2023 05 11 The Pit and the Pendulum - Slagwerk Den Haag + Claron McFadden

Do 11 mei 2023
Grote Zaal
20.15 uur
Donderdag
avondserie
The Pit and the
Pendulum
Slagwerk Den Haag
+ Claron McFadden
Het gratis beschikbaar stellen van dit digitale
programmaboekje is een extra service
ter voorbereiding op het concert. Het is
uitdrukkelijk niet de bedoeling deze versie
tijdens het concert te raadplegen via je mobiele
telefoon. Dit is namelijk zeer storend voor de
andere concertbezoekers.
Bij voorbaat dank.

Programma
The Pit and the Pendulum
Slagwerk Den Haag
+ Claron McFadden
Slagwerk Den Haag:
Joey Marijs
Niels Meliefste
Frank Wienk
Kalina Vladovska
Claron McFadden sopraan
Tim Sabel piano
Donderdag
avondserie
Do 11 mei 2023
Grote Zaal
20.15 – 22.05 uur
ca. 45 minuten voor de pauze
ca. 45 minuten na de pauze
Inleiding
Foyerdeck 1
19.15 – 19.45 uur
Door Frederike Berntsen
* compositieopdracht van
Muziekgebouw aan ‘t IJ en
Slagwerk Den Haag met steun
van Ammodo
Dit concert wordt live
uitgezonden door de NTR
op NPO Klassiek
Staat je mobiele telefoon al uit?
Dank je wel.
2

Programma
Rob Zuidam (1964)
The Pit and the Pendulum (2023; wereldpremière)*
··
I was sick
··
The sentence
··
I saw them
··
What sweet rest
··
Even in the grave
··
Profound slumbers
··
Shadows of memory
··
Among forbidden things
··
My arms extended
··
Fallen
··
My every motion
··
A loaf and a pitcher
··
I unclosed my eyes
··
The Figure of Time
··
Rats
··
A crescent of steel
··
Down, steadily down
··
Their cold lips
··
Upon the brink
··
General Lasalle
Pauze
George Crumb (1929 – 2022)
A Journey Beyond Time: American Songbook II (2003)
1. Swing Low, Sweet Chariot
2. Joshua Fit de Battle ob Jericho
3. Steal Away
4. Oh, a-Rock-a My Soul
5. The Pregnant Earth: A Psalm for Noontide (Instrumental Interlude)
6. Sit Down, Sister
7. Nobody Knows de Trouble I See
8. Go Down, Moses
9. Sometimes I Feel Like a Motherless Child
3

Toelichting
Rob Zuidam en George Crumb delen een talent voor het schrijven voor de stem en een
groot gevoel voor kleur en sfeer in hun instrumentaties. Hun muziek kan flink dramatisch
uitpakken, maar altijd blijft er een terughoudendheid bestaan; een muzikale goede smaak
die zich onttrekt aan grenzeloos overkokende emotie.
Beiden gaan uit van de tekst op de manier
waarop Franz Schubert dat al eeuwen
terug deed – wat niet wil zeggen dat hun
noten direct met die van Schubert zijn te
vergelijken. Hun benadering van muziek
als drager van een met de tekst verbonden
emotionele betekenis is romantisch, maar
hun manier van componeren is eerder
avontuurlijk, op een 20e-eeuwse manier op
klank gericht dan conservatief terugblikkend.
Crumbs muziek heeft altijd iets van een
donkere geheimzinnige Gothic Novel. Ook
in het tweede deel van het zevendelige
American Songbook waarin hij Afro-
Amerikaanse gospelmuziek in een wonderlijk
tijdloze klankwereld plaatste, zit een
fantastische lading. Dat fantastische is er ook
in Zuidams nieuwe liederencyclus The Pit and
the Pendulum, een muzikale omwerking van
Edgar Allan Poe’s gelijknamige griezelverhaal.
Maar er zit ook iets relativerends in, iets
dat naar ironie neigt, en een onopgesmukte
directheid die karakteristiek is voor Zuidams
muziekdrama’s.
Rob Zuidam
The Pit and the Pendulum
Waar in Zuidams eerdere opera’s een
fascinatie voor het waarom van het
onalledaagse gedachteleven van bestaande
historische figuren centraal staat – al zijn
hoofdpersonen zijn flink in de war en/of
bevinden zich in extreme, oncomfortabele
situaties – is er in zijn nieuwe liederencyclus
niets te verklaren. Het ditmaal fictieve
personage heeft al in Poe’s verhaal uit 1842
geen psychologische onderbouwing.
De hoofdpersoon verblijft, zonder dat
wordt gemeld waarom, in een kerker van de
Spaanse Inquisitie in afwachting van een op
gruwelijke wijze te voltrekken doodvonnis. Hij
spreekt de lezer in de ik-vorm indringend toe
in een beschrijving van de verschrikkingen
van zijn verblijf. Het verhaal is zo fantastisch
dat het nooit echt zo gebeurd kan zijn en
dat spanningsveld intrigeerde Zuidam. Het
gaat over hoe de hoofdpersoon beleeft
wat hem is overkomen; niet over wat dat
was, hoe het kwam en of het waar is. Dat
subjectieve en het gegeven dat wat een
feitenrelaas lijkt puur en alleen zijn eigen
beleving is, maakt hem volgens Zuidam ‘toch
een beetje verwant aan een hedendaagse
nieuwsconsument; veel van wat je horen
krijgt, is nogal onbetrouwbaar’.
Poe’s hoofdpersoon verliest regelmatig
het bewustzijn in zijn donkere cel die hij
met zijn handen aftast. Hij valt bijna in een
put en als hij daarvan bijkomt, met riemen
vastgebonden, merkt hij dat er een slinger
4

