G.HOOR, magazine van GGMD. 2023

VOORJAAR | 2023
GGMD MAGAZINE
Leanne en Erik
Ze vonden elkaar via Tinder.
Zij ernstig slechthorend en
hij horend.
ONS LAND IS
BEPERKT
Nederland moet toegankelijker
vindt Tweede Kamerlid
Lisa Westerveld
DE STAAT
VAN HET CI
Hoe ontwikklet de techniek
achter het Cochleair
Implantaat zich?
Doofblind
en vader
Paralympiër Rinne Oost
kan dat... en geniet ervan
KOFFIE MET
GEBAREN
Ondernemer Dennis
Hoogeveen wilde wel een
koffie bestellen in gebaren
1

INHOUD
Colofon
G.HOOR
Een uitgave van
stichting GGMD
Kanaalweg 93 C
3533 HH Utrecht
Telefoon 088 432 1700
ggmd.nl
pr@ggmd.nl
Redactie
Marijn Krijger en Martin Mojet
Afdeling marketing &
communicatie GGMD
Margot Bouwens,
Bouwens Tekst
Fotografie
Richard Sterkenburg,
Studio Sterkenburg
Jasmijn Stikvoort
Laurens Morel
Anouk Strijbos Fotografie
Vormgeving en productie
Geurt Kreijns,
Lost Founders
Druk
Tuijtel, Hardinxveld- Giesendam
Disclaimer
Aan dit magazine is uiterste zorg
besteed. GGMD kan echter niet
instaan voor de volledigheid,
accuraatheid en continue actualiteit
van de geboden informatie
en sluit dan ook elke aansprakelijkheid
uit met betrekking tot de
geboden informatie.
7
Verliefd tot over je oren
Leanne en Erik vonden
elkaar via Tinder. Zij
ernstig slechthorend en
hij horend.
28
15
42
Lisa Westerveld,
Tweede Kamerlid
voor GroenLinks.
Om toegankelijkheid
op
de politieke
agenda te zetten,
presenteerde ze op
25 november 2022
de initiatiefnota
‘Ons land is
beperkt’. We stelden
haar 5 vragen
GGMD is een
praktijkopleidingsinstelling
voor
GZ-psychologen. Wat
houdt dat in? Waarom
Als liefde niet
meer hoort
Hoe verbind je je en ga je een
12
de partners slechthorend of
doof is geworden? We vragen
het aan Anke Heij.
DE STAAT VAN HET
COCHLEAIR IMPLANTAAT
36
Koffie met gebaren
Lunchcafé Luhu in
Groningen is het
eerste café in
Nederland dat niet
alleen vóór, maar
wel alleen dóór
dove mensen wordt
gerund.
intieme relatie aan, als een van
Een tweeling
opvoeden als
je doofblind
bent en je
vrouw ernstig
wil GGMD dit, wat heeft
slechthorend?
de cliënt daar eigenlijk
44
Hoe doet
aan? Carianne de
Paralympiër
Savornin Lohman legt
Rinne Oost
het uit. dat?
2

VOORWOORD
Welkom bij G.Hoor, het magazine met
verhalen voor en van de doelgroep van GGMD.
volg ggmd
@ggmd
In dit derde magazine laten we zien wat mogelijk
is als je je dromen achterna gaat. Zo hebben we
twee topsporters: Elaine den Exter is wereldkampioen
op de 60 meter indoor en Rinne Oost haalde brons
op de paralympische spelen in Londen. Dennis en
Engelien opende in Groningen het eerste gebarencafé
in Nederland. En dat liefde alles overwint, daarvan zijn
de slechthorende Leanne en horende Erik een sprekend
voorbeeld.
Met Tweede Kamerlid Lisa Westerveld van GroenLinks
praten we over dromen die soms dromen blijven omdat
Nederland nog niet zo inclusief als we willen. Om dat
te veranderen presenteerde zij de initiatiefnota ‘Ons
land is beperkt’. Zij stelt daarin dat het niet degene met
een beperking is die zich moet aanpassen, maar juist de
maatschappij.
Om de toegankelijkheid van de Efteling te verbeteren,
gaven we daar een training aan medewerkers over hoe
het is om doof of slechthorend te zijn. En maakten we
een rondje door het park om te kijken waar dove en
slechthorende mensen tegenaan lopen (en natuurlijk
om in de achtbanen te zitten).
We besteden deze keer ook aandacht aan het
cochleair implantaat. CI’s worden steeds beter en de
ontwikkelingen gaan hard. Prof. Johan Frijns vertelt
over de ontwikkelingen. Indy en haar familie vertellen
waarom ze gebaren terwijl ze twee CI’s heeft, en waarom
haar CI versierd is met glitters.
Kortom, dit is weer een magazine vol met inspirerende
verhalen. Blijf je eigen droom najagen en geloof in jezelf!
Veel leesplezier
Marijn Krijger
Adviseur Marketing en Communicatie GGMD
m.krijger@ggmd.nl
3

KORTNIEUWS
Hoor eens
even!
Hoor eens even! is een
tentoonstelling over Doofheid,
slechthorendheid en inclusieve zorg.
De tentoonstelling die midden vorig
jaar te zien was bij het Erasmus MC in
Rotterdam, is online te bekijken.
De tentoonstelling behandelt een
groot aantal onderwerpen, zoals de
geschiedenis van hoorhulpmiddelen,
voorvechters van de Nederlandse
Dovengemeenschap en de gevolgen van
gehoorverlies. Je leert wat ont-stommers
zijn, kunt ervaringsverhalen lezen en je
kunt er de OorCheck doen.
Meer weten?
Bekijk hier de hele
tentoonstelling
Verloskundigen en kraamverzorgenden
kunnen tolk
gebarentaal declareren
Om goede geboortezorg te kunnen bieden is communicatie
van essentieel belang. Gelukkig kunnen verloskundigen en
kraamverzorgenden vanaf 1 januari 2023 dan ook de inzet
van een tolk gebarentaal declareren bij de zorgverzekering.
De Nederlandse Zorgautoriteit (NZa) heeft hiervoor een
prestatie* gemaakt, die kan worden gedeclareerd naast een
andere verloskundige of kraamzorgprestatie.
*prestatie = handeling of kostenpost die door de verzekering kan
worden vergoed
4

Naamgebaar
voor DB-Connect
DB-connect is het landelijke informatiepunt voor
vragen over beperkt zijn in horen én zien (doofblindheid).
De wedstrijd om een naam gebaar
voor DB-Connect te bedenken, is gewonnen
door Bep Stavleu. Het naamgebaar bestaat uit de
gebaren voor doof, blind en connect (wat Engels
is voor ‘verbinding’) en is officieel erkend door
het Gebarencentrum.
10 tips
bij hyperacusis
Hoormij∙NVVS heeft een aantal tips op een rijtje
gezet voor mensen die overgevoelig zijn voor geluid.
Zoals: ontdek je eigen hyperacusis, bewaak
je grenzen en ontdek de kracht van (h)erkenning.
Meer weten?
Lees hier alle 10 de tips
met een korte uitleg
Doof!
Schrijfster Manon Spierenburg (54) vertelt
in haar autobiografie Doof! vol humor en
zelfspot over de gevaarlijke en pijnlijke
situaties die ontstaan doordat ze langzaam
doof wordt. Op een open manier beschrijft
ze de impact die het doof worden heeft
op haar gezinsleven en de relatie met haar
man, en over het missen van muziek en de
schoonheid van stilte. Manon schreef naast
verschillende boeken ook voor series als
Goede tijden, slechte tijden.
Uitgeverij Podium
De Evenwichtskunstenaar
Femke Krijger heeft het syndroom van
Usher. Ze verliest daardoor langzaam haar
zicht en gehoor. Beeldend, eerlijk en met
humor beschrijft Femke het proces van rouw
en revalidatie. In De evenwichtskunstenaar
gaat het echter niet alleen over verlies. Door
haar beperkingen onder ogen te zien, ontdekt
ze dat waarnemen zoveel meer is dan
zien en horen. Ze ontdekt een manier van
waarnemen waarmee ze intenser verbonden
is met de wereld. ‘Dit bijzondere debuut is
een absolute aanrader’ schrijft NRC Handelsblad
in een recensie.
Hier zijn wij!
Uitgeverij Ten Have
Een boek voor iedereen die zich wil
verdiepen in de dovengemeenschap. Bea
Bouwmeester en Linde Terpstra, allebei zelf
doof, nemen je in Hier zijn wij! mee in de
wereld van dove mensen. Aan de hand van
prachtige illustraties vertellen zij de geschiedenis
van dove mensen in Nederland. En
geven ze antwoord op veelgestelde vragen
over dove mensen.
BOEKENLIJST
Uitgeverij geefhetdoor.nl
5

Dove en slechthorende
leerlingen vaak
tussen wal en schip
Uit onderzoek van het College voor de Rechten van de
Mens blijkt dat het onderwijs onvoldoende rekening
houdt met dove en slechthorende kinderen.
Zo wordt er te weinig rekening gehouden met hun
gehoorbeperking of zij werken onder hun niveau. De
ontwikkeling van deze groep leerlingen komt daardoor
ernstig in de knel. Op basis van dit onderzoek en het doel
van inclusief onderwijs, doet het College aanbevelingen
aan de overheid en aan onderwijsinstellingen.
Meer weten?
Lees meer op www.mensenrechten.nl
Doofpod, podcasts
voor doven en
slechthorenden
Een podcast is een soort radio-uitzending op
internet. Doofpod is een webapp die bestaande
podcasts van NPO toegankelijk maakt voor doven
en slechthorenden.
De webapp is nog vol in ontwikkeling. Allerlei dingen worden
getest, zoals de lengte van de podcast en in samenwerking
met een schrijftolk wordt gekeken naar de woorden
die gebruikt worden in de transcriptie. Zo wordt geprobeerd
termen te kiezen die verwijzen naar kleur, smaak of
tastzin en niet naar hoe iets klinkt. VPRO Medialab die de
app Doofpod ontwikkelt, hoopt de app plus een handleiding
voor podcastmakers, in de lente van 2023 te kunnen
lanceren.
Bron: NRC
Niet zoals
het hoort
Een gehoorapparaat, dat is voor
oude mensen, toch? In gesprek
met twee slechthorende vrouwen
onderzoekt regisseur Roos Wijnen
waar haar eigen schaamte voor
haar gehoorapparaat vandaan
komt. Waarom zijn zij eigenlijk degenen
die zich aan moeten passen?
Zien?
bekijk hier de
documentaire
6

Leanne en Erik
Verliefd
tot over
je oren
Ze vonden elkaar via
Tinder. Zij ernstig slechthorend
en hij horend. In
haar profiel stond: als je
iets met gebarentaal kan,
heb je een streepje voor.
Hij kan gebaren, vond
haar foto leuk en dus
swipete hij naar rechts.
“Dat ik hem gevonden
heb en we elkaar zo goed
begrijpen, dat voelt als
iets unieks.”
7

Ik voelde me gelijk ontspannen, warm
en veilig bij jou. Slechthorendheid kan
soms best eenzaam zijn.
Leanne
Toen Leanne en Erik elkaar in 2019 online leerden
kennen, woonde zij in Nijmegen en hij in Groningen.
Maandenlang werd er druk geappt en gevideobeld.
Leanne: “Ja, waar heb je het dan over? We houden
van muziek, dus daar hadden we het over. En over ons
werk. Ik werk als behandelcoördinator met communicatief
meervoudig beperkte kinderen en Erik werkt als
docent biologie op een school voor voortgezet speciaal
onderwijs voor dove en slechthorende kinderen. De
passie die we voor ons werk hebben en het belang dat
we alle twee hechten aan goede communicatie voor de
kinderen, deelden we. Dat de ander zich in je werk kan
verplaatsen, verbond ons. Bijkomend voordeel van het
werk van Erik is dat hij heel goed kan gebaren en dat
hij de dovencultuur kent. Dat ik niet alles hoef uit te
leggen, vond ik heel fijn. We hadden gelijk een klik.” In
juli spraken ze voor het eerst in het echt af. Ze zouden
elkaar op station Nijmegen Centraal ontmoeten om
vandaar naar de Vierdaagsefeesten te gaan. Erik: “Dat
was echt een hele leuke dag. Ik ben toen zelfs mijn tas
ergens vergeten, omdat ik zo gefocust was op jou.” Leanne:
“Ik voelde me gelijk ontspannen, warm en veilig
bij jou. Slechthorendheid kan soms best eenzaam zijn.
Aan mijn praten hoor je niet dat ik bijna doof ben.
Mensen denken dan vaak dat ik ook alles hoor, maar
dat is niet zo. Ik bluf me vaak door het leven. Tegen
Erik hoefde ik bepaalde dingen niet te zeggen, die deed
hij al automatisch. Zoals mij aankijken als hij praat en
aan de goede kant gaan lopen, omdat ik met één oor
beter hoor. Ik hoefde niet eerst mijn plek te creëren. Ik
kreeg die plek al van Erik. Dat voelde als thuiskomen.”
Heel hard voor elkaar gevallen
De langeafstandsrelatie viel niet altijd
mee. Leanne: “We zijn heel hard voor
elkaar gevallen. Daarna hadden we het
moeilijk. Dat we zo ver uit elkaar woonden
en toen kwam corona ook nog. Ik
was toen wel veel bij hem in Groningen,
maar je kent elkaar dan nog niet heel
goed. In het begin waren we echt zoekende:
wie ben jij, wat vind ik daarvan?
Door veel met elkaar te praten, zowel
over de leuke als de minder leuke dingen,
is onze relatie gegroeid. We wonen nu
ruim een jaar samen en dat gaat goed.
Het voelt als iets unieks, wij tweeën.”
Heel veel geluid
Waar ze in verschillen is dat Erik graag
geluid en ruis om zich heen heeft en
8

Leanne liever minder prikkels heeft. Leanne: “Hij zingt
bijvoorbeeld korte stukjes uit een liedje en dat herhaalt
hij dan heel vaak, of hij loopt te rijmen of te associëren
met woorden. Daar hoef ik gelukkig niet op te reageren,
dat doet hij puur voor zichzelf.” Erik: “Voor Leanne is het
belangrijk haar rustmomenten te pakken. Als ik muziek
opzet, peil ik even wat ze wil horen. ’s Avonds weet ik:
liever geen metal, maar iets rustigers. Dat is prima, want
als ze gaat slapen, doet ze haar hoortoestellen uit, dan
hoort ze niets en kan ik los. Ik kan dan andere muziek
draaien of bijvoorbeeld luidruchtig gamen met vrienden.
Het kan ook nadelen hebben, want toen ik een keer
ziek was ’s nachts, hoorde ze me ook niet.” Leanne: “Het
is niet alleen dat jij meer geluid maakt, je bent ook meer
een prater dan ik. Ik moet vaak even de woorden vinden
bij wat ik voel en ik heb meer tijd nodig om zinnen te
formuleren. Bovendien ben jij beter in gebaren dan
ik. Als ik dan niet begrijp wat je gebaart, kan me dat
ergeren.” Erik: “Sommige dingen doen we steeds beter.
Als onze eigen gesprekken ontsporen
omdat ze een reactie geeft die niet past
bij wat ik zei, vraag ik: wat verstond jij?
Erik
Zoals dat we weten dat we elkaar beter
begrijpen als we elkaar zien, en dat als
er lawaai is we beter kunnen gebaren.
Er zijn ook dingen waar we heel hardnekkig
in zijn. Zoals dat we nog steeds
doorpraten als een van ons in de keuken
staat en de ander in de slaapkamer,
terwijl we weten dat het niet werkt.”
Leanne lachend: “Ik hoop dan altijd dat
hij naar mij toekomt.”
9

