2023 04 29-30 Ragged Music Festival NED - Website

za 29
+ zo 30
apr

Programma
Ragged Music
Festival
Za 29 + zo 30 apr 2023
Za 29 apr
15.00 – 16.05 uur / Grote Zaal
Oestvolskaja, Beethoven, Sjostakovitsj
Mario Brunello, Alina Ibragimova, Pavel Kolesnikov +
Samson Tsoy
19.30 - 21.00 uur / Grote Zaal
Bach, Janáček, Tavener, Rachmaninov
Mario Brunello, Alina Ibragimova, Pavel Kolesnikov,
Elena Stikhina + Samson Tsoy
22.15 - 23.05 uur / Loading dock
Sjostakovitsj’ laatste symfonie
Mario Brunello, Alina Ibragimova, Pavel Kolesnikov +
Slagwerk Den Haag
Tijdens het Ragged Music
Festival toont fotografe/visual
artist Eva Vermandel een aantal
van haar werken en gaat ze op
zoek naar een dialoog tussen
haar werken, het gebouw en de
muziek. Voor de expositie is een
aparte Engelstalige hand-out
beschikbaar.
Coverfoto: Eva Vermandel
Toelichtingen: Pavel Kolesnikov
Zo 30 apr
11.00 – 12.00 uur / Grote Zaal
Bach en Sjostakovitsj
Pavel Kolesnikov + Samson Tsoy
15.00 - 16.20 uur / Grote Zaal
Moessorgski, Brahms, Sjostakovitsj
Mario Brunello, Alina Ibragimova, Pavel Kolesnikov,
Elena Stikhina + Samson Tsoy
19.30 - 21.00 uur / Grote Zaal
Tsjaikovski, Strauss, Schnittke
Mario Brunello, Alina Ibragimova, Pavel Kolesnikov,
Elena Stikhina + Samson Tsoy
22.15 - 22.45 uur / Loading dock
Prokofjevs Assepoester
Pavel Kolesnikov + Samson Tsoy
Staat je mobiele telefoon al uit?
Dank je wel.
2

Inleiding
Het Ragged Music Festival is ontstaan in een Victoriaans klaslokaal van het Ragged
School Museum in Oost-Londen. Geïnspireerd door de uitgeklede authenticiteit van de
ruimte, wilden we ruimte maken voor eerlijke en avontuurlijke muziek tussen het lawaai
van alledag.
Het begon als een klein heiligdom, een halfgeheime
muzikale rite. Blij waren we met het
enorme succes van het concept, nu brengen
we het naar Amsterdam als een spannend
nieuw avontuur. Samen met een kleine
groep musici, die ons dierbaar zijn en die we
bewonderen, gaan we twee dagen lang op
een intense muzikale reis. Ons programma is
zo samengesteld, dat elk concert op zichzelf
staat, maar dat het bij elkaar opgeteld een
episch verhaal vormt. Je bent van harte
welkom om een concert of twee uit te kiezen,
of om ze allemaal bij te wonen en het hele
verhaal te ontdekken.
verhaal van overgang: tussen avond en
nacht, levende adem en het luchtledige,
tussen bestaan en niets.
Pavel Kolesnikov & Samson Tsoy
Het effect van een ruimte op zowel de
luisteraars als de muzikanten is fascinerend:
tot leven gebracht door geluid, geeft een
ruimte op zijn beurt vorm en persoonlijkheid
aan de muziek en onze gevoelens. Er is iets
etherisch aan het solide en toch luchtige
gebouw van het Muziekgebouw. Staat
het wel op vaste grond – of op het water?
Als een spookboom uit een doorzichtig
zaadje is ons programma gegroeid uit deze
mysterieuze ambiguïteit. De verbluffende
late meesterwerken van Sjostakovitsj
omlijsten een opeenvolging van sombere
visioenen en openbaringen, waarbij rijpe
stukken van zijn geestverwanten cryptische
combinaties vormen die onvermoede
rijmwoorden onthullen. Met donkere
herfststemmen vertellen zij een betoverend
3

Programma
Oestvolskaja, Beethoven,
Sjostakovitsj
Ragged Music
Festival
Za 29 apr 2023
Grote Zaal
15.00 - 16.05 uur
ca. 65 minuten zonder pauze
Mario Brunello cello
Alina Ibragimova viool
Pavel Kolesnikov piano
Samson Tsoy piano
Galina Oestvolskaja (1919 - 2006)
Pianosonate nr. 6 (1988)
Ludwig van Beethoven (1770 - 1827)
Sonate voor cello en piano nr. 5 op. 102 nr. 2 in D (1815)
1. Allegro con brio
2. Adagio con molto sentimento d’affetto
3. Allegro
Dit concert wordt opgenomen
door de NTR voor een latere
uitzending op NPO Klassiek
Dmitri Sjostakovitsj (1906 - 1975)
Vioolsonate in G op. 134 (1968)
1. Andante
2. Allegretto
3. Largo
4

Toelichting
De eerste stap zetten, de eerste noot spelen of zelfs de eerste regel van deze tekst
schrijven kan een intimiderende opdracht zijn. Datzelfde geldt wellicht voor het openen
van een festival. Wat kan of moet het beginpunt worden van een reis? Gelukkig was dat
deze keer niet een probleem.
Het samenbrengen van deze monumentale
drie werken voor ons openingsconcert was
een beslissing die we zonder aarzeling
namen. Er was een onbestemd gevoel dat
deze stukken vroegen om samen gespeeld te
worden – iets wat we niet konden weerstaan,
noch ontkennen. Op een bepaalde manier
kon dit gezien hun aard en karakter niet
passender zijn. Deze drie meesterwerken
zijn eigenzinnig, compromisloos en
onconventioneel. Hun pure, krachtige
vormen en dat wat ze uitdrukken hebben
iets intimiderends, onverzettelijks en nietonderhandelbaars.
We interpreteren ze met
ontzag en hartstocht.
Cellosonate nr. 5 van Ludwig van Beethoven
Centraal staat Beethovens laatste
cellosonate, een energiek en beknopt
werk, dat eerder groot is qua impact en
betekenis dan qua omvang. De muziek is
opmerkelijk compact en zou misschien
wat ‘primitief’ klinken, ware het niet dat
deze verbazingwekkend geconcentreerd
en gedetailleerd is. De hoge pathos en
energie van het stuk worden perfect in
balans gehouden door de functionele, bijna
formulematige constructies. Het is een
uitermate transcendentaal werk: op elk
moment en in elke noot is er een gevoel van
ongekende energie en frisheid, zuiver en
vol betekenis. Het meest interessante is dat
deze kwaliteiten ervoor kunnen zorgen dat
je het werk enigszins bedreigend, extreem,
bijna bovennatuurlijk en onmenselijk ervaart.
Het is de buitenaardse uitstraling die het
zowel zo aantrekkelijk als ongenaakbaar
maakt.
Vioolsonate in G van Dmitri Sjostakovitsj
De ongelooflijke directheid van de
Vioolsonate is ongebruikelijk voor de
late Sjostakovitsj. In zijn laatste jaren
gebruikte de componist, vooral bezig met
vergankelijkheid, gedempte en omfloerste
tonen. Door het gebruik van muzikale nevels
en schaduwen probeerde hij dichter bij de
mysteries van het bestaan te komen. Toch
is er van behoedzaamheid en mysterie
nauwelijks sprake in zijn op. 134. Het werk
straalt durf uit, en is zowel confronterend
als direct. De helderheid ervan doet het
meest denken aan de late Beethoven
– op dezelfde manier wordt de enorme
gevoelsdiepte hier geëvenaard door een
grote objectiviteit. Misschien is dit de reden
waarom, paradoxaal genoeg, dit donkere
en wanhopige werk de luisteraar niet in het
duister laat; het tilt de geest op net als de
tragedies van Shakespeare dat doen. Eerder
in zijn leven creëerde Sjostakovitsj iconische
filmmuziek voor Hamlet en King Lear, en
je zou kunnen denken dat de Vioolsonate,
een van zijn meest ambitieuze en verfijnde
werken, put uit dezelfde bron van kennis en
inspiratie.
5

Toelichting
Pianosonate nr. 6 van Galina Oestvolskaja
Met concentratie, precisie en durf als rode
draad door ons openingsprogramma is
het korte en uiterst onvergetelijke werk
waarmee het programma opent het meest
kenmerkend. Galina Oestvolskaja, een avantgarde
Sovjetcomponiste, was een studente
van Sjostakovitsj. In deze opmerkelijke
relatie was hij het die zichzelf als student
beschouwde; hij voorspelde dat haar werk
‘gewaardeerd zal worden door allen die de
waarheid beschouwen als het essentiële
element van de muziek’. Met als bijnaam ‘de
vrouw met de hamer’, door haar stugge en
compromisloze karakter, offerde ze in wezen
haar professionele leven en ambities op aan
haar artistieke principes: zich ervan bewust
dat haar muziek zou worden afgekeurd door
het Sovjetregime, hield ze haar artistieke
werk decennia lang grotendeels privé. Het
is moeilijk te zeggen of dit de reden is van
haar karige productie van 21 werken of dat
dat komt omdat ze elk werk vernietigde –
of in haar eigen woorden ‘uitroeide’ – dat
ze uiteindelijk niet perfect vond. ‘Er is
geen enkel verband tussen mijn muziek
en die van een andere componist, levend
of dood’, beweerde Oestvolskaja op haar
typische wrange toon. Ook ontmoedigde
ze elke analyse van haar muziek. Het is
inderdaad zinloos om te proberen de impact
van haar laatste pianosonate te verklaren.
Dit is muziek die haar eigen medium lijkt
te overstijgen en is gewoonweg een van
de meest bijzondere, verbazingwekkende
kunstwerken van alle tijden.
6

Pavel Kolesnikov & Samson Tsoy
foto: Joss McKinley
7

Programma
Bach, Janáček, Tavener,
Rachmaninov
Ragged Music
Festival
Za 29 apr 2023
Grote Zaal
19.30 – 21.20 uur
ca. 35 minuten voor de pauze
ca. 50 minuten na de pauze
Mario Brunello cello
Alina Ibragimova viool
Pavel Kolesnikov piano
Elena Stikhina sopraan
Samson Tsoy piano
Dit concert wordt opgenomen
door de NTR voor een latere
uitzending op NPO Klassiek
8