Toelichting
met een scherp geslepen sikkel aan de
onderzijde boven hem heen en weer pendelt
en langzaam neerdaalt. Ratten krioelen akelig
over hem heen, maar knagen ook zijn ketens
door zodat hij kan ontsnappen. De muren
komen op hem af en worden gloeiend heet en
dan ineens wordt de gevangene bevrijd. Poe’s
beeldende vertelling zit vol verwijzingen
naar het geluid dat in een donkere cel extra
indringend is in de waarneming van de
gevangene; verwijzingen die smeken om een
muziekdramatische uitwerking.
Vrouwelijke hoofdpersoon
Zuidams liederen transformeren al die scherp
getekende details in een filmische muzikale
nachtmerrie. Poe’s tekst impliceert een man,
maar in Zuidams versie is de hoofdpersoon
een vrouw die in expressieve, maar ook
prettig onopgesmukt directe zanglijnen
vertelt wat ze beleeft. Een vertelster in
plaats van een verteller heeft een onthecht
vervreemdend effect op de groteske
tekst. Het wordt er op een zachtaardig
spookachtige manier wat meer een droom
van, die net wat sterker de nadruk legt op de
existentiële onzekerheid waar het in al Poe’s
horrorverhalen om draait.
Claron McFadden was van het begin af
aan onderdeel van de opdracht. Haar grote
dramatische mogelijkheden en de kleur
van haar stem – die Zuidam goed kende
uit eerdere samenwerkingen – waren een
inspirerend gegeven en gaven al meteen
aanknopingspunten voor de sfeer van het
nieuwe werk en voor de keuze van het
instrumentarium voor de vier slagwerkers.
Het ensemble is in een halve cirkel om
McFadden opgesteld. Dat past goed bij de
claustrofobische werkelijkheid van de tekst,
maar door de open nooit gedempte, lang
uitklinkende klank van de vibrafoons die
bovendien ver uiteen staan, heeft de muziek
ook heel veel ruimte om zich te ontplooien.
Het vaak langzame tempo draagt bij aan die
ruimtelijk, mysterieuze sfeer die vooral aan
het begin van de cyclus overheerst.
Van belevingswereld naar werkelijkheid
De trage gang van de muziek heeft iets
onverbiddelijks net als het langzaam steeds
concreter erin sluipen van de geluiden in
de kerker. Naarmate het stuk vordert zijn er
minder uitklinkende instrumenten met een
duidelijk toonhoogte te horen (vibrafoon,
klokken, marimba) en neemt het belang
van toonloos slagwerk toe (grote trom,
bekkens, een drumstel). Het stuk beweegt
zich ‘van de innerlijke belevingswereld van
de verteller naar de concrete klank van de
verschrikkelijke werkelijkheid om hem heen’,
zegt Zuidam. Alsof het langzaam tot hem
doordringt. Typerend voor de dubbele bodem
die de muziek aanbrengt, is de discrepantie
tussen de fel dissonante akkoorden en de
zachte kleur die ze krijgen doordat ze op de
vibrafoon klinken. Op een piano zou het veel
harder en kaler uitpakken en zou de vreemd
fantastisch ingekleurde onzekerheid van
Poe’s vertelling niet zo mooi dubbelzinnig tot
klinken komen.
Sommigen liederen gaan heel concreet over
wat er in de cel te horen is, sommigen hebben
een meer metafysische kwaliteit. In Even in
5