Als mensen iets tegen mij zeggen en ik
niet direct reageer, gaan ze naar hem. Hij
verwijst ze dan vriendelijk terug naar mij.
Dat hij die dingen doet, vind ik fijn.
Leanne
Miscommunicatie
Natuurlijk is er soms ook miscommunicatie. Zowel binnen
hun relatie als met mensen daarbuiten. Erik: “Als ze
iemand niet verstaat, wil ik niet de helpende man zijn.
Ze is heel zelfredzaam. Dat vind ik ook aantrekkelijk aan
haar.” Leanne: “Ik wil hem niet als tolk inzetten en hij
zal niet uit zichzelf tegen de persoon die ik niet versta,
zeggen: ze is doof. Hij zou dan voor mij praten en dat
vind ik vervelend. Dat voelt voor mij als betuttelend. Hij
zegt in plaats daarvan tegen mij wat ik niet of verkeerd
verstond. Dan kan ikzelf reageren. Wat je ook merkt,
is dat als mensen iets tegen mij zeggen en ik niet direct
reageer, ze naar hem gaan. Hij verwijst
ze dan vriendelijk terug naar mij. Dat
hij die dingen doet, vind ik fijn. Ik heb
een tijd coaching gehad omdat ik zo’n
boosheid in mij had. Ik was constant
bang dat mensen mij niet als gelijkwaardig
zagen. Ik heb een enorme
bewijsdrang om te laten zien dat ik
serieus genomen kan worden, als mens,
als professional. Als Erik obstakels wegneemt,
kan ik dat niet laten zien. Zelfs
als ik hem wel eens aankijk met een
blik van ‘ik heb het niet verstaan’, kijkt
hij gewoon terug. Ik moet dan echt aan
hem vragen: kun je me helpen, ik heb
het niet verstaan. Ik zet Erik alleen in
voor van die korte telefoontjes om bijvoorbeeld
een restaurant te reserveren.
Die kosten mij te veel energie.” Erik:
“Als onze eigen gesprekken ontsporen
omdat ze een reactie geeft die niet past
bij wat ik zei, vraag ik: wat verstond jij?
En sommige dingen weet ik ondertussen,
dus daar houd ik rekening mee.
Een voorbeeld? Als ik haar aandacht
wil, moet ik niet in haar gezicht wapperen,
dat vindt ze heel irritant en op de
vloer stampen vindt ze ook vervelend.
In plaats daarvan zoek ik eerst oogcontact
en dan ga ik pas praten.” Leanne:
“De sleutel voor onze relatie ligt in de
communicatie. Dat we alle twee bereid
zijn een stap extra te doen om elkaar te
begrijpen en te kijken wat we in onze
communicatie nog kunnen verbeteren.
Als je dat voor elkaar overhebt, kun je
samen oud worden.” Erik: “Door zo na
te denken over waarom ik je leuk vind,
ben ik nog meer verliefd op je geworden.
We hebben geluk gehad dat we
elkaar hebben gevonden.”
10

g.talenteerd
LI VAN
DEN BERG
zeiler
Li (12) zeilt in een Optimist
en zit sinds vorig jaar
in het selectieteam
van het Regionaal
Trainingscentrum Zeilen in
Muiderzand. Hier krijgt hij
wedstrijdtraining en doet
hij mee aan wedstrijden
met (inter)nationale
deelnemers.
Li is doof en heeft 2 CI’s. Hij zeilt in
een Optimist. Li vindt zeilen leuk
omdat je dan lekker buiten op het
water bent en je nieuwe dingen leert.
Doordeweeks gaat Li naar school. In
het weekend traint hij elke zondag en
soms ook op zaterdag.
Zo’n trainingsdag duurt van 9.30 uur
tot een uur of 16.30. Omdat hij zijn
CI’s voor het varen afdoet en omdat hij
liever in gebarentaal communiceert,
gaat er tijdens de trainingen en naar
de wedstrijden een tolk Nederlandse
Gebarentaal mee. Als er getraind
wordt, zit de tolk bij de coach in de
motorboot.
Zijn beste prestatie bij de
selectiewedstrijden is finishen als
nummer 37 van de 75 deelnemers.
Een mooie prestatie waar hij
terecht tevreden mee is. Waar hij
van droomt? Een hele goede zeiler
worden, maar het blijft vooral een
hobby.
11

Verworven gehoorverlies en de liefde
Als liefde niet
meer hoort
Verbinding maken met anderen is een diepste behoefte van ons allemaal. Maar
hoe verbind je je en ga je een intieme relatie aan, als een van de partners slechthorend
of doof is geworden en verstaan en verstaan worden niet meer vanzelfsprekend
zijn? We vroegen het aan Anke Heij, hoorcoach en trainer bij Kunst
van het Mogelijke, en zelf slechthorend.
Kunst van het
Mogelijke, training
en advies bij
gehoorverlies
Vanuit Kunst van het Mogelijke
helpt Anke Heij mensen met
gehoorverlies, hun omgeving,
en professionals bij vragen
over hoe leven en werken met
gehoorverlies anders, beter en
creatiever kan.
www.kunstvanhetmogelijke.nl
“Alles begint met verbinding”, stelt
Anke. “Je bent niet gelijk intiem
met iemand, althans, meestal niet.”
De Amerikaanse professor Brené
Brown is een internationaal bekende
onderzoeker op het gebied van
moed, kwetsbaarheid, schaamte en
empathie. Zij omschrijft verbinding
als de energie die bestaat tussen
mensen als ze zich gezien, gehoord
en gewaardeerd voelen. Het gaat
om het kunnen geven en ontvangen
zonder oordeel, en het ontlenen
van steun en kracht aan de relatie.
Of in de woorden van Anke:
“Verbinding gaat over een gedeeld
en diep gevoel van ‘jij en ik zijn oké
in hoe en wie we zijn’. Vanuit dat
intense gevoel van verbondenheid
kan intimiteit ontstaan ofwel het
ervaren van een diep gevoel van
vertrouwelijkheid, nabijheid en
geborgenheid.”
5 gevolgen voor je liefdesrelatie
De gevolgen van verworven gehoorverlies zijn voor alle
intieme relaties min of meer hetzelfde. Of het nou gaat
om de relatie met je partner, je ouders, je kinderen of
met goede vrienden. De invloed die het gehoorverlies op
de liefdesrelatie kan hebben, blijkt echter vaak moeilijk
te bespreken. Anke noemt vijf mogelijke gevolgen van
gehoorverlies op een liefdesrelatie. Ze geeft daarbij ook
aan hoe je ermee om kunt gaan:
1. De aard en inhoud van de communicatie verandert.
Even een plagerig grapje maken of lieve
woordjes fluisteren verdwijnt, terwijl dat wel
vaak de opbouw naar intimiteit is.
“Je ondervangt dat door de gevolgen vooral niet te
ontkennen, maar te benoemen en samen te bespreken.
Doe dat serieus, maar vooral ook met een
flinke dosis humor; vooral als je het over de gevolgen
in bed hebt. Daardoor ontstaat er een gevoel van
verbondenheid die de stap naar intimiteit verkleint.”
2. Door gehoorverlies kunnen de rollen binnen
de relatie veranderen. De horende partner kan
bijvoorbeeld dingen gaan overnemen of de
slechthorende partner stelt zich afhankelijker
12

op. Als de gelijkwaardigheid verdwijnt, doet dat
iets met je relatie.
“Je kunt dit aanpakken door te bedenken dat
gehoorverlies beide partners treft, zeker als we
het hebben over verbinding en intimiteit. Ga het
gesprek daarover aan. Vraag eens aan de ander hoe
belangrijk die verbinding en intimiteit voor hem/
haar/die is en wat de ander nodig heeft. Welke
veranderingen er zijn door het gehoorverlies en hoe
jullie daarmee om zouden kunnen gaan.”
3. Er kan frustratie en irritatie ontstaan doordat
de communicatie moeizamer gaat. Twee
emoties die niet bijdragen aan het ervaren van
intimiteit.
“Belangrijk is dat beide partners openstaan voor de
verbinding en daar aan willen werken. Vergelijk het
met een moestuin: wil je je kans op een goede oogst
vergroten, dan moet je daar wat voor doen: grond
bewerken, mesten, onkruid wieden etc. Het creëren
van voorwaarden zodat het gevoel van intimiteit
makkelijker kan ontstaan, vraagt van beide partners
dat ze zich kwetsbaar durven opstellen en open durven
zijn over hun gevoelens. Dat kan best moeilijk
zijn, dus het is zeker niet raar om daar professionele
hulp bij in te schakelen als je er samen niet uitkomt.”
4. Door gehoorverlies kunnen er bij beide partners
gevoelens van eenzaamheid ontstaan.
Opvallend is dat vooral de horende partners
vaak aangeven het gevoel van kameraadschap
te missen omdat de communicatie deels is weggevallen.
“Bespreek hoe je samen dat gevoel van kameraadschap
op een andere manier kunt invullen. Samen
in stilte naar een sterrenhemel staren of knus onder
13

verdriet dat het verlies met zich meebrengt. Soms vrijen
we dan liever niet om het verdriet te mijden. Maar als je
stopt met dat wat je deelde, kan dat killing zijn voor je
relatie. Je hoeft niet alles te blijven doen wat je deed, maar
zoek voor de dingen die voor jullie echt belangrijk zijn een
vorm die past in het hier en nu om de verbinding te blijven
voelen. Bespreek ook de emoties en de gevoelens van
ongemak die daarbij naar boven kunnen komen. Doe dat
Als het raakt aan het verlies dat
vrijen met zich meebrengt, vrijen we
liever niet om het verdriet te mijden.
een deken bij een haardvuur zitten, of samen wandelen
of kunst maken, bespreek hoe je dat gevoel
van verbinding kunt ervaren zonder dat er gesproken
hoeft te worden.”
op een milde en liefdevolle manier en in een tempo dat
bij jullie past. Als je dat aandurft te gaan, kan er verbonden
samenzijn ontstaan. Heb je daar hulp bij nodig, zoek
die dan, want het onderwerp mijden levert alleen maar
frustratie, irritatie en nog meer verdriet op.”
5. Deelname aan sociale contacten is bij gehoorverlies
minder vanzelfsprekend waardoor
sociale isolatie kan ontstaan. Enerzijds wordt
daardoor het ontmoeten van een liefdespartner
moeilijker. Anderzijds wordt de opmaat naar
een gezellige nazit met je partner, en dus naar
verbinding en intimiteit, minder.
“Bepaal hoe je niet minder maar anders je sociale
contacten kunt invullen. Bijvoorbeeld door minder
aan etentjes met grotere groepen deel te nemen,
maar vaker etentjes met één of twee vrienden te
organiseren.”
Blijf de verbinding voelen
Bij verworven gehoorverlies verdwijnt deels dat wat
vanzelfsprekend was. Dingen die je samen deed, kunnen
daardoor stressvol worden. Dat kan om van alles gaan,
van fietsen tot vrijen. “Als dat niet meer vanzelfsprekend
is, omdat de communicatie hapert door de wind in je oren
of omdat het in de slaapkamer donker is, raakt dat aan het
Wees creatief!
Vragen stellen nodigt uit tot het delen van wat je wilt en
het onderzoeken van wat beide partners nodig hebben.
Ook als het over seks gaat. “Als je alleen al kunt vragen
‘wat nu?’, ontstaat er ruimte om andere vormen te vinden
die bij jullie passen. Blijf niet vastzitten in hoe dingen
zouden moeten, omdat ze altijd zo waren. Sluit je niet af
van andere mogelijkheden maar onderzoek wat voor jullie
werkt. Dat kan zo eenvoudig zijn als vrij met het licht aan
zodat je kunt communiceren als je geen hoortoestellen
in wilt hebben omdat die tijdens het vrijen piepen op het
kussen. Plak een spiegel op de kast als je graag standjes
gebruikt waarbij je elkaar niet kunt zien. In plaats van
praten, kun je de hand van de partner ook leiden naar
daar waar je die graag wilt hebben. Gebruik eenvoudige
gebaren die je ook in het donker kunt afvoelen, zoals het
gebaar voor ‘I love you’ voor de lieve dingen die je wilt
zeggen. En let op mimiek en maak oogcontact, vooral dat
laatste zorgt voor een gevoel van ‘we kennen elkaar’ en
diepe verbondenheid. Ofwel: wees creatief!”
14

Dossier toegankelijkheid
5 vragen aan Lisa Westerveld
Initiatiefnemer nota ‘Ons land is beperkt’
TOEGANKELIJKHEID
zou vanzelf sprekend
moeten zijn
Nederland moet toegankelijker. Het is in veel
gevallen een kwestie van politieke keuzes, geld en het
vermogen om je in anderen te kunnen verplaatsen,
stelt Lisa Westerveld, Tweede Kamerlid voor
GroenLinks. Om toegankelijkheid op de politieke
agenda te zetten, presenteerde ze op 25 november
2022 de initiatiefnota ‘Ons land is beperkt’. We stelden
haar 5 vragen over het hoe en waarom daarvan.
1Wat is een initiatiefnota?
“In een initiatiefnota kan een
Tweede Kamerlid een bepaalde
beleidskwestie aan de orde stellen
en daarover voorstellen doen.
Het idee om er een te schrijven, is
ontstaan vanuit frustratie. Omdat
ik in debatten over onderwijs,
sport en zorg telkens aandacht
vroeg voor mensen met een
beperking, maar ik kwam niet
verder. Ik kreeg het onderwerp
niet op de agenda. Terwijl ik juist
vind dat we in de Tweede Kamer
meer moeten opkomen voor
groepen die het minder makkelijk
hebben. Het zou vanzelfsprekend
moeten zijn dat we dat doen,
maar dat is het niet. We praten
bij onderwijs bijvoorbeeld vaker
over studenten, wat toch echt de
meest kansrijke groep is, dan over
gehandicapten, die minder kansen
hebben en ook nog met veel
meer zijn. Door een initiatiefnota
te schrijven, komt er nu een apart
debat over toegankelijkheid.”
15

2Waarom de titel ‘Ons land is beperkt’?
“Voor het schrijven van de initiatiefnota hebben we
– verschillende beleidsmedewerkers en ik, want zo’n
nota schrijf je nooit alleen – gesprekken gevoerd met
mensen met een beperking. Die gesprekken gingen
over: waar loop je tegenaan en hoe kan het wel? In de
nota hebben we die verhalen gebundeld en laten we
zien waar kleine stappen al toe kunnen leiden. Denk
voor dove en slechthorende mensen bijvoorbeeld
aan het ondertitelen van filmpjes. En aan het opleiden
van meer tolken Nederlandse Gebarentaal zodat
iedereen die er een nodig heeft er ook een kan krijgen.
Tijdens de gesprekken en het schrijven van de nota
werd steeds duidelijker dat mensen met een beperking
best mee kunnen doen, maar dat ze beperkt worden
door de samenleving. Die hebben we namelijk met z’n
allen ontoegankelijk ingericht. Dus niet de mensen,
maar ons land is beperkt. Daarnaast merk ik ook dat
mensen met een beperking op een smalle manier en
vooral met een medische bril op bekeken worden. Dat
zie je bijvoorbeeld terug in het feit dat het onderwerp
toegankelijkheid in de portefeuille van de Minister van
Langdurige Zorg en Sport valt. De enige invalshoek is:
ze hebben zorg nodig. Die zorgbril moet af. Als we het
land anders inrichten, kan iedereen meedoen.”
4Hoe voorkom je dat het een discussie
over geld wordt?
“Deels is dat niet te vermijden. De Tweede Kamer gaat
over wet- en regelgeving en budget, dus het moet soms
ook over geld gaan. Wat ik probeer duidelijk te maken,
is wat de waarde van toegankelijkheid is. Ik ben
ervan overtuigd dat investeren in toegankelijkheid op
termijn oplevert. Denk bijvoorbeeld aan meer mensen
met een beperking die aan het werk zijn en minder
eenzaamheid. Dat is winst voor de mensen zelf, maar
ook winst in harde euro’s voor de hele samenleving.”
Als je zelf alles kunt,
word je niet geprikkeld om
na te denken over hoe het
is om gehandicapt te zijn.
3Is iemand daar dan op tegen,
dat iedereen kan meedoen?
“Je zou denken van niet. Maar in de
praktijk blijkt dat als ik voor mensen
met een beperking iets simpels wil
veranderen in het beleid, er vooral
gedacht wordt in onmogelijkheden
en er wordt naar het kostenplaatje
gekeken. Te veel mensen kunnen
zich niet goed verplaatsen in mensen
met een beperking. Dat komt deels
omdat de samenleving is ingericht op
mensen die kunnen lopen, horen en
zien. Als je zelf alles kunt, word je niet
geprikkeld om na te denken over hoe
het is om gehandicapt te zijn. En als
je daarnaast alleen kijkt met een zorgbril,
dus alleen kijkt naar wat ze nodig
hebben, dan wordt het lastig. Iedereen
zou eens aan den lijve moeten ervaren
hoe het is om beperkt te zijn. Ga bijvoorbeeld
een keer naar het MuZIEum
in Nijmegen. Met de Kamerleden en
medewerkers van GroenLinks die zich
bezighouden met het sociaal domein,
wil ik daar volgend jaar ook heen.
Kunnen ze zelf ervaren hoe het is om
te lopen als je niets ziet.”
16