Programma
Johann Sebastian Bach (1685 - 1750)
Chaconne uit Vioolpartita nr. 2 in d BWV 1004 (cello piccolo)
(ca. 1720)
Leoš Janáček (1854 - 1928)
Vioolsonate (1914-1915, rev. 1916-1922)
1. Con moto
2. Ballada
3. Allegretto
4. Adagio
Pauze
John Tavener (1944 - 2013)
Akhmatova Songs voor sopraan en cello (1993)
··
Dante
··
Pushkin and Lermontov
··
Boris Pasternak
··
Couplet
··
The Muse
··
Death
Sergej Rachmaninov (1873 - 1943)
Symfonische dansen voor twee piano’s op. 45 (1940)
1. Non allegro – Lento – Tempo I
2. Andante con moto (Tempo di valse)
3. Lento assai – Allegro vivace – Lento assai – Allegro vivace
9

Toelichting
‘Ik stond op de rand van iets dat geen echte naam had ... Een lokkende sluimer ... Een
wegglijden van mezelf ....’ Deze regels van Anna Akhmatova, door John Tavener gebruikt
in de laatste van zijn Akhmatova Songs, zijn erg beklemmend.
De tekst is niet onthullend of vaag; de finesse
zit in de woorden en het is de intonatie, de
zachte ronding en de speciale glans die de
zinnen zo memorabel maken. Of anders is het
die blik in het hiernamaals van iemand die
zich niet laat intimideren door het sterven,
die te zien is op foto’s van Akhmatova –
niet doordringend of aangrijpend, maar
voorbijgaand, doorziend en verder kijkend.
Als een van de grootste Russische dichters
met een werkelijk tragisch lot, een tijdgenoot
en bewonderaar van Sjostakovitsj, hield zij
zich gedurende haar hele artistieke loopbaan
bezig met de mysteries van leven en dood.
Voor haar was deze fascinatie niet vreemd.
Na talloze vrienden en geliefden te hebben
verloren door de gang van de geschiedenis in
de 20e eeuw, gaf ze zichzelf de bijnaam ‘een
klaagster’. Haar relatie met pijn, wanhoop en
dood was intiem en persoonlijk. Geleidelijk
aan, door het toegewijde harde werken
en het vele lijden, ontwikkelde ze haar
indrukwekkende eenvoudige, pretentieloze
poëtische stijl. Veel van haar volwassen
werken lijken zo bot en transparant dat
ze bijna banaal lijken; maar ze hebben een
vreemde betoverende kracht – alsof de ware
betekenis op de een of andere manier door
de woorden tot uiting komt, van achter of
voorbij de woorden.
Verborgen emotionele lading
Misschien zou Akhmatova het programma
van dit concert wel kunnen waarderen.
Ze zou genieten van de donkere en
kille tonen, de terughoudendheid en de
verborgen emotionele lading. De werken
op dit programma zijn als stille bewakers
van een mysterie. Soms buitenaards,
soms bovennatuurlijk, zijn ze verbonden
door de richting van hun blik – erdoor en
voorbij, gericht op dingen die ongezien,
onuitsprekelijk en eeuwig zijn. Er kunnen
verschillende krachten of inspanningen
nodig zijn voor die manier van kijken. Soms,
zoals in de legendarische Chaconne van
Bach, wordt het ondersteund door een groot
gevoel voor rechtvaardigheid en sublieme
orde; het is een geduldige, onbevreesde
en accepterende manier van kijken naar
het onbekende. In zijn Akhmatova-cyclus
hanteert John Tavener een heel andere
manier van kijken, alsof hij met half gesloten
ogen sluimert. Niets is hier helder, hoekig
of duidelijk; de contouren zijn zacht en
vaag. Het zou een dromerige, wazige wereld
kunnen zijn, maar het is de spaarzaamheid
van de lijnen, de transparantie van dit
verfijnde samenspel van sopraan en cello die
een geraffineerde urgentie aan dit prachtige,
onwaarschijnlijke werk geven.
In de aaneenschakeling van de wat sobere
en introverte werken in dit concert vormt
Janáčeks Vioolsonate een schokkend
contrast. De visionaire muzikale taal van
Janáček heeft iets heiligs. Het werk, dat
volgens de componist een intuïtief antwoord
10

Toelichting
was op het uitbreken van de Eerste
Wereldoorlog, zit vol wilde en wanhopige,
overweldigende energie: het wordt letterlijk
naar grote hoogten gestuwd in zijn roekeloze,
manische zoektocht naar betekenis.
Rachmaninovs meesterwerk
Dit concert besluit met een stuk dat
deze drie manieren van kijken naar het
hiernamaals vergroot en samenvoegt:
Bachs diepe algehele aanvaarding, de
dromerige helderziendheid van Tavener
en de hartverscheurende menselijke
wanhoop van Janacek. Het laatste werk
van Rachmaninov, de indrukwekkende en
briljante Symfonische Dansen, hebben een
aantrekkelijke onpeilbaarheid. De eenvoudige
titel en de sterke, duidelijke structuur dienen
alleen om iets werkelijk onbeschrijflijks,
bijna buitenaards, te verbergen: een mis
van de onderwereld bestaande uit donker,
krachtig en gevaarlijk materiaal. Het is een
labyrint waar je in plaats van de Minotaurus
misschien Medusa tegenkomt; een Doos van
Pandora vol profetieën in een onbekende,
misschien nog niet bestaande taal. De vele
lagen, verwijzingen en raadsels in dit stuk
zijn zo nauw verweven dat de spanning
ondraaglijk is; er vindt een alchemistische
transformatie plaats die het op de rand van
het archetypische wonder van de kunst
lijkt te brengen: golven op een doek die de
ruimte overspoelen; een standbeeld dat van
zijn sokkel loopt; geluiden die materialiseren,
gestalte krijgen en een nieuwe, nog niet
ontdekte werkelijkheid worden.
11

Liedteksten
John Kenneth Tavener
Akhmatova Songs
Tekst: Anna Andreyevna Akhmatova
Данте
Он и после смерти не вернулся
В старую Флоренцию свою.
Этот, уходя, не оглянулся,
Этому я эту песнь пою.
Он из ада ей послал проклятье
И в раю не мог её забыть.
Пушкин и Лермонтов
Здесь Пушкина изгнанье началось
И Лермонтова кончилось изгнанье.
Здесь горных трав легко благоуханье,
И только раз мне видеть удалось
У озера, в густой тени чинары,
В тот предвечерний и жестокий час —
Сияние неутолённых глаз
Бессмертного любовника Тамары.
Борис Пастернак
Он награждён каким-то вечным детством,
Той щедростью и зоркостью светил,
И вся земля была его наследством,
А он её со всеми разделил.
Dante
And even after death he did not return
To Florence, his of old.
In going, he gave no backward glance,
To him I sing this song...
From hell he sent his curses upon her,
And in heaven he could not forget her...
Pushkin and Lermontov
Here began Pushkin's exile
and Lermontov's exile ended.
Here gentle scent of mountain grasses,
And only once I managed to see
Beside the lake, in plane tree's thickest shade
In that cruel hour before the evening -
The blaze of his eyes unquenched,
The deathless lover of Tamara.
Boris Pasternak
Endowed with some eternal childhood,
He shone open-handed, clean of sight,
The whole earth was his heritage,
And this with all he shared.
12

Liedteksten
Двустишие
От других мне хвала - что зола.
От тебя и хула - похвала.
Муза
Когда я ночью жду её прихода,
Жизнь, кажется, висит на волоске.
Что почести, что юность, что свобода
Пред милой гостьей с дудочкой в руке.
И вот вошла. Откинув покрывало,
Внимательно взглянула на меня.
Ей говорю: “Ты ль Данту диктовала
Страницы Ада?” Отвечает: “ Я!”.
Смерть
1
Я была на краю чего-то,
Чему верного нет названья...
Зазывающая дремота,
От себя самой ускользание...
2
А я уже стою на подступах к чему-то,
Что достаётся всем, но разною ценой...
На этом корабле есть для меня каюта
И ветер в парусах - и страшная минута
Прощания с моей родной страной.
Couplet
For me praise from others - as ashes,
But from you even blame – is praise.
The Muse
At night, as I await her coming,
Life seems to hang upon a thread,
And what are honour, youth, or freedom
Before the kindly guest with pipe in hand?
Here - she has come. Flung off her veil,
And searchingly has looked on me.
I say to her: "Did you dictate to Dante
The script of Hell?" She answers: "I".
Death
I was on the border of something
Which has no certain name...
A drowsy summons,
A slipping away from myself...
Already I stand at the threshold to
something,
The lot of all, but at a varying price...
On this ship, there is a cabin for me
And wind in the sails - and the dread moment
Of the parting with my native land.
Vertaling: Mother Thekla, Orthodox Monastery
of the Assumption Normanby, Whitby, North
Yorkshire
13

Programma
Sjostakovitsj’ laatste
symfonie
Ragged Music
Festival
Za 29 apr 2023
Loading dock
22.15 – 23.05 uur
ca. 50 minuten zonder pauze
Mario Brunello cello
Alina Ibragimova viool
Pavel Kolesnikov piano
Slagwerk Den Haag percussie
Dmitri Sjostakovitsj (1906 - 1975)
Symfonie nr. 15 op. 141 in A (1971) arr. Viktor Derevianko voor
pianotrio en percussie
1. Allegretto
2. Adagio – Largo – Adagio – Largo
3. Allegretto
4. Adagio – Allegretto – Adagio – Allegretto
14

Toelichting
Een kunstenaar die put uit een opdrogende bron is als iemand die laat oogst – soms is de
vrucht overrijp, soms gewoon verschrompeld. Een laat werk kan complex, verwarrend of
overdadig zijn – of juist simplistisch en voorspelbaar. Vaker wel dan niet is het herkenbaar
aan de enigszins verstoorde stroom van levensenergie die we intuïtief opmerken.
Strikt genomen is het zelden ‘het beste’
werk, hoewel het ongewoon, merkwaardig,
ontroerend, nederig en zelfs verbluffend kan
zijn. Maar er is een zeer groot kunstenaar
voor nodig om deze veranderende balans
onder controle te krijgen en van de
gelegenheid gebruik te maken om iets
te bereiken dat op het hoogtepunt van
zijn creatieve energie niet mogelijk was;
om die gebieden te verkennen die niet
beantwoorden aan actieve kracht, en wel toe
te geven aan onzekerheid.
Geheimzinnig en eigenzinnig
Het lijdt geen twijfel dat Dmitri Sjostakovitsj’
laatste werken van die aard zijn. Alsof een
door een vreselijke ziekte verzwakte man
plotseling ontdekt dat hij nu door nauwe
geheime gangen kan gaan, lijkt Sjostakovitsj
juist de uitputting van creatieve kracht
te gebruiken om op andere artistieke
terreinen rond te dwalen. Misschien is de
Vijftiende symfonie wel het hoogtepunt
van deze expeditie, een relatief ingetogen,
kort werk dat onder de oppervlakte zowel
immens persoonlijk als radicaal fantasierijk
is. Geheimzinnig en eigenzinnig, voelt het
nog intenser en geconcentreerder in dit
verbazingwekkende arrangement van Viktor
Derevianko dat door de componist zelf werd
goedgekeurd. Doorspekt met talrijke citaten
van Wagner, Rachmaninov, Rossini en Glinka
en Sjostakovitsj’ eigen vroegere werken
is het een labyrint dat de grenzen van de
muzikale taal aftast.
Wat betekent het allemaal? Het lijkt erop dat
deze vraag de essentie is van dit werk dat
Sjostakovitsj zelf ‘een boosaardige symfonie’
noemde. Het begint met een verontrustend
beeld van een ‘speelgoedwinkel die tot
leven komt’. Het staat bol van aangrijpende,
grootse magie, maar het mysterie blijft
bestaan terwijl de luisteraar voortdurend op
het randje wordt gehouden om eindelijk iets
van ultiem belang te ontdekken, te vinden.
In plaats van een oplossing of het laatste
stukje van de puzzel, wordt alleen een
ander beeld geboden, even betoverend
als verontrustend. De symfonie wordt
afgesloten met een zachte solo van
percussie-instrumenten die het gerammel
en gerinkel van medische machines op
een ziekenhuisafdeling nabootsen. Deze
angstaanjagende en poëtische muziek,
die slechts enkele momenten duurt, is zo
onvergetelijk dat je de tijd wilt terugspoelen
om deze opnieuw te horen. Maar het is
weg, en er is geen antwoord. Of schuilt het
antwoord in de stilte die ons in het verschiet
ligt?
15