Toelichting
the grave wordt de tijd stilgezet in een stille
overdenking van de sterfelijkheid van de
mens, waar de gevangene (en Edgar Allan
Poe) niet aan wil. ‘Even in the grave all is not
lost. Else there is no immortality for man’,
luiden de twee regels van de tekst die een
bijna impressionistische nadenkende zetting
krijgt. In het op de eerste woorden na volledig
gesproken The Figure of Time tikt de tijd die
de gevangene niet heeft weg in het ensemble
dat hem omgeeft – tegen het einde hoor je de
gruwelijke slinger die in A crescent of steel
de volle aandacht krijgt, al aankomen.
In Rats, verderop in de cyclus, is er
geen ruimte meer voor de problemen
overstijgende filosofische gedachten en
hoor je heel concreet de ratten die over
de gevangene heen kruipen in ritselende
piepschuimgeluiden. In het daaropvolgende
A crescent of steel verbeelden de
slagwerkers de ijzingwekkende slinger
door messen tegen draaiende slijpstenen
te houden. Al die concrete geluiden uit de
tekst blijven zich voegen naar de muziek,
benadrukt Zuidam. Het is niet de bedoeling
dat het een hoorspel wordt en dus volgt ook
het piepschuim het ritme, de melodie en de
stembuigingen van de sopraan.
George Crumb
A Journey Beyond Time: American
Songbook II
George Crumbs zevendelige American
Songbook bestaat geheel uit zettingen
van traditionele Amerikaanse liederen.
Deels afkomstig uit de folk music en de
blues, deels uit de jazz – waarin veel uit
het songbook is geput – en deels uit de
gospelmuziek.
Crumb, die in West Virginia werd geboren
en tot zijn dood in 2022 woonde in de
landelijke omgeving twintig kilometer
buiten Philadelphia, had een grote band
met het Amerikaanse muzikale erfgoed.
Hij veranderde niets aan de melodieën,
wat logisch is gezien hun voortdurende
populariteit. Wel schrapte hij in de teksten en
kon hij kiezen uit vele varianten die elk een
eigen kleur geven aan wat er verteld wordt.
Het tweede Songbook bevat spirituals
die in de kerken van de Afro-Amerikaanse
gemeenschap nog steeds belangrijk in
de diensten zijn. In alle teksten heerst de
Heer in de gedaante van een god in wie
arme onderdrukte, door de samenleving
gemaltraiteerde mensen een aangrijpend
naïef en misplaatst rotsvast vertrouwen
houden. Velen zullen de songs herkennen van
platen van oude blueshelden of gospel- en
soullegenden als Mahalia Jackson en Aretha
Franklin. Ook de zoetgevooisde Peter, Paul
and Mary en de immer knorrige Noord-Ierse
protestant Van Morrison maakten versies
van Sometimes I feel like a motherless child
waarmee Crumb zijn cyclus in stille vragende
berusting besluit.
Buiten de tijd
Crumb gaf zijn omwerkingen van al die
ontroerende geloofsmuziek de ondertitel
6

Toelichting
A Journey Beyond Time. En dat buiten de
tijd staan, komt prachtig tot uiting in het
ensemble dat de sopraan omarmt. Wanhoop
wordt hoop in de milde klank van ruisend
slagwerk, een paar pianonoten, een losse
afgedempte snaar die veelbetekenend
uitklinkt en in de warmte van de vibrafoons
en buisklokken die ook Zuidam zo effectief
inzet. Maar het kan ook triomfantelijk
archaïsch ritueel klinken in een opzwepende
klassieker als Joshua fit de battle ob Jericho
waarin de muren van Jericho overtuigend
ineenstorten.
Behalve in zijn compassie en de eenvoud is
Crumbs bewerking bijzonder door de manier
waarop alle songs samen een nieuwe eenheid
worden die boven hun kerkelijke betekenis
uitstijgt. Met een paar toegevoegde intro’s en
een enkel realistisch concreet geluidsaccent
schept Crumb een bijna mahleriaans geladen
filosofisch perspectief inzake leven, lijden en
de dood.
Roeland Hazendonk
7

Liedteksten
Rob Zuidam
The Pit and the Pendulum
Tekst: Edgar Allan Poe (1809 – 1849)
I was sick
I was sick –
sick unto death with that long agony;
and when they at length unbound me,
and I was permitted to sit,
I felt that my senses were leaving me.
The sentence
The sentence -- the dread sentence of death
I saw them
After that, the sound of inquisitorial voices
merged in one dreamy indeterminate hum.
I saw; but with how terrible an exaggeration!
I saw the lips of the black-robed judges,
thin with the intensity of their expression of
firmness –
of immoveable resolution -- of stern
contempt of human torture.
I saw that the decrees of what to me was
Fate,
were still issuing from those lips.
I saw them writhe with a deadly locution.
I saw them fashion the syllables of my name;
and I shuddered because no sound
succeeded.
And then my vision fell upon the seven tall
candles upon the table.
At first they wore the aspect of charity,
and seemed white and slender angels who
would save me;
but then, all at once, there came a most
deadly nausea over my spirit.
What sweet rest
And then there stole into my fancy like a rich
musical note,
the thought of what sweet rest there must be
in the grave.
The thought came gently and stealthily,
and it seemed long before it attained full
appreciation;
but just as my spirit came at length properly
to feel and entertain it,
the figures of the judges vanished,
as if magically, from before me;
the tall candles sank into nothingness;
their flames went out utterly;
the blackness of darkness supervened.
Then silence, and stillness,
night were the universe.
Even in the grave
Even in the grave all is not lost.
Else there is no immortality for man.
Profound slumbers
Arousing from the most profound of slumbers,
we break the gossamer web of some dream.
Yet in a second afterward, so frail may that
web have been,
we remember not that we have dreamed.
But if these impressions are not, at will, recalled,
yet, after long interval, do they not come
unbidden,
while we marvel whence they come?
8