5Wat hoop je met de initiatiefnota
te bereiken?
“Het uiteindelijke doel is een
Nederland waarin iedereen kan
meedoen. De initiatiefnota maakt
daar een begin voor, want we
krijgen in de Tweede Kamer nu een
apart debat over toegankelijkheid.
Daarnaast willen we de nota ook
neerleggen bij onze gemeenteraadsfracties,
zodat mensen daar er
ook mee aan de slag kunnen. Waar
we naar streven, is dat de huidige
wetgeving wordt aangepast als
dat de toegankelijkheid van de
samenleving ten goede komt.
Neem de Mediawet en de Wet
Veiligheidsregio’s, die wetten zijn
twee jaar geleden aangepast omdat
de crisiscommunicatie rondom
corona voor iedereen toegankelijk
moet zijn. Zo is er meer wet- en
regelgeving die aangepast zou
kunnen worden om de toegankelijkheid
voor mensen met een beperking
te vergroten. Denk bijvoorbeeld
aan het standaard opnemen
van looplijnen en ringleidingen in
bouwbesluiten. We hopen natuurlijk
ook dat er meer geld wordt
vrijgemaakt voor het toegankelijk
maken van de samenleving. Het is
vooral een kwestie van politieke
keuzes en begrip hebben voor de
situatie van mensen met een beperking.
En inzien dat een samenleving
waarin iedereen kan meedoen
zoveel mooier is.”
17

Iedereen is welkom
bij de Efteling
De Vogelrok, Baron 1898 en de zweefmolen op het Anton Pieckplein. Het zijn
superleuke attracties in de Efteling. Een plek, zoals ze zelf zeggen, waar iedereen zich
welkom moet voelen. Daarom hechten ze veel belang aan toegankelijkheid. Ook voor
mensen die doof of slechthorend zijn. GGMD helpt daarbij.
Sinds de opening van het Sprookjesbos
in 1952, zit betrokkenheid bij de
leefomgeving in het DNA van de Efteling.
Dat zie je onder andere terug in de energie
die ze steken in het vergroten van de
toegankelijkheid van het park, de hotels en
vakantiewoningen, ook voor bezoekers met
een beperking. Om de toegankelijkheid van
de Wereld van de Efteling te verbeteren,
werkt de Efteling samen met verschillende
samenwerkingspartners, waaronder GGMD.
Zij adviseren vanuit hun expertise en de
kennis van ervaringsdeskundigen, over hoe
de Efteling nog toegankelijker kan worden
en geven inzicht in wat voor de één wel goed
werkt en voor de ander niet. De adviezen
kunnen betrekking hebben op de hele reis die
een bezoeker binnen de Efteling aflegt: van het
kopen van een entreekaartje tot de attracties
Samenwerkingspartners
die door
de Efteling betrokken
worden bij het
vergroten van de
toegankelijkheid
voor iedereen zijn:
De Zonnebloem,
de Nederlandse
Vereniging voor
Autisme, Stichting
Downsyndroom,
Bartiméus voor blinde
en slechtziende
mensen, en GGMD.
en een overnachting. Daarnaast kunnen de
samenwerkingspartners betrokken worden
bij de ontwikkeling van nieuwe attracties en
shows. Ook een dove medewerker van GGMD
heeft anderhalf jaar geleden door het park
gelopen en op basis van haar bevindingen
tips en adviezen gegeven. En eind vorig jaar
heeft GGMD een training voor medewerkers
verzorgd.
Training in bewustwording
In de Troonzaal van het kantoor van de
Efteling kregen medewerkers van de Efteling
een training van Ellen Buijsman en Dineke
Kramp van GGMD. Doel van de training was
het vergroten van de bewustwording over
waar dove en slechthorende mensen tegenaan
kunnen lopen als ze de Efteling bezoeken.
Naast uitleg over gebarentaal en dovencultuur,
18

Zweefmolen
“Klassieker onder de
attracties. Vriendelijke
medewerker en het wijst
zich vanzelf: gaan zitten
op een vrije plek, beugel
dicht, haakje sluiten en
wachten tot het draaien
begint.”
Baron 1898
“Bij de snelle achtbaan Baron
1898 wijst het meeste
zich vanzelf. Met symbolen
en tekst wordt bijvoorbeeld
aangegeven dat
tassen moeten worden
afgegeven. In een show
die aan de rit voorafgaat,
wordt een verhaal verteld.
Bij het eerste deel kun je
op schermen in het Engels
meelezen wat er gezegd
wordt. Wat er daarna
gezegd is, heb ik gemist.
Maar de rit is geweldig.
Op de voorste rij even stil
hangen voordat het karretje
naar beneden schiet,
geeft een leuke kick.”
Vogelrok
“Deze achtbaan in het
donker doet vermoeden
dat communiceren in
gebaren lastig is. In de
wachtrij tot je aan de
beurt bent, zijn er echter
genoeg lichten waaronder
gebaren goed mogelijk is.
Tijdens de rit in het donker
moet je goed kijken
om alles te kunnen zien.
Lichteffecten zorgen voor
een mooie rit.”
bestond een groot deel van de training uit ervaren hoe
het is om doof of slechthorend te zijn. Met oordoppen
in en daaroverheen een geluiddempende koptelefoon
deden medewerkers van de Efteling opdrachten zoals het
doorgeven van een zin aan elkaar, en een bezoek aan het
park. Vooral het bezoek aan het park bleek heel leerzaam:
Ineens was de muziek weg, wat bij sommige attracties
voor een groot deel voor de beleving zorgt. Als iemand iets
wilde vertellen, moest er eerst oogcontact gemaakt worden
met de medewerker met de oordoppen op of deze moest
worden aangetikt. En als iemand zichzelf niet hoort, wordt
de stem vaak minder ingezet. Deze ervaringen nemen de
deelnemers aan de training mee naar hun collega’s zodat zij
zich hiervan bewust zijn.
Doof in de Efteling
Martin Mojet die bij GGMD werkt en doof is, ging
afgelopen december naar de Efteling om te ervaren hoe
het is en waar hij door zijn doof zijn tegenaan loopt.
Hij heeft daar samen met een fotograaf een rondje door
het park gelopen en enkele attracties bezocht. Martin:
“Alle medewerkers zijn vriendelijk. De meeste kennen
geen gebarentaal maar weten wel hoe ze met een doof
persoon om moeten gaan: aankijken, wijzen, controleren,
voordoen en mimiek gebruiken. De medewerkers die wel
gebarenvaardig zijn, hebben een button op waar dat op
staat. Dat is handig. Er zijn zeker nog verbeterpunten, zoals
bij Baron 1898. De rit zelf is heel gaaf, maar ik heb alleen
het begin van het verhaal kunnen volgen, omdat ik op een
scherm de tekst in het Engels mee kon lezen. In de ruimtes
daarna begreep ik niet helemaal wat er was gebeurd, omdat
er alleen werd gesproken. Dat is erg jammer. Maar bij elke
attractie die ik heb bezocht, deden de medewerkers echt
hun best om ervoor te zorgen dat iedereen een prachtige
dag kan hebben.”
19

Dossier toegankelijkheid
Hoe red je je in Nederland als
Dove
vluchteling
uit Oekraïne
24 februari 2022 was een vreselijke dag. Zo begint het verhaal van Olga,
Liudmyla en Nadiia, drie dove vluchtelingen uit Oekraïne. Het was de
dag waarop de oorlog in Oekraïne begon. Ook zij sloegen op de vlucht.
Op Instagram zagen ze een berichtje van Nicolai in Russische gebarentaal.
Daarom hebben ze voor Nederland gekozen. Want kunnen communiceren
in je eigen taal geeft een klein beetje rust in tijden van angst
en stress.
Olga en Liudmyla zijn vanuit
Oekraïne met de bus eerst naar
Polen en toen naar Duitsland gegaan.
Noch in Polen noch in Duitsland was
er een tolk gebarentaal die hun kon
helpen. Nadiia: “Toen we op Instagram
een filmpje van Nicolai in Russische
gebarentaal zagen, hebben we contact
met hem opgenomen. Hij zei: kom
maar naar Nederland, je bent welkom.
Toen zijn we met negentien mensen,
opgepropt in drie busjes, naar Rotterdam
gegaan.” Nadiia vertelt dat haar
dove broer het filmpje van Nicolai ook
had gezien. Zij is toen met de trein
via Polen, Berlijn en Amsterdam naar
Rotterdam gereisd. “Nicolai heeft mij
en mijn dochter daar van het treinstation
opgehaald. We waren zo blij dat
we hier waren en dat we Nicolai zagen.
Hij zei: ik help jullie om een slaapplek
René van den Boezem
bestuurslid bij Swedoro (Stichting
Welzijn Doven Rotterdam) en van
daaruit als vrijwilliger betrokken bij
de Oekraïense vluchtelingen.
René doet vooral de regelzaken,
zoals het contact met de gemeente
Rotterdam, Rode Kruis en
potentiële werkgevers. Hij doet
dit samen met Suzanne Heuft,
een van de andere vrijwilligers.
20

te vinden, geen zorgen ik regel het.
Dat hij ook doof is en de Russische taal
kent, maakt het zoveel makkelijker.
Hij kan in het Russisch gebaren en als
hij iets opschrijft, kan ik het lezen.”
Nicolai: “Ik kreeg door mijn filmpje
op Instagram en Facebook heel veel
vragen. Mijn telefoon stond de hele dag
niet stil. Ik heb toen zelfs via Swedoro
een nieuwe telefoon gekregen, omdat
mijn eigen telefoon oud was en zoveel
haperde tijdens het beeldbellen, dat
schoot niet op. Ik heb dove vluchtelingen
geholpen om naar Rotterdam
te komen. Ik stuurde ze treintijden
en haalde ze van het station. Mensen
die in andere plaatsen in Nederland
zaten, stuurde ik WhatsApp-berichtjes.
Daarin stond dat ze tegen de politie
moesten zeggen dat ze naar Rotterdam
wilden. Ik stuurde ze dan
een bericht in het Nederlands
dat ze aan de politie konden
laten lezen. Dat ging zo echt
hele dagen door.”
Onderdak
Het bericht dat er in Rotterdam tolken
Russische gebarentaal zijn die helpen
bij de communicatie, ging vlot rond. Er
kwamen steeds meer dove Oekraïners
naar Rotterdam. Lily: “Op Facebook
zag ik een berichtje dat op het politiebureau
iemand een tolk gebarentaal
nodig had. Ik heb daar op gereageerd.
Toen ik bij het politiebureau kwam,
waren daar zo’n zeven dove Oekraïners.
Nicolai was er ook. Ik was de tolk
voor Nicolai, en Nicolai tolkte voor de
Oekraïners. De politie zei dat ze voor
Lily Dunyk-Gommer
vrijwilliger
Lily is getrouwd met een Oekra-
ïense man, Maxim. Oekraïne en de
vluchtelingen die van daar komen,
liggen haar dan ook na aan het hart.
Omdat Lily Russische* en Nederlandse
gebarentaal beheerst, reageert ze
op een oproep op Facebook waarin
iemand gezocht werd die kan tolken
voor dove vluchtelingen uit Oekraïne.
Van het een kwam het ander en
nu werkt ze al maanden als vrijwilliger
voor deze vluchtelingen. Naast
haar gewone werk, helpt ze met de
communicatie en ze maakt speciaal
voor Oekraïners gebarenfilmpjes over
allerlei onderwerpen.
Liudmyla Yashnyk
vluchteling
Liudmyla komt ook uit Tsjerkasy. Ze
heeft een zoon (11) en een dochter
(6). De kinderen zijn bij haar in Nederland.
Beide kinderen zijn horend.
In Oekraïne werkte ze als schoonmaakster
bij McDonalds.
onderdak naar het Rode Kruis moesten.
We hebben uiteindelijk een hele
stroom dove vluchtelingen geholpen
met inschrijven bij de gemeente, mee
naar de dokter enzovoort. Dat was echt
heel veel werk.” Voor de vrijwilligers
van Swedoro was het ook lastig dat de
ongeveer 120 dove Oekraïense vluchtelingen
in Rotterdam op wel zes verschillende
locaties zaten. René: “Ik heb
aan de gemeente gevraagd om alle dove
vluchtelingen bij elkaar te plaatsen. Dat
scheelt onze vrijwilligers veel tijd en
voor de sociale contacten is het ook beter
als ze bij elkaar zitten. In juli heeft
de gemeente een voormalig bejaardentehuis
beschikbaar gesteld. Daar wonen
ze nu met z’n allen. Het Leger des Heils
begeleidt de vluchtelingen daar. Zij zorgen
bijvoorbeeld voor leefgeld, eten en
gezondheidszorg. Voor maatschappelijke
ondersteuning en psychische hulp
kunnen de dove vluchtelingen ook bij
het Leger des Heils terecht. De mensen
van het Leger des Heils beheersen alleen
geen gebarentaal, zijn niet gewend
om met een tolk gebarentaal te werken
en ze kennen de dovencultuur niet. Dat
maakt de communicatie moeilijk. We
zijn dan ook bijzonder blij dat GGMD
van de gemeente Rotterdam budget
heeft gekregen om twee keer per week
in het bejaardentehuis een inloopspreekuur
te houden. De vluchtelingen
hebben veel meegemaakt, dus goede
hulp is hard nodig.”
* Rusland, Oekraïne en Wit-Rusland ondertekenden in 1991 het Akkoord van Białowieża. Het
maakte een einde aan de Sovjet-Unie en Oekraïne werd een onafhankelijk land. Omdat
Oekraïne lang deel uit heeft gemaakt van de Sovjet-Unie, spreken veel Oekraïners nog
Russisch en gebruiken dove mensen nog Russische gebarentaal.
21

