Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Hét <strong>magazine</strong><br />
van i<strong>HUB</strong> vol<br />
ervaringen,<br />
deskundigen<br />
en inzichten.<br />
Hét <strong>magazine</strong> van i<strong>HUB</strong><br />
Wat een<br />
ENERGIE<br />
zit er in deze<br />
SECTOR!<br />
‘Als je<br />
niks wil<br />
kom je<br />
nergens’<br />
ONDERWIJS<br />
is de beste<br />
vorm van zorg
‘Het is tijd om te leren vertrouwen op de kennis en expertise van een<br />
ander’ zegt bijvoorbeeld Sjoerd Sinke, manager Leren en Ontwikkelen<br />
op (pagina 58). Zo stonden de afgelopen jaren nog in het teken van<br />
het inrichten en organiseren van de organisatie, in <strong>2023</strong> leggen we<br />
-intern en extern- nieuwe verbindingen. i<strong>HUB</strong> heeft alles: -onderwijs,<br />
verblijf en behandeling- in huis om iedere jongere en het netwerk<br />
daaromheen zorg op maat te bieden of te verwijzen.<br />
Programmamanager Sophie de Valk (pagina 59) zegt hierover:<br />
‘Zo vroeg mogelijk de best passende hulp inzetten voorkomt<br />
schade.’ Laten wij, als <strong>HUB</strong> waar alles samenkomt, al onze kennis en<br />
netwerken delen zodat dit steeds vaker mogelijk wordt.<br />
De verkleinde groepen, de start van Gezin Totaal en Mockingbird<br />
zijn hier prachtvoorbeelden van.<br />
Op naar een<br />
veerkrachtige<br />
generatie en<br />
organisatie<br />
i<strong>HUB</strong> wordt steeds veerkrachtiger. We<br />
blijven koersvast en gaan veerkrachtig om<br />
met tegenvallers. Wij anticiperen. We zetten<br />
eigen kracht in en gebruiken het netwerk<br />
om ons heen. Door alle medewerkers en<br />
maatschappelijke partners samen te laten<br />
werken benutten we elkaars diversiteit,<br />
energie, kennis en expertise. Hoe gaan wij<br />
dit doen? Je leest het in dit <strong>HUB</strong>! <strong>magazine</strong><br />
(Hét <strong>magazine</strong> van en door i<strong>HUB</strong>).<br />
Wij zijn trots op ons i<strong>HUB</strong>-fundament en onze medewerkers. We<br />
hebben alles in huis om sterke, passende trajecten te maken voor<br />
jongeren en gezinnen. Wij zetten dat, dankzij maatwerk, steeds<br />
creatiever in. We transformeren onze zorg voor de meest kwetsbare<br />
kinderen. Onderwijs en zorg raken steeds meer vervlochten in ons<br />
denken én ons doen. Onderwijs is de beste vorm van zorg, kinderen<br />
die bij ons onderwijs ontvangen, ontwikkelen zich vaak beter als het<br />
netwerk ook die passende zorg en ondersteuning krijgt.<br />
In <strong>HUB</strong>! <strong>magazine</strong> lees je verder over de plannen voor <strong>2023</strong> en de<br />
verhalen van medewerkers, ouders én jongeren. Michel (pagina 14)<br />
vertelt bijvoorbeeld hoe hij dankzij Bon Sjans teruggaat naar<br />
school en Larissa reisde samen met haar pleegmoeder naar<br />
Curaçao en vond haar familie terug. Laat deze verhalen je inspireren<br />
om nog meer te verbinden, te delen, te ontwikkelen en te leren<br />
van elkaar.<br />
Wij prijzen ons iedere dag gelukkig dat we mogen werken in een<br />
organisatie met zoveel veerkrachtige, bevlogen, kundige, creatieve<br />
en open collega’s. Dankzij die drive, passie, diversiteit, kennis en<br />
expertise zijn wij ervan overtuigd dat we ook in <strong>2023</strong> weer mooie<br />
stappen gaan zetten. Wij kijken ernaar uit!<br />
Jasper ten Dam en Lieke van Domburgh<br />
Raad van bestuur i<strong>HUB</strong><br />
Welkom<br />
2<br />
3
6<br />
Feiten & cijfers<br />
8<br />
Werkgeluk<br />
11<br />
Blog<br />
Olaf Prinsen<br />
12<br />
In beeld<br />
5 jongeren vertellen<br />
over die éne hulpverlener.<br />
18<br />
i<strong>HUB</strong> onderzoekt<br />
Harmke Leloux<br />
22<br />
Blog<br />
Bettina<br />
24<br />
Interview<br />
Jasmijn Verhage<br />
‘wij staan pal achter die jongens!’<br />
30<br />
Doorlopend<br />
Integraal<br />
Dagprogramma<br />
34<br />
Dit is ons DNA<br />
36<br />
Goed gesprek<br />
tussen Lieke en Patty<br />
39<br />
Gezien<br />
40<br />
Column<br />
Rogier Toes<br />
42<br />
Marjolein Stam over<br />
haar ontwikkeling<br />
binnen i<strong>HUB</strong><br />
44<br />
Interview<br />
medewerker en<br />
ervaringsdeskundige<br />
Ciaran<br />
48<br />
Nieuw<br />
pleegzorgmodel<br />
Mockingbird<br />
51<br />
Blog<br />
Miranda<br />
52<br />
Bianca vertelt<br />
over de impact van Gezin Totaal<br />
55<br />
Blog<br />
Judith<br />
56<br />
Het jaarplan<br />
uitgelicht<br />
i<strong>HUB</strong> zet koers naar <strong>2023</strong><br />
65<br />
Gehoord<br />
66<br />
De familie<br />
Inhoud<br />
4<br />
5
Feiten & cijfers<br />
Wil je meer weten over de cijfers van i<strong>HUB</strong>?<br />
Scan dan de QR code en bekijk de infographic<br />
van ons jaarverslag 2021.<br />
i<strong>HUB</strong> bestaat<br />
uit 4 merken:<br />
Horizon, Altra,<br />
De Opvoedpoli<br />
en De Nieuwe Kans<br />
i<strong>HUB</strong><br />
helpt jaarlijks<br />
700<br />
pleeggezinnen<br />
onze cliënten zijn over<br />
het algemeen tevreden:<br />
ouders geven een gemiddeld rapportcijfer<br />
van 8,1 en jongeren een 7,5<br />
in 2021 heeft i<strong>HUB</strong> 5200<br />
kinderen behandeld<br />
en 2500 leerlingen les gegeven.<br />
in 2021 werkten 1.228 i<strong>HUB</strong>-medewerkers<br />
in de zorg en 932<br />
in het onderwijs<br />
i<strong>HUB</strong> heeft 59 locaties:<br />
3x School2Care,<br />
4x (open) residentiële zorg en JeugdzorgPlus<br />
8x speciaal onderwijs<br />
18x Voortgezet Speciaal Onderwijs<br />
24x ambulante jeugdhulp en jeugd-GGZ<br />
2x hulp en behandeling aan Rotterdamse<br />
jong volwassen mannen<br />
In 2021 maakten bijna<br />
450.000 jongeren<br />
gebruik van jeugdhulp.<br />
Dat betekent dat bijna<br />
1 op de 10 jongeren in<br />
Nederland een vorm<br />
van jeugdhulp ontvangt.<br />
we zijn op<br />
weg naar een<br />
veerkrachtige<br />
generatie<br />
6 7
Werkgeluk<br />
Werkgeluk ervaar je als je werkt vanuit verbinding.<br />
Wanneer je waardering krijgt en voldoening voelt<br />
door voortgang, groei en het benutten van je<br />
talenten.Wanneer je het gevoel hebt een zinvolle<br />
bijdrage te kunnen leveren en je betrokken en<br />
betekenisvol kan zijn. En uiteraard wanneer je<br />
positieve emoties voelt en plezier hebt in je werk.<br />
Door samen zorgvuldig te bouwen aan een organisatiecultuur gericht op werkgeluk<br />
en die ook te onderhouden kunnen medewerker de beste versie van zichzelf zijn.<br />
Werkgeluk heeft vier bewezen pijlers: Verbinding – Voortgang – Impact – Positiviteit.<br />
Oftewel de VVIP.<br />
De vier pijlers van VVIP staan voor:<br />
Verbinding<br />
Verbinding staat voor je verbonden<br />
voelen met je collega’s, leidinggevende<br />
en onze cliënten. Samenwerken in een<br />
omgeving waar je je veilig voelt,<br />
gewaardeerd wordt en jezelf kunt zijn.<br />
Leuke collega’s zijn belangrijke redenen<br />
om plezierig te werken.<br />
Voortgang<br />
Het ervaren van voortgang in je werk, in<br />
je eigen ontwikkeling en doelen behalen<br />
zodat het voldoening geeft. Het inzetten<br />
van je talenten in je werk geeft energie.<br />
Impact<br />
Betekenis geven aan en bijdragen aan<br />
een groter geheel of doel. Dit leidt tot<br />
een gevoel van persoonlijke zingeving.<br />
Positiviteit<br />
Goed in je vel zitten, positieve mindset en<br />
samen plezier maken. Je gezien en<br />
gewaardeerd voelen. Doen wat je leuk<br />
vindt en doen wat je goed kan maakt<br />
je veerkrachtig.<br />
‘Voor mij is werkgeluk als ik sterretjes<br />
in de ogen van mijn gesprekspartner<br />
zie. Ik kan enorm genieten als ik door<br />
een gesprek met een individu of team<br />
ervoor kan zorgen dat ze weer<br />
vertrouwen krijgen en met positieve<br />
energie de wereld tegemoet treden.’<br />
Mariken Radstaat,<br />
48 jaar, Directeur Mens & Organisatie<br />
Favoriete nummer:<br />
U2 & Marie J. Blidge - One<br />
8<br />
9
‘Werkgeluk is voor mij<br />
kunnen werken met<br />
mijn hart en vol passie.’<br />
Olaf Prinsen<br />
39 jaar<br />
Directeur Jeugdzorg Nederland<br />
Favoriete nummer: Baltimore van Nina Simone<br />
Verwondering<br />
Sabine van der Linden<br />
34 jaar<br />
Gezinsmentor,<br />
locatie Bergse Bos<br />
Favoriete nummer:<br />
Dat heb jij gedaan - Meau<br />
Ik denk nog vaak terug aan mijn<br />
eerste honderd dagen als directeur<br />
van brancheverenging Jeugdzorg<br />
Nederland. Die eerste honderd<br />
dagen op een nieuwe plek zijn voor<br />
mij altijd van grote waarde. Ik laat<br />
mij graag verwonderen door<br />
de eigenaardigheden van een<br />
nieuwe plek die de ‘locals’ vaak niet<br />
‘Voor iedereen anders!<br />
