Wereldwijde Eendracht

Wereweldwijde Eendracht
verkreeg Luther eindelik zeer schoorvoetend vergunning, om zijn antwoord in geschrifte voor
te leggen. “Met zo te doen,” schreef hij aan een vriend, “staat er voor de verdrukte een dubbele
kans open; ten eerste kan, wat geschreven staat, onderworpen worden aan het oordeel van
anderen; en ten tweede heeft men beter gelegenheid om op de banghartigheid, zo al niet het
geweten van een aanmatigende en ratelende despoot te werken, door wiens gebiedende taal
men anders overweldigd zou worden.”
Bij het volgende onderhond leverde Luther een heldere, beknopte en krachtige
uiteenzetting van zijn inzichten, overvloedig gestaafd door vele aanhalingen uit de Schriften.
Na dit geschrift voorgelezen te hebben, overhandigde hij het aan de Kardinaal, die het echter
met verachting ter zijde wierp, verklarende, dat het een hoop ijdele woorden en ontoepasselike
aanhalingen was. Luther, nu volkomen wakker geschud, stelde zich tans tegenover de trotse
prelaat op diens eigen grond,— de overleveringen en leerstellingen van de kerk,— en wierp
zijn stellingen volkomen omver.
Toen de prelaat zag, dat Luthers redenering niet weder- legd kon worden, verloor hij alle
zelfbeheersing, en riep woedend uit: “Herroep, of ik zal u naar Rome zenden, om daar voor
de rechters te verschijnen, die aangesteld zijn om kennis van uw zaak te nemen. Ik zal u met
al uw aanhangers, en allen, die u te eniger tijd ter wille zullen zijn, in de ban doen, en hen uit
de kerk werpen.” En eindelik verklaarde hij op hoge en toornige toon: “Herroep, of kom niet
weer terug.” De hervormer trok zich onmiddellik met zijn vrienden terug, op die wijze
duidelik te kennen gevende, dat er van hem geen herroeping te verwachten was. Dit was niet
de bedoeling van de kardinaal geweest. Hij had zich gevleid, dat hij Luther door geweld tot
onderwerping zou kunnen drijven. Nu, met zijn aanhangers alleen gelaten, keek hij de een na
de ander aan, ten hoogste teleurgesteld over de onverwachte mislukking van zijn plannen.
Luthers pogingen bleven bij deze gelegenheid niet zonder goede gevolgen. De vele
verzamelden, die tegenwoordig waren, hadden de gelegenheid gehad om de twee mannen te
vergelijken, en voor zichzelven te oordelen, welke geest zich in hen had geopenbaard, zowel
als over de kracht en waarheid van hun stellingen. Hoe opvallend was de tegenstelling! De
hervormer, eenvoudig, nederig, standvastig, stond daar in de kracht Gods, met de waarheid
aan zijn zijde; de afgevaardigde van de paus, zelfbewust, overheersend, trots en onre- delik,
leverde geen enkele bewijsgrond uit de Schriften, en riep desniettemin op heftige toon:
“Herroep, of ge zult naar Rome gezonden worden om uw straf te ontvangen.”
Hoewel Luther een vrijgeleide ontvangen had, smeedden de Katholieken een aanslag om
hem te grijpen en gevangen te zetten. Zijn vrienden drongen erop aan, dat, daar het nutteloos
voor hem was om nog langer te vertoeven, hij zonder verwijl naar Wittenberg zou terugkeren,
en dat de grootste zorg moest gedragen worden, dat zijn voornemen geheim zou blijven.
Gevolgelik verliet hij Augsburg te paard v——r het aanbreken van de dag, slechts van een
gids vergezeld, die de magistraat hem verschaft had. Met angstige voorgevoelens ging hij
heimelik door de donkere en stille straten van de stad. Waakzame en wrede vijanden hadden
89