Nicolai Yaroshenya
vrijwilliger
Nicolai is jaren geleden gevlucht
vanuit Wit-Rusland. Hij
woont al 22 jaar in Nederland.
Hij merkte dat de dove vluchtelingen
communicatieproblemen
hadden met organisaties waar
ze zich moesten melden toen ze
in Nederland kwamen, zoals bij
de politie en het Rode Kruis. Hij
heeft een filmpje in Russische
gebarentaal gemaakt en dat
op zijn Facebook en Instagram
gezet. In het filmpje gebaart hij
dat Oekraïense vluchtelingen
die hulp nodig hebben met
de communicatie, contact met
hem op kunnen nemen. Heel
veel dove vluchtelingen deden
dat. Hij verzorgt nu voor Swedoro
het sportprogramma voor
de dove vluchtelingen.
Werk
Om de verveling tegen te gaan,
structuur in hun dagen te brengen
en te zorgen voor inkomsten, proberen
de vrijwilligers de vluchtelingen
ook aan werk te helpen. Nadiia heeft
helaas nog geen werk, maar Olga en
Liudmyla wel. Olga: “René heeft ons
heel goed geholpen. We werken nu
bij de Jumbo. We bakken pizza en
maken belegde broodjes. We werken
ook bij de groenten en de kaas.”
René: “Iemand tipte mij dat in het
AD een interview stond met Dirck
Slabbekoorn, hij is de locatiemanager
van een Jumbo in Rotterdam.
Hij zei daarin dat hij ook mensen
aanneemt met een ”krasje”. Ik heb
toen contact met hem opgenomen.
In het eerste gesprek heb ik de vooroordelen
over doofheid weg kunnen
nemen. Bij het tweede gesprek gingen
Liudmyla, Olga en de Russische
gebarentolk Elena mee. Liudmyla
en Olga werden gelijk aangenomen.
Om zichtbaar te maken dat ze doof
zijn, dragen ze nu een soort button.
Dat voorkomt misverstanden.”
Communicatie
Op de vraag waar ze voor wat
betreft de communicatie het meest
tegenaan lopen, antwoordt Liudmyla:
“Naar de dokter of de tandarts
gaan. Dat is moeilijk zonder tolk.
Als Elena kan, gaat ze mee en anders
is ze er via beeldbellen bij. Dat is
fijn want Google Translate werkt ook niet altijd goed.
We hebben laatst bijvoorbeeld met behulp van Google
Translate, een appje naar het werk gestuurd met de
tekst: Ik ga met Olga trouwen. Wat we wilden zeggen
was: Wij komen zo met Olga naar het werk.” René:
“Dan is het wel grappig, maar miscommunicatie bij de
dokter of tandarts kan gevaarlijk zijn, dat wil je niet.
Wat je ook niet wilt, is dat ze een forse rekening krijgen.
Veel zorgverleners zijn niet op de hoogte van de RMO
regeling (Regeling Medische zorg voor Ontheemden
uit Oekraïne). Die regeling geldt voor heel Nederland.
Ook audiciens kunnen RMO-afspraken maken zodat
Oekraïense vluchtelingen voor hun hoortoestellen
daar gewoon naartoe kunnen.” Om ervoor te zorgen
Elena Markovski
tolk Russische gebarentaal
Elena is een CODA (child of deaf adults). Ze
komt uit de Sovjet-Unie en heeft daar de
studie voor tolk Russische gebarentaal afgerond.
Toen de Oekraïense vluchtelingen naar
Nederland kwamen, wilde ze helpen. Via een
internetgroep voor dove Oekraïners kwam ze
bij Swedoro. Ze ondersteunt de dove vluchtelingen
bij de communicatie met organisaties,
op hun werk, bij de huisarts enzovoort.
22

Nadiia Dovgosheia
vluchteling
Nadiia komt uit Kiev. Ze is samen
met haar dochter (23) gevlucht.
Haar dochter is slechthorend.
In Oekraïne werkte Nadiia bij
McDonalds in de keuken.
dat de vluchtelingen zo zelfstandig
mogelijk kunnen functioneren,
heeft Swedoro bij de gemeente
geld aangevraagd voor lessen in
Nederlandse taal en Nederlandse
gebarentaal. René: “We hebben bij
de gemeente ook geld aangevraagd
voor bijvoorbeeld kinderactiviteiten,
samen koken en eten, en een
logeerhuis voor familie. Die mogen
namelijk niet overnachten op de locatie
waar de vluchtelingen wonen.
Naast de gemeente dragen nog veel
meer mensen en organisaties bij.
Onze vrijwilligers staan bijna dag en
nacht voor de vluchtelingen klaar.
Auris heeft zijn sporthal beschikbaar
gesteld. Nicolai verzorgt daar
nu sportactiviteiten. Daar doen veel
vluchtelingen graag aan mee. Ze
kunnen dan even de oorlog en hun
problemen vergeten. Voor eerste
kerstdag hadden we ook een sponsor
gevonden: Nadezhda. De vluchtelingen
konden met kerst niet zoals wij,
gezellig bij hun familie en vrienden
zijn. We hebben daarom onze keuken
beschikbaar gesteld en de grote zaal die helemaal in
kerstsfeer was versierd. Nadezhda zorgde voor het eten.
De 14 dove vluchtelingen uit Dordrecht kwamen ook,
dus het was heel gezellig.”
Het weer
Olga, Liudmyla en Nadiia bedanken Swedoro en de ruim
20 vrijwilligers doorlopend voor de hulp die ze krijgen.
Olga: “In het begin was het moeilijk, maar nu ben ik een
beetje gewend. Ik heb werk en voel me goed. In Oekraïne
is het of heel warm of heel koud. Jullie hebben mooi
weer. Oekraïne is mijn land, maar ik voel me hier ook
steeds meer thuis.”
Olga Hrechukha
vluchteling
Olga komt uit Tsjerkasy. Ze heeft
twee dochters. Haar jongste
dochter (6) is bij haar. Haar oudste
dochter (21) zit in Duitsland. Haar
beide dochters zijn ook doof. In
Oekraïne werkte ze op de markt.
Ze verkocht daar ijzerwaren als
sleutels en sloten.
23

Chatten met Fred Wetting
Mijn denkbeeldige
vriend Tim heeft veel
piekeren weggenomen
red (55) heeft last van tinnitus en hyperacusis (overgevoeligheid
voor geluiden). Via WhatsApp chatten we over de
F
gevolgen daarvan voor zijn werk en privé. We praten ook over
wat hij gedaan heeft om het piepen in zijn hoofd en de hyperacusis
dragelijk te maken, en over zijn denkbeeldige vriend die
hem aanmoedigt.
Goedemorgen Fred,
hoe gaat het met je?
Het gaat goed met mij.
Ik begrijp dat je last hebt van tinnitus en
hyperacusis, hoe gaat het daarmee?
Dat blijft soms wel lastig, het is vermoeiend.
Dat is heel vervelend. Weet je waardoor je
hyperacusis en tinnitus hebt gekregen?
Hyperacusis heb ik denk ik mijn hele leven al gehad. Voor het ontstaan van mijn
tinnitus is stress de grootste boosdoener geweest. In 2008 ben ik veranderd van
baan. Ik werd office manager. Bij dat bedrijf stond ik onder zeer zware druk. Ik heb
het er 5 jaar volgehouden, maar in de loop van die 5 jaar stapelden de lichamelijke
problemen zich steeds meer op. In september 2012 na zware hoofdpijnen,
voelde ik iets knappen in mijn oor en toen begon de piep.
En toen?
In januari 2013 ben ik op het werk in elkaar gestort en naar het ziekenhuis
gebracht. Gelukkig werd er niets gevonden, maar ik had een zware burn-out.
Lichaam en geest waren op. Eind 2012 was ik al bij een psycholoog begonnen
en daar heb ik veel geleerd, zoals over hoe ik kan ontspannen, waar mijn passie
ligt en hoe je je grenzen bepaalt. In april 2013 kwam ik mijn oude baas tegen
en die vroeg of ik terug wilde komen. Zo begon ik weer als duty officer bij het
afhandelingsbedrijf op Schiphol waar ik voor 2008 ook werkte.
24

Omdat mijn tinnitus en hyperacusis steeds erger werden, ben ik vorig
jaar weer thuis komen te zitten. De rek op het werk was eruit. Ik was
totaal opgebrand door geluidsprikkels en het alsmaar verleggen van mijn
grenzen. Om mijzelf te beschermen, moest ik leren hoe ik met mijn tinnitus
en hyperacusis om moest gaan.
Hoe heb je dat gedaan?
Doordat ik al 2 zware burn-outs had gehad, wist ik al veel over
ontspanningsoefeningen. Op mijn werk had ik daarnaast al vaak aangegeven
dat ik het bijna niet meer trok in het kantoor waar ik werkte met veel mensen
en veel geluid. Toen ik thuis kwam te zitten, heb ik aangegeven dat ik nooit
meer in dat kantoor wilde werken. Via de bedrijfsarts en de re-integratie zit
ik nu in een heel rustig kantoor met weinig afleiding en kan ik rustiger werk
doen. En niet te vergeten: dit jaar ben ik bij GGMD terechtgekomen. Daar
heb ik veel aan gehad.
Wat heb je bij GGMD gedaan?
Ik heb de groepstraining Werken aan tinnitus en hyperacusis
gedaan. En ik heb een-op-eengesprekken met een psycholoog gevoerd.
GGMD heeft veel van mijn vragen beantwoord. Die vragen hadden te maken
met wie ik ben en wat ik in mijn leven heb meegemaakt. Het is een beetje
lastig uit te leggen, maar….mijn puzzel is completer geworden. Dat komt onder
andere omdat ik nu begrijp dat wat ik als kind heb aangeleerd best veel
effect heeft gehad op mijn leven. Ik kon bijvoorbeeld heel erg piekeren over
van alles en nog wat, dat is nu wel een heel stuk minder geworden.
25

Dat je minder piekert, helpt
dus om de tinnitus en hyperacusis
beheersbaar te houden?
Zeker, er is acceptatie. Ik kan gelukkig dingen goed incasseren
en weer doorgaan. Ik zie de tinnitus en hyperacusis
Begrijp ik dat goed?
wel een beetje als een handicap. Daar kun je heel erg zielig
over doen en het jezelf nog zwaarder maken, maar daar
heb ik helemaal geen zin in, zo zit ik niet in elkaar!
Wat bedoel je precies met: ik zie het
wel een beetje als een handicap?
Voor mij is een handicap iets wat je belemmert in
je leven, en dat doet het wel. Ik heb veel last van
concentratieverlies en ik moet soms kiezen tussen wat ik wel of niet doe.
Op mijn werk kan ik niet meer doen wat ik altijd deed. En ook in mijn privé
moet ik keuzes maken of ik ergens heen ga of niet. Feestjes of visite met
veel mensen bij elkaar trek ik gewoon niet meer. Ik ga vaak weg als het
ergens te druk is, geluiden komen dan hard binnen en ik kan dan geen
gesprek meer volgen.
Het heeft dus echt impact
op je privé en op je werk
Het heeft zeker impact, maar ik heb gelukkig hele
goede vrienden die weten hoe het met mij is en die
ook begripvol zijn en dat helpt heel veel.
Je bent nu klaar met de training en de
Defusie, daarin leer je makkelijker om te
een-op-eengesprekken bij GGMD. Wat is het
gaan met onnodige problemen die in
allerbelangrijkste dat je daar geleerd hebt?
je hoofd spelen. Ik heb als het ware een
denkbeeldige vriend, die veel dingen van je overneemt. Hij heet Tim en praat
bekakt. Hij heeft veel piekermomenten en onnodige discussies die ik in mijn
hoofd voerde, weggenomen. Hij moedigt mij ook aan en ik krijg complimenten
van hem. Het is zo verrassend hoe dat gewerkt heeft. Ik kreeg daardoor ruimte
in mijn hoofd.
Nu moet je het zelf doen.
Hoe pak je dat aan?
Ik geef sneller aan waar mijn grens ligt en ik doe veel
ontspannende dingen. Ik wandel veel alleen, omdat ik dan
alles zelf kan bepalen en geen rekening hoef te houden met wie dan ook. Ik
ga geregeld naar een masseur, ik mediteer soms en ik ga wel eens naar een
stiltesessie, 4 uur lang helemaal niets zeggen.
Als ik het zo lees, klinkt het
alsof je je weg gevonden
Ik heb zeker rust gevonden in mijn zoektocht. Ik ben me bewust
geworden van wie ik ben en waarom ik zo geworden
hebt. Klopt dat?
ben. Af en toe moet ik mijzelf wel weer even terugroepen,
maar dat is met alles zo. Ik heb een mooi leven!
26

Mijn werk & ik
MARJA DE
KINDEREN
zelfstandig ondernemer
Marja de Kinderen (68) heeft
een eigen bedrijf: PROK
Projectmanagement, een bureau
voor projectmanagement in zorg
en welzijn. Van daaruit is ze vijf
jaar geleden ook Slechthorend
Amsterdam gestart.
Marja heeft DFNA9 waardoor zowel haar
gehoor als haar evenwicht steeds verder
achteruit zijn gaan. Als ze haar CI en
hoorapparaat uitdoet is ze doof, heeft
ze ze in, dan is ze slechthorend. Vanuit
PROK pakt ze projecten van begin tot
eind op: van het schrijven van de opzet tot
aan de eindrapportage. Naast projecten
in opdracht, heeft ze ook Slechthorend
Amsterdam opgezet. Van daaruit biedt ze
netwerk- en informatiebijeenkomsten, de
maandelijkse Hoorkrant en hoorcoaching.
“PROK had ik al toen ik nog niet
slechthorend was. Dat begon een jaar of tien
terug. Ik heb echter nooit ervaren dat ik niet
kon werken door mijn slechthorendheid of
evenwichtsverlies. Als je er open over bent,
is er veel begrip.” In 2012 werd haar man ziek
en werd Marja kostwinner. Vermoeidheid
ging een rol spelen, dus er moest iets
veranderen. “Ik ben kortere dagen gaan
werken en meer gaan ontspannen en
bewegen. Na een gesprek neem ik een
luisterpauze en - heel belangrijk - ik gun
mijzelf dat ik dingen mag uitproberen om te
kunnen blijven werken.”
Wil je maandelijks de gratis
Hoorkrant van Slechthorend
Amsterdam ontvangen?
27

De staat
van het
Cochleair
implantaat
We dachten: ze is maar doof, daar is iets aan te doen
Cochleair implantaat
met glitters
Indy Huijben is een vrolijk kind van zeven. Ze gaat met plezier naar
school, heeft vriendinnen, draagt haar lange haren het liefst in
een paardenstaart, zwemt en knutselt graag, en zit op turnen. Indy
is doof geboren en heeft twee CI’s, met glitters. Moeder Nancy en
vader Mark vertellen over de keuze voor een CI, gebarentaal, school,
de tolk, sport, de hulp die ze van GGMD krijgt, en natuurlijk over de
glitters.
Nancy is drager van het syndroom
van Waardenburg. Nancy: “Dat
wisten we niet, maar doofheid is een
van de manieren waarop het zich
uit, en hele helderblauwe ogen. Indy
heeft beide. Dat ze doof is, kwam
naar voren bij de eerste gehoortest.
We vielen gelijk van onze roze wolk,
moesten er even aan wennen, maar
dachten al vrij snel: het is maar doof
zijn, daar is iets aan te doen. Met tien
weken had ze hoortoestellen. Toen ze
door had dat ze uit konden, zaten ze
vaker in haar mond dan in haar oren
of ze bungelden aan de zijkant van
haar hoofdje. Dat loste ik dan op met
haarbandjes om haar oren zodat ze
bleven zitten.” Als Indy 3 maanden is,
krijgen Nancy en Mark bij Libra ge­
Wil je meer
over de geschiedenis
van
het Cochleair
Implantaat
weten?
Lees het hier.
zinsbegeleiding en leren ze daar Nederlands met Gebaren
(NmG). Indy krijgt er logopedie, eerst vooral om te leren
horen en toen ze haar eerste CI had, ook om te leren praten.
Nancy: “We kregen bij Libra veel informatie en tips.
Een van mijn eerste vragen was: kan ze leren zwemmen?
Geen idee waarom ik dat vroeg. Je reageert in zo’n situatie
toch anders dan je vooraf zou bedenken. Later hebben we
er hard om gelachen.”
Twee CI’s
De keuze voor een CI was door Nancy en Mark snel
gemaakt. Mark: “Met één jaar kreeg ze haar eerste CI.
Aan de andere kant droeg ze toen nog een hoortoestel.
We hebben voor een CI gekozen omdat het je wereld wel
groter maakt als je iets kunt horen. Niet dat we dachten
dat ze met een CI horend zou worden, maar haar
gehoorverlies was zo groot dat het met hoortoestellen
niet op te lossen was.” Nancy: “Het tweede CI kwam later.
Toen ik in verwachting was van Thijn moest ik veel liggen
28

en daarom hadden we hulp in huis.
Voor Indy die toen anderhalf jaar oud
was, was dat lastig. Dingen in huis
gingen ineens anders, ze raakte de
controle kwijt. Haar CI is toen negen
maanden uit geweest. Waarschijnlijk
was dat voor haar gevoel het enige
waar ze zelf nog controle over had.
Ze trok ‘m gewoon van haar hoofd
af. Toen Thijn geboren was, zijn we
het dragen van het CI weer langzaam
op gaan bouwen. Eerst ging haar CI
alleen op als we weggingen en daarna
steeds vaker en langer. Toen ze bijna
vier was, bleek dat ze door het CI
veel meer geluid binnen kreeg dan
door haar hoortoestel. Er is toen een
tweede CI geplaatst. Ze heeft daarna
nog wel eens gehad dat ze ze niet op
Zonder CI’s is het lekker
rustig, ik kan dan ook beter
slapen. Thijn zegt wel eens
dat hij ook een CI wil omdat
hij dan rustig kan slapen.
Dan zeg ik: dan moet je
ook doof zijn en dan doet
hij net of hij ook doof is.
Dan gaan we met zijn allen
gebaren.”
Indy
wilde. Ik heb er toen glitters op geplakt om ze mooier te
maken, dat hielp. Er komen vast meer moeilijke momenten,
het ligt er denk ik vooral aan hoe wij daarmee
omgaan, hoe het voor haar zal zijn.”
Gebarentaal
Toen Nancy op Facebook zag dat de dove dochter van een
oud-collega gebarentaal kreeg, wilde ze dat ook voor Indy.
Nancy: “En voor onszelf, want ze blijft wel doof. Zonder
haar CI’s hoort ze niets.” Via de oud-collega komen Nancy
en Mark bij GGMD terecht. Nancy: “Ik heb het aanmeldformulier
op de website van GGMD ingevuld. Voor les
in gebarentaal en omdat Indy angst had voor geluid en
voor het naar bed gaan. Om te leren omgaan met haar
angsten, heeft ze nu therapie. Ze leert daar ook dat ze met
ons moet praten over wat haar bezighoudt. We wisten
bijvoorbeeld niet dat ze het elke keer heel spannend vond
als we naar Nijmegen gingen. Ze heeft daar haar CI’s gekregen
en als we daarheen gingen voor controle dacht ze
29