Liedteksten
Shadows of memory
These shadows of memory tell, indistinctly,
of tall figures that lifted and bore me in
silence,
down --
till a hideous dizziness oppressed me,
-- down --
as if those who bore me had out-run,
in their descent, the limits of the limitless,
-- still down –
and paused from the wearisomeness of their
toil.
Among forbidden things
After this I call to mind flatness and
dampness;
and then all is madness –
the madness of a memory
which busies itself among forbidden things.
Upon recovering, I at once started to my feet,
trembling convulsively in every fibre.
I thrust my arms wildly above and around me
in all directions.
I feel nothing; yet dread to move a step,
lest I should be impeded by the walls of a
tomb.
My arms extended
My arms extended,
my eyes straining from their sockets,
in the hope of catching some faint ray of
light.
I proceed for many paces; but still all is
blackness and vacancy.
I breathed more freely.
It seemed evident that mine was not,
at least, the most hideous of fates.
My outstretched hands
at length encountered some solid
obstruction.
It was a wall, seemingly of stone masonry –
very smooth, slimy, and cold.
I followed it up; stepping with careful
distrust,
for the floor was treacherous with slime.
At length however, I took courage,
And did not hesitate to step firmly.
I stumbled and fell violently on my face.
Fallen
My forehead bathed in a clammy vapor,
and the peculiar smell of decayed fungus
arose to my nostrils.
I put forward my arm, and shuddered to find
that
I had fallen at the very brink of a circular pit,
whose extent I had no means of ascertaining.
Groping about the masonry just below the
margin,
I succeeded in dislodging a small fragment,
and let it fall into the abyss.
For many seconds I hearkened to its
reverberations
as it dashed against the sides of the chasm
in its descent.
9

Liedteksten
My every motion
At the same moment there came a sound
resembling the quick opening,
and as rapid closing of a door overhead,
while a faint gleam of light flashed suddenly
through the gloom,
and as suddenly faded away.
My every motion was undoubtedly watched.
A loaf and a pitcher
Agitation of spirit kept me awake
for many long hours;
but at length I again slumbered.
Upon arousing, I found by my side
a loaf and a pitcher of water.
A burning thirst consumed me,
and I emptied the vessel at a draught.
It must have been drugged,
for I became irresistibly drowsy.
A deep sleep fell upon me, –
a sleep like that of death.
I unclosed my eyes,
When, once again, I unclosed my eyes,
the objects around me were visible.
By a wild sulphurous lustre,
I was enabled to see the extent and aspect of
the prison.
I now lay upon my back on a low framework
of wood,
securely bound by a long strap resembling a
surcingle.
The Figure of Time
Looking upward, I surveyed the ceiling of my
prison.
A singular figure riveted my whole attention,
It was the painted figure of Time.
He held what, at a casual glance,
I supposed to be the pictured image of a
huge pendulum
such as we see on antique clocks.
There was something, however, in the
appearance of this machine
which caused me to regard it more
attentively.
While I gazed directly upward at it
I fancied that I saw it in motion.
In an instant afterward the fancy was
confirmed.
Its sweep was brief, and of course slow.
I watched it for some minutes, somewhat in
fear, but more in wonder.
Rats
A slight noise attracted my notice, and,
looking to the floor,
I saw several enormous rats traversing it.
They had issued from the well, they came up
in troops,
hurriedly, with ravenous eyes, allured by the
scent of the meat.
From this it required much effort to scare
them away.
A crescent of steel
I again cast my eyes upward.
What I then saw confounded and amazed me.
The sweep of the pendulum had increased in
extent by nearly a yard.
Its nether extremity was formed of a crescent
of glittering steel.
10

Liedteksten
As I put a portion of the spicy viand within
my lips,
there rushed to my mind
a half formed thought of joy -- of hope.
Yet what business had I with hope?
Long suffering had nearly annihilated
my ordinary powers of mind.
I was an imbecile an idiot.
Down, steadily down
Down -- steadily down,
the crescent was designed to cross the heart.
Down -- certainly, relentlessly down!
It would fray the serge of my robe,
it would return and repeat.
Down -- again -- and again.
Suddenly there came over my spirit
all the keen, collected calmness of despair, I
thought:
“To what food have they been accustomed in
the well?”
I thoroughly rubbed the bandage
with the particles of the spicy viand which
remained,
wherever I could reach it;
then, raising my hand from the floor,
I lay breathlessly still.
Their cold lips
Forth from the well they hurried in fresh
troops.
They were wild, bold, ravenous; their red eyes
glaring upon me.
They clung to the wood
and leaped in hundreds upon my person.
The pendulum disturbed them not at all,
while they busied themselves with the
anointed bandage.
They writhed upon my throat; their cold lips
sought my own;
I lay still, stifled by disgust.
I at length felt that I was free. The surcingle
hung in ribands from my body.
I had scarcely stepped from my wooden bed
of horror,
when the motion of the hellish machine
ceased
and I beheld it drawn up, by some invisible
force, through the ceiling.
11

