment dat je aan de vorm van
het product iets kan veranderen. Pigmentvlekjes,
deukjes, krasjes, scherpe randjes, misvormingen
en wat je nog meer kan bedenken kan op dit
moment nog opgelost worden. Als je klaar bent met
schuren spoel je de producten af met schoon water.
Daarmee verwijder je het fijnstof van de producten,
anders ga je dat zien. Daarna leggen we het product
op een handdoek omdat het pigment anders in de
tafels trekt.
32 33

2.7 Glazuren
Glazuur maken
Het duurt ongeveer 1-2 dagen tot de producten droog zijn
na het schuren. De producten moeten echt droog zijn omdat
ze het water uit het glazuur moeten kunnen opnemen.
Schenk 2 liter water in de glazuurpot en
schep daar 2 kilo glazuurpoeder bij. Laat
er voorzichtig glazuurballetjes in vallen tot
onder de rand van de pot. Nu kun je de pot
dichtdraaien. Nu kun je de pot in de machine
leggen en voor minimaal 15 minuten aan
zetten. De machine draait rond waardoor
de balletjes het glazuurpoeder met water
mengen en het een egaal mengsel is. Als het
klaar is giet je de inhoud door een groffe zeef
om de balletjes op te vangen. Er moet nog
2 liter water bij het glazuur, je kunt dit water
eerst in de pot gieten en vervolgens over de
balletjes om al de laatste beetjes glazuur
mee te nemen. Voordat je het glazuur nu kan
gebruiken giet je het nog door een hele fijne
zeef.
Benodigheden:
- 2 kg glazuurpoeder
- 4 l water
- 4/5 kg glazuurballetjes
34 35

Glazuren
Bij dit voorbeeld laat ik zien hoe ik een Lisanne heb
geglazuurd. Lisanne wordt in twee stappen geglazuurd
zodat het porselein tussendoor kan drogen omdat het
vocht uit het glazuur moet kunnen opnemen. Eerst
dippen we Lisanne tot de rand. Op deze foto kun je
goed zien dat er aan de binnenkant ook een randje is
geglazuurd, deze poets je meteen weg zodat de vaas
even kan drogen voordat je de binnenkant doet.
Wanneer de vaas een paar uur heeft kunnen
drogen giet je glazuur tot ongeveer de helft.
Je giet het glazuur er dan uit terwijl je de
vaas ronddraait. Als de vaas leeg is is als
het goed is de hele binnenkant geglazuurd.
Het enige wat je nu nog moet doen is het
wegpoetsen van het glazuur dat over de
rand is gegaan. Je doet dit met schoon water
een een rechte spons om een mooie strakke
lijn te krijgen. Daarna maak je met schoon
water rechtstreeks uit de kraan het oppervlak
schoon waar geen glazuur zit. Bij Lisanne
moet het logo er met een speciaal potlood
opgeschreven worden dat niet wegbrand in
de oven. Op de onderkant van een vaas mag
nooit glazuur zitten, dit smelt en plakt vast
aan de ovenplaat.
36 37

2.8 Glazuur stook 1250°C
950°C
1100°C
1250°C
Voor de glazuurstook wordt
de oven weer langzaam tot
opgewarmt tot 950 °C. Het
kaolien gaat verder met
sinteren en de veldspaat met
smelten.
Tussen de 1100°C en de
1200°C vormen er nieuwe
kristalstructuren, vooral
mullietkristallen, die zorgen
grotendeels voor de cohesie.
Hoe meer cohesie er is en
hoe hoger de dichtheid, hoe
sterker het materiaal en dus
het product.
We stoken tot 1250°C door.
Het product is nu ongeveer
17% kleiner dan voor de stook.
De eerste 4 uur kun je de temperatuur met 150°C per uur opstoken. Daarna
kun je doorstoken met 180°C per uur tot de temperatuur die je wilt bereiken.
Op de hoogste temperatuur blijft de oven ongeveer 20 minuten staan, dan kan
hij afkoelen. Het is vooral met deze stook belangrijk dat de oven niet te snel
open gaat, er kan dan craquelé in het glazuur ontstaan.
38 39