“Het is leuk om gebarentaal
te leren en handig, want
dan kan ik ook in bad met
Indy praten en als ze
’s ochtends haar CI nog
niet op heeft.”
Thijn
* Bij solo-apparatuur
heeft de
spreker een
microfoon en de
luisteraar een
ontvanger. Wat de
spreker zegt, gaat
van de microfoon
via een zender
draadloos naar de
ontvanger van degene
die luistert.
dat ze weer geopereerd zou worden.
Nu we dat weten, geven we duidelijk
aan dat het alleen voor controle is en
gaat ze huppelend mee.” Via GGMD
krijgen ze ook les in NmG. Mark: “We
hebben les gehad toen ze nog een
baby was, maar we merkten dat we
spaak liepen. We konden niet alles
meer in gebarentaal zeggen. Daarom
zijn we opnieuw op les gegaan. Nancy
en ik, de buurvrouwen die ook aan de
eerste cursus hebben meegedaan, en
twee juffen van school. Indy en Thijn
hebben een tijdje om de twee weken
na school gebarentaalles gekregen,
samen met drie vriendinnetjes van
Indy, en twee neefjes en nichtjes
wilden ook meedoen. Dat is gestopt
omdat de gebarenjuf helaas niet
meer kon. De nieuwe juf die we toen
kregen, vroeg: waarom leert niet de
hele school gebarentaal?”
Naar school
Voordat ze naar school ging, ging Indy
twee keer per week naar een peuterspeelzaal
voor dove en slechthorende
kinderen. Toen ze drieënhalf was,
ging ze ook twee keer per week in
haar eigen dorp naar de peuterspeelzaal.
Nancy: “Dat hebben we gedaan om haar alvast te
laten wennen om tussen horende kinderen te zitten en de
overgang naar de basisschool in het dorp makkelijker te
maken.” Mark: “Indy zit nu in groep 4. Op school maakt ze
gebruik van solo-apparatuur* en ze heeft een tolk gebarentaal.
Die tolk was er niet zomaar, daar heeft Nancy echt
voor gestreden.” Nancy: “Ik heb op school veel moeten
praten want de juf had het gevoel dat een tolk haar op de
vingers zou kijken, dus die hield het eerst tegen. Nu de tolk
er is, is deze juf het meest actief met gebarentaal bezig,
dat is wel grappig. De tolk hoort er helemaal bij, ze staat
zelfs op de klassenfoto. Mensen denken soms dat ze de tolk
helemaal niet gebruikt, want ze kijkt niet constant naar de
tolk. De tolk is ondersteunend, die ziet ze voor een groot
deel vanuit haar ooghoeken. Net zoals dat haar solo-apparatuur
ondersteunend is. Waar het omgaat, is dat als een
kind achter in de klas zegt ‘Juf ik hoor een ziekenauto’ en
de juf antwoordt ‘Ik weet ook niet waar die vandaan komt’,
Indy alleen hoort wat de juf zegt. De tolk vertaalt wat de
juf zegt, maar ook wat het kind achter in de klas zegt.
Overigens volgt nu een derde van de leerlingen op school
gebarentaal. Dat is via GGMD geregeld, wat fijn is omdat
het dan uit de zorgverzekering van Indy bekostigd kan
worden, dus het kost de school niets.”
30

Turnen en zwemmen
Om haar CI droog te houden,
gebruikt Indy bij het zwemmen een
aquakit. Mark: De eerste keer dat ze
met haar aquakit in het zwembad
sprong, verloor ze haar CI. Bij turnen
is dat makkelijker. Nancy doet dan
Indys haar in een lage staart waardoor
haar haren over de spoelen van
de CI zitten en ze zitten met een
touwtje aan haar turnpakje vast. Als
ze ze dan verliest, bungelen ze nog
ergens.” De zwemjuf kan een beetje
gebaren, maar de turnjuf niet. Nancy:
“Ze wil geen tolk mee naar turnen. Ze
gaat gewoon achteraan staan zodat
ze kan zien wat de andere kinderen
doen. Als ze iets moet veranderen
dan zegt de juf dat tegen haar. Ze
mag en moet het zelf aangegeven als
ze een tolk wil. Of dat nou om een
kinderfeestje gaat of om turnen of
wat dan ook. Wij zijn er niet altijd
bij. Ze zal haar hele leven zelf dingen
moeten aangeven.”
“Als ik mijn vriendinnen niet
begrijp, dan zeg ik dat. Dan
zeggen ze het nog een keer
duidelijk. Met mama heb ik
op school ook aan de klas
verteld wat ze kunnen doen
zodat ik ze beter versta. En
dat ze nooit ‘laat maar’ mogen
zeggen als ik het niet
gehoord heb.”
Indy
Olga
SCHRIJFT
✒
Ik ben en blijf doof,
ook met een CI
Ik ben doof geboren. Sinds 2011 heb ik een CI.
Eerst wilde ik geen CI. Zo’n operatie en dan nog
lang oefenen met een logopediste, dat was niets
voor mij. Dat ik toch voor een CI gekozen heb, komt
omdat mijn broer die steeds slechter ging horen, er
een had. Hij kon daardoor steeds beter verstaan. Uit
onderzoek bleek dat ik er ook flink op vooruit zou
gaan. Dus heb ik ja gezegd. Het is inderdaad een
wereld van verschil! Ik besefte toen pas hoe weinig ik
met mijn oorhanger hoorde. De eerste die ik gebeld
heb was mijn moeder. Ruim tien jaar later weet ik
nog waar we het over hadden: dat ik voor haar bij de
Gamma een donkerbruine aluminium luxaflex van
2 meter bij 25 cm moest ophalen.
Hoewel ik met mijn CI kan horen, ben en blijf ik
dezelfde als voor de operatie, ofwel: ik ben doof.
Nederlandse Gebarentaal is voor mij nog steeds
heel belangrijk. Een CI betekent niet dat je niet meer
hoeft te kunnen gebaren. Dat zou veel meer benadrukt
moeten worden. Je hoort wel verhalen dat ouders
van heel jonge kinderen die een CI krijgen, geen
gebarentaal leren. Ik vind dat verkeerd, want met een
CI versta je meer, maar niet alles. Als kinderen en hun
ouders niet goed met elkaar kunnen communiceren,
ontstaan er problemen. Het zou fijn zijn als KNO-artsen
alle keuzes die er zijn aan ouders van jonge dove
kinderen voorleggen en informatie geven over de
dovencultuur, dovenscholen enzovoort. En dat doof
zijn geen ziekte is, en gebarentaal en gesproken taal
allebei belangrijk zijn, maar dat gebarentaal de moedertaal
voor dove mensen is. Want zonder CI ben je
nog steeds doof.
31

De komende
jaren gaat er
gegarandeerd van
alles gebeuren
De staat
van het
Cochleair
implantaat
In Nederland worden jaarlijks ongeveer 550 cochleair implantaten (CI’s) geplaatst.
Sinds de eerste implantatie hebben in Nederland zo’n 7000 volwassenen
en zo’n 3000 kinderen een CI gekregen. “Het eerste implantaat is niet
het implantaat van nu. De ontwikkelingen gaan hard”, zegt professor Johan
H.M. Frijns, kno-arts bij het LUMC. “Het is nog een beetje in de toekomst
kijken, maar er wordt bijvoorbeeld hard gewerkt aan robots die gaan opereren
en biologische therapieën waardoor het CI overbodig wordt.”
Of je in aanmerking komt voor een CI is afhankelijk
van een aantal criteria. Johan Frijns: “Die
criteria verschuiven wel over de tijd. In 2000 kwam je
in aanmerking voor een CI als je met je beste oor 30%
spraakverstaan haalde. Dat werd toen, en nog steeds,
gemeten met de woordjestest van de Nederlandse
Vereniging voor Audiologie (NVA). In het Leids
Universitair Medisch Centrum (LUMC) houden we nu
als criterium aan dat je met twee optimaal afgestelde
hoortoestellen slechter moet verstaan dan 80% van de
woordjes. De kans dat je er dan op vooruitgaat, is meer
dan 90%. Je moet dus aan bepaalde criteria voldoen om in
aanmerking te komen voor een CI, maar daarnaast is het
ook belangrijk om na te denken over de vraag: wat wil je
bereiken?
Verwachtingen
“Ben je doof, dan ben je waarschijnlijk blij met elke
verbetering. Heb je nog restgehoor, dan loop je het risico
dat door de operatie kwijt te raken. Dan moet een CI het
echt beter doen dan het hoortoestel, anders lever je in op
je kwaliteit van horen. Uiteindelijk beslist de patiënt, maar
als arts doen we wel een dwingend, onderbouwd voorstel
en in een enkel geval zeggen we dat we het niet doen.
Bijvoorbeeld als iemand het verminderen van tinnitus als
hoofdreden heeft om een CI te willen. Bij ongeveer 70% van
de mensen met een CI wordt de tinnitus fors minder. Dat
is een prettige bijwerking. Maar stel dat het CI niet helpt,
dan kunnen mensen in een serieuze depressie belanden.
Dat willen we absoluut voorkomen. Een groep die we ook
niet zomaar opereren zijn de pre-linguaal volwassen doven,
dus mensen die doof of ernstig slechthorend geboren zijn.
Die opereren we alleen als ze verstaanbaar spreken. Er is
namelijk een sterk verband tussen de verstaanbaarheid
van de spraak en het kunnen verstaan met een CI. Alleen
als iemand verstaanbaar praat, kun je iets van een CI
verwachten, anders wordt het een teleurstelling. Dat heeft
te maken met de mate waarin het brein gestimuleerd is om
spraak te verstaan. Een hoge leeftijd is overigens geen reden
om niet te implanteren. De oudste persoon in Leiden met
een CI was op het moment van opereren 93 jaar. Wat telt is
of iemand nog vol in het leven staat.”
Verstaan
Met een CI kun je geluid waarnemen, maar dat is iets
anders dan verstaan, klopt dat? “Dat je met een CI niet
kunt verstaan, dat was 25 jaar geleden zo, maar die
gedachte blijft maar hangen. Bij volwassenen die op latere
leeftijd doof zijn geworden, zien we nu dat het aan het
begin onnatuurlijk voor ze klinkt, maar negen van de
32

Professor dr. ir.
Johan H.M Frijns
Johan H.M. Frijns is
professor Otologie en
Fysica van het gehoor
bij het Leids Universitair
Medisch Centrum (LUMC).
Hij is zowel KNO-arts als
natuurkundig ingenieur.
Sinds 1988 houdt hij zich
bezig met het cochleair
implantaat, eerst als onderzoeker
en daarna ook
als arts.
tien mensen met een CI kunnen na twee à drie weken
intensief revalideren al telefoneren. Wat het resultaat
gaat zijn van een CI is op voorhand slecht te voorspellen.
Dat is afhankelijk van leeftijd en een heel aantal andere
zaken. Heb je bijvoorbeeld meer restgehoor dan is de
kans op een goed resultaat groter. Voor het beter kunnen
communiceren is een CI echt een goed hulpmiddel. Voor
het luisteren naar muziek minder. Sommige mensen horen
met een CI muziek zoals mensen met hoortoestellen, maar
de meeste horen alleen ritme. Vaak geven ze aan daar wel
van te genieten. En CI’s worden steeds beter, dus wie weet
wat de toekomst brengt.”
De toekomst
Kijken we naar de toekomst dan ziet Johan Frijns vier
ontwikkelingen:
1. meer indicaties;
2. betere technische oplossingen;
3. chirurgische veranderingen;
4. biologische therapie die het CI overbodig maakt.
“Sommige dingen zijn nog wel een beetje in een glazen bol
kijken, maar om te beginnen verwachten we zeker meer
indicaties op basis waarvan mensen een CI kunnen krijgen.
Voor mensen die eenzijdig doof zijn of een asymmetrisch
gehoorverlies hebben (het ene oor is dan slechter dan
het andere), wordt in Nederland een CI nu niet vergoed.
Dat gaat voor deze en ook nog andere mensen mogelijk
veranderen en dat is goed. Er zou wat mij betreft meer
We zijn bezig met het voorbewerken
van. Voordeel daarvan is dat in een
rumoerige klas de stem van de docent
naar voren gehaald kan worden.
naar het CI gekeken mogen worden vanuit een kostenbatenanalyse.
De kosten van het implanteren van een CI en
alles wat daarbij hoort, verdien je ruimschoots terug omdat
je bijvoorbeeld minder speciaal onderwijs nodig hebt en
mensen betere banen kunnen krijgen of hun baan kunnen
behouden.”
Techniek
Voor wat betreft het tweede punt, betere technische
oplossingen, zie je verschillende ontwikkelingen. Johan
Frijns noemt er een aantal: “Een CI kan tegenwoordig
33