Doe de dingen die voor je<br />
werk als privé belangrijk<br />
voor je zijn. Probeer daarin<br />
betekenisvol te zijn<br />
en impact te maken.’<br />
Bob Wiggers<br />
51 jaar<br />
regiodirecteur<br />
Favoriete nummer:<br />
Lateralus - TOOL<br />
meer opvallen.<br />
Ook in de wondere wereld van de<br />
jeugdzorg waren deze eerste honderd<br />
dagen bijzonder. Niet alleen vanwege<br />
de pandemie die ons plots overviel,<br />
maar ook omdat ik als nieuwkomer in<br />
deze sector daadwerkelijk van de ene<br />
verwondering in de andere viel.<br />
Want wat een energie zit er in deze<br />
sector! Tijdens mijn werkbezoeken<br />
en in gesprekken met pleegouders,<br />
van de kwaliteit, kennis en kunde en het<br />
vakmanschap dat wij als sector in bezit<br />
hebben? Waarom laten we ons zo vaak<br />
leiden door wat anderen van ons willen<br />
en vinden? Waarom vergeten we gebruik<br />
te maken van de onderlinge verbinding<br />
en de kracht van het collectief?<br />
Het krijgen van<br />
waardering en<br />
complimenten<br />
vergroot het<br />
werkgeluk.<br />
Complimenten geven<br />
is niet alleen positief voor<br />
degene die het compliment<br />
ontvangt, maar ook voor<br />
degene die het compliment<br />
geeft. Dus dubbelwinst.<br />
Werkgeluk heeft een<br />
voorspellende factor:<br />
•<br />
Het verhoogt van de tevredenheid<br />
van jongeren en gezinnen<br />
•<br />
Het zorgt voor minder verzuim<br />
(dus je bent veerkrachtiger en vitaler)<br />
•<br />
Het verlaagt het verloop<br />
(je blijft graag! En denkt minder aan<br />
vertrekken en je collega’s dus ook)<br />
•<br />
Werkgeluk is een booster tegen<br />
het ervaren van werkstress<br />
•<br />
Teams die werkgeluk ervaren werken<br />
positiever samen, hebben meer lol,<br />
zijn creatiever en innovatiever<br />
•<br />
Als je werkgeluk ervaart functioneer<br />
en presteer je beter<br />
•<br />
Als je werkgeluk ervaart maak je meer<br />
groei je mee en ontwikkel je jezelf beter<br />
jeugdhulpverleners, en bestuurders<br />
merk ik dit keer op keer. Dag-in-dag-uit<br />
zetten tienduizenden professionals zich<br />
in Nederland met ziel en zaligheid in<br />
voor kinderen en gezinnen. Grenzeloos<br />
en met een diepe intrinsieke drive om<br />
het verschil te maken. En dat verschil<br />
maken ze.<br />
Maar de verwondering kent ook<br />
een keerzijde. Hoe kan het dat het<br />
versnipperde systeem deze gedreven<br />
hulpverleners zo tegenwerkt? Waarom<br />
gaan we in de jeugdzorg niet meer uit<br />
Volgens mij is de verwondering een<br />
goed startpunt om het tij te keren.<br />
Daarom mijn oproep. Kijk vol verwondering<br />
naar elkaar. Sta in contact met je<br />
collega’s. In jouw eigen organisatie maar<br />
ook daarbuiten. Wat valt je dan op?<br />
Leer van elkaar, en wees ook scherp<br />
naar elkaar.<br />
Zo worden we gezamenlijk beter in wat<br />
voor ons het belangrijkst is: het verschil<br />
maken voor kinderen en gezinnen.<br />
Blog<br />
10 11
In beeld<br />
Larissa, 17 jaar, woont in een pleeggezin.<br />
Wil naar de kappersschool.<br />
Favoriete nummer: ABBA – Mamma mia<br />
‘Don’t go wasting your emooooooooootion!’<br />
Voorbijgangers kijken verbaast naar binnen als<br />
Larissa en haar pleegmoeder Trudie samen een<br />
ABBA-show in de huiskamer opvoeren. Larissa:<br />
‘Samen dansen, zingen en gek doen maakt<br />
ons vrolijk. Die muziek verbindt ons. Ik ken alle<br />
Mamma Mia-films uit mijn hoofd.’<br />
Vorig jaar leek de vrolijkheid uit huis verdwenen.<br />
In coronatijd sloot Larissa zichzelf op in haar<br />
kamer: ‘Met de deur dicht lag ik hele dagen<br />
in bed. Ik had nergens zin in. Ik ging niet meer<br />
naar school. Iedereen zei dat ik weer iets moest<br />
gaan doen, maar wat? Ik ga niet in mijn eentje<br />
wandelen ofzo.’ Trudie maakte zich zorgen en<br />
schakelde een coach in. ‘Of ik enthousiast was?<br />
Nee. Maar ik ben wel iemand die alles probeert.<br />
Ik dacht: kom maar langs.’<br />
Die ene<br />
hulpverlener<br />
Vijf jongeren vertellen wie voor hen het<br />
verschil maakte tijdens hun behandeltraject.<br />
Lees wat de aanpak van deze hulpverlener<br />
zo bijzonder maakt, hoe dit hen verder heeft<br />
geholpen en wat ze nog heel graag tegen<br />
hem of haar willen zeggen.<br />
Larissa wisselt van school en krijgt een bijbaantje:<br />
‘Ik ga één dag in de week naar school, de andere<br />
dagen werk ik volop. Het is belangrijk dat je iets<br />
te doen hebt, dat je uit je bed komt. Ik ga nu zelfs<br />
hardlopen in mijn eentje. En ik kreeg een konijn.<br />
Hij betekent veel voor mij. Ik vind het fijn hem te<br />
verzorgen.’ In februari doet Larissa examen: ‘Dat<br />
kon al in 2022, maar mijn hoofd zat zo vol dat<br />
we besloten een jaartje te wachten. Daarna ga<br />
ik de kappersopleiding doen. Black hair kappers,<br />
die zijn er veel te weinig!’<br />
In 2021 reisden Larissa en Trudy af naar<br />
Curaçao: ‘Trudy en Gerard (pleegvader red.) zijn<br />
familie, maar toch ook weer niet. Op wie lijk ik?<br />
Waar kom ik vandaan? Ik had zoveel vragen.’<br />
Op Curaçao ontmoette Larissa haar moeder en<br />
zusje: ‘Dat was zo bijzonder. Mijn zusje herkende<br />
mij meteen en rende op mij af. Dat had ik niet<br />
verwacht.’ De reis bleek ook een realitycheck:<br />
‘Mensen zien mooie plaatjes van de Jan<br />
Thielbaai, de hotels en de clubs. Wij zagen hoe<br />
Curaçao echt is. De armoede en wijken waarvan<br />
je denkt: beter keren we nu om.’<br />
Larissa hoort van haar moeder dat er familie in<br />
Nederland is. ‘Daar heb ik nu ook contact mee.<br />
Weet je wat je écht in je stuk moet zetten? Dat<br />
pleegkinderen hun ouders vaak moeten kunnen<br />
zien. Dat is zó belangrijk. Je wilt toch weten waar<br />
je vandaan komt?’ Larissa woont fijn bij Trudie<br />
en Gerard: ‘Jezelf blijven, grenzen aangeven,<br />
niet meelopen. Dat heb ik van hen geleerd. Het<br />
maakt niet uit wie je bent of wat je hebt, iedereen<br />
is goed zoals ‘ie is. Als ik later op mezelf woon<br />
-dat gaat nog járen duren- nemen we samen<br />
een duo-hond. Een labradoodle mini of een<br />
ruwharige teckel, dat lijkt mij leuk.’<br />
Larissa en haar<br />
pleegmoeder<br />
Trudie dansten<br />
samen door<br />
woelige periode<br />
Titel titel titel<br />
12
Michel, 21 jaar, woont in Rotterdam.<br />
Wil de opleiding Assistent Techniek<br />
Breed gaan doen.<br />
Favoriete nummer: André Hazes<br />
Bloed, zweet en tranen<br />
Nergens kon hij nog terecht, maar Bon Sjans<br />
zette de deuren van haar werkplaats voor<br />
Michel open. ‘Ik had geen geld, diploma of<br />
werk. Ik zocht een uitweg. Ik dacht bij De<br />
Nieuwe Kans opnieuw te beginnen, maar na<br />
een akkefietje mocht ik niet meer komen. Nu<br />
zit ik bij Bon Sjans. Dat past echt bij mij.’<br />
‘De sfeer hier bij Bon Sjans is goed. De groep is<br />
klein, een man of acht. We werken ’s ochtends<br />
in de werkplaats en in de middag hebben we<br />
verdieping of sport. Als ik een afspraak heb,<br />
bijvoorbeeld bij het jongerenloket, dan gaat<br />
er iemand mee. We komen hier allemaal van<br />
de straat, we begrijpen elkaar.’<br />
Wanneer Michel start bij Bon Sjans is<br />
hij afwachtend: ‘Eerst zien dan geloven,<br />
dacht ik. Ik wachtte al anderhalf jaar op een<br />
uitkering. Etiënne zei dat hij voor mij aan de<br />
slag zou gaan. Binnen drie weken was het<br />
geregeld. Dat geeft vertrouwen. Als Etiënne<br />
iets belooft, doet hij dat ook. Hij is eerlijk.’<br />
Struggles op school, geldgebrek en<br />
criminaliteit. Etiënne maakte het allemaal<br />
mee. Hij is ervaringsdeskundige. Michel:<br />
‘Doorpakken. Dingen regelen, hij weet hoe<br />
belangrijk dat is. En hij is een mediator. Als<br />
ik problemen heb met iemand dan praat hij<br />
eerst met mij, dan met de ander en daarna<br />
zet hij ons bij elkaar. “Hoe gaan we zonder<br />
gezeik verder?” vraagt hij dan. Hij kiest geen<br />
partij. Dat is tof. Maar, als je zelf rotzooi trapt<br />
krijg je het ook te horen. Etiënne roept je<br />
gewoon het kantoor in. Hij confronteert je.<br />
Dat is goed.’<br />
‘Etiënne is grappig,<br />
eerlijk en doet wat<br />
hij beloofd’<br />
Emily, 16 jaar, volgde behandeling bij<br />
De Opvoedpoli.<br />
Favoriete nummer: Imagine Dragons<br />
On top of the world<br />
‘In het laatste jaar van de middelbare school<br />
werd ik heel depressief. Het vrolijke meisje<br />
dat ik altijd was, verdween. Ik had suïcidale<br />
gedachten maar begreep niet waarom ik<br />
me zo voelde. Op een gegeven moment ging<br />
het niet meer en zei ik tegen mijn ouders:<br />
‘Misschien heb ik hulp nodig.’ Zo kwam ik bij<br />