Programma
Bach en Sjostakovitsj
Ragged Music
Festival
Zo 30 apr 2023
Grote Zaal
11.00 – 12.00 uur
ca. 60 minuten zonder pauze
Pavel Kolesnikov piano
Samson Tsoy piano
16

Programma
Dmitri Sjostakovitsj (1906 – 1975)
Prelude en fuga in C (1950-1951)
Johann Sebastian Bach (1685 - 1750)
Prelude en fuga in g (WTK II*, 1740-1742)
Dmitri Sjostakovitsj
Prelude en fuga in D
Johann Sebastian Bach
Prelude en fuga in d (WTK II*)
Dmitri Sjostakovitsj
Prelude en fuga in d
Johann Sebastian Bach
Prelude en fuga in g (WTK I*, 1722)
Dmitri Sjostakovitsj / Johann Sebastian Bach
Prelude in cis / Fuga in cis (WTK I*)
Johann Sebastian Bach / Dmitri Sjostakovitsj
Prelude in Es (WTK I*) / Fuga in Es
Dmitri Sjostakovitsj
Prelude en fuga in g
Johann Sebastian Bach
Prelude en fuga in C (WTK I*)
* WTK = Das wohltemperierte Klavier
17

Toelichting
Wie het programma van het Ragged Music Festival bekijkt, kan gemakkelijk vaststellen
dat het berust op een groot aantal verbindingen, bruggen en associaties. Het is een
complex netwerk van werken die oneindig ver van elkaar verwijderd lijken, maar op
onverklaarbare wijze een relatie onthullen die misschien het best omschreven kan worden
als resonantie.
Het vinden van deze relaties en het
ontdekken van de onzichtbare verbindingen
is een moeizame, maar zeer bevredigende
taak. Het is fascinerend om te zien hoe deze
resonantie sluimerende krachten opwekt,
waarbij het ene stuk het andere in een ander
licht zet en verborgen betekenissen naar
boven komen. Dit is als een magische seance,
opgewekt door een musicus.
Dit concert, precies halverwege het festival,
is als een metafoor of een ritueel dat een
dergelijke wederkerige verlichting toont. Het
doet de aangrijpende dialoog tussen Johann
Sebastian Bach en Dmitri Sjostakovitsj
herleven via hun Preludes en Fuga’s, een
muziekvorm die zelf intrinsiek dialogisch
van aard is, op een manier die nooit eerder is
gedaan.
Monument
Bachs dubbele verzameling preludes en
fuga’s in elke toonsoort, Das wohltemperierte
Klavier, die twee delen van vierentwintig
omvat en in de eerste helft van de 18e eeuw
werd voltooid, wordt door musici vereerd
als een van de grootste monumenten van
de westerse muziek. Hoewel Bach het
ironisch genoeg alleen introduceerde als een
didactische en onderhoudende verzameling
voor musici en amateurs – ‘voor de winst en
het gebruik van muzikale jongeren die willen
leren, en vooral voor het tijdverdrijf van hen
die al bedreven zijn in deze studie’ – is het
werkelijk een universum op zich. De thema’s,
emoties en vondsten in deze achtenveertig
stukken lijken oneindig, om nog maar te
zwijgen van de schoonheid en de perfectie
van Bachs polyfone techniek.
Sjostakovitsj’ cyclus van vierentwintig
preludes en fuga’s, geschreven in 1950/51,
is een rechtstreekse reactie op Bach. Sinds
de herontdekking van Bach in de 19e eeuw
is hij onderwerp van een steeds groeiende
bewondering, waarbij veel musici hem
op de een of andere manier eer bewijzen.
Sjostakovitsj was wellicht de eerste
grote componist die in zijn werk openlijk
‘converseerde’ met componisten uit het
verleden. Zijn stukken, vooral in zijn late
periode, zitten vol citaten, verwijzingen –
zowel direct als verborgen, en soms zelfs
spottend – van Bizet en Rossini tot Wagner
en Oestvolskaja. Sjostakovitsj’ relatie met
Bach lijkt echter diepgaander, respectvoller,
intenser en uiteindelijk hechter. In zijn cyclus
van preludes en fuga’s ‘speelt’ hij niet met
referenties, hij ‘gebruikt’ Bachs werk niet om
zijn eigen werk te verrijken. Integendeel, hij
betreedt bewust en respectvol het domein
van Bach en voegt zijn eigen gevoeligheid
en techniek toe. Er is hier geen sprake van
rivaliteit of concurrentie, en interessant
18

Toelichting
genoeg ook niet van verering. Sjostakovitsj’
cyclus is duidelijk de zijne, geschreven in zijn
eigen taal, zijn eigen stijl, met onderwerpen
en emoties die herkenbaar zijn voor hem.
Door de interactie die door de eeuwen
heen loopt, voelt hij zich aangemoedigd,
geïnspireerd en misschien zelfs ingewijd
door Bach, liefdevol en zuiver.
Verwantschap
Ondanks dat hij soms gebruik maakt
van technieken die aan Bach doen
denken en de invloed daaraan erkent,
is Sjostakovitsj’ cyclus opmerkelijk
onafhankelijk. Krachtig op zichzelf, doet het
werk niet nood-zakelijkerwijs denken aan
Bach. Het is pas wanneer de twee worden
samengebracht dat hun diepgewortelde
verwantschap duidelijk wordt.
In dit recital worden de preludes en fuga’s
van twee grote componisten met twee
piano’s gespeeld, soms individueel, soms
door twee pianisten na elkaar, en soms
gezamenlijk. Er is zelfs een moment waarop
een prelude van de ene componist gepaard
gaat met een fuga van de andere. Terwijl
sommigen dit als een onnodig en zelfs
excentriek gebaar kunnen zien, vinden wij
het een mooi en betekenisvol symbool van
een dialoog die de tijd overstijgt.
19

Programma
Moessorgski, Brahms,
Sjostakovitsj
Ragged Music
Festival
Zo 30 apr 2023
Grote Zaal
15.00 – 16.20 uur
ca. 80 minuten zonder pauze
Mario Brunello cello
Alina Ibragimova viool
Pavel Kolesnikov piano
Elena Stikhina sopraan
Samson Tsoy piano
20

Programma
Modest Moessorgski (1839 - 1881)
Liederen en dansen van de dood (Песни и пляски смерти) (1875/1877)
··
Wiegelied (Колыбельная)
··
Serenade (Серенада)
··
Trepak (Трепак)
··
De veldheer (Полководец)
Johannes Brahms (1833 - 1897)
Vioolsonate nr. 1 op. 78 in G (1878-1879)
1. Vivace, ma non troppo
2. Adagio
3. Allegro molto moderato
Dmitri Sjostakovitsj (1906 - 1975)
Zeven romances op gedichten van Alexander Blok (1967)
1. Song of Ophelia
2. Gamayun, the Bird of Prophecy
3. We Were Together
4. Gloom Enwraps the Sleeping City
5. The Storm
6. Secret Signs
7. Music
21

Toelichting
‘De zin van het leven is dat het ophoudt.’ Franz Kafka
Aanvankelijk hadden we twijfels over de opzet van dit middagprogramma: moeten we
zoiets wel doen? We voelden ons bijna in verlegenheid gebracht en tegelijkertijd verleid
door de mooie en beklijvende combinatie van stukken die we hadden bedacht. We hebben
er dagen, zelfs weken over nagedacht en begonnen te beseffen dat wat eerst macaber en
extreem aanvoelde, vreemd genoeg veel rijker en suggestiever was.
Net als het korte, treffende citaat van Kafka:
door er langer over na te denken, verdwijnt
de koude beklemming; het aanvankelijke
pikzwart wordt verzacht door flarden van
kleur; en de angstaanjagende abruptheid
zal misschien een oneindige, uitnodigende
uitgestrektheid onthullen.
Liederen en dansen van de dood van
Modest Moessorgski
Misschien was het juist het openingsstuk
dat ons zo bang maakte. Moessorgski’s
liederencyclus is werkelijk een meeslepend
gedrocht. Dit vreemde en opvallende
stuk is misschien wel de meest directe en
weerzinwekkende voorstelling van de dood in
de muziekgeschiedenis, een poging om recht
in het gelaat van de dood te kijken. Om eerlijk
te zijn bestaat er een groot aantal werken,
met name in het liedrepertoire van de 19e
eeuw, die schijnbaar tot dezelfde traditie
behoren. Geen daarvan komt in de buurt van
het effect van de liederen van Moesorgski.
De reden zou kunnen zijn dat, als we willen
proberen een buitengewoon uniek werk
van een non-conformistische kunstenaar
te ‘verklaren’, dat Moessorgski’s artistieke
methode verstoken is van kunstgrepen. Er
is geen impliciete complexiteit of onnodig
detail. De settingen zijn zo karig dat deze
bijna primitief lijken, maar dat geeft ze een
bijna documentaire, fotografische kracht.
Uiteraard is de eenvoud van Moessorgski’s
stijl bedrieglijk. Als tijdgenoot van Brahms en
Tsjaikovski werkte hij tijdens de hoogtijdagen
van de romantiek. Zijn postume invloed
was in veel opzichten zijn tijd ver vooruit
en strekt zich uit tot zeer uiteenlopende
componisten als Ravel, Stravinsky, Prokofjev
en Sjostakovitsj, om er maar een paar te
noemen. Maar de ruwe en ongenuanceerde
Liederen en dansen van de dood blijven
ongeëvenaard, zelfs in het pandemonium van
de verontrustende denkbeelden in de muziek
van de 20e eeuw.
Vioolsonate in G van Johannes Brahms
Het engelachtige begin van Brahms’
Vioolsonate in G kan verwarrend zijn, zelfs
ongemakkelijk escapistisch. De tedere en
warme kleuren van het eerste deel lijken
zo onwerkelijk, bijna onecht. Toch onthult
het verloop van dit complexe en nogal
mysterieuze stuk de diep tragische kern
ervan. Er wordt gesuggereerd dat het stuk,
dat ontegenzeggelijk wordt beschouwd als
een van Brahms’ meest verfijnde werken,
aanvankelijk was bedoeld als een sonatine
voor Brahms’ geliefde petekind Felix
Schumann, die viool studeerde. In een brief
22