zonder veel voorzorgen in een MRI, alleen de processor
kan niet opgehouden worden. Oudere CI-modellen
worden in een MRI uit je hoofd gerukt, dat komt doordat
de magneet van de CI zich niet kan richten naar de
magneet van de MRI. Bij oudere modellen moet daarom
tijdelijk een strak drukverband aangebracht worden om de
magneet op zijn plaats te houden. Een andere technische
ontwikkeling is dat het CI helemaal geïmplanteerd kan
worden. Aan de buitenkant zie je er dan niets van. Ook
de oplaadbare batterij zit dan van binnen. Een groot
nadeel is wel dat deze batterij niet meer vervangen kan
worden zonder het CI in zijn geheel te vervangen. Je kunt
namelijk geen stekkertjes hiervoor gebruiken, omdat die
storing geven. Ook het upgraden van een geïmplanteerde
spraakprocessor kan niet meer van buitenaf plaatsvinden.
En de geluidskwaliteit van een implanteerbare microfoon is
minder dan van een externe.”
Onderzoek
Voor het doen van CI-onderzoek heeft NWO (de
Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk
Onderzoek) recent 2,4 miljoen euro aan subsidie
! GGMD VOOR ADVIES
EN ONDERSTEUNING
GGMD helpt mensen die een CI overwegen om
een juiste keuze te maken en biedt mensen die een
CI krijgen of hebben ondersteuning als zij daarvan
psychosociale gevolgen ondervinden. Dineke: “Het
is belangrijk dat er eerlijke informatie wordt gegeven
over de risico’s en voor- en nadelen van een CI.
GGMD is daarvoor een onafhankelijke partij. We
hebben er immers geen belang bij of iemand een
CI neemt of niet. Wat mensen zich goed moeten
realiseren, is dat een CI een geweldige uitvinding is,
maar dat je er hooguit slechthorend door wordt. Ik
adviseer daarom altijd om naast gesproken taal ook
gebarentaal te (blijven) gebruiken.”
Dineke Kramp is doof en heeft twee CI’s, ze werkt bij
GGMD als aandachtsfunctionaris CI, GGZ-trainer en
Sociaal Psychiatrische Verpleegkundige
beschikbaar gesteld. “Er wordt bijvoorbeeld onderzoek
gedaan naar het omlaag brengen van de luisterinspanning.
CI-dragers luisteren namelijk op een hoog niveau van
inspanning. Dat is vermoeiend, dus wordt onderzocht
hoe dat verminderd kan worden. Waar we ook mee bezig
zijn, is het voorbewerken van geluid met gebruik van
kunstmatige intelligentie. Voordeel daarvan is bijvoorbeeld
dat in een rumoerige klas de stem van de docent naar voren
gehaald kan worden. Er wordt ook onderzoek gedaan naar
hoe schoolpleinen beter ingericht kunnen worden voor
kinderen met een CI. En in Leiden zijn we bijvoorbeeld ook
bezig met een onderzoek waarbij we gebruikmaken van
computermodellen en kunstmatige intelligentie. Het doel
daarvan is om het spraakverstaan in achtergrondlawaai,
de kwaliteit van muziek en het richtinghoren met 2
CI’s, te verbeteren. Het is een spannend project, waarin
uiteindelijk CI-dragers door het doen van luisterproeven
bepalen of het gelukt is. Over vier jaar weten we of het kan.”
Chirurgisch
Frijns licht er twee ontwikkelingen op het vlak van
chirurgie uit: “De eerste is dat we door verfijndere
elektroden en implantatietechnieken er steeds beter
in slagen om tijdens het inbrengen van de elektrode
het restgehoor te sparen. Een andere ontwikkeling is
het gebruik van een robot om het boorwerk te doen of
de elektrode in te brengen. Met een robot kunnen we
bijvoorbeeld de elektrode langzamer en met minder
trilling inbrengen dan met de hand. Het gebruik van een
robot is nog in een experimentele fase maar het is wel de
toekomst.”
Biologische therapie
Biologische therapie is de behandeling van een ziekte
met biologische materialen zoals genen en stamcellen.
Dat vindt nu alleen nog in laboratoria plaats en er wordt
getest op dieren, maar de ontwikkelingen gaan snel. “We
kunnen bijvoorbeeld uit stamcellen nieuwe zenuwen laten
ontstaan en we kunnen haarcellen herstellen. Dat zou zelfs
moeten lukken bij een ongeboren kind, maar daar zitten
ethische vraagstukken aan vast. Wat we ook al kunnen, is
een binnenoor kweken, of een evenwichtsorgaan maken
waar we bijvoorbeeld medicijnen op kunnen testen.
Het zijn slechts een paar voorbeelden, maar er gaat
gegarandeerd van alles gebeuren de komende jaren.”
34

g.talenteerd
ELAINE
DEN EXTER
Elaine (25) is wereldkampioen
op de 60 meter indoor voor
doven en slechthorenden (7,67
sec.) en Europees kampioen
op de 100 meter (12.29 sec.).
Haar missie is om in 2025
tijdens de 25e Deaflympics in
Japan, goud te winnen op de
100 meter en een medaille op
de 200 meter.
Elaine is aan haar linkeroor ernstig
slechthorend en aan haar rechteroor
doof. Als ze 15 is besluit ze vol voor
atletiek te gaan. Ze houdt van de snelheid
en van het explosieve van de sprint. Sinds
kort woont ze in Zwitserland. Daar traint
ze vijf keer in de week 2 uur. Het is nog
wel wennen met een nieuwe trainer en
trainingsgroep en dat kost extra energie.
Naast het trainen kost het vinden en
contact onderhouden met sponsors ook
veel tijd, energie en kopzorgen. Ze heeft
ze nodig om haar kosten te dekken, maar
de tijd zou ze liever aan trainen besteden.
Dit jaar staat het EK outdoor op het
programma. De concurrentie is groot,
maar: “Ik ga niet alleen voor de ervaring,
ik ga voor de medailles.”
volg elaine
@elainedenexterdeafathlete
35

Een lunchcafé waar dove en
slechthorende mensen makkelijk
kunnen communiceren
Koffie
met
gebaren
36

Als je in Groningen lunchcafé Luhu binnenstapt, merk je gelijk op dat het daar
anders gaat. Luhu is dan ook het eerste café in Nederland dat niet alleen vóór,
maar wel alleen dóór dove mensen wordt gerund. Er wordt gecommuniceerd
in Nederlandse Gebarentaal. Dove, slechthorende en horende mensen komen
er graag. De sfeer is prettig en de vriendelijke bediening is geduldig. De lunchkaart
en het Gebarenwoordenboek die op tafel liggen, brengen uitkomst als je
het gebaar niet weet voor koffie, soep of een broodje.
Dennis Hoogeveen - samen met Engelien Kester
eigenaar van Luhu – is doof en wilde in Groningen wel
eens koffiedrinken of uit eten en dan kunnen bestellen
in gebaren. Het idee voor een lunchcafé waar dove en
slechthorende mensen makkelijk kunnen communiceren
en niet afhankelijk zijn van spraakafzien, was
geboren. In oktober 2022 opende Luhu zijn deuren.
Het lunchcafé heeft 40 zitplaatsen, zes dove medewerkers
en een vacature voor een zevende, een scherm
met daarop filmpjes van de meest gebruikte gebaren,
de allerlekkerste worteltaart en wortelgembersoep, en
iedereen is welkom.
De start
Het idee voor het lunchcafé was er, en toen? Dennis:
“Engelien en ik zijn eerst samen gaan zitten om te bedenken:
stel dat we een lunchcafé willen, wat hebben
we dan nodig? Een van de dingen was een locatie. Ik
had mijn oog al op deze ruimte laten vallen omdat hier
al veel aanwezig was. Het lunchcafé zit in het dovenclubhuis
en dat had bijvoorbeeld al een keuken, en
overdag stond deze ruimte vaak leeg. Ik ben toen met
het bestuur van het dovenclubhuis gaan praten. Tijdens
een algemene ledenvergadering hebben Engelien
en ik onze plannen gepresenteerd. In januari vorig jaar
kregen we een akkoord en daarmee was de eerste stap
gezet. De volgende stap was de financiering.”
Financiën
“Om te weten hoe je zoiets kunt aanpakken, hebben
we bij andere bedrijven met een sociale inslag
gekeken. Die werken voor de financiering vaak met
crowdfunding. Voordeel daarvan is dat je minder eigen
Bedrijven met een sociale inslag werken
voor de financiering vaak met crowdfunding.
Voordeel daarvan is dat je gelijk een
netwerk opbouwt.
geld hoeft in te brengen en dat je gelijk een netwerk
opbouwt. In februari zijn we met een organisatie voor
crowdfunding om tafel gaan zitten. In maart hebben
we familie, vrienden en kennissen benaderd met de
vraag of ze in ons lunchcafé wilden investeren. Ze
37

konden kiezen tussen: investeren door koppen koffie in
de voorverkoop te kopen of te investeren in de vorm van
een lening met een looptijd van vijf jaar en een beetje
rente. Ons doelbedrag was 90.000 euro. In mei was daar
al 30% van toegezegd. Dat was genoeg om naar de notaris
te gaan om een BV op te richten. In een week was dat
geregeld, want de notaris regelt ook alles met de Kamer
van Koophandel. Half juli hadden we al 100% van ons
doelbedrag gehaald. Op 1 augustus zijn we toen gestart
met de verbouwing. Dat was een flinke kostenpost want
we hebben alles in een keer gedaan. Hiervoor was het een
Dat onze klanten heel divers zijn,
is goed, dan ben je niet afhankelijk
van een bepaalde groep.
bruin café. Het was zo donker dat je elkaar nauwelijks kon
zien gebaren. Elektra, leidingen, alles is omgeleid en de
muren hebben een lichte kleur gekregen, alleen het oude
plafond zit er nog in. Voor wat betreft de crowdfunding:
uiteindelijk hebben we 320 investeerders gevonden. Gezamenlijk
hebben die 105.000 euro geïnvesteerd, 15.000 euro
meer dan ons doelbedrag.”
De naam
Over de naam van het lunchcafé is lang nagedacht. “We
zochten een naam die aansluit bij wat ons uniek maakt.
Dat we hier communiceren in gebarentaal maakt ons
anders dan andere lunchcafés. We wilden daarom een
naam met een sterke relatie tot doofheid, maar niet met
het woord ‘doof’ erin. We waren bang dat dat mensen zou
kunnen afschrikken. In straatnamen en namen van gebouwen
worden vaak namen van mensen gebruikt, maar
dat zijn altijd namen van horende mensen. We hebben
toen gezocht naar een naam van een doof persoon die impact
heeft gehad op de dovengemeenschap in Nederland.
Dan heb je al snel een heel lijstje met witte dove mensen.
Sam Pattipeiluhu (1950-1996)
Sam Pattipeiluhu was de eerste
dove leerkracht in Nederland. Hij
communiceerde in Nederlandse
Gebarentaal met zijn leerlingen.
Binnen de Nederlandse dovengemeenschap
staat hij bekend
als voorvechter van de emancipatie
van dove mensen. ‘Nee’
en ‘kan niet’ bestonden niet voor
hem. Hij streed voor een betekenisvol
leven en een gelijkwaardige
plaats voor dove mensen in
de samenleving.
Bron: Wikipedia
We hebben toen verder gezocht naar een persoon die
ook uitstraalt dat we inclusief zijn, dat iedereen hier
welkom is. We kwamen toen uit bij Sam Pattipeiluhu
(zie kader). Hij is op de Molukken geboren en later
naar Nederland verhuisd. We hebben niet zijn naam
gebruikt, dat is wat te lang voor op de gevel, maar zijn
achternaam was wel onze inspiratiebron.”
Reclame
“We maken weinig reclame. Rondom de opening is de
krant geweest, dan zie je dat het in de week erna wel
drukker is. Datzelfde zie je gebeuren als we onze investeerders
informeren. Dat werkt vaak als een reminder:
o ja, laten we daar weer eens heen gaan. We hebben al
wat vaste gasten, sommige komen zelfs elke dag. Dat is
fijn. In het weekend komen er meer dove mensen. Ongeveer
40% van onze klanten is dan doof. Doordeweeks
38

Groningen maar twee mensen in de horeca. Eentje in
de afwas en eentje in de bediening. We konden dus niet
putten uit een pool aan dove mensen met horeca-ervaring.
We zijn dan ook met onervaren mensen begonnen.
Toen Engelien en ik het menu hadden bedacht,
hebben we twee dagen met z’n allen in de keuken
gestaan om te laten zien hoe je het maakt. Tijdens de
sollicitatiegesprekken hebben we gezegd dat wij ook
geen horeca-ervaring hebben, dus dat we het samen
moeten doen. Alle medewerkers weten: zie je dingen
die beter kunnen, zeg het dan. Dat doen ze ook en als
ze ergens mee komen, nemen we dat serieus. Ik ben
hier niet altijd, dus zij weten vaak beter hoe het in de
praktijk werkt dan ik. Het zou dus dom zijn om niets
met hun inbreng te doen. Natuurlijk gaat er wel eens
iets verkeerd. Dan heeft iemand iets gekregen waarvan
ze niet wisten dat ze dat in gebaren besteld hadden.
Dat kan gebeuren. Mensen vinden het geen probleem,
ze vinden het meestal wel grappig.”
is dat 20%. In het weekend komen ook
meer gezinnen en doordeweeks zien we
meer studenten en huisvaders en -moeders
die met de kinderen komen. Ongeveer
een keer per maand komt er iemand
binnen die gelijk weer rechtsomkeert
maakt. Dat onze klanten heel divers zijn,
is goed, dan ben je niet afhankelijk van
een bepaalde groep. Op Google krijgen we
overigens alleen maar 5 sterren reviews.
Dat is pas reclame.”
Personeel
Naast de financiering regelen, de notaris,
de verbouwing en reclame maken, moest
er ook personeel gevonden worden. “Voor
wij begonnen, werkten geloof ik in heel
Luhu
Luhu vind je aan de
rand van het centrum
van Groningen aan de
Munnekeholm 4. Luhu
is elke dag geopend
van 8 tot 16 uur voor
ontbijt, lunch en koffie
met gebak.
De toekomst
“We hebben zeker plannen. Niet dat we al 100 Luhu’s
willen openen, maar we denken wel na over uitbreiding
in aanbod en personeel. Iemand heeft bijvoorbeeld
pas een verjaardagsfeest bij ons geboekt. Dat bieden
we op maat aan. Dat zette ons aan het denken over wat
willen we en wat kunnen we nog meer bieden? Denk
bijvoorbeeld aan vergaderlunches. Verder hebben we
de vraag gekregen of mensen uit de dagbesteding hier
kunnen komen werken. Niet tien, maar een of twee
moet kunnen. Dat zou een mooie aanvulling op onze
medewerkers zijn, maar het vraagt ook iets van het
team, dus daar moet je zorgvuldig mee omgaan. Verder
zijn we samen met onze salarisadministrateur aan het
uitzoeken welke subsidies er zijn voor als je personeel
met een beperking aanneemt. We zijn niet zielig, daar
hoeven we geen subsidie voor, maar het biedt de mogelijkheid
om extra uren te maken om het concept verder
uit te werken. Want 100 Luhu’s door heel Nederland
dat zou natuurlijk wel heel leuk zijn.”
39

Maak van je beperking een sterkte
Doof/slechthorend
en zelfstandig
ondernemen
Ben je doof of slechthorend
en overweg je om een
eigen bedrijf te starten?
Of ben je al een tijdje
zelfstandig ondernemer?
Doe je voordeel met de
ervaringen van een aantal
doorgewinterde dove en
slechthorende ondernemers.
Lees hier hun tips.
“Mijn belangrijkste tip:
probeer niet te verhullen
dat je niet goed
hoort. Mensen merken het toch
wel. En je krijgt vaak een soort gunfactor
als je open bent over jezelf.”
Marit
Contentmarketeer
“Op mijn website staat dat
ik slechthorend ben en een
CI draag, want ik vind het belangrijk
dat mensen het weten. Ik gebruik
het in mijn voordeel: ik vertel dat ik
slechthorend ben, maar beter kan
luisteren dan een ander. Als ik niet geconcentreerd
luister, mis ik heel veel. Ik
vat samen wat iemand gezegd heeft,
om te controleren of ik het goed verstaan
heb. Ik stuur na afloop ook een
mail: dit is toch wat we afgesproken
hebben? Ik zal altijd wel ergens iets
missen, maar dat is geen ramp.”
Dennis Hardes
Bureau Hardes
“Zet in je algemene
voorwaarden dat je niet
aansprakelijk bent voor
fouten als je iets niet hebt
gehoord, verkeerd hebt begrepen
of als iets door de tolk verkeerd
vertaald is. Zet sowieso alles op
papier voordat je begint met de
opdracht. Zodat je geen problemen
krijgt als je vijftienduizend euro hebt
verstaan in plaats van vijftigduizend.”
Peter Jan Rijpkema
Deafinity
“Wees niet bang om
om hulp te vragen. Als
je hulp ontvangen hebt, dan zeg je
op een gegeven moment: ‘Bedankt,
vanaf nu ga ik het zelf doen’. En
als iets mislukt: geef niet op. Er is
altijd wel een manier waarop je kan
verbeteren. Problemen zijn er om op
te lossen.”
Jelle Threels
Schoonmaakbedrijf Jelle Threels
40