Liedteksten
Upon the brink
Free! -- and in the grasp of the Inquisition!
Something unusual had taken place.
The room had been square,
two of its iron angles were now acute.
The fearful difference quickly increased
Vapour of heated iron came to my nostrils!
I shrank from the glowing metal to the centre
of the cell.
The idea of the coolness of the well …
No! Any death but that of the pit!
Fool! might I have not known that into the pit
it was the object of the burning iron to urge
me?
Could I resist its glow?
Could I withstand its pressure?
Flatter and flatter grew the room.
Its centre came just over the yawning gulf.
I shrank back --
For my seared and writhing body
there was no longer a foothold
I struggled no more, ...
General Lasalle
… a discordant hum of human voices!
A loud blast as of many trumpets!
The fiery walls rushed back!
An outstretched arm caught my own
as I fell, fainting, into the abyss.
It was that of General Lasalle.
The French army had entered Toledo.
The Inquisition was in the hands of its
enemies.
George Crumb
American Songbook II
(A Journey Beyond Time)
I. Swing low, sweet chariot
Swing low, sweet chariot
Comin’ for to carry me home,
Swing low, sweet chariot,
Comin’ for to carry me home.
I look’d over Jordan an’ what did I see
Comin’ for to carry me home?
A band of angels comin’ after me,
Comin’ for to carry me home.
Swing low, sweet chariot
Comin’ for to carry me home,
Swing low, sweet chariot,
Comin’ for to carry me home.
If you get there before I do,
Comin’ for to carry me home
Tell all my friends I’m comin’ there too.
Comin’ for to carry me home.
Swing low, sweet chariot
Comin’ for to carry me home,
Swing low, sweet chariot,
Comin’ for to carry me home,
Comin’ for to carry me home.
12

Liedteksten
II. Joshua fit de battle ob jerico
Joshua fit de battle ob Jerico,
Jerico, Jerico
Joshua fit de battle ob Jericho
An’ the walls come tumbelin’ down!
You kin talk about yo’ king ob Gideon
You kin talk about yo’ man ob Saul,
But dere’s none like good ole Joshua,
At de battle ob Jericho. Dat mornin’
Joshua fit de battle ob Jerico,
Jerico, Jerico,
Joshua fit de battle ob Jerico
An’ the walls come tumbelin’ down!
Up to de walls od Jerico
Dey marched wid spear in han’
Go blow dem ram horns, Joshua cried,
’Cause de battle am in my han’. Dat mornin’
III. Steal away
Steal away, steal away,
Steal away to Jesus;
Steal away, Oh, steal away home,
I ain’t got long to stay here.
My Lord, calls me,
He calls me by the thunder,
The trumpet sounds within-a my soul,
I ain’t got long to stay here.
Green trees a-bendin’,
Poor sinner stands a-tremblin’,
The trumpet sounds within-a my soul,
I ain’t got long to stay here.
Steal away, steal away,
Steal away to Jesus;
Steal away, Oh, steal away home,
I ain’t got long to stay here.
Joshua fit de battle ob Jerico,
Jerico, Jerico,
Joshua fit de battle ob Jerico
An’ the walls come tumbelin’ down!
Den de lam’-ram sheeps-horns begin to blow,
De trumpets begin to soun’,
Ole Joshua commanded de chillen to shout,
An’ the walls come tumbelin’ down! Dat
mornin’
Joshua fit de battle ob Jerico,
Jerico, Jerico,
Joshua fit de battle ob Jerico
An’ the walls come tumbelin’ down!
13

Liedteksten
IV. Oh, a-rock-a my soul
Oh, a-rock-a my soul in de bosom of
Abraham,
A-rock-a my soul in de bosom of Abraham,
A-rock-a my soul in de bosom of Abraham,
Oh, rock-a my soul.
When I went down in the valley to pray,
Oh, rock-a my soul,
My soul got happy an’ I stay’d all day,
Oh, rock-a-my soul.
When I was a mourner jes’ like you,
Oh, rock-a my soul,
I mourned and mourned ’til I come through,
Oh, rock-a my soul.
Oh, a-rock-a my soul in de bosom of
Abraham,
A-rock-a my soul in de bosom of Abraham,
A-rock-a my soul in de bosom of Abraham,
Oh, rock-a my soul.
V. The pregnant earth
A Psalm for Noontide
( instrumental Interlude)
VI. Sit down, sister
Oh, won’t you sit down?
Lawd, I can’t sit down.
Oh, won’t you sit down?
Lawd, I can’t sit down.
Sit down, sister.
Lawd, I can’t sit down.
‘Cause I just got to heaven,
Goin’ to look around.
Who’s that yonder dressed in red?
Must be the children that Moses led.
Who’s that yonder dressed in white?
Must be the children of the Israelite.
Oh, won’t you sit down?
Lawd, I can’t sit down.
Oh, won’t you sit down?
Lawd, I can’t sit down.
Sit down, sister.
Lawd, I can’t sit down,
‘Cause I just got to heaven,
Goin’ to look around.
Who’s that yonder dressed in blue?
Must be the children that are comin’ through.
Who’s that yonder dressed in black?
Must be the hypocrites a-turnin’ back.
Oh, won’t you sit down?
Lawd, I can’t sit down.
Oh, won’t you sit down?
Lawd, I can’t sit down.
Sit down, sister.
Lawd, I can’t sit down,
‘Cause I just got to heaven,
Goin’ to look around.
Sit down, sister,
Sit down, sister,
Sit down, sister,
Sit down!
14

