Wereldwijde Eendracht

Wereweldwijde Eendracht
gepredikt hebben, en waarin al de heiligen hebben geloofd. Mijn geloof staat z— vast op God
gebouwd, dat het alle macht van de hel weerstand kan bieden.”
Keer op keer maakte de optocht halt bij de plaatsen der marteling. Na hun uitgangspunt
aan het paleis van de koning bereikt te hebben, verstrooide de menigte zich, en trokken zieh
de koning en de prelaten terug, zeer voldaan over de verrichtingen van de dag, en zich
gelukwensende, dat het nu begonnen werk zou voortgezet worden tot volkomen vernietiging
van de ketterij. Het evangelie des vredes, dat Frankrijk verworpen had, zou maar al te zeker
uitgeroeid worden, en vreselik zouden de gevolgen zijn. Op de 21ste Januarie 1793, juist twee
honderd acht en vijftig jaren van de dag af, dat Frankrijk geheel en al tot de vervolging van
de hervormers besloot, trok er een andere optocht met een zeer verschillend doel door de
straten van Parijs. “Wederom was de koning de hoofdfiguur; wederom was er rumoer en
geschreeuw; wederom werd de kreet om meer slachtoffers gehoord; wederom waren er zwarte
schavotten; en wederom werden de gebeurtenissen van de dag met ijselike terechtstelllingen
besloten: Lodewijk XVI., worstelende met zijn bewaarders en beulen, werd naar het blok
gesleept, en daar met geweld vastgehouden, tot de bijl gevallen was, en zijn afgehouwen
hoofd over het schavot rolde.” Ook was de koning niet het enige slachtoffer; dicht bij
diezelfde plaats kwamen twee duizend acht honderd mensen door de guillotine gedurende de
bloedige dagen van het Schrikbewind om het leven.
De Hervorming had de wereld een open Bijbel geschonken, de voorschriften van Gods
wet blootgelegd, en zijn eisen bij het volk bepleit. Oneindige Liefde had aan de mensen de
rechten en grondregels des hemels ontvouwd. God had gezegd : “Behoudt ze dan, en doet ze:
want dat zal uw wijsheid en uw verstand zijn voor de ogen van de volken, die al deze
inzettingen horen zullen, en zeggen: Dit grote volk alleen is een groot en verstandig volk.”
Toen Frankrijk de gift des hemels verwierp, zaaide het het zaad van regeringloosheid en
ondergang: en de onvermijdelike uitwerking van oorzaak en gevolg leidde tot de Revolutie
en het Schrikbewind.
Lang v——r de vervolging, die door de plakkaten veroorzaakt was, had zich de
stoutmoedige en vurige Farel ge-dwongen gezien, uit zijn geboorteland te vluchten. Hij begaf
zich naar Zwitserland, en met zijn arbeid het werk van Zwingli steunende, hielp hij mede om
de balans ten gunste van de hervorming te doen overslaan. Zijn latere jaren moest hij hier
doorbrengen; toch bleef hij een bepaalde invloed uitoefenen op de hervorming in Frankrijk.
Gedurende de eerste jaren van zijn ballingschap richtten zich zijn pogingen in het biezonder
op de verspreiding van het evangelie in zijn eigen land. Hij bracht een aanmerkelik deel van
zijn tijd door met prediken onder zijn landslieden aan de grens, waar hij met onvermoeide
waakzaamheid de strijd naging, en er door woorden van aanmoediging en raad aan medehielp.
Met behulp van andere ballingen werden de geschriften van de Duitse hervormers in de Franse
taal overgezet, en samen met de Franse Bijbel in groten getale gedrukt. Door kolpor- teurs
werden deze boeken alom in Frankrijk verkocht. Ze werden aan de kolporteurs tegen een lage
prijs afgestaan, en z— stelde de winst van hun werk hen in staat, er mede voort te gaan.
155