Toelichting
aan Clara Schumann voegde Brahms een
schets van de openingsmelodie van het
tweede deel, met de mededeling dat deze
zijn gevoelens voor Clara en Felix beter
uitdrukte dan met woorden mogelijk was.
Slechts enkele weken later stierf de jonge
Felix aan tuberculose. In het hele oeuvre van
Brahms, een componist die altijd zorgvuldig
de strategie volgde om het persoonlijke in
zijn kunst te verbergen, blijft dit moment
misschien wel het meest indrukwekkende
van allemaal. De dood van Felix is vastgelegd
en wordt bijna op een archeologische manier
in deze sonate verwerkt: als de melodie uit
de brief aan Clara wordt onderbroken door
een treurmars, verandert de Vioolsonate van
richting en wordt het nooit het vrolijke stuk
dat het beloofde en waarschijnlijk anders
zou zijn geweest. In plaats daarvan rijgt de
sonate in het laatste deel herinneringen en
twijfels aaneen, onderbroken door een ritme
als een onregelmatige hartslag. Alsof deze op
gezette tijden wordt verlicht door een zwak,
buitenaards schijnsel dat door een gordijn
van regen komt, als een glimp van hoop.
dezelfde kenmerken herhaalt: soberheid,
spaarzaamheid, eenvoud; de ongewone
combinatie van een grotere vrijheid met
een zekere strengheid die het werk vaak
dubbelzinnig en cryptisch maakt. Dit
beschrijft ook de late stijl van Sjostakovitsj,
nu eens streng en abstract, dan weer
zachtjes zoekend als een blinde naar iets
dat buiten ons gezichtsveld of begripsveld
ligt. De Zeven romances op gedichten van
Alexander Blok is een van de belangrijkste
werken uit de late periode, maar ook een van
de minst bekende. De synthese van Bloks
poëzie – intuïtief, broeierig, sensueel en diep,
rijk aan symboliek – met deze grimmige en
bijna monochrome muziek is paradoxaal en
verontrustend; alsof enkele duistere oude
profetieën ons wanhopig maar onduidelijk
worden toegefluisterd, gemompeld en
toegeroepen door iemand die op de drempel
van het bestaan staat.
Zeven romances van Dmitri Sjstakovitsj
Het is interessant hoe universeel sommige
van de meest persoonlijke menselijke
ervaringen kunnen zijn. Zo is bijvoorbeeld de
manier waarop we het einde van ons leven
benaderen voor de meesten van ons een
zeer persoonlijke aangelegenheid. Maar als
we naar de kunstgeschiedenis kijken, zien
we dat dit pad vaak op een vergelijkbare
wijze wordt bewandeld. Het bewijs daarvan
is de zogenaamde ‘late stijl’ die voor
talloze kunstenaars in alle kunstvormen
23

Liedteksten
Modest Moessorgski
Liederen en dansen van de dood
Tekst: Arseny Arkad’yevich Golenishchev-Kutuzov (1848 - 1913)
Колыбельная
Стонет ребёнок. Свеча, нагорая,
Tускло мерцает кругом.
Целую ночь колыбельку качая,
Мать не забылася сном.
Раным-ранёхонько в дверь осторожно
Смерть сердобольная стук!
Вздрогнула мать, оглянулась тревожно.
‘Полно пугаться, мой друг!
Бледное утро уж смотрит в окошко.
Плача, тоскуя, любля,Ты утомилась,
вздремни-ка немножко,
Я посижу за тебя.
Угомонить ты дитя не сумела.
Слаще тебя я спою.
‘Тише! ребёнок мой мечется, бьётся,
Душу терзая мою!’
‘Ну, да со мною он скоро уймётся.
Баюшки, баю, баю.’
‘Щёчки бледнеют, слабеет дыханье.
Да замолчи-же, молю.’
‘Доброе знаменье, стихнет страданье,
Баюшки, баю, баю.’
‘Прочь ты, проклятая!
Лаской своею сгубишь ты радость мою!’
‘Нет, мирный сон я младенцу навею.
Баюшки, баю, баю.’
‘Сжалься, пожди допевать хоть мгновенье,
Lullaby
A child moans… A candle, burning low,
Casts its dull flicker all around.
All through the night, as she rocks the cradle,
A mother has not slept.
Early in the morning comes the gentle knock
Of Death, the compassionate one, at the door!
The mother shudders, anxiously looking around
her…
‘There’s no need to be afraid, my friend!
The pale morning is peeping through the
window…
You have worn yourself out with crying, longing,
loving,
So rest a while, my dear,
And I will take your place at his side.
You couldn’t soothe the little child,
But I can sing more sweetly than you.’
‘Shhh! The child is tossing and turning,
My heart grieves to see him thus!’
‘Come now, with me he will soon calm down,
Hushaby, hushaby-hush.’
‘His cheeks are so pale, his breathing so shallow…
Please be quiet, I beg you!’
‘That’s a good sign, his suffering will soon be
over,
Hushaby, hushaby-hush.’
‘Be away with you, accursed woman!
You will destroy my joy with your caresses!’
‘No, I will waft the sleep of peace over the infant,
Hushaby, hushaby-hush.’
‘Have pity! Cease your singing for just a moment,
24

Liedteksten
Страшную песню твою!’
‘Видишь, уснул он под тихое пенье.
Баюшки, баю, баю.’
Серенада
Нега волшебная, ночь голубая,
Трепетный сумрак весны.
Внемлет, поникнув головкой, больная
Шопот ночной тишины.
Сон не смыкает блестящие очи,
Жизнь к наслажденью зовёт,
А под окошком в молчаньи полночи
Смерть серенаду поёт:
‘В мраке неволи суровой и тесной
Молодость вянет твоя;
Рыцарь неведомый, силой чудесной
Освобожу я тебя.
Встань, посмотри на себя: красотою Лик
твой прозрачный блестит,
Щёки румяны, волнистой косою
Стан твой, как тучей обвит.
Пристальных глаз голубое сиянье,
Ярче небес и огня;
Зноем полуденным веет дыханье.
Ты обольстила меня.
Слух твой пленился моей серенадой,
Рыцаря шопот твой звал,
Рыцарь пришёл за последней наградой:
Час упоенья настал.
Нежен твой стан, упоителен трепет.
О, задушу я тебя
В крепких объятьях: любовный мой лепет.
Слушай!... молчи!... Ты моя!’
Cease your terrible song!’
‘See now, my quiet song has sung him to sleep,
Hushaby, hushaby-hush.’
Serenade
Languid enchantment, the blue of the night,
The quivering half-light of spring.
Ailing, her head hung low, the young woman
Listens to the whisper of night’s stillness.
Sleep cannot close her shining eyes,
Life’s pleasures summon her still,
But under her window, in the silence of midnight,
Death sings this soft serenade:
‘In the gloom of confinement, severe and narrow,
Your youth is fading;
But I, a mysterious knight,
Will free you with my wondrous power.
Rise and look on yourself: your countenance
Shines with limpid beauty,
Your cheeks are flushed, and your rippling
tresses
Encircle your waist like clouds.
The radiant blue of your eager eyes
Is brighter than heaven or flame;
Your breath is as the midday heat…
You have bewitched me.
Your hearing is captivated by my serenade,
Your whispering summoned this knight,
Who has come for his final reward:
The hour of rapture is nigh.
Your form is fair and your trembling –
enchanting…
Ah, I shall smother you in my strong embrace:
Listen to my words of love!
Be silent!.... You are mine!’
25

Liedteksten
Трепак
Лес да поляны, безлюдье кругом.
Вьюга и плачет и стонет,
Чуется, будто во мраке ночном,
Злая, кого-то хоронит;
Глядь, так и есть! В темноте мужика
Смерть обнимает, ласкает,
С пьяненьким пляшет вдвоём трепак а,
На ухо песнь напевает:
‘Ой, мужичок, старичок убогой,
Пьян напился, поплёлся дорогой,
А мятель-то, ведьма, поднялась, взыграла.
С поля в лес дремучий невзначай загнала.
Горем, тоской да нуждой томимый,
Ляг, прикорни, да усни, родимый!
Я тебя, голубчик мой, снежком согрею,
Вкруг тебя великую игру затею.
Взбей-ка постель, ты мятель-лебёдка!
Гей, начинай, запевай погодка!
Сказку, да такую, чтоб всю ночь тянулась,
Чтоб пьянчуге крепко под неё заснулось!
Ой, вы леса, небеса, да тучи,
Темь, ветерок, да снежок летучий!
Свейтесь пеленою, снежной, пуховою;
Ею, как младенца, старичка прикрою...
Спи, мой дружок, мужичок счастливый,
Лето пришло, расцвело!
Над нивой солнышко смеётся да серпы
гляют,
Песенка несётся, голубки летают...’
Полководец
Грохочет битва, блешут брони,
Орудья жадные ревут,
Бегут полки, несутся кони
И реки красные текут.
Trepak (Russian Dance)
Forests and glades, not a soul in sight.
A blizzard wails and howls.
In the darkness of night, It is as if someone is
being buried by some evil force:
Just look – it is so! In the darkness,
Death tenderly embraces a peasant,
Leading the drunken man in a lively dance,
And singing this song in his ear:
‘Oh, poor peasant, pitiful old man,
Drunk and stumbling on your way,
And the blizzard, like a witch, rose up and raged,
Driving you by chance from the field into the
deep woods.
Oppressed by grief and sadness and want,
Lay down, rest and sleep, my dear!
I will warm you, my friend, with a cover of snow,
Weaving a great game around you.
Whip up a bed, oh swan-like snowstorm!
Hey, you elements, strike up a song,
Spin a tale that will last all night,
So that that old drunk might sleep soundly to its
strains!
Hey, you woods and heavens and storm clouds,
Darkness and winds and driving snow!
Spin him a shroud of downy snow,
And I will swathe the old man, like a new-born
child…
Sleep, my friend, you fortunate peasant,
Summer has come, all in bloom!
The sun smiles down on the cornfield and the
sickles glimmer,
A song wafts across the air and the doves are
flying…’
Field marshal
The battle rages, the armour flashes,
Bronze canons roar,
Regiments charge, horses gallop by
And red rivers flow.
26