3.1 Kommetje Roos
Omdat mijn leerdoel is om het hele proces vanaf het begin tot eind te leren ben
ik op 20 september samen met Elke naar WoWt Product Design gegaan. Wout
print de moedermallen 3D zodat wij er gipsmallen van kunnen maken. Samen
met Wout hebben we in een 3D programma gekeken naar het design voor een
kommetje dat al een tijdje op het lijstje stond om te maken. Het kommetje is naar
mij vernoemd.
Het was de bedoeling dat er
in het kommetje gelijkenissen
zijn met het kopje (Karen).
Bij Wout kwamen we er nog
niet helemaal uit dus hebben
Elke en ik er samen op een
ander moment in Adobe
Illustrator nog naar gekeken.
We kwamen uiteindelijk uit op
dit ontwerp, we stuurden het
op naar Wout en hij printte de
3D vorm.
Op 20 november kwam Wout
de moedermal brengen. De
moedermal bestaat uit het
ontwerp van het kommetje
met het logo onderop en het
giethuis.
40 41

De mal voor dit kommetje is
heel eenvoudig omdat het
ontwerp helemaal lossend
is. Dit betekend dat de mal
maar uit één deel hoeft
te bestaan. Ik heb er een
vorm bij gezocht die er
goed omheen past en heb
daarna de mal gemaakt. In
totaal hebben we 40 mallen
nodig van dit kommetje.
De mal was meteen zo
goed als klaar, het enige
wat ik nog moest afwerken
waren de buitenste randen
zodat deze minder snel
afbreken. Toen hoefden we
alleen nog maar te wachten
tot de mal helemaal droog
was om hem te kunnen
gebruiken. Omdat we er
40 nodig hebben ben ik
meteen doorgegaan met
het maken van de mallen.
De reden waarom we uiteindelijk 40 mallen
nodig hebben is omdat dit kommetje ook bij
workshops gemaakt kan worden. Toen ik meer
mallen had ben ik gaan experimenteren met
voorbeelden voor de workshops. Ik vond dit
erg leuk om te doen omdat je hierbij helemaal
kan doen wat je wil om erachter te komen wat
leuk is of juist niet. Ik heb geëxperimenteerd
met streepjes, laagjes, stippen, kleuren
en nog meer. De eindresultaten van deze
experimentjes staan wat verder in het verslag.
42 43

Het kommetje afwerken is erg simpel, alleen de bovenkant heeft wat afwerking nodig en verder
hoeft er eigenlijk niets te gebeuren. Na het afwerken gaan de kommetjes voor de eerste keer de
oven in om biscuit te worden.Na de ovenstook heb ik ze geschuurd om ze mooi glad te maken.
Met het glazuren heb ik twee dingen geprobeerd. Bij het kopje is de binnenkant en de buitenkant
(tot de rand) geglazuurd. Dit wilde ik ook doen met het kommetje. Op de linkerfoto glazuur ik
de binnenkant en op de rechter foto ben ik bezig met het glazuur wegpoetsen onder de rand. Ik
vond het lastiger bij het kommetje om de binnen- en buitenkant netjes te glazuren door de open
vorm. Het glazuur knoeide snel over de rand en met dikke lagen krijg je geen mooi resultaat.
Daarom heb ik ook een paar kommetjes alleen aan de binnenkant geglazuurd om te kijken hoe
dat er uitzag.
44 45

Op deze foto’s is goed het verschil te zien
tussen de matte en glanzende (geglazuurde)
kommetjes. Je ziet hier dat er op sommige
plekjes belletjes of geen glazuur zit omdat het
niet netjes is verdeeld. Op de foto is dit allemaal
wat lastiger te zien, maar als je het kommetje
vasthoudt dan voel je ook dat het glazuur niet
glad is. We vonden het eigenlijk niet zo storend
bij het matte kommetje dat alleen de binnenkant
glanzend is, dus hebben we ervoor gekozen
de kommetjes alleen aan de binnenkant te
glazuren.
Glans (geglazuurd)
Mat (niet geglazuurd)
Eindresultaten van experimenten
46 47