Liedteksten
VII. Nobody knows the trouble I see
Nobody knows the trouble I see
Nobody knows but Jesus;
Nobody knows the trouble I see
Glory, glory hallelujah!
Sometimes I’m up, sometimes I’m down
Oh, yes, Lord
Sometimes I’m almost to de groun’
Oh, yes, Lord
Although you see me goin’ ’long so
Oh, yes, Lord
I have my trials here below
Oh, yes, Lord
Nobody knows de trouble I see.
VIII. Go down, Moses
When Israel was in Egyp’ Lan’ ,
Let my people go,
Oppress’d so hard they could not stan’,
Let my people go.
Go down, Moses,
Way down in Egyp’ Lan’,
Tell ol’ Pharaoh
To let my people go.
Go down, Moses,
Way down in Egyp’ Lan’,
Tell ol’ Pharaoh
To let my people go!
IX. Sometimes I feel like a motherless child
Sometimes I feel like a motherless child,
Sometimes I feel like a motherless child,
Sometimes I feel like a motherless child,
A long, long way from home
I wish I could fly like a bird in the sky,
I sometimes I wish I could fly like a bird in the
sky,
I wish I could fly like a bird up in the sky,
A little closer to home.
Motherless children have a hard time,
Motherless children have a hard time,
Motherless children have hard time,
A long way, a long way from home
Sometimes I feel like a motherless child,
A long, long way from home.
Thus spoke the Lord, bold Moses said,
Let my people go,
‘If not I’ll smite, your first-born dead,
Let my people go.
Go down, Moses,
Way down in Egyp’ Lan’,
Tell ol’ Pharaoh
To let my people go.
15

Biografieën
Componisten
Rob Zuidam
Rob Zuidam (1964)
studeerde compositie
bij Klaas de Vries en
Philippe Boesmans
aan het Rotterdams
Conservatorium en bij
Oliver Knussen en Lukas
Foss aan het Tanglewood
Music Center (USA), waar
hij werd onderscheiden
met de Koussevitzky
Composition Prize.
In de loop der jaren keerde
Zuidam talloze malen
terug naar Tanglewood,
als componist, artist in
residence en als docent.
In 2015 was hij er voor
de uitvoering van zijn
Tanglewood Concerto, een
pianoconcert geschreven
ter viering van het 75-jarig
bestaan van het instituut,
dat werd uitgevoerd door
Emanuel Ax. Hij doceerde
tevens compositie aan
het Conservatorium van
Utrecht en was Erasmus
Visiting Professor aan de
universiteit Harvard. Zuidam
geniet vooral bekendheid
16
als componist op het vlak
van opera en muziektheater.
Freeze (1994), Rage
d’Amours (2002/2003)
en Suster Bertken (2010)
gaven hem internationaal
aanzien. Rage d’amours werd
onderscheiden met de Kees
van Baaren-prijs. Sindsdien
volgden er talloze opera’s en
muziektheaterproducties,
het meest recent Hercules,
a soldier’s opera, voor
het eerst uitgevoerd in
september 2019 in het
Concertgebouw. Hiernaast
componeerde Rob Zuidam
foto: Karoly Effenberger
een breed scala aan werken
voor orkest, ensembles en
solisten. Rob Zuidam leeft en
werkt momenteel in België
en is ook actief als freelance
essayist.

Biografieën
George Crumb
De Amerikaanse componist
George Crumb (1929 -
2022) begon al jong met
componeren en studeerde
uiteindelijk na een uitstapje
naar Berlijn af aan de
Universiteit van Michigan.
Vanaf 1965 gaf hij
compositieles aan de
Universiteit van Pennsylvania
waar hij onder anderen
Osvaldo Golijov tot
zijn studenten mocht
rekenen. Als componist
combineerde hij een zekere
toegankelijkheid met
ongebruikelijke klankkleuren
en speeltechnieken.
Zijn bekendste werken
zijn Black Angels voor
elektrisch strijkkwartet en
Makrokosmos, een serie van
vier boeken met stukken
voor piano, ook elektrisch
versterkt. In 1968 ontving
hij zijn eerste Pullitzer Prize
voor de orkestsuite Echoes
of Time and the River. Hierna
volgden vele andere prijzen.
Ook werd hij geëerd met vele
eredoctoraten.
17