De Opvoedpoli en ontmoette ik Pleuni.<br />
We startten met een Eureka stappenplan<br />
(zie QR-code voor meer info), een methode<br />
om zicht op mijn problemen te krijgen<br />
zonder alle emoties die daarbij komen<br />
kijken. Iedere week weer een nieuwe stap. In<br />
het begin vond ik het allemaal veel te snel<br />
gaan, maar op een gegeven moment snapte<br />
ik hoe het werkte. Hoe iedere stap me juist<br />
hielp om een volgende te kunnen zetten.<br />
Hoe ik bijvoorbeeld door meditatie, beter<br />
ging voelen wat de spanning in mijn lichaam<br />
deed zonder daar meteen een oordeel over<br />
te hebben. En die snelheid die ik lastig vond<br />
in het begin, ging ik fijn vinden. Het hield<br />
me erbij. Als ik even stilviel, vroeg Pleuni:<br />
“Wat gebeurt er nu?” en zo kwam ik steeds<br />
verder. We hebben echt keihard gewerkt. Zijn<br />
met mijn trauma aan de slag gegaan met<br />
EMDR. Mijn altijd energieke vrolijke opa was<br />
na een herseninfarct half verlamd geraakt.<br />
Het beeld van zijn laatste week was zo heftig<br />
dat ik helemaal niet meer aan hem durfde<br />
te denken. Ook hebben we gewerkt aan<br />
de dingen op school die ik lastig vind. Deze<br />
zomer hebben we de behandeling afgerond.<br />
Ik voelde me wel veel beter, maar was ook<br />
een beetje bang dat ik er niet klaar voor was.<br />
Toen Pleuni zei: ‘Als er iets aan de hand is,<br />
kan je altijd langskomen.” durfde ik het aan.’<br />
‘Ik dacht: ik ga nooit meer terug naar school.<br />
Dat is niks voor mij. Etiënne motiveerde mij<br />
toch. Kijk, ik kan gaan werken, dat verdient<br />
aardig, maar zonder diploma kom ik nergens.<br />
Daarom ga ik toch terug naar school. Ik ga<br />
de opleiding Assistent techniek breed volgen.<br />
Of ik een handige jongen ben? Dat kan ik<br />
toch niet van mijzelf zeggen? Of ik met hout,<br />
staal of in de installatietechniek wil werken,<br />
dat ga ik ontdekken tijdens de opleiding.’<br />
‘Ik ben Etiënne dankbaar. Dat zeg ik vaak.<br />
Het zou raar zijn als ik hem nergens voor<br />
zou bedanken. Maar, je begeleider kan nog<br />
zo goed zijn, je moet het wel zelf doen. Als je<br />
niks wil kom je nergens.’<br />
‘Hulpverlener<br />
die ik nooit zal<br />
vergeten: Pleuni!’<br />
Pleuni’s manier vind ik heel fijn. Ze luistert<br />
goed en stelt de juiste vragen. Daarbij is ze<br />
superaardig maar ze kan ook streng zijn. Ze<br />
is geduldig maar blijft wel druk zetten. Ze<br />
voelt als een tweede moeder. Als ik haar nu<br />
bel: mag ik even langskomen? Weet ik zeker<br />
dat ze ja zegt.<br />
Wat ik tegen haar zou willen zeggen?<br />
Bedankt! Je hebt me van mijn suïcidale<br />
gedachten afgeholpen. Zonder jou wist ik<br />
misschien nog niet wat er met me aan de<br />
hand was. Soms heb ik nog wel depressieve<br />
momenten. Pleuni heeft gezegd dat dat<br />
normaal is. Maar in principe is dat vrolijke<br />
meisje van vroeger weer helemaal terug!’<br />
14
Senna, 17 jaar, volgt onderwijs bij het<br />
Educatief Centrum.<br />
Heeft geen favoriet nummer, ze draait<br />
van alles door elkaar.<br />
‘Het afgelopen jaar was zwaar voor mij.<br />
Mijn moeder overleed vorig jaar oktober.<br />
Ook toen was Henke er voor mij. Hij is op de<br />
crematie geweest. Hij kende mijn moeder<br />
ook. Henke voelt voor mij niet als een JIM* of<br />
een oud-begeleider. Hij is familie.’<br />
Elf jaar is Senna als zij Henke ontmoet: ‘Ik<br />
woonde op een groep, hij was mijn mentor.<br />
Henke was de enige waar ik naar luisterde.<br />
Ik vond hem aardig. Hij begreep mij. Als<br />
oudste in de groep voelde ik mij vaak niet<br />
serieus genomen. Aan een dertienjarige<br />
vraag je toch niet een tekening te maken?<br />
Alles besprak ik met hem. Hij nam altijd de<br />
tijd voor mij. Ik liep vaak weg van de groep,<br />
maar niet als Henke er was. Ik schold veel<br />
in die tijd. Hij zei dan: “Ik snap het, maar<br />
probeer erop te letten.” Anderen stuurden mij<br />
weg, Henke had geduld.’<br />
Na anderhalf jaar vertrekt Henke naar een<br />
andere groep. Senna: ‘Ik heb gehuild. Ik vond<br />
het verschrikkelijk. Omdat hij op hetzelfde<br />
terrein bleef werken, zag ik hem nog af en<br />
toe. Toen ik verhuisde verloren we elkaar uit<br />
het oog. Ik sprak hem twee jaar lang niet.<br />
Ik probeerde hem te vinden via Facebook<br />
en social media, maar dat heeft hij<br />
allemaal niet. Ik dacht dat ik hem nooit meer<br />
zou zien.’<br />
Drie jaar geleden zoekt Senna een JIM.<br />
Senna: ‘Ik zocht een vertrouwenspersoon en<br />
iemand die bij praktische vragen kan helpen.<br />
Ik dacht direct aan Henke. Ik vond het heel<br />
spannend om te vragen of hij dat voor mij<br />
wilde doen. Diep in mijn hart wist ik wel dat<br />
hij ja zou zeggen, maar toch. We zien elkaar<br />
nu iedere maand. We kletsen over van alles,<br />
als ik problemen heb, helpt hij mij. Bij ieder<br />
belangrijk gesprek op het EC gaat hij mee.<br />
Als ik dadelijk achttien ben en mijn eerste<br />
brief van de Belastingdienst krijg bel ik<br />
Henke. Zeker weten!’<br />
‘Ons contact is anders nu Henke mijn JIM is.<br />
Ik ben bij hem thuis geweest om samen te<br />
eten bijvoorbeeld en de moeder van Henke<br />
heeft voor mij een kleed gebreid. Dat vond<br />
ik echt super lief. En ik heb zijn privénummer.<br />
Dat hij zijn nummer aan mij toevertrouwde<br />
voelde heel bijzonder. Ik maak daar geen<br />
misbruik van.’<br />
‘Ik ben Henke<br />
zó dankbaar.<br />
Dat wil ik hem<br />
graag zeggen.’<br />
Eryk, 16 jaar, volgde behandeling bij<br />
locatie Antonius. Woont nu op een open<br />
groep elders. Favoriete nummer: Riton,<br />
Night-crawlers, Mufasa & Hypeman -<br />
Friday<br />
‘Omdat ik steeds wegliep, kwam ik in de<br />
JeugdzorgPlus terecht. Daar heb ik op<br />
verschillende open en gesloten groepen<br />
gezeten. Tom is voor mij heel bijzonder. Hij<br />
was locatiemanager op Antonius. Ik heb een<br />
goede band met hem en kan altijd bij hem<br />
terecht. Het voelt een beetje als een vader<br />
– zoon band. Ik kan hem alles vragen. Als ik<br />
niet lekker in mijn vel zit, maar ook als ik iets<br />
wil weten over rijlessen bijvoorbeeld, of wat<br />
er wel en niet kan in de jeugdzorg. Ik woon nu<br />
op een open groep in Den Haag, en we zien<br />
elkaar nog steeds.’<br />
‘Wat Tom voor man is? Een irritante! We<br />
praten niet alleen, we doen ook samen leuke<br />
dingen. Kickboksen, MMA en we hebben een<br />
keer voetgolf gespeeld.’<br />
‘Het allerleukste dat we ooit gedaan<br />
hebben, is naar de Champions League<br />
finale kijken: Chelsea tegen Manchester<br />
City. Wij zijn allebei voor Chelsea. Dat was<br />
echt fokkingleuk, misschien wel de leukste<br />
dag van mijn leven. Ik kwam langs op mijn<br />
oude groep op Horizonlocatie Antonius. De<br />
kinderen waren op verlof dus we keken met<br />
nog twee andere begeleiders. Tien minuten<br />
voor het einde moest ik echt weg om op tijd<br />
terug te zijn op de groep in Heerhugowaard<br />
waar ik toen woonde. In de auto keken we<br />
verder op de telefoon. Het was spannend tot<br />
de laatste minuut.’<br />
‘Ik ben van mezelf een persoon die altijd<br />
de ander voor laat gaan. Tom heeft me<br />
geleerd om voor mezelf te kiezen. Als we<br />
praten vraagt hij altijd: wat wil jij zelf? Wat ik<br />
tegen Tom zou willen zeggen: bedankt voor<br />
alle steun en hulp. Zonder jou was ik nooit<br />
zover gekomen.’<br />
‘Wat ik tegen Tom zou<br />
willen zeggen: bedankt<br />
voor alle steun en hulp.<br />
Zonder jou was ik nooit<br />
zover gekomen.’<br />
16<br />
* Wat is een JIM?<br />
Jouw Ingebrachte Mentor (JIM) is een vertrouwenspersoon, door een jongere zelf gekozen. Een JIM<br />
blijft, ook als een woonplek of behandeling wijzigt. JIM maakt deel uit van het privé leven en reikt<br />
daardoor verder dan hulpverlening. Zie ook www.jimwerkt.nl
Harmke Leloux,<br />
43 jaar<br />
Senior onderzoeker<br />
Favoriete nummer:<br />
Son Mieux – Multicolor<br />
i<strong>HUB</strong> onderzoekt<br />
‘Het gaat altijd<br />
om het verhaal<br />
achter de cijfers’<br />
Senior onderzoeker Harmke Leloux duikt<br />
in de data van i<strong>HUB</strong><br />
‘Die klinische blik is minder scherp dan we denken’<br />
Data, niet direct een woord waarbij hulpverleners<br />
denken: joepie! Het klinkt technisch en abstract, iets<br />
dat ver afstaat van hun werk. Senior onderzoeker<br />
Harmke Leloux houdt zich bezig met datagestuurd<br />
werken binnen i<strong>HUB</strong> en ziet juist de kracht ‘Als ik<br />
zeg dat we op basis onderzoek beter kunnen<br />
voorspellen of plaatsing in een pleeggezin succesvol<br />