“Je doofheid is iets wat
je uniek maakt, je unique
selling point. Je moet
je doofheid niet als een belemmering
zien. Het is interessant voor jouw doelgroep
als je zegt: ik ben doof en ik weet
wat mijn krachten zijn. Ik heb een belemmering,
en daarvoor zet ik een tolk in,
maar kijk eens wat ik jou kan bieden!”
Peter Jan Rijpkema
Deafinity
“Als je een tolk bij je
hebt, val je op. Dat is een
voordeel. Misschien denken ze
‘dat is die dove’, maar dat maakt niet
uit. Ze onthouden me wel! En als ik
een schrijftolk inzet, heb ik
daarna op papier staan wat
de anderen hebben gezegd.
Dat is best handig, want dan hoef ik niet
zoveel te onthouden of aantekeningen
te maken!”
Marit
“Zorg dat je bedrijf
flexibel is. Mijn gehoorverlies
is nu op een bepaald
niveau, dat kan minder worden en
dat heeft ook impact op mijn bedrijf.
Wees daarin creatief. Durf je grenzen
te verruimen. Dan ontdek je wat wel
en niet kan. Meestal kan iets wel
gewoon als je het net even anders
aanpakt.”
Anke Heij
Kunst van het Mogelijke
Contentmarketeer
“Mensen die een afspraak
met mij hebben via videobellen,
krijgen vooraf een
mail met de vraag of ze oortjes willen
in doen en niet met hun rug naar
een raam willen gaan zitten. In het
gesprek vertel ik dan altijd dat ik niet
goed hoor. En ik leg uit waarom het
zo belangrijk is dat mensen oortjes
gebruiken en dat hun gezicht goed te
zien is.”
Marit
Contentmarketeer
“De inzet van tolken betaal
ik uit mijn eigen inkomsten.
Die investering betaalt zich echt terug.
Veel mensen lijken alleen een tolk
te willen als die vergoed wordt. En
zo niet, dan houdt het op. Dat wil ik
graag doorbreken, want er zijn meer
mogelijkheden. Je kunt een tolk ook
als bedrijfskosten zien.”
Bianca van der Horst
Gebarenchallenge
“Blijf dicht bij jezelf en
durf grenzen te stellen.
Bijvoorbeeld over hoe je wilt communiceren
met je klanten en wanneer je
beschikbaar bent.”
Anke Heij
Kunst van het Mogelijke
De uitspraken in dit artikel
komen uit interviews die gedaan
zijn voor de rubriek ‘Onbeperkt
Ondernemend’ op doof.nl.
Waar moet
ik zijn
voor….?
Inschrijving
Kamer van Koophandel
Vul het inschrijfformulier
digitaal in en maak online een
afspraak bij een KVK-kantoor
bij jou in de buurt. Je hebt
hierbij een geldig legitimatiebewijs
nodig en betaalt
direct de registratiekosten.
Check vooraf goed welke
documenten je mee moet
nemen en denk goed na over
je bedrijfsomschrijving (wat
je doet).
Bron: www.kvk.nl
Startersgesprek bij
de Belastingdienst
Je kunt een videobelafspraak
maken voor een startersgesprek.
Tijdens dit gesprek
beantwoordt een startersvoorlichters
van de Belastingdienst
jouw belastingvragen.
Een videobelafspraak maak
je op: goedestartbelastingdienst.nl
bij ‘Zelf regelen’.
Tolkuren
Heb je als (startend) zelfstandige
een schrijf- of gebarentolk
nodig om je werk te
kunnen doen? Dan kun je
bij UWV een tolkvoorziening
aanvragen. UWV vergoedt
voor werk als (startende)
zelfstandige: 15% van je
werktijd.
Bron: www.uwv.nl
41

Dat GGMD een
praktijkopleidingsinstelling
voor GZ-psychologen is, heeft
Voordelen voor cliënten
en medewerkers
GGMD is een praktijkopleidingsinstelling
voor GZ-psychologen. Wat houdt dat in?
Wat is eigenlijk een GZ-psycholoog? Waarom
wil GGMD ze zelf opleiden en hoe
geven ze daar invulling aan? In dit artikel
beantwoorden we deze en nog veel meer
vragen. Met als belangrijkste vraag: wat is
het voordeel ervan voor de cliënten?
Een GZ-psycholoog is een gezondheidszorgpsycholoog.
Bij GGMD werken er tien. Zeven daarvan
werken met volwassenen en drie met kinderen en
jongeren. Vorig jaar heeft de eerste basispsycholoog
de praktijkopleiding tot GZ-psycholoog bij GGMD
afgerond. Dit jaar zijn er drie in opleiding. Een daarvan
zit in het tweede jaar voor het werken met volwassenen
en twee starten binnenkort.
Wat doet een GZ-psycholoog?
Als je aan de universiteit psychologie hebt gestudeerd,
ben je basispsycholoog. Heb je een tijdje als basispsycholoog
gewerkt, dan kun je ervoor kiezen om je te
specialiseren en de vervolgopleiding tot GZ-psycholoog
te doen. Heb je die opleiding afgerond en sta je
42

als GZ-psycholoog in het BIG-register, dan
mag je zelfstandig patiënten met psychische
stoornissen en problemen in hun leefomgeving,
diagnosticeren en behandelen. Een
GZ-psycholoog voert intakegesprekken,
doet psychologisch onderzoek, stelt een
behandelplan op, voert deze uit en adviseert
directe collega’s hierover. GZ-psychologen
kunnen in verschillende zorginstellingen
werken, zoals in de geestelijke gezondheidszorg,
de verslavingszorg, de ouderenzorg en
in ziekenhuizen.
Wat houdt de GZ-opleiding in?
De GZ-opleiding is een praktijkopleiding van
twee jaar. In die twee jaren heb je één dag
per week onderwijs en werkgroepen bij een
extern opleidingsinstituut. De andere vier
dagen werk en leer je in de praktijk. In de opleiding
leer je over psychische stoornissen en
behandelingen, leer je diagnoses stellen en
(neuro)psychologisch onderzoek doen. Op je
werk word je voor het praktijkdeel begeleid
door een werkbegeleider en een supervisor.
De werkbegeleider is een GZ-psycholoog
die een aantal jaar ervaring heeft en op de
werkvloer aanwezig is. De werkbegeleider
begeleidt je bij de uitvoering van je dagelijkse
werkzaamheden. De supervisor is vaak iemand
van buiten de organisatie. De supervisor
gaat niet over cliënten en behandelingen,
maar over het individuele leerproces van
degene in opleiding en diens persoonlijke
leervragen ten aanzien van het werk.
Waarom biedt GGMD dit?
Een organisatie moet aan veel criteria
voldoen om erkend te worden als praktijkopleidingsinstelling.
GGMD heeft dit toch
opgepakt, omdat de organisatie specifieke
doelgroepen bedient die ook van de medewerkers
andere dingen vragen. Denk aan
bekendheid met de Dovencultuur en het
leren van gebarentaal. Er is GGMD dan ook
veel aan gelegen om medewerkers die goed
ingewerkt zijn, te behouden. Het kunnen
aanbieden van een opleidingsplek helpt
daarbij. Bovendien hebben goed opgeleide
professionals niet alleen theoretische kennis,
maar ook ervaring van de dagelijkse praktijk.
GGMD biedt de mogelijkheid om deze
praktijkervaring op te doen. Zo investeren
we in het hoog houden van de kwaliteit van
zorg en de toekomst van psychologen in de
geestelijke gezondheidszorg.
Voordeel voor de cliënten
Dat GGMD zelf GZ-psychologen opleidt
heeft voordelen voor de cliënten. Goed opgeleide
psychologen die al langer bij GGMD
werken, die bekend zijn met de cultuur en
de taal en hun weg in de organisatie weten te
vinden, zijn beter toegerust op hun werk met
dove en slechthorende mensen en mensen
met andere gehoorbeperkingen zoals tinnitus.
Bovendien hebben psychologen die de
GZ-opleiding succesvol hebben afgerond een
BIG-registratie. Hiermee tonen ze aan dat
ze volgens bepaalde regels werken en zich
blijven bijscholen. Als cliënt weet je dan dat
je in vertrouwde handen bent bij een goed
opgeleide professional, die op de hoogte
is van de meest recente wetenschappelijke
ontwikkelingen.
Wat is een BIG-registratie?
De BIG-registratie komt voort uit de Wet op de beroepen in de individuele gezondheidszorg
ofwel Wet BIG. Deze wet vergroot de kwaliteit van de zorg die
zorgprofessionals bieden en beschermt cliënten tegen ondeskundig of onzorgvuldig
handelen van individuele zorgverleners. Niet alle zorgverleners vallen onder de Wet
BIG. GZ-psychologen wel. Als zij voldoen aan de in de wet vastgestelde rechten en
plichten voor hun beroep, mogen ze zich registreren in het BIG-register. Bij GGMD
hebben alle GZ-psychologen een BIG-registratie.
Carianne de
Savornin Lohman
Voor dit artikel hebben we
gesproken met Carianne de
Savornin Lohman en Nicole
Bos. Zij werken alle twee bij
GGMD als GZ-psycholoog
en zijn praktijkopleider voor
de GZ-opleiding. Dat houdt
in dat zij ervoor verantwoordelijk
zijn dat de praktijkopleidingsplaats
voldoet aan
alle eisen. Ook organiseren
zij werkbegeleiding en
bespreken zij regelmatig
de voortgang met degenen
die de opleiding doen. De
praktijkopleider is tevens
verantwoordelijk voor hun
beoordeling en evaluatie.
Nicole Bos
43

Ik ben Rinne,
doof, blind
en vader van
een tweeling
Hoe doe je dat: een tweeling opvoeden als je doofblind bent en
je vrouw is ernstig slechthorend? Tegen welke uitdagingen loop
je aan en hoe ga je daarmee om? We vroegen het aan voormalig
paralympisch baanwielrenner Rinne Oost: “Het wordt geen zielig
verhaal hè? Daar heb ik een hekel aan.
De tweeling geeft zin aan mijn leven. Ik geniet
van het nu en doe wat ik kan. Natuurlijk hebben
we onze uitdagingen, maar het gaat goed
met ons.
Rinne heeft Usher type 2A. Voordat hij en zijn
vrouw Christi, die ernstig slechthorend is, besloten
invulling te geven aan hun kinderwens,
hebben ze eerst een DNA-test laten doen. “We
wilden zeker weten of de fouten bij ons niet
op hetzelfde gen zitten. Vooral omdat ik ook
visueel beperkt ben. Gebarentaal wordt dan
lastig. Uit de test kwam gelukkig naar voren
dat als we een kind zouden krijgen, dat niet
doofblind zou worden. Dat vond ik wel heel
fijn om te weten.”
Balanceren
Toen elf jaar geleden de tweeling werd geboren,
was Rinne nog topsporter. “Die begintijd
met de kinderen was vooral zwaar voor
Christi. Ik moest drie dagen na de geboorte
van de kinderen alweer op trainingskamp. Het
was in die jaren twee weken trainen, een week
thuis, enzovoort. Als ze zo klein zijn, gaat de
ontwikkeling van de kinderen zo snel. Ik had
elke keer geen idee hoeveel flesjes ze dronken,
hoe lang ze sliepen. Alsof ik elke keer mijn
kinderen opnieuw moest leren kennen. Als
ik thuis was besteedde ik zoveel mogelijk tijd
aan de kinderen en was ik er voor Christi. Als
topsporter is de balans tussen je sport en een
leuke vader en echtgenoot zijn alleen best lastig.
Als topsporter moet je veel trainen en als je
44

DOOFBLIND,
ECHTGENOOT,
VADER,
ENERGIECOACH,
SPREKER,
TRAININGS­
BEGELEIDER,
TOPSPORTER
Rinne (38) is vanaf zijn geboorte
slechthorend. Hij heeft twee hoortoestellen.
Rond zijn 23e worden zijn
ogen slechter. Hij heeft nu nog 10
graden gezichtsveld ofwel: kokervisus.
Rinne is getrouwd met Christi die ernstig
slechthorend is. Zij heeft een CI.
Samen hebben ze een tweeling: Wouter
en Evelien. Ze zijn 11 jaar en zitten
in groep 8 van de basisschool. Beiden
zijn goedhorend en goedziend. Rinne
heeft de hbo Bouwkunde gedaan. Bij
de stichting Dibo (Duurzame Initiatieven
Borne) werkt hij als vrijwilliger. Hij
is er energiecoach: hij geeft woningeigenaren
advies over energiebesparende
maatregelen. Hij doet per week
zo’n vijf gesprekken van twee uur.
Omdat het een-op-eengesprekken
zijn, is dat goed vol te houden. Rinne
wordt met enige regelmaat ook gevraagd
als procesbegeleider bij een
training ervarend leren. Daarin gaat
het over onderwerpen als: groepsdynamiek,
samenwerken, veiligheid,
vertrouwen en presteren onder druk.
Rinnespiratie is het eigen bedrijf van
Rinne. Vandaaruit geeft hij inspiratie
lezingen. De lezingen baseert hij op
zijn eigen ervaringen als doofblinde
topsporter.
45

Wanneer is iemand doofblind?
We zeggen dat iemand doofblind is als deze
persoon een van de volgende combinaties heeft:
• doof en blind
• doof en slechtziend
• slechthorend en blind
• slechthorend en slechtziend
Rinne heeft het syndroom van Usher type 2A. Dat is
een aandoening waarbij je steeds slechter kunt gaan
horen en zien. Rinne: “Ik weet niet waar het eindigt.
Volledig doof? Volledig blind? Ik weet het niet.
Het verloopt bij iedereen weer anders. Doof zal ik
waarschijnlijk niet worden want dan neem ik gewoon
1 of 2 CI’s; doofblinden hebben recht op 2 CI’s. Hoe
het zal zijn als ik de kinderen niet meer kan zien? Dat
weet ik nog niet. Niet leuk! Dat is zeker, maar liever
wil ik daar ook nog niet te veel aan denken. Zoeken
naar mogelijkheden, past meer bij mij.”
niet traint, moet je lui zijn om goed op
te kunnen laden. Ik voelde me schuldig
als ik met de kinderen speelde, want ik
moest eigenlijk trainen of rusten. En op
trainingskamp voelde ik me dan weer
schuldig omdat mijn vrouw alles alleen
moest doen en omdat ik de kinderen
weinig zag. Het vinden van een goede
balans vond ik moeilijk.”
Communicatie
Rinne volgt bij GGMD een cursus braille
en samen met Christi volgt hij daar
sinds twee jaar een cursus gebarentaal.
Voor Rinne is het ter voorbereiding op
het nog slechter gaan zien en de overstap
naar vierhanden-gebarentaal ook
wel tactiele gebaren genoemd. Daarbij
liggen de handen van de personen die met elkaar gebaren
op elkaar. “Je leert dat sneller als je al kunt gebaren.
Maar eigenlijk zijn we voor Christi met de cursus gebarentaal
gestart, zodat de communicatie met de kinderen
en zeker onze zoon Wouter wat makkelijker zou worden.
De kinderen doen een beetje mee. Ze hebben wel een
tijdje de cursus gevolgd, maar ze vonden het niet leuk,
dus er kwam weinig van terecht. We hebben er toen voor
gekozen het meer spelenderwijs te laten gebeuren. Ze
zien dat wij gebaren en daar pikken ze wel steeds meer
van op. Gebaren zijn zeker helpend in de communicatie
tussen Wouter en Christi. Wouter heb ik echt moeten
vertellen wat slechthorend zijn inhoudt, zoals wel
horen maar niet verstaan, niet goed mee kunnen doen,
buitengesloten worden. Om het gevoel dat daarbij hoort
aan hem uit te leggen, heb ik het vergeleken met iets
wat voor hem herkenbaar is: als je als laatste gekozen
wordt bij de judo, dan voel je je eenzaam, zo voelen
46