Biografieën
Uitvoerenden
Claron McFadden
Sopraan
18
foto: Merlijn Doomernik
De Amerikaanse sopraan
Claron McFadden studeerde
af aan de Eastman School
of Music in Rochester,
New York en woont sinds
1984 in Nederland. Ze is
bekend om haar zeer divers
repertoire – van barok
tot hedendaagse muziek
– en werkte samen met
dirigenten als Sir John Eliot
Gardiner, Frans Brüggen
and Sir Andrew Davies.
McFadden zong belangrijke
operarollen en heeft vele
wereldpremières op haar
naam staan. Ze werkt
regelmatig met het Arditti
Quartet en Klangforum
Wien en participeerde aan
verschillende projecten
waarin diverse kunstvormen
gecombineerd werden,
zoals Pitié van Alain Platel
en de dansfilm Symmetrie
van Ruben van Leer. Ze
treedt onder ander op met
de David Kweksilber Big
Band en is huisartieste bij
Muziektheater Transparant,
waarmee ze verschillende
projecten realiseerde
waaronder Façade: de
laatste dagen van Mata Hari
(2017). In 2002 werd Claron
McFadden genomineerd voor
een Grammy Award. In 2007
kreeg ze de Amsterdamprijs
voor de Kunsten uitgereikt.
Ze is lid van de Koninklijke
Nederlandse Academie van
de Kunsten en sinds 2020
Ridder in de Orde van Oranje
Nassau.
Tim Sabel
Piano
foto: Emiel Janssen
Tim Sabel (1990)
rondde in juni 2015 zijn
masteropleiding Klassiek
Piano af aan het Koninklijk
Conservatorium in Den
Haag.
De eerste twee jaar van de
bacheloropleiding studeerde
hij bij Paul Komen, daarna
studeerde hij verder bij Ellen
Corver. Solo speelt Tim
werken van onder anderen
Sweelinck, Beethoven,
Brahms, Debussy, Ravel
en Bartók. Daarnaast

Biografieën
speelt hij in diverse duo’s
en ensembles, waarin hij
ook veel moderne muziek
speelt. Zo speelde hij
meerdere malen tijdens de
NJO Muziekzomer werken
van Reich, Andriessen en
Martland en recentelijk
speelde hij de Drei Stücke
für zwei Klaviere van
Ligeti met zijn neef Emiel
Janssen. Tim heeft ook
een minor Theorie gevolgd
en arrangeert regelmatig
stukken voor ensembles
waarin hij speelt. Ook
improviseren doet hij graag.
Slagwerk Den Haag
Slagwerk Den Haag (SDH)
is gefascineerd door alles
wat te maken heeft met
geluid, puls en materialen
als klankbron.
Naast het traditionele
instrumentenarsenaal
spelen de multi-inzetbare
slagwerkers ook op
porselein, paardenkaken,
glas of 3D-geprinte
instrumenten. In hun
projecten reflecteren de
musici op de nieuwste
ontwikkelingen en zoeken
zij naar het onontdekte.
SDH werkt samen met
kunstenaars en makers
van nu, waaronder bijv.
componisten Michael
Gordon, Steve Reich, Sofia
foto: Elisabeth Melchior
Goebaidoelina, Kate Moore,
Darien Brito en Yannis
Kyriakides, dansgezelschap
Club Guy & Roni, Nederlands
Danstheater, choreograaf
Hofesh Shechter, Raschèr
Saxophone Quartet en
het theatergezelschap
van Boukje Schweigman.
Toonaangevende partners,
ook uit andere disciplines,
zijn onder andere Orkater,
Asko|Schönberg, producer
Talismann (Guy Blanken) en
internet collectief Buurmen.
Het speelveld is breed; van
Bang on a Can in New York
tot Dortmund Konzerthaus
of Concertgebouw
Amsterdam, van het Holland
Festival tot de sloppenwijken
van Caïro en van klaslokaal
tot Muziekgebouw aan het
IJ tot het Oerol Festival op
Terschelling.
19

Verwacht
Blank Out van Michel van
der Aa
Miah Persson (live), Roderick
Williams + Nederlands
Kamerkoor (op film)
Serie
Muziektheater
Zo 28 mei 2023
Grote Zaal
20.15 uur
Een vrouw probeert na traumatische belevenissen haar
versplinterde herinneringen weer samen te rapen. Er moet
iets zijn voorgevallen dat haar in deze toestand bracht. Zij
herinnert zich een man. Blijkbaar hebben beiden hetzelfde
beleefd. Toch kijken ze ieder vanuit verschillende posities
naar hun leven. Maar wie kijkt naar wie? Blank Out is het
zesde werk voor muziektheater van componist Michel
van der Aa en onderzoekt de menselijke conditie in een
grensverleggende combinatie van liveactie, videobeelden
en muziek.
In 2016 beleefde Blank Out de wereldpremière in het
Muziekgebouw en deze productie is inmiddels in elf landen
met succes ontvangen. Dit is een unieke kans om het werk
nog een keer te beleven. Van der Aa blijft in seizoen 22‐23
sowieso niet onopgemerkt. Twee composities van hem
gaan in het Muziekgebouw in première: The Book of Water
op 11 november 2022 tijdens een concert van Amsterdam
Sinfonietta en Shades of Red op 10 november 2022 door
Asko|Schönberg.
MIchel van der Aa
foto: Priska Ketterer
Blank Out is een co-productie van De Nationale Opera,
Lucerne Festival, en Teatro dell’Opera di Roma
Programma: Michel van der Aa Blank Out, kameropera voor
sopraan en 3D-film
20