zal zijn voor een kind, komt het ineens wel dichtbij.’<br />
‘Datagestuurde jeugdhulp is een speerpunt van i<strong>HUB</strong>.<br />
Daar ben ik blij mee. Voor ons is het vrij nieuw, maar in<br />
de medische wereld bestaat het al langer. Hadden we<br />
covid onder controle gekregen zonder gegevens over<br />
besmetting, verloop en behandeling? Dat denk ik niet. i<strong>HUB</strong><br />
heeft alles in huis om onderzoek en praktijk te verbinden:<br />
een onderzoeksafdeling, promovendi en hoogleraren, en<br />
er wordt samengewerkt met universiteiten en hogescholen.<br />
Voor datagestuurde jeugdhulp werken meerdere<br />
afdelingen samen. Gegevens van de kwaliteitsafdeling,<br />
secretariaat, onderzoekers en de werkvloer, je hebt het<br />
allemaal nodig om de data te verzamelen, de gegevens te<br />
onderzoeken en voor handvatten om de kwaliteit van onze<br />
zorg en behandelingen te verbeteren.’<br />
‘Deelnemers en medewerkers vullen vragenlijsten in, vooren<br />
na de behandeling. Dat geeft waardevolle informatie en<br />
focus voor de begeleiding. Gegevens worden vergeleken<br />
met de gemiddelde score (ofwel normscores) van kinderen<br />
van dezelfde leeftijd en hetzelfde geslacht. Dat geeft<br />
inzicht in de ernst van de klachten, maar ook de positieve<br />
effecten.’ Medewerkers vinden het uitzetten, bespreken<br />
of invullen van de lijsten soms belastend, merkt Harmke.<br />
‘Maar het is voor de hulpverlening wel belangrijk. Ik zeg<br />
dan altijd: Als jij naar de huisarts gaat met hartkloppingen,<br />
zweten en een opgefokt gevoel dan wil je dat de arts jouw<br />
gegevens meet en vergelijkt met iemand van jouw leeftijd.<br />
‘Hier heb je een pilletje, je bloeddruk zal wel te hoog zijn’,<br />
dat wil je toch niet horen? Behandelaars vertrouwen op hun<br />
klinische blik. Dat is belangrijk, toch weten we uit onderzoek<br />
dat die blik minder scherp is dan mensen denken. Uit<br />
meerdere internationale onderzoeken blijkt dat met het<br />
klinisch oordeel alleen slechts 20-30% van de kinderen<br />
met ontwikkelingsproblemen werden herkend. En bij het<br />
gebruik van betrouwbare instrumenten ligt dit tussen de<br />
70% en 90%. Objectieve vergelijkingen zijn dus een<br />
waardevolle aanvulling.’ -><br />
18<br />
19
‘Ouders die<br />
invullen dat<br />
ze geen<br />
probleem<br />
hebben,<br />
missen zij<br />
inzicht of<br />
is er iets<br />
anders aan<br />
de hand?’<br />
‘Naast het nut voor de individuele<br />
jongeren, geeft de data uit die<br />
gedrags- en gezinsvragenlijsten ons<br />
veel informatie waarmee we kunnen<br />
onderzoeken hoe we de effectiviteit<br />
van onze hulp kunnen verhogen bij<br />
alles wat we bieden bij i<strong>HUB</strong>. Waarom<br />
is dezelfde interventie op de ene<br />
locatie succesvoller dan elders?<br />
Waarom helpt deze behandeling<br />
wel bij het ene kind maar niet bij het<br />
ander? Wat heeft onze doelgroep<br />
in onze regio nodig? Op bepaalde<br />
locaties is de respons op vragenlijsten<br />
nog aan de lage kant. Dat zou ik graag<br />
anders zien want hoe meer cijfers, hoe<br />
betrouwbaarder de uitspraken die we<br />
kunnen doen en hoe beter we onze<br />
behandelingen kunnen afstemmen op<br />
de behoeften van kinderen.’<br />
Harmke is onderzoeker én orthopedagoog.<br />
Dat maakt het verbinden<br />
tussen data en hulpverlening<br />
makkelijker. ‘De duiding van gegevens,<br />
dat doen de mensen van de uitvoering.<br />
Ik hoor vaak dat mensen de cijfers<br />
spannend vinden omdat het voelt als<br />
een afrekenmiddel. Dat is onnodig,<br />
want data an sich zeggen niets, het<br />
gaat om het verhaal erachter. Als<br />
medewerkers zien dat data gaat over<br />
hun eigen werk, locatie en methodiek,<br />
dan maakt de angst plaats voor<br />
enthousiasme.’ Zo is Harmke laatst<br />
samen met enkele leden van het<br />
Infant Mental Health-team (IMH), de<br />
regionale kwaliteitsadviseur en een<br />
programmamanager de data van<br />
IMH ingedoken. Dat riep verschillende<br />
vragen op om verder met elkaar<br />
te onderzoeken. Bijvoorbeeld: wat<br />
als ouders invullen dat ze geen<br />
probleem hebben, missen zij inzicht?<br />
Of is het angst? Wordt mijn kind uit<br />
huis geplaatst als ik deze lijst eerlijk<br />
invul? Ouders die na een traject<br />
meer opvoedstress ervaren zijn zich<br />
misschien bewuster geworden van<br />
hun opvoedtaak, het zegt niets over<br />
de effectiviteit van de behandeling.<br />
Zodra je weet wat de onderliggende<br />
reden is van de lage startscores,<br />
kun je hierop inspelen en ouders<br />
bijvoorbeeld geruststellen dat de<br />
ingevulde lijsten alleen bedoeld zijn<br />
om nog betere hulp te bieden.<br />
‘Als je weet dat<br />
ouders vaak financiële<br />
problemen hebben,<br />
moet je fors insteken op<br />
schuldhulpverlening’<br />
‘Kun je voorspellen welk kind met<br />
welke problemen het beste af is<br />
in een pleeggezin, gezinshuis of<br />
een residentiële setting als een<br />
uithuisplaatsing onvermijdelijk is?<br />
Dit was het onderwerp van Harmkes<br />
promotieonderzoek naar de<br />
effectiviteit van pleegzorg. ‘We weten<br />
dat bij biologische ouders van kinderen<br />
in een pleeggezin vaak sprake is van<br />
financiële problemen. Vaak komt<br />
daar verwaarlozing uit voort. We<br />
moeten daarom fors insteken op<br />
schuldhulpverlening. Dat vergroot de<br />
kans op terugkeer naar huis.’<br />
‘Jongens in gezinshuizen knallen<br />
er sneller uit dan meisjes. Is het dan<br />
zinvol om jongens te blijven plaatsen<br />
of moeten we scherper monitoren<br />
en sneller bijsturen? Op basis van<br />
het onderzoek hebben we een soort<br />
vignetten gemaakt: handvatten om<br />
keuzes te maken voor een plaatsing.’<br />
‘In het hele land werken jeugdhulporganisaties<br />
aan het verbeteren<br />
van de hulp. Ook op het gebied<br />
van interventies die min of meer<br />
vergelijkbaar met elkaar zijn.<br />
Daarom zijn we als i<strong>HUB</strong> aangesloten<br />
bij de lerende Databank Jeugd<br />
(LDJ), wat hoort bij het SEJN<br />
(Samenwerkingsverband Effectieve<br />
Jeugdhulp Nederland). Meer dan<br />
25 jeugdhulpinstellingen geven hun<br />
data geanonimiseerd door zodat we<br />
de effectiviteit van onze zorg kunnen<br />
vergelijken met organisaties die min<br />
of meer hetzelfde doen als wij. En zo<br />
leren we van elkaar en ontwikkelen we<br />
ons als hele sector.’<br />
‘Effectiviteitsdata helpt ons in gesprekken<br />
met gemeenten over onze<br />
financiering. Zo hebben we in het<br />
BergOp* dashboard een eerste<br />
voorzichtige indruk van de effectiviteit<br />
van Infant Mental Health. Deze ligt<br />
boven de 0.8, wat duidt op een groot<br />
effect. In de Lerende Databank Jeugd<br />
(LDJ), zien we dat het landelijk gemiddelde<br />
effect voor ambulante systeemhulp<br />
0,4 is. Dat betekent dat onze<br />
interventie dus duidelijk effectiever is.’<br />
Van klinisch naar meer datagestuurd<br />
werken is een hobbelig traject.<br />
Harmke: ‘Als het clientregistratieprogramma<br />
wijzigt, en dat is een<br />
aantal keer gebeurd, dan moeten wij<br />
zaken opnieuw inregelen. Dat kostte<br />
ons veel tijd. Door het hoge verloop<br />
blijft kennis die we brengen naar de<br />
teams niet altijd hangen. Daarbij zijn<br />
we inmiddels zo’n grote organisatie,<br />
dat er meer aanjagers zoals ik nodig<br />
zijn. Ik hoop mijn opgebouwde kennis<br />
snel aan meer collega’s over te<br />
kunnen dragen, dan kunnen we veel<br />
meer onderzoeken.’<br />
‘Mijn wens? Ik zou met ons team<br />
onderzoekers dichter op de<br />
werkvloer willen zitten, meer contact<br />
hebben met de medewerkers. We<br />
werken als onderzoekers wel op<br />
twee zorg/onderwijslocaties in<br />
Rotterdam en Amsterdam, maar er<br />
is geen structureel contact tussen<br />
de werkvloer en team onderzoek.<br />
Bijvoorbeeld in de vorm van een<br />
jaarlijks inhoudelijk overleg ofzo,<br />
waarin we het kunnen hebben over<br />
vragen die er leven of problemen die<br />
er zijn, zodat we deze direct oppakken<br />
door kort onderzoek in te zetten.<br />
Loop je ergens tegenaan? Wil je<br />
dat we meehelpen met onderzoek?<br />
Scan hier de<br />
QR-code en<br />
stel je vraag<br />
aan de afdeling<br />
onderzoek.’<br />
‘Door<br />
onderzoek<br />
kunnen we<br />
aantonen:<br />
wij zijn<br />
duidelijk<br />
effectiever’<br />
*BergOp is een<br />
softwareprogramma<br />
voor de digitale<br />
verwerking van<br />
instrumenten voor<br />
diagnostiek en<br />
effectonderzoek in<br />
zorg en onderwijs.<br />
De vragenlijsten voor<br />
