Wereldwijde Eendracht

Wereweldwijde Eendracht
opnieuw in de handen van Kajafas en Pilatus gevallen.” De Roomsen werden al heftiger. Een
dweepziek papist verklaarde: “De Turken zijn beter dan de Lutheranen; want de Turken
houden vastendagen, en de Luthersen schenden ze. Als we moesten kiezen tussen Gods
Heilige Schriften en de oude dwalingen van de kerk, we zouden de eerste verwerpen.”
Melanchton sprak: “Dageliks in de volle vergadering werpt Faber ons, evangeliesgezinden,
een nieuwe steen in het aangezicht.”
Godsdienstvrijheid was bij de wet bepaald geworden, en de evangeliese Staten waren vast
besloten, zich tegen de verkorting van hun recht te verzetten. Luther, die nog onder de ban
was door het edikt van Worms over hem uitgesproken, mocht niet te Spiers tegenwoordig zijn;
maar zijn plaats werd gevuld door zijn medearbeiders en de vorsten, die God had opgewekt
om Zijn zaak in deze moeilikheid te verdedigen. De edele Frederik van Saksen, Luthers
vroegere beschermheer, was door de dood weggenomen; maar hertog Johan, zijn broeder en
opvolger, had de Hervorming met blijdschap welkom geheten; en, schoon vredesgezind, legde
hij grote ijver en moed aan de dag, waar het de belangen van het geloof gold.
De priesters eisten, dat de staten, welke de Hervorming hadden aangenomen, zich
onvoorwaardelik aan het Roomse gezag zouden onderwerpen. De hervormers aan de andere
kant eisten voor zich de vrijheid, die tevoren geschonken was. Ze konden er niet in
toestemmen, dat Rome de staten, welke met zoveel blijdschap het woord Gods ontvangen
hadden, weder onder zijn heerschappij zou terugkrijgen. Om tot een schikking te geraken,
werd er eindelik voorgesteld dat, waar de Hervorming nog geen beslag gekregen had, het
edikt van Worms krachtdadig zou worden doorgezet; en dat er “in die, in welke het volk ervan
afgegaan was, en er niet aan kon gehoorzamen zonder gevaar van opstand, ten minste geen
nieuwe hervormingen zouden ingevoerd worden; dat er niet gepredikt zou worden over
twistpunten; dat het vieren van de mis niet zou worden tegengegaan, en dat het aan geen
Rooms Katholiek zou vrijstaan, de leer van Luther te omhelzen.” De Rijksdag stelde deze
maatregel vast, tot groot genoegen van de Roomse priesters en prelaten.
Indien dit edikt werd doorgevoerd, “kon de Hervorming zich niet uitbreiden, waar hij nog
niet doorgedrongen was, noch ook op een hechte grondslag geplaatst worden, . . . waar hij
reeds bestond.” Vrijheid van spreken zou verboden zijn. Bekeringen zouden niet toegelaten
worden. En van de vrienden van de Hervorming werd geëist, dat ze zich onmid- dellik aan
die beperkingen en verbodsbepalingen zouden onderwerpen. De hoop van de wereld scheen
bijna uitgeblust. “Het opnieuw instellen van de Roomse priesterheerschappij . . . zou
onvermijdelik een herleving van de oude misbruiken ten gevolge hebben;” en er zou allicht
een gelegenheid kunnen gevonden worden om “een werk algeheel te vernietigen, dat reeds zo
ruw geschokt” was door dweperij en verdeeldheden.
Toen de evangeliese partij samenkwam om te beraadslagen, zag de een de ander in stomme
verbazing aan. De vraag hing op aller lippen: “Wat zullen we doen?” Belangrijke zaken
stonden voor de wereld op het spel. “Moeten de hoofden van de Hervorming zich
133