Liedteksten
Пылает полдень, люди бьются;
Склонилось солнце, бой сильней;
Закат бледнеет, но дерутся
Враги все яростней и злей.
И пала ночь на поле брани.
Дружины в мраке разошлись...
Всё стихло, и в ночном тумане
Стенанья к небу поднялись.
Тогда, озарена луною,
На боевом своём коне,
Костей сверкая белизною,
Явилась смерть; и в тишине,
Внимая вопли и молитвы,
Довольства гордого полна,
Как полководец место битвы
Кругом объехала она.
На холм поднявшись, оглянулась,
Остановилась, улыбнулась...
И над равниной боевой
Раздался голос роковой:
‘Кончена битва! я всех победила!
Все предо мной вы смирились, бойцы!
Жизнь вас поссорила, я помирила!
Дружно вставайте на смотр, мертвецы!
Маршем торжественным мимо пройдите,
Войско моё я хочу сосчитать;
В землю потом свои кости сложите,
Сладко от жизни в земле отдыхать!
Годы незримо пройдут за годами,
В людях исчезнет и память о вас.
Я не забуду и громко над вами
Пир буду править в полуночный час!
Пляской тяжёлою землю сырую
Я притопчу, чтобы сень гробовую
Кости покинуть вовек не могли,
Чтоб никогда вам не встать из земли!’
Midday burns and men still fight;
The sun sinks low, yet the battle rages ever more;
Twilight fades, yet enemies are locked
More violently, more fiercely in conflict.
Night falls on the field of battle.
Legions disperse in the darkness…
All is calm, and in the darkness of night
Groans rise up to the sky.
And then, in the moonlight,
On her warhorse,
Her white bones shining brightly,
Death appears; and in the silence,
Listening to the groans and prayers
With pride and pleasure,
She bestrides the field of battle
Like a field marshal.
From atop of a mound she looks around,
Stops and smiles…
And across the war-torn plain
Rings the sound of her fateful voice:
‘The battle is over! I have vanquished you all!
You have all surrendered before me, ye warriors!
Life set you at odds, but I have reconciled you!
Stand to attention for review, ye dead!
March by in solemn procession,
I wish to account for my troops;
Then lay down your bones in the earth,
And rest sweetly rest, life’s labours down!
The years will pass by imperceptibly,
And you will slip from the memory of the living.
Yet I will not forget you and will host
A banquet at midnight over your bones!
The heavy tread of my dance will trample down
The moist earth, so that your bones may never
more
Escape the fastness of the grave,
So that you may never more rise from the grave!’
Vertaling: © Philip Ross Bullock
27

Liedteksten
Dmitri Sjostakovitsj
7 Romances op gedichten van Alexader Blok, op. 127
tekst: Alexander Blok
1. Песня Офелии
Разлучаясь с девой милой, друг,
Ты клялся мне любить!...
Уезжая в край постылый,
Клятву данную хранить!...
Там, за Данией счастливой,
Берега твои во мгле...
Вал сердитый, говорливый
Моет слёзы на скале...
Милый воин не вернётся,
Весь одетый в серебро...
В гробе тяжко всколыхнётся
Бант и чёрное перо...
2. Гамаюн птица вещая
На гладях бесконечных вод,
Закатом в пурпур облечённых,
Она вещает и поёт,
Не в силах крыл поднять смятённых...
Вещает иго злых татар,
Вещает казней ряд кровавых,
И трус, и голод, и пожар,
Злодеев силу, гибель правых...
Предвечным ужасом объят,
Прекрасный лик горит любовью,
Но вещей правдою звучат
Уста, запекшиеся кровью!
1. Ophelia’s song
When you left me, my dear friend
you promised to love me
You left for a distant land,
and swore to keep your promise!
Beyond the happy land of Denmark,
the shores are in darkness...
The angry waves wash
over the rocks...
My warrior shall not return,
all dressed in silver...
The bow, and the black feather will
restlessly lie in their grave
2. Gamayun, the prophet bird
On endless waters’ smooth expanse,
by sunset clad in purple splendour,
in Delphic tone she ever sings,
but cannot spread her weakened wings...
She prophesies the Tartar yoke,
its course of bloody executions,
and quake, and famine, and alarm,
the righteous’ downfall, evil’s power...
In dark primeval terror wreathed,
her countenance aflame with passion,
she speaks and prophecies resound
through truthful lips with bloodstains clotted.
28

Liedteksten
3. Мы были вместе
Мы были вместе, помню я...
Ночь волновалась, скрипка пела,
Ты в эти дни была моя,
Ты с каждым часом хорошела.
Сквозь тихое журчанье струй,
Сквозь тайну женственной улыбки
К устам просился поцелуй,
Просились в сердце звуки скрипки...
4. Город спит
Город спит, окутан мглою,
Чуть мерцают фонари...
Там далёко, за Невою,
Вижу отблески зари.
В этом дальнем отраженьи,
В этих отблесках огня
Притаилось пробужденье
Дней, тоскливых для меня...
5. Буря
О, как безумно за окном
Ревёт, бушует буря злая,
Несутся тучи, льют дождём,
И ветер воет, замирая!
Ужасна ночь! В такую ночь
Мне жаль людей, лишённых крова,
Сожаленье гонит прочь -
В объятья холода сырого!
Бороться с мраком и дождём,
Страдалцев участь разделяя...
О, как безумно за окном
Бушует ветер, изнывая!
3. We were together
We were together, I recall...
Violins sang in vibrant darkness
day after day you were my own,
with every hour you grew more fair.
The secrets of a woman’s smile,
the quiet whispering of breezes
set tender kisses on my lips,
and filled my heart with violin songs.
4. Gloom enwraps the sleeping city,
Gloom enwraps the sleeping city,
lanterns flickering and pale...
Daybreak’s distant scintillations
gleam beyond the dark Neva.
In this faraway reflection,
in these glimmerings of flame
lay concealed the origin
of my forsaken, joyless days...
5. The tempest
Beyond my window, fierce and wild,
the savage tempest roars and rages,
with scudding storm clouds, streaming rain
and howling wind that fades to silence!
An awful night! On such a night
I pity those bereft of shelter.
A deep compassion drives me forth
to share the winter’s damp embraces!...
To strive against the gloom and rain,
at one with outcasts, doomed to suffer...
Beyond my window, fierce and wild,
the raging wind sinks in exhaustion!
29

Liedteksten
6. Тайные знаки
Разгораются тайные знаки
На глухой, непробудной стене.
Золотые и красные маки
Надо мной тяготеют во сне.
Укрываюсь в ночные пещеры
И не помню суровых чудес.
На заре голубые химеры
Смотрят в зеркале ярких небес.
Убегаю в прошедшие миги,
Закрываю от страха глаза,
На листах холодеющей книги -
Золотая девичья коса.
Надо мной небосвод уже низок,
Чёрный сон тяготеет в груди.
Мой конец предначертанный близок,
И война, и пожар - впереди...
7. Музыка
В ночь, когда уснёт тревога
И город скроется во мгле,
О, сколько музыки у бога,
Какие звуки на земле!
Что буря жизни,
Если розы твои цветут мне и горят!
Что человеческие слёзы,
Когда румянится закат!
Прими, Владычица вселенной,
Сквозь кровь, сквозь муки, сквозь гроба
Последней страсти кубок пенный
От недостойного раба.
6. Secret signs
The secret signs appear
on the impenetrable wall.
Golden and crimson poppies
blossom in my dreams.
I drown in the caverns of night,
and forget the magic of my dreams.
My fanciful thoughts
are reflected in the bright heavens.
These short moments will disappear,
and the beautiful maiden’s
eyes will close,
like the pages of a book.
The canopy of the stars is now low,
the darkest dreams lie heavy in the heart.
My end is near, fate has ordained it,
with war and fire that lie before me...
7. Music
When the night brings peace,
and the city is bathed in darkness,
how heavenly is the music,
what wonderful sounds can be heard!
Forget the stormy hours of life,
when you can see the roses bloom!
Forget the sorrows of mankind,
when you see the crimson sunset.
O Sovereign of the Universe,
accept through pain, through blood,
this cup, filled to the brim
with the last passions of your unworthy slave.
Vertaling: Anne Evans ©
Overgenomen met toestemming van
LiederNet Archive
30

Alle musici
Pavel Kolesnikov
foto: Eva Vermandel
Alina Ibragimova
foto: Eva Vermandel
Samson Tsoy
foto: Joss McKinley
Mario Brunello
foto: Giulio Favotto
Slagwerk Den Haag
foto: Elisabeth Melchior
Elena Stikhina
foto: Kseniaparisphoto
31

Programma
Tsjaikovski, Strauss,
Schnittke
Ragged Music
Festival
Zo 30 apr 2023
Grote Zaal
19.30 – 21.20 uur
ca. 45 minuten voor de pauze
ca. 40 minuten na de pauze
Mario Brunello cello
Alina Ibragimova viool
Pavel Kolesnikov piano
Elena Stikhina sopraan
Samson Tsoy piano
32

Programma
Pjotr Tsjaikovski (1840 - 1893)
Pianotrio op. 50 in a (1881-1882)
I. Pezzo elegiaco
II. Tema. Andante con moto
IIa. Var. 1
IIb. Var. 2, Più mosso
IIc. Var. 3, Allegro moderato
IId. Var. 4, L’istesso tempo
IIe. Var. 5, L’istesso tempo
IIf. Var. 6, Tempo di valse
IIg. Var. 7, Allegro moderato
IIh. Var. 8, Fuga. Allegro moderato
IIi. Var. 9, Andante flebile, ma non tanto
IIj. Var. 10, Tempo di mazurka. Con brio
IIk. Var. 11, Moderato
IIl. Var. 12 - Coda
Pauze
Richard Strauss (1864 - 1949)
Drei Lieder der Ophelia op. 67 (1918)
1. Wie erkenn’ ich mein Treulieb
2. Guten Morgen, ‘s ist Sankt Valentinstag
3. Sie trugen ihn auf der Bahre bloss
Morgen! op. 27 nr. 4 (1894)
Alfred Schnittke (1934 - 1998)
Epiloog uit Peer Gynt voor cello, piano en tape (1993)
33