kinderen en ouders waar<br />
we data uit halen, zijn<br />
daar een onderdeel van.<br />
20 21
Bettina<br />
Favoriete nummer: R. Armando Morabito - Days of Tomorrow<br />
‘Ik wil dat hij weet dat het<br />
niet alleen bij hem ligt’<br />
Mijn oudste zoon is 20 jaar en het<br />
gaat goed met hem. Hij heeft een<br />
vaste baan, een goed inkomen, een<br />
leuk huisje en het belangrijkste: we<br />
hebben een goede band.<br />
Dat klinkt misschien niet zo<br />
bijzonder, maar dat is het wel.<br />
Want we hebben een enorm<br />
moeilijke tijd achter de rug. Ik deel<br />
mijn verhaal om andere ouders<br />
een hart onder de riem steken: hoe<br />
erg het ook is, blijf achter je kind<br />
staan en vertrouw erop dat het<br />
uiteindelijk goedkomt.<br />
Ik heb me zoveel zorgen gemaakt<br />
en me vreselijk schuldig gevoeld. Dat<br />
komt omdat ik hem uit huis moest<br />
laten plaatsen toen hij twaalf jaar was.<br />
Ik kon niet anders. Het lag niet alleen<br />
aan zijn gedrag, maar ik heb zelf veel<br />
meegemaakt in het verleden en kon<br />
als alleenstaande moeder niet met zijn<br />
heftige gedrag omgaan. Ik had de tools<br />
daar ook niet voor. Hij heeft ADHD en<br />
PDD NOS. Vanaf dat hij tweeëneenhalf<br />
jaar oud was, had hij enorme woedeaanvallen.<br />
Toen zijn broertje en hij<br />
werden gepest op de basisschool, werd<br />
zijn gedrag nog heftiger. Door het pesten<br />
en zijn gedrag, heb ik ervoor gezorgd<br />
dat hij op speciaal onderwijs kwam.<br />
Soms zat ik bovenop hem tot het busje<br />
kwam om hem naar school te brengen.<br />
Mijn ouders sprongen vaak bij, omdat<br />
ik hem niet goed aankon. Op zijn elfde<br />
woonde hij een jaar lang, om de week bij<br />
hen. Zo konden zijn jongere broertje en<br />
ik even op adem komen.<br />
Ik stond met mijn rug tegen de muur<br />
Toen hij twaalf jaar was, liep het zo<br />
uit de hand dat ik voor de keuze werd<br />
gesteld: of je laat hem vrijwillig uit huis<br />
plaatsen of het gaat gedwongen, bij<br />
dat laatste komt de politie eraan te pas.<br />
Ik stond met mijn rug tegen de muur.<br />
Door heftige gebeurtenissen uit mijn<br />
verleden, heb ik last van een post<br />
traumatische stress stoornis en ik stond<br />
er ondanks de hulp van mijn ouders,<br />
grotendeels alleen voor.<br />
Hij is in die periode tien maanden uit<br />
huis geplaatst. In die tijd heeft hij op<br />
verschillende plekken gezeten: een<br />
gezinsvervangend tehuis, een gezinshuis<br />
en een logeerhuis. Na de eerste tien<br />
maanden kwam hij weer thuis en kregen<br />
we thuishulp. Ondanks deze hulp was<br />
de situatie thuis onhoudbaar en werd<br />
er ondertussen naar een geschikte plek<br />
voor hem gezocht. Maar dat duurde en<br />
duurde. Na een escalatie, liep ik met<br />
de honden buiten en moest plotseling<br />
zo hard huilen, ik zag het echt niet<br />
meer zitten. Ik ben op de grond gaan<br />
zitten en heb een vriendin gebeld.<br />
Een paar dagen later is hij opgenomen<br />
op de crisisopvang. Daarna volgde een<br />
periode van ongeveer twaalf maanden<br />
waarin hij op meerdere instellingen<br />
heeft gezeten.<br />
Hem weer in huis nemen<br />
kon ik echt niet aan<br />
Jongeren zoals mijn zoon zijn kwetsbaar<br />
en beïnvloedbaar. Hij liep foute gasten<br />
tegen het lijf die zich rondom één van<br />
die instellingen ophielden. Ze zorgden<br />
ervoor dat hij ging dealen. Hoe vaak ben<br />
ik niet bang geweest voor een telefoontje<br />
van de politie met de boodschap: je<br />
zoon is dood. Toen ze in een begeleid<br />
woonproject drugs vonden op zijn<br />
kamer, dreigde hij als zestienjarige op<br />
straat terecht te komen. Op het<br />
moment dat ik dat hoorde, stortte ik in.<br />
Hem weer terug in huis nemen, nee<br />
dat kon ik echt niet aan. Na een paar<br />
weken bij een kennis, heeft hij twee<br />
maanden in de daklozenopvang gezeten.<br />
Door zijn omgang met diezelfde foute<br />
gasten, is er een gewelddelict geweest en<br />
heeft hij vier maanden in jeugddetentie<br />
gezeten. Daar heeft hij “het licht” gezien<br />
en is hij aan zichzelf gaan werken.<br />
Ik heb altijd tegen mijn zoons gezegd:<br />
jullie hebben niet voor het leven gekozen,<br />
ik wilde graag kinderen. Niet zolang<br />
geleden heb ik mijn excuses aangeboden<br />
aan mijn zoon. Ik wil dat hij weet dat het<br />
niet alleen bij hem ligt, maar ook bij mij.<br />
Want hij is geen slecht kind.<br />
Het klinkt misschien gek, maar we<br />
hebben altijd een heel sterke band<br />
gehad. Ook toen het slecht ging, zijn mijn<br />
ouders en ik altijd achter hem blijven<br />
staan. Die basis is zo belangrijk. Laatst<br />
zei hij: ‘Mam, het is goed dat je me uit<br />
huis hebt laten plaatsen. Anders was ik<br />
nu nog diezelfde etterbak geweest.’<br />
Ik wil ouders meegeven: blijf achter je<br />
kinderen staan en blijf ze steunen, hoe<br />
zwaar het ook is. Houd moed, het komt<br />
echt goed. Ook voor jullie zal de zon<br />
weer gaan schijnen, ik kan je alleen niet<br />
zeggen wanneer.<br />
Blog<br />
22
Jasmijn Verhage<br />
41 jaar<br />
directeur De Nieuwe Kans<br />
en Bon Sjans in Rotterdam.<br />
Favoriete nummer:<br />
John Legend, The Roots,<br />
Common, Melanie Fiona -<br />
Wake up Everybody<br />
Interview<br />
Wij staan<br />
pal achter<br />
die jongens!<br />
Directeur Jasmijn Verhage<br />
over de aanpak van<br />
De Nieuwe Kans en<br />
Bon Sjans in Rotterdam.<br />
Jasmijn Verhage begon acht jaar geleden bij De<br />
Nieuwe Kans. Sinds 1 april 2022 is ze directeur van<br />
De Nieuwe Kans én Bon Sjans, twee Rotterdamse<br />
interventies met een even succesvolle als<br />
eigenzinnige aanpak. Zij ondersteunen en<br />
begeleiden Rotterdamse jongens tussen de 18 – 27<br />
jaar die zijn vastgelopen om hun leven weer op de<br />
rit te krijgen. En met succes. Jaarlijks stromen zo’n<br />
115 van hen uit naar werk of zorg. Terwijl dit juist<br />
een uitdagende doelgroep is. Alle deelnemers bij De<br />
Nieuwe Kans en Bon Sjans hebben te maken met<br />
complexe multiproblematiek. Het zijn vaak jongens<br />
van de straat, dus streetwise. Maar ze zijn<br />
vastgelopen in het leven. Ze hebben geen werk of<br />
inkomen, zijn dak- of thuisloos, hebben<br />
psychologische problematiek of zijn in het criminele<br />
circuit terecht gekomen.<br />
Jasmijn: ‘Wij zijn in Nederland geneigd mensen af te<br />
rekenen op het gedrag wat ze op dit moment laten zien.<br />
Maar achter een overval, agressief gedrag of verslaving, zit<br />
vaak veel frustratie. We weten uit onderzoek dat verreweg<br />
de meeste jongvolwassenen met dit soort grote problemen<br />
een heel moeilijke voorgeschiedenis hebben zoals<br />
problemen op school, verwaarlozing of mishandeling.<br />
Dan moet je hen niet alleen afrekenen op die uiting van<br />
frustratie, maar verder kijken dan dat. Daarbij lopen deze<br />
jongeren ook nog eens vast in een ingewikkeld systeem<br />
van regels en instanties waardoor het extra lastig is om een<br />
beter bestaan op te bouwen. Als we niet willen dat deze<br />
groep van generatie op generatie tegen dezelfde<br />
problemen aanloopt, moeten we het anders organiseren<br />
en veel meer samenwerken. Het systeem van wet- en<br />
regelgeving is nog veel te veel opgeknipt. Om wat<br />
voorbeelden te noemen, voor uitkering bij het jongerenloket<br />
heb je een adres of postadres nodig. Dat maakt het voor<br />
iemand die dakloos is wel erg ingewikkeld om een stabiel<br />
bestaan op te bouwen, omdat dit vaak veel tijd in beslag<br />
neemt. En als een deelnemer zijn straf heeft uitgezeten en<br />
na het traject van De Nieuwe Kans of Bon Sjans aan de<br />
slag wil, wordt hij toch vaak als crimineel gezien en niet<br />
aangenomen. Dan is de verleiding om snel geld te verdienen<br />
en in de criminaliteit terecht te komen, ondanks de risico’s,<br />
wel heel groot.’<br />
Waar lopen deze jongeren tegenaan in het systeem?<br />
‘De Nieuwe Kans doet veel meer dan de begeleidingstrajecten<br />
voor de jongens. Veel deelnemers van ons zijn<br />
onbekend en blijven bij veel instanties onder de radar.<br />
Wij zien hen wel. Daarom vraagt de gemeente Rotterdam<br />
24<br />
25
ons niet alleen om deze jongens te helpen, maar ook te<br />
signaleren waar ze tegenaan lopen in het systeem. En we<br />
werken regelmatig mee aan onderzoek dat ons een beter<br />
beeld geeft. We hebben een methodiek en krijgen een<br />
heldere opdracht van de gemeente. De manier waarop De<br />
Nieuwe Kans en Bon Sjans gefinancierd wordt, geeft ons<br />
binnen de methodiek en kaders de ruimte om ons werk<br />