slechthorenden zich vaak. Dat kwam wel over, maar het
blijft lastig. Wat wij denk ik bewust anders doen dan
horende ouders, is dat we aan tafel gaan zitten bij contactmomenten.
Dat kan het ontbijt zijn, maar ook als we
iets willen bespreken of gewoon gezellig met elkaar de
dingen van de dag willen delen. Het is voor ons immers
niet mogelijk om terloops iets te delen of tussendoor te
vragen hoe het is. Dus daar gaan we voor zitten. Daarnaast
geven we aan de kinderen telkens aan dat ze niet te
snel moeten praten, duidelijk moeten articuleren en iets
in andere woorden moeten zeggen als Christi het niet
oppikt. Daarnaast weten ze dat al hebben ze ruzie met
Christi, zijn ze boos of wat dan ook, ze altijd moeten
herhalen wat je zeiden als zij daarom vraagt.”
Wat mijn dochters ontzettend leuk
vinden, is om ’s avonds de kamer in te
kruipen als ze in bed moeten liggen.
Totdat ik weet dat ze er moeten zijn.
Regels
In huize Oost zijn er niet veel regels, maar wel een paar
heel belangrijke: aankijken als je tegen iemand praat,
aantikken als je aandacht wilt, alles op een vaste plek
leggen, een deur is of helemaal open of helemaal dicht,
en niets op de trap leggen. “Verder mogen ze best veel
van ons, we laten ze behoorlijk vrij. Dat is een bewuste
keus. Onze beperkingen kosten veel energie, dus
we moeten goed met onze energie omgaan. Als we de
kinderen voortdurend zouden corrigeren, kost dat gewoon
te veel energie. In de ochtend en de avond zijn er
momenten dat ze moeten luisteren, bijvoorbeeld omdat
ze op tijd op school moeten zijn of naar bed moeten. En
als ze overdag ergens heengaan is dat prima, ze moeten
alleen wel even aangeven waar ze heen gaan. Voor ons
werkt het prima zo. Ze maken ook geen misbruik van
de situatie. Zodra ik het gevoel zou hebben dat ze dat
doen, hebben ze een probleem. Dat weten ze ook. Ze
Paralympisch topsporter
Tijdens een traject bij een revalidatiecentrum
voor blinden en
slechtzienden, komt Rinne in
aanraking met tandemfietsen.
Hij heeft talent en vanaf 2006
doet hij samen met een goedziende
voorrijder, mee aan wedstrijden
baanwielrennen.
Eind 2009 mag hij zich melden bij de nationale
selectie. Drie jaar later kwalificeert hij zich
tijdens het WK baanwielrennen in Los Angeles
voor de Paralympische Zomerspelen 2012 in
Londen. “Het hele avontuur was fantastisch. Ik
heb ook erg genoten van de weg ernaartoe.
Gelukkig won ik brons, maar voor hetzelfde
geld win je geen medaille. Als je dan niet
genoten hebt, heb je niets. Brons voelde voor
mij als goud.
Ik ben er trots op dat ik dit bereikt heb. In die
jaren was ik een echte topsporter met alles
wat daarbij hoort zoals een coach, een medische
staf, trainingsfaciliteiten en trainingsschema’s.
Ik werd ook gezien als een volwaardige
topsporter en normaal behandeld. Je moest
er zelf voor zorgen dat je zaken op orde
waren. Mijn beperking was geen excuus.”
Door materiaalpech bij een wedstrijd in 2015
kon Rinne helaas niet naar de Paralympische
Spelen 2016 in Rio. “We liepen punten mis
en hadden het toen niet meer in eigen hand.
Het was aan het NOC*NSF om te beslissen
of we naar Rio mochten. Niet dus. Toen ben
ik gestopt, met pijn in mijn hart richting mijn
voorrijder en sponsors. Het was acht jaar mijn
leven geweest, maar de drive was weg en
thuis was voor mij ook heel belangrijk.”
47

Ik ben ook niet heel snel omdat ik goed moet kijken
waar ik loop, maar toen was het in evenwicht. Nu zijn ze
veel te snel geworden. Het niet samen kunnen sporten
en makkelijk spelletjes als tikkertje kunnen doen, vind
ik het moeilijkste aan mijn beperking. En dat ik ze niet
in het donker op kan halen, dat doet Christi. Dat vind ik
ook moeilijk. Ik compenseer het gemis met andere dingen.
We stoeien veel op de bank, we spelen spelletjes en
ik ben er voor ze, niet alleen door aanwezig te zijn maar
ook geestelijk, dat vind ik belangrijk.”
zijn natuurlijk wel eens ondeugend. Wat ze bijvoorbeeld
ontzettend leuk vinden, is om ’s avonds als ik tv-kijk de
kamer in te kruipen. Vooral als ze in bed moeten liggen.
Ik heb dan mijn solo-apparatuur aan de tv gekoppeld
en omdat ik kokervisus heb, zie ik ze niet de kamer in
komen. Totdat ik iets hoor, dan weet ik dat ze er moeten
zijn. Dan ga ik ze echt zoeken, totdat ik ze voor mij zie
zitten. Dat vinden ze heel grappig.”
Ze groeien met je op
Rinne en de kinderen zijn goed op elkaar ingesteld. Dat
is prettig en nodig, alleen al om te voorkomen dat hij
zijn nek breekt. “Toen de kinderen nog klein waren, heb
ik mijzelf echt aan moeten leren dat ik elke keer als ik
de kamer inga eerst bewust kijk waar zitten de kinderen
en waar ligt het speelgoed. Nu ze wat ouder zijn, merk
je dat de kinderen met je opgroeien, ze zijn gewend aan
het feit dat ik doofblind ben. Mijn dochter Evelien pakt
bijvoorbeeld uit zichzelf mijn hand als het donker is en
let er bijvoorbeeld op dat er geen obstakels liggen en dat
voldoende ruimte is om samen ergens langs te kunnen.
Dat vind ik mooi om te merken.”
Tikkertje kan niet meer
Wat Rinne moeilijk vindt, is dat hij als oud topsporter
op sportief gebied weinig met de kinderen kan doen. “Ik
kan niet met ze tennissen, niet volleyballen op de camping,
en bijvoorbeeld tikkertje doen wordt ook steeds
moeilijker. Toen ze kleiner waren, waren ze minder snel.
Blijven praten en hersens uit
Kinderen zijn hartstikke leuk, maar ze kosten ook
energie en dat moet je wel volhouden. “De kinderen zijn
mijn zingeving. Ik vind het leuk dat je een voorbeeld
voor ze kunt zijn, je kunt met ze lachen, je leert nieuwe
dingen en er is veel leven en liefde in huis. Mijn doofblindheid
maakt het er als ouder niet altijd makkelijker
op, maar ik geniet van het nu en doe wat ik kan. Ik probeer
eerst voordat ik zeg dat het niet kan. Zo sta ik in het
leven. Natuurlijk zijn er ook wel eens mindere dingen,
dat zal iedereen met kinderen herkennen. Problemen
gaan niet vanzelf weg, daarom vind ik het belangrijk
om altijd met Christi in gesprek te blijven. Ook als het
We laten de tweeling
behoorlijk vrij. Dat is een
bewuste keus. Onze beperkingen
kosten veel energie.
lastig is. Christi en ik zijn daar sterk in. Ik denk dat je
ook wel moet, want anders groei je uit elkaar. Om het
vol te houden heb ik bovendien met mijzelf afgesproken
dat ik ’s avonds niets meer hoef te doen, alleen als ik er
zin in heb en er energie voor heb. Mijn hersenen zet ik
’s avonds dan ook uit. Dat weten de kinderen en Christi.
Dus ze verwachten ’s avonds dan ook niets van mij. Dat
geeft mij rust en ruimte om het vol te houden.”
48

Mijn werk & ik
CASPER
KELLER
Manager
Casper Keller werkt al 6 jaar bij
Buma/Stemra. Deze organisatie
zorgt ervoor dat als iemand
bijvoorbeeld in een winkel,
tv-programma of discotheek
muziek draait, de componisten
en tekstdichters betaald krijgen
voor hun werk.
Casper is verantwoordelijk voor de
afdeling radio, tv en kabel. Deze afdeling
ziet erop toe dat iedereen die via deze
kanalen muziek afspeelt daarvoor betaalt.
Daarnaast is hij ook verantwoordelijk voor
de afdeling internationale relaties. Veel
landen hebben een soort BUMA/Stemra.
Met deze organisaties wordt overlegd over
de muziek van Nederlandse muzikanten
die in het buitenland wordt gebruikt
en andersom. In totaal geeft hij aan 8
personen leiding.
Casper is langzaam steeds slechthorender
geworden. Tien jaar geleden heeft hij
hoortoestellen aangeschaft. “Een-op-een
gesprekken gaan prima. Maar ondanks
dat ik ontzettend goede hoortoestellen
heb, blijft communiceren in een groep
een uitdaging. Om bijvoorbeeld tijdens
een overleg goed te begrijpen hoe een
besluit tot stand komt, moet ik me echt
inspannen en dat is vermoeiend.” Van
zijn slechthorendheid heeft hij nooit een
geheim gemaakt: “Daarmee doe je jezelf
en een ander tekort; als mensen het niet
weten, kun je niet verwachten dat ze er
rekening mee houden. Door het te zeggen,
maak je het voor iedereen makkelijker.”
49

Waar een kleine organisatie groots in is
CREATIEF ZIJN IN
HET VINDEN VAN
PROFESSIONALS
Als de arbeidsmarkt krap is, moet je als organisatie creatief zijn
om professionals aan je te binden. Zowel nieuwe professionals als
de professionals die al bij je werken. Avril Veldhuizen, adviseur
recruitment, en Marijn Krijger, adviseur marketing en communicatie,
slaan de handen ineen als het gaat om arbeidsmarktcommunicatie.
Waarom zou je graag bij GGMD willen werken?
Avril en Marijn laten de vele redenen vlot
over tafel rollen: Omdat het een leuke organisatie is
met een interessante doelgroep – mensen die doof
of slechthorend zijn of een andere gehoorbeperking
hebben zoals tinnitus. Die doelgroep vraagt iets extra’s
van de professionals en maakt je werk betekenisvol. Er
is veel aandacht voor de cliënten maar ook voor jouw
eigen persoonlijke ontwikkeling als professional. Zo is
er onder meer een aantrekkelijk opleidingsbudget en
ongeveer 3 procent van je werkuren mag je besteden
aan opleiding. Je krijgt sowieso scholing in de Dovencultuur
en je leert Nederlandse Gebarentaal. Dat is om
met dove en ernstig slechthorende cliënten te kunnen
communiceren, hen beter te kunnen begrijpen en daardoor
beter te kunnen behandelen. En om goed samen
te kunnen werken met alle collega’s. GGMD is namelijk
een tweetalige organisatie, ongeveer 25 procent van
de medewerkers is doof of heeft een gehoorbeperking.
Nieuwe medewerkers geven aan dat ze GGMD ervaren
als een organisatie met hart voor de cliënt. En voor
zichzelf ervaren ze de organisatie als een warm bad,
omdat collega’s echt voor je klaarstaan. GGMD is geen
organisatie waarbij het is: hier is je laptop en zo doen
we het. Het is een organisatie waarbinnen je – met oog
voor de zorgkaders – je eigen pad kunt bewandelen.
Medewerkers die net van school komen, vinden dat
soms lastig. Maar als ze in het eerste jaar hun draai
hebben gevonden, zijn ze meestal gegrepen door de
doelgroep en blijven ze lang bij ons werken. De teams,
die over het hele land zitten, zijn daardoor ook hecht.
Dat komt onder andere naar voren uit het medewerkerstevredenheidsonderzoek.
Daar komt ook uit dat de
leidinggevenden bereikbaar en benaderbaar zijn. Het is
een platte organisatie. Als je ideeën hebt voor hoe onze
dienstverlening of jouw werk leuker, eenvoudiger, beter
kan, dan is daar ruimte voor. Dat past namelijk bij onze
kernwaarden (zie kader). Als die kernwaarden bij je
passen, dan is GGMD echt de werkplek voor jou.
Zoeken naar psychologen
Avril is verantwoordelijk voor de werving en selectie
binnen GGMD. Om nieuwe professionals te werven,
heeft ze samen met Marijn de website www.werkenbijggmd.nl
laten bouwen. Avril: “We zijn op dit moment
vooral op zoek naar professionals in de geestelijke
gezondheidszorg (GGZ). Omdat in de hele GGZ een
tekort aan personeel is, moet je opvallen. Met de nieuwe
website zijn onze vacatures goed vindbaar en laten
we zien dat we een professionele organisatie zijn. We
voldoen met de site aan de privacywetgeving (AVG) en
het hele sollicitatieproces is nu meer gestroomlijnd.
50

GGMD zoekt
Voor de volwassenen zorg en
kind & jeugd, zoeken we vooral:
- basispsychologen
- GZ-psychologen
- psychiaters
- orthopedagogen
Lijkt werken bij GGMD je
interessant?
Kijk op www.werkenbijggmd.nl.
GGMD is een erkende praktijkopleidingsinstelling
voor GZ-psychologen voor volwassenen en
kind & jeugd. Zie het artikel op pagina 42 voor
meer informatie hierover.
Daardoor kunnen we bijvoorbeeld geschikte
kandidaten waar we niet direct een functie
voor hebben, met hun goedvinden op een
later moment weer benaderen. Mooi aan
de website vind ik dat iemand ervoor kan
kiezen om bij een sollicitatie alleen een cv te
sturen. Het is tenslotte niet iedereen gegeven
een fantastische motivatiebrief te schrijven.
Het is jammer als dat dan zo’n drempel
opwerpt dat iemand besluit maar niet te
solliciteren.”
Op de bus en meer
Marijn verzorgt onder meer de communicatie
rondom de vacatures en het werken bij
GGMD. “Omdat het in de huidige arbeidsmarkt
moeilijk is om aan nieuwe mensen te
komen, doen we er alles aan om met zoveel
mogelijk goede sollicitanten in contact te
komen. Met ‘goed’ bedoel ik niet alleen goed
in hun vak, maar ook: past de sollicitant
bij GGMD en past GGMD bij de sollicitant.
We werven dus heel actief en dat lukt
goed. De website werkenbijggmd.nl wordt
goed gevonden. Dat zien we aan het aantal
bezoekers, maar ook aan andere dingen. Van
september tot eind januari 2023 hadden we
bijvoorbeeld een quiz op de website staan.
Door een aantal vragen in te vullen, konden
mensen zien of ze geschikt zijn om in de
zorg te werken. Die quiz is bijna 600 keer ingevuld
en veel mensen hebben een vraag gesteld
over de mogelijkheden binnen GGMD.
Het is een leuke en andere manier om met
mensen in contact te komen. Om mensen
op het bestaan van de website te wijzen,
verwijzen we er actief naar op onze sociale
media – LinkedIn, Facebook, Instagram en
Twitter. We merken dat deze berichten breed
gedeeld worden, dat is fijn. Omdat elke
vacature op de website een aparte link heeft,
kunnen we ook gericht online adverteren om
bepaalde vacatures extra onder de aandacht
brengen. We daarbij vaak foto’s van collega’s
die een gebaar maken. Dat trekt de aandacht
en levert veel goede reacties op. Naast online
brengen we werkenbijggmd.nl ook op andere
manieren onder de aandacht. Zo hebben we
in Zoetermeer met een grote advertentie op
een bus gestaan. Een relatief kleine organisatie
kan zich dan ineens best groot voelen.”
Vier kernwaarden
GGMD werkt vanuit vier kernwaarden
die in de organisatie
breed gedragen worden. Onze
kernwaarden laten zien waar de
organisatie voor staat en maken
onze bedrijfscultuur inzichtelijk:
Vernieuwend:
op ideeën komen en
er actie aan verbinden
Samenwerkend:
samenwerken en
verbinding zoeken
Ondernemend:
beslissen en in
actie komen
Professioneel:
controleren en
optimaliseren
51

Heb je G.HOOR met plezier gelezen?
Laat een ander het
dan ook lezen
Geef jij G.HOOR door?
We hebben dit magazine met veel plezier gemaakt. We hopen dat je geïnspireerd bent door de interviews
en geholpen bent met de tips die in het magazine staan. We hopen ook dat je G.HOOR deelt en er andere
mensen een plezier mee wilt doen. Geef G.HOOR daarom door aan andere dove- of slechthorende mensen,
familie, vrienden of kennissen, je huisarts, KNO-arts of juist je werkgever en je collega’s.