Toelichting
Pjotr Tsjaikovski’s sterke afkeer van pianotrio’s is goed gedocumenteerd; hij vond
zelfs een ensemble dat bestaat uit een strijkinstrument en een piano maar niets – in
tegenstelling tot een piano in een begeleidende rol. Meermaals heeft hij uitdrukkelijk
geweigerd een trio te schrijven, maar toch koos hij precies deze bezetting voor een
herdenkingshulde aan zijn zeer dierbare collega en vriend, Nikolai Rubinstein. Het is alsof
hij zijn pijn wilde vergroten.
Op de dag van Tsjaikovski’s dood, zo’n
twaalf jaar later, begon Sergej Rachmaninov
met het schrijven van zijn Trio in d ter
nagedachtenis aan de grote kunstenaar.
Op zijn beurt kreeg Rachmaninov in 1943
ook een herinneringstrio van Alexander
Goldenweiser – die meer bekendheid genoot
als pedagoog dan als componist – en
een jaar later schreef Dmitri Sjostakovitsj
zijn Trio in e ter nagedachtenis aan zijn
goede vriend Ivan Sollertinski. Het werk
van Tsjaikovski, de eerste in deze treurige
rij, is wellicht het bekendste en meest
originele. Zoals zo vaak bij Tsjaikovski
is het de verbazingwekkende synergie
van zeer onorthodoxe ideeën en relatief
eenvoudige, klassieke middelen die het werk
verheffen. Het werk heeft als het ware twee
niveaus: het eerste niveau is aards, met
zijn overweldigende golven van passie en
lijden, extase en wanhoop, en het tweede
niveau is hemels met de variaties, puur,
betoverend, maar naarmate het werk vordert
steeds vervreemdender in hun schoonheid.
In zekere zin toont deze glinsterende en
stralende hemelse wereld overeenkomsten
van Gustav Mahlers Das himmlische Leben
uit de Vierde symfonie, ook al is Tsjaikovski’s
uitwerking van het einde van het stuk
beslist – je zou kunnen zeggen, typisch! –
niet‐Mahleriaans.
Op de grens van het onbekende
De Ophelia-liederen staan op één lijn met
de andere toonzettingen van Strauss van
innerlijke werelden die afbrokkelen en ten
gronde gaan, zoals Salomé en Elektra. Het
is een merkwaardige verzameling; fragiel en
als kleine juwelen, maar tegelijkertijd zijn
het mooie studies die de grenzen verkennen
van de tonaliteit – met name in het tweede
lied – van de voor Strauss vertrouwde
en organische wereld; ze begeven zich
voorzichtig op de grens van het onbekende.
Er is een ongewone link tussen deze set en
het volgende lied die ontstond zonder dat
we het gepland hadden. Terwijl Ophelia’s
minachting voor gebroken huwelijksgeloften
(tweede in de set) begint met de woorden
‘Guten Morgen’, behoort Morgen! zelf, meer
dan twintig jaar eerder geschreven, tot de
reeks liederen die Strauss aan zijn vrouw
Pauline de Ahna als huwelijksgeschenk
gaf. Het is een van Strauss’ meest geliefde
meesterwerken en een waar wonder
van grote, elegische schoonheid. Het is
gemaakt van paradoxen: kort en zeer
economisch geschreven, voelt het oneindig
en majestueus uitgestrekt; zijn euforische
begroeting is ingesteld op de bitterzoete
toon van een afscheid en de kwaliteiten van
de muzikale taal zelf doen op een bijzondere
manier denken aan zijn late stijl, misschien
34

Toelichting
vooral aan de muzikale taal van de Vier
laatste liederen.
Rijk van schaduwen
Wij hebben ons festivalprogramma opgezet
als een verkenning van de vergankelijkheid,
het thema van transformatie en overgang
van het vertrouwde naar het onbekende.
Alfred Schnittke, een enigszins faustische
figuur in de muziek van de 20e eeuw, is
zelf de meest fascinerende belichaming
van het ‘ertussen staan’. Zijn ingewikkelde
origine en familieverhaal maakten van hem
in wezen een eeuwige buitenstaander.
Joods en in Duitsland geboren, bracht hij
het grootste deel van zijn leven door in de
USSR en keerde pas aan het eind van zijn
leven terug naar Duitsland, een terugkeer
die uiteraard niet volledig een terugkeer
naar het moederland was. In zijn stilistische
voorkeuren was hij klassiek georiënteerd,
maar hij ervoer niettemin een sterke
invloed van Sjostakovitsj en uiteindelijk, na
experimenten met zowel dodecafonie als
populaire muziekstijlen, ontwikkelde hij zijn
evocatieve en complexe polystylistische
esthetiek die zijn handelsmerk werd – om
zich er in zijn laatste jaren van af te keren. In
1985, kort voor hij met John Neumeier ging
werken aan hun nieuwe ballet Peer Gynt
begon, kreeg hij een beroerte, de eerste
van vele die zouden volgen, waardoor hij
in coma raakte. Hij was klinisch dood (iets
wat hem later nog twee keer overkwam),
maar herstelde. Ongetwijfeld heeft deze
gebeurtenis hem diepgaand veranderd,
maar ook Peer Gynt was voor hem een
soort drempel geworden, een point of no
return. In 1988 bekende hij dat ‘de dingen
anders [waren]: [ik] zie niet langer die
kristalachtige structuur, alleen onophoudelijk
verschuivende, instabiele vormen. Onze
wereld lijkt een wereld van illusies,
onbegrensd en oneindig. Met daarin een rijk
van schaduwen.’
De Epiloog uit het ballet is op verzoek van
Mstislav Rostropovitsj door de componist
zelf bewerkt tot een kamermuziekwerk.
Het is het laatste deel van het ballet dat
door Neumeier en Schnittke is toegevoegd
aan Ibsens verhaal. Het voert het naar de
vierde dimensie, de ‘buitenwerkelijkheid’,
de ‘geluidsruimte’ waar Peer Gynt wordt
herenigd met Solveig. Misschien is nog nooit
in de kunstgeschiedenis ‘het buitenwereldse’
zo overtuigend en levendig gepresenteerd.
De componist zei in een interview: ‘Ik voel
de vierde dimensie utopisch. En de Epiloog
is een poging om de schaduwen van de
vierde dimensie, die ons door dit leven
worden gegeven, uit te drukken. Het is geen
surrealisme, maar een realisme dat van een
andere aard is dan het aardse: het is een
begin van een nieuwe spiraal.’
35

Liedteksten
Richard Strauss
Drei Lieder der Ophelia, op. 67 nr. 1-3
Tekst: Karl Joseph Simrock vrij naar William Shakespeare (1564 - 1616)
Wie erkenn' ich mein Treulieb
Wie erkenn‘ ich mein Treulieb
Vor den Andern nun?
An dem Muschelhut und Stab
Und den Sandalschuh‘n?
Er ist tot und lange hin,
Tot und hin, Fräulein.
Ihm zu Häupten grünes Gras,
Ihm zu Fuß ein Stein.—O, ho!
Auf seinem Bahrtuch, weiß wie Schnee,
Viel liebe Blumen trauern:
Sie gehn zu Grabe naß, o weh,
Vor Liebesschauern.
How should I your true-love know
From another one?
By his cockle bat and' staff
And his sandal shoon.
He is dead and gone, lady,
He is dead and gone;
At his head a grass-green turf,
At his heels a stone. O, ho!
White his shroud as the mountain snow,
Larded all with sweet flowers;
Which bewept to the grave did not go
With true-love showers.
Guten Morgen, 's ist Sankt Valentinstag
Guten Morgen, 's ist Sankt Valentinstag,
So früh vor Sonnenschein
Ich junge Maid am Fensterschlag
Will euer Valentin sein.
Der junge Mann thät Hosen an,
That auf die Kammerthür,
Ließ ein die Maid, die als ‚ne Maid
Ging nimmermehr herfür.
Bei Sanct Niklas und Charitas!
Ein unverschämt Geschlecht!
Ein junger Mann thut‘s, wenn er kann,
Fürwahr, das ist nicht recht.
Sie sprach: Eh‘ ihr gescherzt mit mir,
Verspracht ihr mich zu frei‘n.
Ich bräch‘s auch nicht, bei‘m Sonnenlicht,
Wär‘st du nicht kommen herein.
To-morrow is Saint Valentine's day,
All in the morning bedtime,
And I a maid at your window,
To be your Valentine.
Then up he rose and donn'd his clo'es
And dupp'd the chamber door,
Let in the maid, that out a maid
Never departed more.
By Gis and by Saint Charity,
Alack, and fie for shame!
Young men will do't if they come to't
By Cock, they are to blame.
Quoth she, 'Before you tumbled me,
You promis'd me to wed.'
He answers: 'So would I 'a' done, by yonder sun,
An thou hadst not come to my bed.'
36

Liedteksten
Sie trugen ihn auf der Bahre bloss
Sie trugen ihn auf der Bahre bloß,
Leider ach leider den Liebsten!
Manche Träne fiel in des Grabes Schoß:
Fahr’ wohl, meine Taube!
Mein junger frischer Hansel ist’s der mir gefällt,
Und kommt er nimmermehr?
Er ist tot, o weh!
In dein Todbett geh,
Er kommt dir nimmermehr.
Sein Bart war weiß wie Schnee,
Sein Haupt wie Flachs dazu:
Er ist hin, er ist hin,
Kein Trauern bringt Gewinn:
Mit seiner Seele Ruh!
Und mit allen Christenseelen! darum bet’ ich!—
Gott sei mit euch.
They bore him barefac'd on the bier
(Hey non nony, nony, hey nony)
And in his grave rain'd many a tear.
Fare you well, my dove!
[For] bonny sweet Robin is all my joy.
And will he not come again?
No, no, he is dead;
Go to thy deathbed;
He never will come again.
His beard was as white as snow,
All flaxen was his poll.
He is gone, he is gone,
And we cast away moan.
God 'a'mercy on his soul! And of all Christian
souls, I pray God. God b' wi' you.
Morgen! op. 27 nr. 4
Tekst: John Henry Mackay (1864 - 1933)
Und morgen wird die Sonne wieder scheinen,
Und auf dem Wege, den ich gehen werde,
Wird uns, die Glücklichen, sie wieder einen
Inmitten dieser sonne-athmenden Erde . . .
Und zu dem Strand, dem weiten,
wogenblauen,
Werden wir still und langsam niedersteigen,
Stumm werden wir uns in die Augen schauen,
Und auf uns sinkt des Glückes stummes
Schweigen . . .
And tomorrow the sun will shine again
And on the path that I shall take,
It will unite us, happy ones, again,
Amid this same sun-breathing earth ...
And to the shore, broad, blue-waved,
We shall quietly and slowly descend,
Speechless we shall gaze into each other’s
eyes,
And the speechless silence of bliss shall fall
on us ...
Vertaling: © Richard Stokes
37