flexibel en wendbaar vorm te geven. Zo kunnen we het<br />
beste aansluiten bij behoeften van onze deelnemers. Dit is<br />
belangrijk omdat we soms hemel en aarde moeten<br />
bewegen om iets voor elkaar te krijgen in het systeem voor<br />
onze deelnemers.’<br />
Een nog veel grotere rugzak<br />
‘Onderzoekers van het VU Medisch Centrum hebben 696<br />
jongvolwassen mannen vijf jaar lang gevolgd. Uniek, want<br />
normaal haakt deze groep snel af. Het is de onderzoekers<br />
gelukt omdat zij goed contact met hen hebben gehouden.<br />
Uit dit onderzoek blijkt dat 65% van hen al op zeer jonge<br />
leeftijd bekend was bij de Raad voor de Kinderbescherming<br />
en een geschiedenis hebben van misbruik, armoede en<br />
verwaarlozing. Jasmijn vertelt “Deze jongens hebben dus<br />
vaak een verleden in de jeugdhulpverlening en dachten<br />
toen ze achttien werden: de mazzel, nu ben ik volwassen<br />
en ik ga het zelf doen.” Maar er komt zoveel op hen af:<br />
een baan zoeken, een woonruimte zoeken, je<br />
zorgverzekering betalen. En omdat ze niet hebben geleerd<br />
hoe ze daarmee om moeten gaan, lopen ze na een paar<br />
jaar toch vast. En dan is hun rugzak nog veel groter.<br />
Dan hebben ze bijvoorbeeld schulden opgebouwd, geen<br />
gezond dag- en nachtritme, zijn ze dakloos geworden of<br />
hebben ze vastgezeten.’<br />
We staan allemaal pal achter de jongens<br />
Het team bij De Nieuwe Kans bestaat uit een mix van<br />
ervaringsdeskundigen en medewerkers met een sociale<br />
opleiding, psychologen en gedragswetenschappers. ‘Die<br />
combinatie werkt!’ aldus Jasmijn. ‘Met onze deelnemers<br />
heb je het echt allebei nodig. De ene collega werkt meer<br />
vanuit gevoel en ervaring, waar de ander meer de theorie<br />
en kennis gebruikt vanuit de opleiding. Al deze facetten<br />
dragen bij aan de gedragsverandering van de jongens.<br />
Juist door open te staan voor elkaar, zien we waar het<br />
accent in het traject van een deelnemer moet komen te<br />
liggen. Die mix werkt goed. En ondanks de verschillen: één<br />
eigenschap hebben we allemaal: we staan pal achter de<br />
jongens. We lopen allemaal een stap harder en denderen<br />
dwars door het systeem als dat moet. Zoals laatst voor een<br />
Braziliaanse jongen zonder paspoort. Hij had zoveel stress<br />
en sliep niet meer want het lukte maar niet om papieren te<br />
regelen. Wij bellen naar de ambassade, maar kwamen er<br />
ook niet doorheen. Dan stapt die hulpverlener in de auto en<br />
rijdt met hem naar de ambassade in Den Haag. Gaat bij de<br />
balie staan en zegt: “Ik blijf hier net zo lang tot het geregeld<br />
is.” Als we een jongere het gevoel heeft: deze hulpverlener<br />
doet écht iets voor mij, kunnen we aan de slag met de<br />
gedragsverandering die nodig is om op eigen benen te<br />
kunnen staan.’<br />
We zeggen niet: je bent niet meer welkom<br />
maar gaan het gesprek aan<br />
‘Mensen vragen weleens: voel jij je niet onveilig? Maar in<br />
tegenstelling tot wat je zou verwachten als je naar hun<br />
verleden kijkt, zijn er nauwelijks incidenten. In acht jaar heb<br />
ik er maar twee of drie meegemaakt. Door ons klimaat is<br />
het juist veilig. Wij geven de jongeren vertrouwen, dat is de<br />
cultuur en wat we onze jongens willen meegeven. Vaak<br />
hebben ze in hun leven al veel teleurstellingen gehad en<br />
gehoord dat ze het nooit ver zullen schoppen. Dan moet je<br />
echt beginnen met het geven van vertrouwen als basis om<br />
vanuit te werken. Er ligt gevaarlijk gereedschap in de<br />
werkplaats en we koken iedere middag, dus liggen er<br />
messen in de keuken. We hebben weleens een jongen<br />
gehad die heel eerlijk vertelde dat zijn stiefvader twee<br />
pistolen thuis had. Een ander zou daar misschien een<br />
melding van maken, wij doen dat niet direct. Hij vertrouwt<br />
ons blijkbaar voldoende om het te vertellen. We gaan met<br />
hem het gesprek aan om de situatie te peilen en wegen alle<br />
opties zorgvuldig af om te kijken wat de beste stap is.’<br />
‘Veel van onze jongens hebben wat op hun kerfstok. Maar<br />
zoals ik al zei, we moeten kijken waar dit gedrag vandaan<br />
komt. En natuurlijk zonder iemand te veroordelen. Alles<br />
begint met het geven van vertrouwen en werken aan de<br />
connectie, om van daaruit verder te bouwen. Als iemand<br />
tussentijds een misstap begaat, zoals een paar weken niet<br />
komt opdagen, wegloopt uit een training, uitvalt tegen<br />
anderen of een overval pleegt, moet je je altijd bedenken<br />
waar iemand vandaan komt. Verandering bij onze<br />
deelnemers kost tijd, soms heel veel tijd. En gaat met vallen<br />
en opstaan, met goede dagen en slechte dagen, met<br />
tomeloze inzet of naïeve acties. Als het goed gaat, zeggen<br />
we dat. En als het niet goed gaat ook. Maar we zullen nooit<br />
zeggen: je bent hier niet meer welkom. We sturen weleens<br />
iemand weg maar nooit voor altijd. Iemand mag altijd na<br />
drie maanden terugkomen. Wanneer er tegenslag is, geven<br />
we niet op maar gaan juist het gesprek aan om de schade<br />
te herstellen en hem de nieuwe kans te geven.’ -><br />
Titel titel titel<br />
26<br />
27
Uiteindelijk directeur geworden<br />
Inmiddels werkt Jasmijn al acht jaar bij De Nieuwe Kans.<br />
Waarom past het werk haar zo goed? Jasmijn: ‘Ik heb<br />
compassie met deze ingewikkelde groep. Ik denk dat dat<br />
komt doordat ik opgroeide met een drugsverslaafde broer<br />
die lijdt aan schizofrenie. En daarbij past de aanpak goed<br />
bij me. Ik werkte al een aantal jaar als teamleider en heb<br />
een duidelijke visie over hoe onze aanpak er over een paar<br />
jaar uit moet zien. Toch dacht ik toen de oude directeur<br />
wegging: hell no. Waarom ik uiteindelijk toch directeur ben<br />
geworden? Toen ik mijn zoontje hoorde zeggen: “ik kan later<br />
nooit directeur worden” dacht ik: oeh, dat gevoel zit ook wel<br />
een beetje in mij. Toen besloot ik: ik ga het wel doen.’<br />
Mijn ultieme droom<br />
‘Sinds begin 2021 zijn we officieel onderdeel van i<strong>HUB</strong>. En<br />
dat is natuurlijk even wennen want we zijn veel vrijheid<br />
gewend. Maar het biedt juist inhoudelijk ook veel kansen,<br />
bijvoorbeeld bij het zorgen voor een soepele overgang van<br />
hulp aan jongvolwassenen na hun achttiende jaar in<br />
Rotterdam. En nu zie ik jongens die een gezin beginnen en<br />
kan ik niets met die vriendin en de baby. Het lijkt me mooi<br />
als we in de toekomst meer samen kunnen optrekken. Mijn<br />
ultieme droom gaat nog veel verder. Ik wil San Patrignano<br />
naar Nederland halen. Dat is een gemeenschap in Italië<br />
waar mensen met een zware verslaving werken aan hun<br />
herstel. In het programma staat werk centraal. Zij hebben<br />
alles in huis: woningen, scholen, begeleiding en medische<br />
zorg. Een ultieme vorm van samenwerking. Dat wil ik ook.<br />
Bon Sjans kun je zien als een Nederlandse voorloper van<br />
San Patrignano. Dus we zijn op de goede weg qua<br />
samenwerking. Die jongeren zijn Rotterdam, wij ook. Wij<br />
zijn allemaal Rotterdam!’<br />
Aanpak<br />
‘Beide interventies bestaan uit een dagprogramma waarin<br />
deelnemers trainingen en workshops volgen zoals<br />
bijvoorbeeld creatieve expressie, sport, burgerschap en<br />
koken. Na diagnostiek krijgen zij ondersteuning op<br />
‘We zijn op de<br />
goede weg qua<br />
samenwerking.<br />
Die jongeren zijn<br />
Rotterdam, wij ook.<br />
Wij zijn allemaal<br />
Rotterdam!’<br />
maatschappelijk vlak om hun praktische problemen op te<br />
pakken, training met als doel gedragsverandering en<br />
coaching. En de deelnemers gaan aan het werk,<br />
bijvoorbeeld bij de houtbewerking of het onderhoud van<br />
appartementen. Bij De Nieuwe Kans ligt de nadruk wat<br />
meer op het volgen van de trainingen en workshops, waar<br />
Bon Sjans praktischer en kleinschaliger is ingestoken, juist<br />
om de doelgroep dat meer nodig heeft.’<br />
Ontstaan en ontwikkeling<br />
Het begon in 2007 met De Nieuwe Kans als een<br />
reboundvoorziening om voortijdig schoolverlaters in<br />
Rotterdam te begeleiden naar werk. Inmiddels is de aanpak<br />
doorontwikkeld voor een bredere doelgroep Rotterdamse<br />
jongvolwassen mannen die door complexe problemen, hun<br />
plek in de maatschappij krijgen door hen naar school, werk<br />
of zorg te begeleiden. Afgelopen jaren is De Nieuwe Kans<br />
uitgebreid met Bon Sjans waar de jongens in een<br />
laagdrempelige en kleinschalige setting in de praktijk bezig<br />
zijn met bijvoorbeeld houtbewerking en daarnaast<br />
maatschappelijk werk, praktische training gericht op<br />
gedragsverandering en coaching krijgen.<br />
