Wereldwijde Eendracht

Wereweldwijde Eendracht
en die gedurig tot God zuchten en roepen uit het binnenste van hun harten om Zijn troost en
steun te er-langen.”
Thomas Münzer, de man, die onder de geestdrijvers de werkzaamste was, bezat
aanzienlike bekwaamheid, welke, op de rechte wijze geleid, hem in staat zou hebben gesteld
om goed te doen; hij kende echter de eerste grondregelen van ware godsdienst niet. “Hij
voedde de wens, de wereld te hervormen, en vergat, gelijk alle drijvers, dat de hervorming bij
hemzelf moest beginnen.” Hij streefde naar stand en in- vloed, en was onwillig om onder
iemand, zelfs onder Luther, te staan. Hij verklaarde, dat de hervormers met het vervangen van
het gezag van de paus door dat van de Schrift slechts een andere vorm van pauselike
heerschappij in het leven riepen. Hijzelf, zo beweerde hij, had van God de opdracht ontvangen
om de ware hervorming in te voeren. “Hij, die deze geest heeft,” zei Münzer, “heeft het
waarachtig geloof, al had hij ook geen enkele maal in zijn leven de Heilige Schriften gezien.”
De fanatieke leraren lieten zich door indrukken beheersen, en hielden iedere gedachte en
gemoedsaandrang voor de stem van God; vandaar dat ze tot uitersten vervielen. Sommigen
zelfs verbrandden hun Bijbels, uitroepende: “De letter doodt, maar de Geest maakt levend.”
Münzers leer streelde de zucht van de mensen naar het wonderbaarlike, en gaf tegelijkertijd
voedsel aan hun trots, door menselike denkbeelden en meningen eigenlik boven het Woord
Gods te stellen. Zijn leerstellingen werden door duizenden aangenomen. Al spoedig
verklaarde hij zich tegen allle orde in de openbare godsdienst, en predikte, dat
gehoorzaamheid aan vorsten te bewijzen, was te trachten, God en Belial samen te dienen. De
gemoederen van het volk, die reeds begonnen waren, het juk van het pausdom af te schudden,
werden eveneens onge-duldig onder de beperkingen, welke de burgerlike overheid hun
oplegde. Münzers revolutionaire leer, die aanspraak maakte op Goddelike bekrachtiging,
leidde hen er toe om zich van alle gezag los te scheuren, en aan hun vooroordelen en
hartstochten de vrije teugel te vieren. De vreselikste tonelen van muiterij en strijd volgden, en
Duitschlands velden werden met bloed gedrenkt.
De zielsangst, waardoor Luther lang voorheen te Erfurt gefolterd werd, drukte hem tans
met dubbele kracht terneder, nu hij zag, dat de gevolgen van het fanatisme aan de Hervorming
ten laste werden gelegd. De Roomse vorsten verklaarden — en velen waren bereid om geloof
te slaan aan de bewering — dat de opstand het passende gevolg was van Luthers leer. Het kon
wel niet anders of deze besehuldiging, lioewel zonder enige grond, moest de hervormer veel
smart veroorzaken. Dat de zaak der waarheid zo onteerd zou worden, dat hij op gelijke lijn
werd gesteld met het laagste fanatisme, scheen meer, dan hij kon dragen. Aan de andere kant
haatten de hoofden van de opstand Luther, omdat hij zich niet alleen tegen hun leer verzette,
en hun aanspraak op Goddelike ingeving ontkende, maar hen zelfs rebellen tegen de
burgerlike overheid genoemd had. Uit weerwraak heetten ze hem een lage veinzaard. Hij
scheen de vijandschap van vorsten zowel als die van het volk op zich geladen te hebben.
127