Programma
Prokofjevs Assepoester
Ragged Music
Festival
Zo 30 apr 2023
Loading dock
22.15 – 22.45 uur
ca. 30 minuten zonder pauze
Pavel Kolesnikov piano
Samson Tsoy piano
Sergej Prokofjev (1891 – 1953)
Suite uit Cinderella op. 87 voor twee piano’s (1944)
arr. Mikhail Pletnev
38

Toelichting
Nu is het allemaal voorbij. Ons festival is afgelopen en de concertzaal is leeg. Het avontuur
is ten einde, of niet? Wat is het einde van een reis naar het hiernamaals? Is er nog iets
anders? En zo niet, is het misschien een goed moment om plezier te maken?
Dit allerlaatste concert van het Ragged
Music Festival is een soort aanvulling, een
speels naschrift bij een intense meeslepende
reis die we voor ogen hadden. Stilistisch
gezien behoort het bewust niet tot het
netwerk van bruggen en associaties die
we zorgvuldig aan het bouwen waren.
Of misschien toch wel ... zeg het maar!
Zeker is dat we dit met een lichtere noot
wilden afsluiten, met een grap, met een dans,
met een miniatuurvuurwerk. Maar zelfs nu
weten we nog niet zeker hoe het zal zijn. We
zijn hier tenslotte allemaal overgeleverd aan
de muziek, en Sergej Prokofjevs Assepoester
is een grillig en onvoorspelbaar werk.
‘Het is een sprookje’, kun je zeggen. En wij
zijn het daarmee eens – maar pas op: dit is
een sprookje over een sprookje dat uitkomt.
Laten we zien waar het heen gaat!
39

Biografieën
Componisten
Voor velen geldt Johann
Sebastian Bach (1685 -
1750) als de grootste
componist die ooit geleefd
heeft. Nog steeds vormen
zijn werken een toetssteen
voor zowel componisten als
musici. Als geen ander voor
hem wist Bach eenvoud
en complexiteit, emotie
en muzikale architectuur,
geestelijke inhoud en
doordachte vorm met
elkaar te combineren. Als
componist was hij niet
alleen baanbrekend maar
ook uiterst productief,
gezien het feit dat hij ruim
250 cantates op zijn naam
zette. Hij was bovendien een
begenadigd klavecinist en
organist.
Ludwig van Beethoven
(1770 – 1827) kreeg les van
hoforganist en componist
Christian Gottlob Neefe die
hem vertrouwd maakte met
de ideeën van C.Ph.E. Bach
en met de humanistische
wereldbeschouwing van de
vrijmetselaars. In Wenen
werd hij aanvankelijk vooral
beroemd als pianovirtuoos
en improvisator. Al vanaf
40
1797 had hij gehoorproblemen
en in 1815 werd hij door
zijn beschadigde gehoor
genoodzaakt te stoppen
als uitvoerend pianist.
Maar doof en wel bleef hij
componeren. De verdieping
die hij bereikte in zijn late
composities zijn een wonder
van menselijke kracht en
concentratie.
Johannes Brahms
(1833 - 1897) schreef zijn
eerste composities vanaf
zijn achttiende. Tijdens
een concertreis met de
Hongaarse violist Eduard
Reményi ontmoette Brahms
Franz Liszt en Robert
Schumann. Schumann
zorgde ervoor dat zijn
werken gedrukt werden. Met
zijn vrouw Clara Schumann
had Brahms een bijzondere
vriendschapsband. In
1862 vestigde Brahms
zich in Wenen, waar hij
veel concerten gaf en
concertreizen maakte.
Vanaf 1881 hield Brahms
zich steeds intensiever met
componeren bezig.
De Tsjechische componist
Leoš Janáček (1854 - 1928)
was lange tijd slechts een
plaatselijke grootheid
in Brno die de regionale
volksmuziek bestudeerde,
een gedegen studie maakte
van de klankrijkdom en
inflecties van de Tsjechische
taal en af en toe een
compositie afleverde. Hij
had een orgelschool die
snel uitgroeide tot een
conservatorium waar
Janáček compositie
doceerde. Na het succes van
zijn opera Jenůfa groeide
Janáček uit tot een van de
belangrijkste componisten
van zijn land.
Modest Moessorgski
(1839 - 1881) was de
zoon van een Russische
grootgrondbezittersfamilie
en werd opgeleid tot
legerofficier, maar de roep
van de muziek bleek sterker.
Bij soirees van Alexander
Dargomyzhsky ontmoette
hij de componisten van het
‘Machtige Hoopje’ en werd
hij door onder anderen
Mili Balakirev ingewijd
in de geheimen van het
componeren. Moessorgski
maakte zich sterk voor
echte Russische muziek en
week in zijn harmonieën
en melodieën vaak af van
wat in die tijd in Rusland
gangbaar was.

Biografieën
Galina Oestvolskaja
(1919-2006) leidde een
teruggetrokken leven in
Sint-Petersburg. Zij sloot
haar privéleven hermetisch
af voor pers en publiek.
Ze studeerde van 1937 tot
1947 compositieleer aan
het conservatorium van
Leningrad, zoals Sint-
Petersburg toen heette, bij
Dmitri Sjostakovitsj. Later
werd ze er zelf docent.
Haar muziek is spiritueel
en bijzonder confronterend.
In mei 2011 bracht
Muziekgebouw aan ‘t IJ
tijdens een driedaags festival
een hommage aan deze
opmerkelijke componiste.
Sergej Prokofjev (1891 –
1953) was een ‘wonderkind’
dat al op zijn elfde twee
opera’s had gecomponeerd.
Hij maakte naam als
jonge componist met
heftig dissonante en
virtuoze pianomuziek en
werd beroemd met zijn
Scythische suite (1915) voor
orkest. Na de Revolutie
vertrok Prokofjev naar het
buitenland en verbleef onder
andere in de Verenigde
Staten, Duitsland en Parijs.
In 1936 keerde hij wegens
geldgebrek terug naar
Rusland waar hij, evenals zijn
tijdgenoten, onder druk werd
gezet door het regime.
Sergej Rachmaninov
(1873 - 1943) geldt als de
laatste vertegenwoordiger
van de laat-romantische
Russische pianistiek en
als de laatste componist
die de romantische
westers-Russische stijl
van componeren tot ver
in de twintigste eeuw
bracht. Hij ontving op het
Conservatorium van Moskou
een gouden medaille voor
zijn opera Aleko. Door
de slechte ontvangst
van zijn Eerste symfonie
raakte Rachmaninov in
een diepe depressie. Na de
Revolutie van 1917 verliet
Rachmaninov zijn vaderland
om zich te vestigen in de
Verenigde Staten. Door zijn
drukke pianocarrière en
heimwee naar zijn thuisland
componeerde hij niet veel
meer.
Alfred Schnittke (1934 -
1998) begon zijn muzikale
opleiding in Wenen, maar
zette deze na drie jaar voort
aan het Conservatorium
in Moskou waar hij later
ook les gaf. Schnittkes
vroege composities zijn
sterk beïnvloed door het
naoorlogse serialisme.
Al snel vond hij deze stijl
onbevredigend en zocht
hij zijn eigen weg door de
muziekgeschiedenis. Zijn
al dan niet parodistische
gebruik van verschillende
stijlen en vormen leidde
tot het polystilisme. Hij
groeide daarmee uit tot een
van de meest gespeelde
componisten van de 20e
eeuw.
Dmitri Sjostakovitsj
(1906 - 1975) kreeg voor zijn
Eerste symfonie (1926) veel
bewondering en het leek
hem de jaren dertig erg voor
de wind te gaan. Tijdens
het regime van Stalin kwam
daar verandering in en werd
zijn werk werd afgekeurd.
Sjostakovitsj werd openlijk
uitgeroepen tot ‘Vijand des
Volks’, maar Stalin bepaalde
tevens dat de componist
niet gearresteerd mocht
worden. Bijna vier decennia
lang heeft Sjostakovitsj
zich een gevangene in
eigen land gevoeld. Hij wist
echter zijn muziek zodanig
te componeren, dat hij
weliswaar voldeed aan de
(wisselende) eisen van de
41

Biografieën
overheid, maar daarin ook
zijn gevoelens en soms op
verborgen wijze kritiek kon
uiten.
Richard Strauss (1864 ‐
1949) volgde geen opleiding
aan het conservatorium
maar kreeg piano-, viool
en compositieles van
uitstekende musici uit het
Hoforkest van München
waarin zijn vader hoorn
speelde. Hij was protegé
van de beroemde dirigent
Hans von Bülow en was
achtereenvolgens dirigent
in Meiningen, München
en Weimar en werd in
1919 chef-dirigent van de
Weense Staatsopera. Met
zijn virtuoze composities,
waarin hij het tonale
harmonische verband bijna
op springen zette, gold
Strauss aanvankelijk als
avant-gardist, maar hij werd
‘ingehaald’ door zijn jongere
tijdgenoten van de Tweede
Weense school die de tonale
muziek geheel achter zich
lieten.
De Britse componist John
Tavener (1944 - 2013)
studeerde piano, orgel en
koordirectie aan het Royal
College of Music waar hij
42
ook compositieles kreeg
van Lennox Berkeley. In
1977 bekeerde Tavener zich
tot het rooms-katholieke
geloof en schreef hij
vooral kerkmuziek. Vanaf
2000 vertoonde hij ook
interesse in de islam en
het boeddhisme. Taveners
muziek valt op door een
combinatie van invloeden
van Olivier Messiaen,
minimal music en de nieuwe
spiritualiteit van onder
anderen Arvo Pärt.
De Russische componist
Pjotr Tsjaikovski (1840 -
1893) studeerde aan het
Conservatorium van St.
Petersburg en werkte
daar vervolgens zelf als
docent. Hij werd financieel
gesteund door de rijke
weduwe Nadezjda von
Meck. Tsjaikovski reisde
veel en liet zich in zijn werk
ook beïnvloeden door veel
westerse muziek. Ondanks
het verwijt dat hij te westers
zou schrijven, groeide hij
uit tot de meest gespeelde
Russische componist.
Uitvoerenden
Pavel Kolesnikov werd
geboren in Siberië en woont
tegenwoordig in Londen. Zijn
grote doorbraak beleefde hij
in 2012 met zijn sensationele
winst in de prestigieuze
Honens International Piano
Competition. Hij treedt
regelmatig op met andere
musici, waaronder pianist
Samson Tsoy, cellist Narek
Akhnazarian en het Hermes
String Quartet. Met violist
Lawrence Power nam hij
alle viool- en altvioolsonates
van Johannes Brahms op. In
2019 startte hij samen met
Samson Tsoy het Ragged
Music Festival in Londen
en ontving datzelfde jaar
ook de Critics’ Circle Young
Talent Award voor piano,
voor zijn hoogst originele
interpretaties en artistieke
visie.
Pianist Samson Tsoy werd
geboren in Kazakhstan, en
heeft London sinds 2011 als
thuisbasis. Hij wordt alom
geprezen om zijn intense
interpretaties en zijn nimmer
aflatende zoektocht naar
onbetreden paden. Zo
organiseerde hij recentelijk