Sinds 2021 neemt De Nieuwe Kans deel aan START. Dit is<br />
een traject voor jongvolwassenen die bij het jongerenloket<br />
aankloppen voor een uitkering. Het is een samenwerking<br />
van de gemeente Rotterdam, de wijkteams en Sagenn, een<br />
organisatie die mensen ondersteunt bij het leren van de<br />
taal en het vinden van werk of opleiding. In START wordt de<br />
zoekperiode van vier weken anders ingevuld. Waar zij<br />
normaal zelfstandig moeten solliciteren, volgen zij een<br />
programma met workshops, voeren gesprekken en krijgen<br />
diagnostiek. Hieruit volgt een profiel met conclusies en<br />
aanbevelingen voor een goede volgende stap.<br />
Over De Nieuwe Kans<br />
en Bon Sjans<br />
Nieuwe Kans en Bon Sjans zijn<br />
transformatiecentra om jongvolwassen<br />
mannen met<br />
multiproblematiek te helpen om<br />
opnieuw mee te doen in de<br />
maatschappij. In de aanpak worden<br />
de deelnemers ondersteund bij het<br />
duurzaam veranderen van hun<br />
denken, gevoelens, gedrag en<br />
contacten. Daarna begeleiden we ze<br />
naar werk, school of zorg als<br />
dat nodig is.<br />
28<br />
29
Carina van Dam<br />
Locatiemanager<br />
Bergse Bos<br />
Favoriete nummer:<br />
Nick & Simon – Pak<br />
maar mijn hand<br />
Schooldirecteur Marjolein van ’t Oever<br />
en zorgmanager Carina van Dam over<br />
de combinatie van school en zorg.<br />
‘Alles op alles om<br />
kinderen goed<br />
af te leveren aan<br />
de maatschappij’.<br />
‘Het paste niet meer bij wat<br />
we nu willen voor kinderen:<br />
kleinschalig en individueel’<br />
Marjolein: ‘Zorg- en onderwijsdoelen<br />
combineren, aansluiten en verwerken<br />
in een Doorlopend Integraal<br />
Dagprogramma (DID). Dat is ons<br />
uitgangspunt.’ Over het belang van<br />
dit dagprogramma, de implementatie<br />
en de ambities voor de toekomst<br />
spreken wij Marjolein, directeur van<br />
het Schakenboschcollege en Carina,<br />
locatiemanager van Bergse Bos. Met<br />
roots in het onderwijs en de jeugdhulp<br />
schetsen zij samen een mooi beeld<br />
van de praktijk.<br />
Carina: ‘Dankzij DID werken zorg<br />
en onderwijs niet meer naast, maar<br />
met elkaar. Het is een individueel<br />
programma, passend bij de eigen<br />
ontwikkeling. Op school en op de<br />
groep wordt aan dezelfde doelen<br />
gewerkt.’ Het programma loopt van<br />
acht uur ’s ochtends tot acht uur<br />
’s avonds. Schoolvakken, maar ook<br />
spel, therapie, werken, dagbesteding<br />
en sport staan er op. Eén duidelijk<br />
plan voor het kind, ouders,<br />
pedagogisch medewerkers (pm’ers)<br />
en docenten.<br />
Marjolein: ‘Een jeugdige in de gesloten<br />
jeugdzorg, verdient dezelfde kansen als<br />
ieder ander kind. Helaas is dat nu nog<br />
niet altijd het geval. Na plaatsing lopen<br />
zij vaak op school een achterstand<br />
op. Door zorg en onderwijs goed<br />
te combineren én te werken aan<br />
individuele leerdoelen, gaan zij straks<br />
veel beter voorbereid terug naar de<br />
maatschappij. Dat is ons doel.’<br />
Marjolein: ‘Je moet ons niet zien als<br />
een school maar als een interventie.<br />
Dat vraagt om een andere aanpak. Een<br />
jongere woont een korte periode bij<br />
ons. Drie tot maximaal zes maanden.<br />
In die tijd willen we hen klaarstomen<br />
voor een goede terugkeer naar de<br />
samenleving. Daarom kijken we heel<br />
gericht: wat heeft deze jongere nodig<br />
om daar te kunnen functioneren<br />
en wat gaan wij doen? We zien dat<br />
deze jongeren door hun problemen<br />
vaak nog helemaal niet aan leren<br />
toekomen. Daar moeten ze eerst aan<br />
werken. Door die combinatie van zorg<br />
en onderwijs, leren ze veel meer in die<br />
korte periode van hun verblijf.’<br />
Er werd altijd al samengewerkt<br />
tussen de schoolmedewerkers en<br />
de medewerkers op de groepen,<br />
maar zorg en onderwijs werkten in<br />
principe gescheiden. Marjolein legt<br />
uit: ‘Voorheen hadden de jongeren op<br />
Schakenbosch een schoolrooster dat<br />
bij wijze van spreken in de la verdween<br />
30<br />
31
als het kind op de groep kwam. Daar werd het groepsrooster<br />
gepakt. Die aanpak past niet meer bij wat we nu willen voor<br />
kinderen: kleinschalig en individueel.’ Carina vult aan: ‘Bij ons<br />
ging er wel een pedagogisch medewerker van de groep mee<br />
naar de klas, maar die was er om in te grijpen bij conflicten.<br />
Nu zijn de pedagogisch medewerkers onderdeel van wat<br />
er gebeurt op school. Voorheen gingen alle kinderen naar<br />
dezelfde klas. Het ene kind volgde bijvoorbeeld onderwijs<br />
op het niveau van groep vijf, het andere op het niveau van<br />
groep acht. We zien dat veel kinderen het onderwijs nog niet<br />
aankunnen. Zij moeten eerst nog leren naar school te gaan,<br />
luisteren naar instructies en actief meedoen. Daarom hebben<br />
we het sinds dit schooljaar anders ingericht. We werken nu<br />
met drie groepen: een instroomklas -gericht op zorg- waarin<br />
twee pedagogisch medewerkers en een onderwijsassistent<br />
met de kinderen werken aan de basisvaardigheden, een<br />
tweede klas -gefocust op onderwijs- met een leerkracht,<br />
een onderwijsassistent en een pm’er uit de zorg, en<br />
de derde groep met een leerkracht en een onderwijsassistent.<br />
In deze laatste groep is de pm’er op afroep<br />
beschikbaar. Deze opbouw sluit veel beter aan bij de groei<br />
die kinderen doormaken.‘<br />
Marjolein vult aan: ‘Wij hebben het anders ingericht. Bij ons<br />
zit er geen pm’er standaard in de klas. Wij vragen een pm’er<br />
aan te sluiten als het in de lessen onrustig is. Wij starten<br />
het traject met een intake samen met de jongere, de intern<br />
begeleider van school en de twee mentoren die iedere<br />
leerling bij ons heeft. Een mentor van school en een mentor<br />
van de groep. Zij bespreken waaraan een jongere gaat<br />
werken en hoe. Tijdens het hele traject hebben de mentoren<br />
veel contact.’<br />
Carina: ‘Die nauwe samenwerking ontstond als vanzelf.<br />
Terwijl, voorheen was het heel erg wij – zij. Marjolein knikt:<br />
‘We werken echt anders. In het onderwijs zijn we gewend om<br />
naar de leerlijn van een kind te kijken. Heeft een jongere een<br />
leerachterstand? Dan gaan we daarmee aan de slag. Maar<br />
als hij niet naar school gaat omdat het niet lukt om de deur<br />
uit te gaan, is die achterstand geen hot item. Daarom hebben<br />
we die zorgblik nodig.’ Carina vult aan: ‘Zorgmedewerkers<br />
en onderwijsmedewerkers zijn verschillende types. Zij kijken<br />
anders tegen dingen aan. Leerkrachten hebben altijd gelijk,<br />
hulpverleners ook, maar we willen allemaal het beste voor de<br />
kinderen. Samen in gesprek over de aanpak van de kinderen<br />
helpt om meer wij te worden. Daarbij stralen de directeur<br />
onderwijs (Willemijn red.) en ik heel erg dat wij-gevoel uit. Zij<br />
spreekt net zo makkelijk zorgmedewerkers aan als het moet<br />
en ik de onderwijscollega’s. We hebben de thema’s in de<br />
jaarplannen op elkaar aangesloten ook al start het jaarplan<br />
zorg in januari en die van het onderwijs in september. In de<br />
week van de lentekriebels in het onderwijs, hebben wij het<br />
beiden over het thema seksualiteit bijvoorbeeld.’<br />
Marjolein: ‘Wij starten iedere ochtend met een overleg<br />
waarbij van iedere groep één zorgmedewerker aansluit<br />
en een collega van het onderwijs. Daarin bespreken we<br />
dingen zoals: welke jongeren hebben nog een gat in het<br />
programma? Wat kunnen we voor elkaar doen? Hoe is het<br />
met de veiligheid? Bij iedere nieuwe collega, uit de zorg of<br />
het onderwijs zeggen wij: Wij zijn Schakenbosch.’<br />
Carina: ‘In de schoolvakanties zijn de leerkrachten vrij<br />
en is het zorgteam verantwoordelijk voor een educatief<br />
programma. We hebben de brandweer op bezoek gehad,<br />
er kwam een politieagent vertellen wat er gebeurt als je<br />
bijvoorbeeld wegloopt en er is een ambulance geweest. Heel<br />
leerzaam en de kinderen vonden het superleuk. Wij halen veel<br />
van onze activiteiten naar het terrein omdat jongeren uit de<br />
gesloten jeugdzorg alleen met een verlofregeling het terrein<br />
af mogen. Dat maakt uitstapjes ‘naar buiten’ ingewikkeld.<br />
We doen het soms wel hoor. We zijn bijvoorbeeld naar NEMO<br />
(wetenschapsmuseum Amsterdam red.) geweest.’ Marjolein<br />
vult aan: “Wij hebben een stormbaan op het terrein gehad<br />
om de jongeren te leren samenwerken en een pizzaoven<br />
neergezet waar de jongeren pizza’s bakten. Er is ook iemand<br />
van de NS langsgekomen die vertelde over de gevolgen van<br />