Verwacht
Isabella
Wishful Singing, Herz
Ensemble + Ensemble
Scordatura
Donderdag
avondserie
Do 1 jun 2023
Grote Zaal
20.15 uur
De Italiaanse Isabella di Morra (1520 - 1545/46) is de
hoofdrolspeelster in het nieuwste werk van componiste
Kate Moore. Di Morra leidde een kort en beklagenswaardig
leven. Opgesloten in het familiekasteel schreef ze poëzie,
tot haar broers haar vermoordden. Slechts dertien
gedichten van Di Morra zijn overgeleverd, maar daarin
loopt ze vooruit op de romantiek én het feminisme. Met het
noodlot (‘Fortuna’) in de hoofdrol laat ze haar dromen en
frustraties zingen in krachtige, onopgesmukte taal.
Kate Moore wekt de tragische Isabella di Morra tot leven in
een meeslepend concert voor barokharp, mezzosopraan,
countertenor, koor en groot ensemble. Moore schrijft lyrische,
melodische muziek die je bijblijft. De vrouwelijke, scheppende
kracht is een terugkerend thema in haar werk. In seizoen
2018/2019 had ze als Zielsverwant van het Muziekgebouw
een eigen concertserie.
Kate Moore
foto: Jeff Zimberlin
Programma: Kate Moore Isabella (wereldpremière)*
* Compositieopdracht Muziekgebouw aan ’t IJ, mede mogelijk
dankzij een gift van een Vriend van het Muziekgebouw
21

Verwacht
Mei
vr 12 mei / 20.15 uur
Spiegel im Spiegel
Amsterdam Sinfonietta +
Nederlands Kamerkoor
za 13 mei / 14.15 uur
Opera Papoea
IJ-Salon
za 13 mei / 20.15 uur
Van Bach naar Brahms
Angela Hewitt
Kijk Muziek
zo 14 mei
13.30 + 15.30 uur /
Kleine Zaal
Naar het bos (2+)
Dianto Reed Quintet
13.30 uur
HUSH… Henry’s Dream
Machine (6+)
Zonzo Compagnie
zo 14 mei / 20.15 uur
Swinging Thirties
Symfonieorkest Vlaanderen
do 18 mei / 20.15 uur
Spiegel im Spiegel
Amsterdam Sinfonietta +
Nederlands Kamerkoor
vr 19 mei / 20.15 uur
Cuba
Cappella Amsterdam
za 20 mei / 20.15 uur
Prokofjev en Sjostakovitsj
Belcea Quartet
zo 21 mei / 11.00 uur /
Kleine Zaal
De grenzen van de
middentoonstemming
Laurens de Man
zo 21 mei / 15.00 uur /
Atriumzaal
SoundLAB
Workshop voor volwassenen
zo 21 mei / 15.00 uur
Levenslustig drumspektakel
Master Drummers of Burundi
Mis geen enkel concert!
Blijf op de hoogte en schrijf
je in voor onze nieuwsbrief
SoundLAB Workshop
Maak je eigen muziek met de
wonderlijkste instrumenten.
Voor kinderen (7+) met
volwassenen. Elke zondag,
13.00 uur in de Atriumzaal.
Kaartjes via muziekgebouw.nl/
soundlab.
WannaSwing
Op de kade voor het
Muziekgebouw staat de
interactieve muziekinstallatie
WannaSwing van theatermaakster
Caecilia Thunissen
en scenograaf Jan Boiten. Acht
schommels sturen composities
aan van hedendaagse
componisten als Joey Roukens,
Mayke Nas en Rob Zuidam.
Zie voor meer informatie
muziekgebouw.nl/wannaswing
Huil van de Wolff
Elke 22e van de maand
klinkt om 20.00 uur het
geluidsmonument Huil van
de Wolff van Martijn Padding
ter herinnering aan oprichter
van het Muziekgebouw
Jan Wolff (1941 - 2012).
muziekgebouw. nl/
huilvandewolff
Geheimtips
Bijzondere concerten
die je niet mag missen.
muziekgebouw.nl/geheimtips
22

Foto: Erik van Gurp
4’33 grand café
Kom voor of na het concert eten
in 4’33 Grand café. Reserveren:
020 788 2090 of 433grandcafe.nl.
Bij de prijs inbegrepen
Reserveringskosten zijn bij de
kaartprijs inbegrepen.
Ook een drankje, tenzij anders
vermeld op je concertkaartje.
Rondom het concert
- Na aanvang van het concert heb je
geen toegang meer tot de zaal.
- Zet je mobiele telefoon uit voor
aanvang van het concert.
- Het maken van beeld- of
geluidsopnamen in de zaal alleen
met schriftelijke toestemming.
- Algemene Bezoekersvoorwaarden
zijn na te lezen op muziekgebouw.nl
Steun het Muziekgebouw
Inkomsten uit kaartverkoop dekken
ten dele onze kosten. Word vriend
of doneer: met jouw extra steun
kunnen we concerten op het
hoogste niveau blijven organiseren.
Meer informatie:
muziekgebouw.nl/steunons
Op de hoogte blijven?
Blijf op de hoogte van nieuw
geboekte concerten of ander
nieuws. Volg ons via onze
e-nieuwsbrief (aanmelden op
muziekgebouw.nl/nieuwsbrief),
Facebook, Twitter of Instagram.
Dank!
Wij kunnen niet zonder de steun van
onze vaste subsidiënten en Vrienden
van het Muziekgebouw. Wij zijn hen
daarvoor zeer erkentelijk.
Druk binnenwerk
druk & printservice
23