Biografieën
twee grootschalige
projecten op een voormalig
parkeerterrein in Zuidoost-
London, samen met de
Amerikaanse beeldend
kunstenaar Richard Serra
en het Philharmonia
Orchestra. Onder Tsoys
mentoren bevinden zich
Elisabeth Leonskaja en Maria
João Pires. Hij is ook een
gepassioneerd hardloper.
Cellist Mario Brunello
won als eerste Italiaan de
Tjaikovskiprijs in Moskou
in 1986. Als solist werkte hij
met dirigenten als Claudio
Abbado, Valeri Gergiev,
Antonio Pappano en Ton
Koopman. Daarnaast is
hij een hartstochtelijke
kamermusicus. Hij
herontdekte de violoncello
piccolo, een populair
instrument uit de 17e en 18e
eeuw, en nam daarmee 3 cd’s
op met meesterwerken van
Bach, die oorspronkelijk voor
viool waren geschreven.
De veelzijdigheid van
violiste Alina Ibragimova
blijkt wel uit haar repertoire
van barok tot hedendaags
en de beheersing van
zowel moderne als
historische instrumenten.
Dit seizoen speelt ze met
verschillende orkesten o.l.v.
Robin Ticciati concerten
van Jörg Widmann, Béla
Bartók, Sergej Prokofjev
en Felix Mendelssohn en
begint ze aan een 2-jarige
Mozartcyclus met het
Kammerorchester Basel
en Kristian Bezuidenhout.
Samen met pianist Cédric
Tiberghien blijft ze
concerten geven in Europa
en Noord-Amerika.
Zangeres Elena Stikhina
studeerde aan het
Conservatorium van Moskou
en maakte in 2017 haar
debuut in het Mariinsky
Theater als Salomé. Voor
deze uitvoering ontving ze
de Russische operaprijs
Onegin en de theaterprijs
de Gouden Sofit van Sint-
Petersburg. Daarna werd
ze gelijk opgenomen in
het operagezelschap.
Ze is veelgevraagd door
operahuizen in Europa en de
VS en maakte in 2019 haar
debuut op de Salzburger
Festspiele in de titelrol van
Cherubini’s opera Medea.
Slagwerk Den Haag is
gefascineerd door alles
wat te maken heeft
met geluid, puls en
materialen als klankbron.
Naast het traditionele
instrumentenarsenaal
spelen de multi-inzetbare
slagwerkers ook op
porselein, paardenkaken,
glas of 3D-geprinte
instrumenten. In hun
projecten reflecteren de
musici op de nieuwste
ontwikkelingen en zoeken zij
naar het onontdekte.
Eva Vermandel onderzoekt
met haar verstilde, pure
en vaak surrealistische
werken hoe we de wereld
waarnemen, waarbij ze
de aandacht vestigt op
het alledaagse door de
'normaliteit' ervan te
doorbreken. Haar werk
bevindt zich in de collecties
van de V&A, Londen; de
National Portrait Gallery,
Londen; en de National
Galleries of Scotland,
Edinburgh.
43

Verwacht
Serie Piano
Za 3 jun 2023
Grote Zaal
20.15 uurr
Jazzy toetsenenergie
Yeol Eum Son
Na haar tweede plaats bij de Tsjaikovski Competitie in 2011
heeft Yeol Eum Son een internationale carrière opgebouwd.
De Zuid-Koreaanse pianiste doet bij dit debuut in het
Muziekgebouw haar reputatie als briljant virtuoos eer
aan met sonates van de in 2020 overleden Russische
componist Nikolaj Kapoestin. Onvervalste Russische
toetsenenergie met een scheut Prokofjev en een flinke
dosis jazz.
Het spel van Yeol Eum Son ‘swings like mad’ in haar opname
van de jazzy werken van de Russische componist Nikolaj
Kapoestin volgens Classicstoday.com. Ze breekt daarmee de
best mogelijke lans voor deze componist en pianist. Hoewel
hij vaak optrad als jazzpianist beschouwde Kapoestin zichzelf
als een traditionele Russische componist. ‘Ik speel jazz om te
kunnen componeren’, zei hij ooit. Niet voor niets beschouwde
hij Sergej Prokofjev, eveneens geïnspireerd door jazzmuziek,
als een van zijn grootste voorbeelden.
Yeol Eum Son
foto: Marco Borggreve
Programma: Sergej Prokofjev Pianosonate nr. 1
Pianosonate nr. 2 / Pianosonate nr. 3 / Nikolaj Kapoestin
Pianosonate nr. 4 / Pianosonate nr. 2
44

Seizoen 2023-2024
Serie Kamermuziek internationaal
Met een perfecte zaal voor kamermuziek komen musici graag naar het Muziekgebouw.
Voor onze serie Kamermuziek internationaal programmeren wij enkel de absolute
internationale top, musici met een sterke persoonlijkheid. In prachtige, verhalende
programma’s nemen zij het publiek mee op avontuur in muziek.
vr 27 okt / 20.15 uur
Elements
Alexej Gerassimez, Julius Heise, Lukas Böhm, Sergey Mikhaylenko + Nicolai Gerassimez
za 18 nov / 20.15 uur
Van Brahms tot Bartók
Frank Peter Zimmermann + Martin Helmchen
wo 24 jan / 20.15 uur
Mendelssohn compleet
Jean-Guihen Queyras + Kristian Bezuidenhout
vr 16 feb / 20.15 uur
Tegenpolen: Alba Rosa Viva! Festival 2024
Erik Bosgraaf, Ralph van Raat + Sasha Witteveen
vr 23 feb / 20.15 uur
Weinberg en Sjostakovitsj
Quatuor Danel, Virpi Räisänen + Francois-Frédéric Guy
zo 3 mrt / 20.15 uur
Schuberts Arpeggione
Kian Soltani + Aaron Pilsan
vr 19 apr / 20.15 uur
Meesterlijke pianotrio’s
Liza Ferschtman, Ivan Karizna + Enrico Pace
45

Verwacht
Mei
vr 5 mei / 20.15 uur
Vrijheid!
Nederlandse Bachvereniging
Kronos’ 50 for the
Future
Za 6 + zo 7 mei
Za 6 mei
14.00 uur / Hele Gebouw
Kronos’ 50 for the Future:
Part I
Animato Kwartet, Attacca
Quartet, Kronos Quartet,
Matangi Quartet, Ragazze
Quartet, Belinfante Quartet
+ Leerorkestkwartetten
19.30 uur / Hele Gebouw
Kronos’ 50 for the Future:
Part II
ADAM Quartet, Animato
Kwartet, Attacca Quartet,
PUBLIQuartet, Ragazze
Quartet + Signum Quartett
Zo 7 mei
10.30 uur / Hele Gebouw
Kronos’ 50 for the Future:
Part III
Sweelinck
Academiekwartetten,
ADAM Quartet, Animato
Kwartet, Ruysdael Kwartet,
Signum Quartett +
Belinfante Quartet
14.00 uur / Hele Gebouw
Kronos’ 50 for the Future:
Part IV
ADAM Quartet, Attacca
Quartet, Matangi Quartet,
Kronos Quartet, Ragazze
Quartet, Ruysdael Kwartet
+ Belinfante Quartet
19.00 uur / Hele Gebouw
Kronos’ 50 for the Future:
Part V
Kronos Quartet, Ragazze
Quartet, Attacca Quartet,
Ruysdael Kwartet,
PUBLIQuartet, Matangi
Quartet, Signum Quartett,
ADAM Quartet, Animato
Kwartet + Belinfante
Quartet
Mis geen enkel concert!
Blijf op de hoogte en schrijf
je in voor onze nieuwsbrief
SoundLAB Workshop
Maak je eigen muziek met de
wonderlijkste instrumenten.
Voor kinderen (7+) met
volwassenen. Elke zondag,
13.00 uur in de Atriumzaal.
Kaartjes via muziekgebouw.nl/
soundlab.
WannaSwing
Op de kade voor het
Muziekgebouw staat de
interactieve muziekinstallatie
WannaSwing van theatermaakster
Caecilia Thunissen
en scenograaf Jan Boiten. Acht
schommels sturen composities
aan van hedendaagse
componisten als Joey Roukens,
Mayke Nas en Rob Zuidam.
Zie voor meer informatie
muziekgebouw.nl/wannaswing
Huil van de Wolff
Elke 22e van de maand
klinkt om 20.00 uur het
geluidsmonument Huil van
de Wolff van Martijn Padding
ter herinnering aan oprichter
van het Muziekgebouw
Jan Wolff (1941 - 2012).
muziekgebouw. nl/
huilvandewolff
Geheimtips
Bijzondere concerten
die je niet mag missen.
muziekgebouw.nl/geheimtips
46

Foto: Erik van Gurp
4’33 grand café
Kom voor of na het concert eten
in 4’33 Grand café. Reserveren:
020 788 2090 of 433grandcafe.nl.
Bij de prijs inbegrepen
Reserveringskosten zijn bij de
kaartprijs inbegrepen.
Ook een drankje, tenzij anders
vermeld op je concertkaartje.
Rondom het concert
- Na aanvang van het concert heb je
geen toegang meer tot de zaal.
- Zet je mobiele telefoon uit voor
aanvang van het concert.
- Het maken van beeld- of
geluidsopnamen in de zaal alleen
met schriftelijke toestemming.
- Algemene Bezoekersvoorwaarden
zijn na te lezen op muziekgebouw.nl
Steun het Muziekgebouw
Inkomsten uit kaartverkoop dekken
ten dele onze kosten. Word vriend
of doneer: met jouw extra steun
kunnen we concerten op het
hoogste niveau blijven organiseren.
Meer informatie:
muziekgebouw.nl/steunons
Op de hoogte blijven?
Blijf op de hoogte van nieuw
geboekte concerten of ander
nieuws. Volg ons via onze
e-nieuwsbrief (aanmelden op
muziekgebouw.nl/nieuwsbrief),
Facebook, Twitter of Instagram.
Dank!
Wij kunnen niet zonder de steun van
onze vaste subsidiënten en Vrienden
van het Muziekgebouw. Wij zijn hen
daarvoor zeer erkentelijk.
Druk binnenwerk
druk & printservice
47

Pavel Kolesnikov
Samson Tsoy
Mario Brunello
Alina Ibragimova
Elena Stikhina
Slagwerk Den Haag
Eva Vermandel
muziekgebouw.nl