Wereldwijde Eendracht

Wereweldwijde Eendracht
Hoofdstuk 14 — Latere Engelse Hervormers
Terwijl Luther een gesloten Bijbel voor het Duitse volk opende, werd Tyndale door Gods
geest gedreven,om hetzelfde voor Engeland te doen. Wycliffe’s Bijbel was een vertaling van
de Latijnse tekst, waar veel fouten in waren. Hij was niet in druk verschenen, en de kosten
van geschreven kopieën waren z— groot, dat weinigen behalve de rijken of edellieden ze
konden aanschaffen; daarenboven was hij slechts in enge kring verspreid geworden, daar de
kerk het gebruik ervan streng verboden had. In 1516, een jaar v——r de verschijning van
Luthers stellingen, had Erasmus zijn Griekse en Latijnse uitgave van het Nieuwe Testament
gepubliceerd. Nu voor de eerste maal verscheen Gods woord in de oorspronkelike taal in druk.
In dit werk waren een groot aantal fouten van vorige uitgaven verbeterd, en was de zin
duideliker uitge-bracht. Het leidde velen onder de opgevoede klasse tot een betere kennis van
de waarheid, en gaf aan het werk van de hervorming een nieuwe vlucht. Het lagere volk echter
was grotendeels nog verstoken van het woord Gods. Tyndale zou Wycliffe’s werk ten einde
brengen, en de Bijbel aan zijn landslieden geven.
Een vlijtig student en ernstig zoeker naar de waarheid zijnde, had hij het evangelie leren
kennen door Erasmus’ Griekse Testament. Onbevreesd predikte hij zijn overtuiging, erop
aandringende, dat alle leerstellingen aan de Schriften moesten worden getoetst. Op de
bewering van de Roomsen, dat de kerk de Bijbel gegeven had, en de kerk alleen hem kon
uitleggen, antwoordde Tyndale: “Weet gij, wie de arenden hun prooi heeft leren vinden?
Diezelfde God leert Zijn hongerige kinderen hun Vader vinden in Zijn woord. Verre van ons
de Schriften gegeven te hebben, hebt ge ze voor ons verborgen ; gij zijt het, die degenen
verbrandt, die ze leren; en kondt ge het, ge zoudt de Schriften zelve eveneens verbranden.”
Tyndale’s prediking wekte grote belangstelling op; velen namen de waarheid aan. Maar
de priesters waren op de loer; en niet zodra had hij de streek verlaten, of ze trachtten zijn werk
ongedaan te maken door dreigementen en verkeerde voorstellingen. Maar al te dikwels
gelukte hun dit. “Wat kan er gedaan worden?” riep hij uit. “Terwijl ik op de ene plaats zaai,
vernielt de vijand de akker, die ik juist verlaten heb. Ik kan niet overal zijn. O, indien de
Christenen de Heilige Schrift maar in hun eigen taal bezaten, zo konden ze deze drogredenaars
zelven weerstand bieden. Zonder de Bijbel is het onmogelik, de leken vast te maken in de
waarheid.”
Hij vatte nu een nieuw plan op. “Het was in de taal van Israël,” zei hij, “dat de psalmen
gezongen werden in Jehova’s tempel; en zal niet het evangelie in de taal van Engeland in ons
midden spreken? . . . Behoort de kerk minder licht op de middag te hebben, dan bij het
aanbreken van de dag? ... De Christenen moeten het Nieuwe Testament in hun moedertaal
lezen.” De geleerden en de leraars van de kerk verschilden onder elkander. Door de Bijbel
alleen konden de mensen de waarheid vinden. “De een houdt zich aan deze doktor, en de
ander aan die Nu weerspreekt ieder van deze schrijvers de ander. Hoe kunnen we
onderscheiden wie gelijk heeft, en wie ongelijk? . . . Hoe? . . . Wel, door het woord van God.”
166