3.2 ShowUp
In de eerste week van de stage stond meteen het
showUp event voor de deur. ShowUp is gericht op
inkopers van onder andere woon- en giftstores en
het is niet toegankelijk voor studenten; extra leuk
dat wij erbij mochten zijn dus!
De dagen voor ShowUp hebben we
voorbereidingen gedaan zoals het
schilderen van de presentatie meubelen
en het inpakken van de producten. De
beurs was op een zondag & maandag
maar we zijn er op vrijdag alvast
heengegaan om het nodige voor te
bereiden. Toen we daar aankwamen
konden we de producten presenteren.
Ik heb me bezig gehouden met het
ophangen van de wandvazen. Ik vond
het aan het begin even puzzelen hoe
de producten het best bij elkaar pasten.
Toen ik er eenmaal mee bezig was en
na veel uitproberen en verplaatsen was
ik tevreden met het resultaat..
Op maandag was ik aanwezig bij de beurs
en heb ik vooral kunnen rondkijken bij andere
stands en inspiratie op kunnen doen. Er werden
ook lezingen gegeven. Theo-Bert Pot gaf een
lezing over het perfecte plaatje creëren, zowel
online als offline. De andere lezing die ik heb
gevolgd werd gegeven door Kirsten Jassies.
Het ging over TikTok, dit was een interessante
lezing omdat ik (samen met Tijnjte) het TikTok
account van Hella +Elke zou opstarten.
48 49

3.3 NYMA
makersmarkt
Het atelier van Hella en Elke is gevestigd in de
NYMA Makersplaats. Eens in de zoveel tijd wordt er
een markt georganiseerd voor makers van NYMA en
andere makers uit Nijmegen. Op die markt kunnen
wij goed de kneusjes en oude collecties verkopen.
Op 11 december was er een
NYMA makersmarkt met een kerst
thema. Dit keer gingen Tijntje en
ik mee naar de makersmarkt. De
markt was op een zondag, op de
donderdag en vrijdag ben ik bezig
geweest met het voorbereiden
van de markt. Hierbij hoorde
het prijzen van de producten
(hiervoor gebruiken we gekleurde
stickers), lintjes knopen om de
kerst decoratie en alvast bedenken
hoe we alles zouden presenteren.
Uiteindelijk hebben we op zondag
nog een beetje gepuzzeld met de
opstelling maar zijn we er goed
uitgekomen.
Ik vond het leuk om deze dag ook
met de klanten te kunnen praten
en te verkopen aangezien er niet
heel vaak klanten bij het atelier
langskomen. Ondanks dat het
niet zo druk was als we gehoopt
hadden was het wel een super
gezellige dag.
50 51

3.4 TikTok
De 2e week in de stage hebben ik en Tijntje het TikTok account
van Hella en Elke opgestart. Ik kan natuurlijk geen TikToks laten
zien in mijn verslag, maar omdat we er wel veel mee bezig zijn
geweest vind ik het wel leuk om het er in te zetten. Het account
heet Hellaelke.nl
Zoals ik eerder aangaf was ik tijdens het
ShowUp event bij de lezing van Kirsten Jassies
over TikTok. Ze vertelde bijvoorbeeld dat een
filmpje het best bekeken werdt als het maar
10 seconden duurt en als bij elke TikTok weer
een herkenningspunt is, bijvoorbeeld je gezicht
of iets wat je altijd zegt. Deze tips hebben we
meegenomen. We kwamen er al snel achter dat
TikToks over hoe we een product maken het best
bekeken werden. We zorgden er voor dat we
elke week twee TikToks online zetten.
Satisfying ceramic sounds
Na een paar TikToks liep het weer
wat minder en ben ik een beetje gaan
onderzoeken naar hoe andere keramisten
TikToks maken. Ik zag meteen ontzettend
veel filmpjes met satisfying geluiden of
beelden. Ik heb dit idee gedeeld met
Tijntje en terwijl de oven aan het uitladen
waren hebben we alle geluiden waarvan
we dachten dat het leuk zou klinken
gefilmd. Toen heb ik de video in elkaar
gezet en geplaatst. Normaal krijgen we
tussen de 350 en 1500 views. Maar na
een paar uur zag ik dat deze TikTok al
meer dan 6000 keer was bekeken. Dit liep
heel snel op tot 18,6K views.
52 53

4.1 Verslaggeving stagebezoek
Het stagebezoek vond plaats op dinsdagmiddag 11
oktober. Samen met Elke en Ingrid heb ik besproken hoe
de stage tot nu toe is en hoe het verloop van de stage er
uitziet.
We begonnen met hoe ik de stage tot nu toe vind en hoe
het gaat. Dat was een goed begin van het gesprek want
ik vind de stage leuk en het gaat ook goed. Vervolgens
hebben we mijn POP formulier doorgenomen en zijn we
wat dieper ingegaan op mijn doelen.
Vakinhoudelijke ontwikkelingsdoelen
We begonnen met het doel ‘maakproces van de producten’.
Eigenlijk zegt het doel meteen al wat ik wil leren. Ik zou
graag producten van begin tot eind kunnen maken. We
hebben het over dit doel gehad en ik ben al veel bezig
met dit doel. Het meeste werk wat ik hier doe is namelijk
produceren en daar komt alles bij kijken wat ik wil met
dit doel. Ik vertelde dat ik de week na het gesprek zou
beginnen met een lastige 5-delige mal maken, dit past goed
bij het doel.
Persoonlijke ontwikkelingsdoelen
Over de persoonlijke ontwikkelingsdoelen hebben we het
niet veel
gehad. Elke en ik hebben hier namelijk ook nog niet een
goed gesprek over gehad dus dat gaan we komende week
nog doen.
Ook heeft Elke nog verteld hoe zij mij ziet in de stage en hoe
ze vind dat het gaat. Hier kwam uit dat ze vind dat ik netjes
werk en goed inzicht heb (met het maken van de mallen),
maar ook dat ik nog wat meer los mag komen en mezelf
mag zijn. Al deze punten herken ik wel in mezelf, ik merkdat
ik wat meer tijd nodig heb om echt mezelf te kunnen zijn
maar ik denk dat met een beetje extra tijd wel goed komt.
54 55

4.2 Feedback 4.3 Nawoord
Lieve Roos,
Je hebt tijdens deze stage je ontzettend technisch ontwikkeld. We hebben jou ervaren als
iemand die doorzet, zich vastbijt als het moeilijk word, lief, vriendelijk en bescheiden is,
iemand met veel inzicht, die goed situaties aanvoelt, een goed geheugen en veel interesses
heeft. Je bent een erg fijn persoon om mee te werken. In het begin heb je goed gekeken
hoe alles in zijn werk gaat, welke systemen we bedacht hebben, hoe de techniek werkt, wat
onze werkcultuur is en deze leek jou te passen. Je bent hier in mee gegaan en we hebben
jou zien leren en genieten. Ik vond het heerlijk om te zien hoe snel je alles op pakt, hoeveel
uitdaging je op durft te zoeken en hoe je jezelf steeds meer durfde te laten zien. Ik denk
dat je in de toekomst je nog meer mag laten zien. Jouw gevoelens, ideeën en wensen zijn
belangrijk en die horen en zien we dan ook graag. Je hebt laten zien dat je veel verantwoordelijkheid
aan kan. Deze mag je wat meer zelf pakken en ook kritisch blijven op huidige
processen. Geef vooral ook aan wat je wilt en waar je blij van wordt.
Ik heb enorm genoten van de stage bij Hella en Elke. Ik heb ontzettend veel geleerd en ik
ben ook blij dat ik de ruimte heb gekregen om zoveel te kunnen leren. Ik heb al mijn leerdoelen
behaald en buiten mijn leerdoelen om ook nog veel gedaan, zoals meehelpen bij
Showup events (in september en eind januari) en de makersmarkten. Ik heb veel mogen
zien van het bedrijf en wat de plannen zijn voor het nieuwe atelier. Het zou lastig zijn om
alle projecten en werkzaamheden die ik heb gedaan in dit verslag te beschrijven, omdat ik
nog veel meer heb geleerd dan dat in dit verslag staat en dan ik zelf soms besef.
Ik ben tevreden met mijn eindbeoordeling en de feedback die ik daarbij heb gekregen, hier
herken ik mijzelf in. Na mijn stage mag ik als eerste werknemer bij Hella en Elke komen
werken en daar kijk ik erg naar uit. Ik ben van plan door te gaan met leerdoelen stellen zodat
ik steeds weer nieuwe dingen kan blijven leren van dit vak.
We kijken uit naar de verdere samenwerking! Super bedankt!
Voor gezien en akkoord Elke Peters:
56 57

4.4 Bronvermelding
https://www.hellaelke.nl/
https://www.ez-design.nl/kunst/2012/06/klei-en-glazuur-bakken/
https://www.colpaertonline.be/nl/module/faqs/module-faqshttps://keramiektechniek.wordpress.com/d-het-bakproces/
https://bordenenzo.nl/blog/het-productieproces-van-porselein-en-aardewerk
58