zwartrijden in het OV.’<br />
‘Het is een utopie te denken<br />
dat als een kind thuis<br />
niet naar school gaat, het hier<br />
wel ineens lukt’<br />
‘Het invullen van het educatieve programma in de vakanties is<br />
tijdrovend. Carina: We maken daarom het terrein geschikter<br />
voor leerzame activiteiten. Zo is er een Yalp veld (interactief<br />
speel- en sportveld red.) en we zijn bezig met het aanleggen<br />
van een moestuin. We willen nog veel meer: een keuken voor<br />
kooklessen, een kinderboerderij en een kledingwinketje. Dan<br />
kunnen we alle kanten op: van kleding en taarten verkopen<br />
tot dieren verzorgen en kooklessen. Ik hoop dat de kinderen<br />
van de open groepen in de toekomst ook mee kunnen doen<br />
aan dit programma.’<br />
Carina: ‘Het is een utopie te denken dat als een kind thuis<br />
niet naar school gaat, het hier wel ineens lukt.’<br />
Marjolein: ‘Ik hoop hetzelfde. En ik hoop dat het negatieve<br />
stempel van de jeugdzorg afgaat. Wat we doen is waardevol.<br />
We willen voorkomen dat jongeren weer in de fout gaan en<br />
zetten alles op alles om de kinderen en jongeren goed af te<br />
leveren aan de maatschappij. Als ons werk is gericht op de<br />
toekomst, terug in de maatschappij.’<br />
Marjolein van ’t Oever<br />
62 jaar<br />
Schooldirecteur<br />
Schakenbosch College<br />
Favoriete nummer:<br />
Joe Cocker<br />
Unchain my heart<br />
‘Als het een kind niet lukt om<br />
de deur uit te gaan, is een<br />
leerachterstand geen hot item’<br />
32 33
Dit is<br />
ons<br />
Betrokken.<br />
Onze liefde voor kinderen en jongeren is groot. Ze zitten<br />
diep in ons hart. We zijn oprecht geïnteresseerd in wie<br />
ze zijn. En bewonderen hun veerkracht en levenslust.<br />
We gaan voor ze door het vuur. Alles doen we eraan<br />
om ze een mooie toekomst te bieden.<br />
DNA<br />
Stoutmoedig, verbindend, betrokken,<br />
deskundig en koersgericht.<br />
Dat zijn de vijf waarden van i<strong>HUB</strong>. Maar wat<br />
betekenen deze waarden nou concreet in de<br />
dagelijkse werkzaamheden?<br />
Stoutmoedig.<br />
We hebben lef om zaken voor elkaar te krijgen. We doen<br />
dingen anders. En we gaan door waar anderen stoppen.<br />
En als het niet meteen lukt laten we ons koppie niet hangen.<br />
We zoeken naar verrassende oplossingen en zetten door.<br />
Grijze muizen zijn er genoeg.<br />
Verbindend.<br />
Wij zijn onderdeel van een groter geheel. Waar nodig<br />
verbinden wij de juiste lijntjes. Wij werken samen, van<br />
kinderen/jongeren en partners tot collega’s. En alles<br />
daar tussenin. Zo bundelen we krachten en leren we<br />
samen én van elkaar.<br />
‘Communicatie gaat niet<br />
zozeer over zenden en<br />
ontvangen, maar over<br />
begrijpen en verbinden’<br />
Deskundig.<br />
Onze jarenlange kennis en ervaring delen we met de jongeren<br />
en zijn familie. Wat de situatie ook is, we zoeken altijd naar de<br />
beste manier om jongeren (weer) perspectief te bieden. Alleen of<br />
samen met andere partijen. Als we door nieuwe inzichten of<br />
wetenschappelijk onderzoek ervan overtuigd zijn dat het beter is om het<br />
anders te doen, doen we dat’. Leren van en met elkaar is vanzelfsprekend.<br />
‘Om de juiste koers te varen moet je nooit<br />
het uiteindelijke doel uit het oog verliezen,<br />
een breed draagvlak creëren en vooral niet<br />
vergeten voor wie je het doet’<br />
Koersgericht.<br />
Onze visie staat. Op naar een veerkrachtige generatie. Waar de levenslust<br />
en veerkracht van de jongeren centraal staat. Daar ligt onze focus, daar<br />
richten wij ons op. We hebben een koers en die is helder. Ondanks dat de<br />
werkelijkheid complex is laten ons niet afleiden.<br />
34<br />
35
‘wees consequent<br />
inconsequent.<br />
Je mag als ouder<br />
lief voor jezelf zijn’<br />
‘Aannemen dat ik wel<br />
begrijp wat de ander<br />
bedoelt. Het blijft een<br />
valkuil.’<br />
Patty Zoet<br />
39 jaar en woonachtig in Leiden.<br />
‘Ik ben pleegmoeder en freelance<br />
tekstschrijver, hou van wandelen,<br />
Agapornissen en lezen.<br />
Mijn liedje van 2022?<br />
Vandaag ben ik gaan lopen<br />
van Acda & de Munnik’<br />
Lieke van Domburgh<br />
is 45 jaar en woont in Berg en Dal.<br />
Naast haar baan als bestuurder is Lieke<br />
als onderzoeker verbonden aan het<br />
Amsterdam UMC, afdeling Kinder- en<br />
Jeugdpsychiatrie. ‘Ik loop hard en<br />
wandel graag met mijn hond.’<br />
Het favoriete nr is: Coldplay - Vive la vida<br />
‘De leukste<br />
ervaringen doe<br />
je samen op’<br />
Met een kop koffie nemen Lieke en ik plaats op het<br />
terras naast het hoofdkantoor aan de Mozartlaan<br />
in Rotterdam. Terwijl de laatste zomerstralen onze<br />
gezichten verwarmen vraag ik Lieke welke lessen<br />
zij geleerd heeft het afgelopen jaar:<br />
intensief samenwerken vanonder een vergrootglas. Steeds<br />
als ik denk: ik snap het, dan gebeurt er iets waardoor ik denk:<br />
ik snap het nog niet.’<br />
“Is dat een les voor <strong>2023</strong>?”<br />
‘Jazeker. Stel vragen, Ook als je denkt de ander te begrijpen.’<br />
Goed gesprek<br />
In oktober 2021 trad Lieke van Domburgh aan<br />
als lid van de Raad van bestuur bij i<strong>HUB</strong>.<br />
Nu, twaalf maanden later, blikt ze samen met<br />
pleegmoeder Patty Zoet terug op de leerpunten.<br />
‘Nou, dat kun je beter aan mijn collega’s vragen! Als<br />
nieuweling in een organisatie ben ik altijd voorzichtig. Ik<br />
tast af. Hoe werkt het allemaal hier? En ik krijg steeds meer<br />
vertrouwen in de dingen die ik doe. Daardoor spreek ik mij<br />
vaker uit. Het directieteam is fijn, we werken goed samen,<br />
maar het blijft fascinerend hoe zo’n groep talentvolle mensen<br />
zich toch al snel verliest in het elkaar willen overtuigen.<br />
Dan ga je debatteren en stop je met vragen stellen. Daar<br />
let ik op. Ik denk ook vaak snel dat ik de ander wel begrijp.<br />
Onlangs zei Harvey (regiodirecteur i<strong>HUB</strong> red.) dat hij een<br />
familiegevoel wil creëren. Ik dacht meteen: dat is mooi! Later<br />
dacht ik bij mijzelf: ‘Ik heb er direct mijn eigen beeld van<br />
een familiegevoel op geplakt, maar ik heb niet gevraagd<br />
wat het voor hem betekende en wat hij eigenlijk deed om<br />
dat voor elkaar te krijgen. Ik had door moeten vragen, dan<br />
had ik hem beter begrepen. Waar blijkt dat gevoel uit? Is<br />
familiegevoel voor ons allebei hetzelfde? Dus Harvey, dat<br />
ga ik je nog eens vragen! Het klimaat waarin we ons werk<br />
doen lokt die debatten ook uit. Het is en blijft spannend en<br />
‘En Patty, jij? Ben jij een debater?’<br />
“Zeker. Voor een goede discussie blijf ik zitten, maar in<br />
gesprekken met de hulpverleners en de ouders van onze<br />
pleegdochter blijf ik op de achtergrond. Ik zit daar als<br />
opvoeder. Maar, ik ben pleegmoeder én oud-hulpverlener.<br />
Ik werkte tien jaar als maatschappelijk werker in een<br />
crisisopvang. Slechtnieuwsgesprekken voeren, confronteren,<br />
adviseren, dat was mijn vak. Toch heeft iedereen liever dat ik<br />
die ervaringen bij de deur parkeer.<br />
Rollen scheiden, vind jij dat een goed idee?”<br />
‘Nee. Je bent als hulpverlener, opvoeder of collega je eigen<br />
instrument. Al jouw ervaringen neem je mee. Ik spreek vaak<br />
met ervaringsdeskundigen. Zij vertellen mij dat medewerkers<br />
– vaak vertrouwelijk - ervaringen met hen delen. Vervolgens<br />
stappen de ervaringsdeskundige en de medewerker<br />
samen een overleg in. De ervaring van de hulpverlener<br />
blijft onbesproken terwijl de ervaringsdeskundige juist<br />
ervaringen inbrengt. Je kunt als collega’s beter voor elkaar<br />
36<br />
37
Gezien<br />
zorgen als je dingen weet van elkaar. Je hoeft niet alles te<br />
delen, maar benut de ervaring als je denkt dat dit passend is.<br />
Onbeschreven bladeren, mensen met een rimpelloos leven,<br />
kiezen niet voor een baan in de hulpverlening. Medewerkers<br />
hebben vaak zelf dingen meegemaakt.<br />
“Volgens mij hebben we hier een tweede les te pakken!”<br />
‘Ja. Vraag en benut<br />
elkaars ervaring.’<br />
‘We hebben het nu steeds over mij. Patty, welke inzichten<br />
deed jij op in 2022?’<br />
“Als gezin kiezen we steeds vaker onze eigen weg. Nu wil je<br />
natuurlijk voorbeelden?”<br />
‘Uiteraard.’<br />
“Onze dochter vraagt om structuur en regelmaat. Zo eten<br />
we op vaste tijdstippen, hebben we regels en hangt er een<br />
planbord in huis. Toch wijken we ook steeds vaker van<br />
onze plannen af als dat nodig is. Zo was er vlak voor de<br />
zomervakantie een zomerfeest op school. Dat was een<br />
spektakel met een springkussen, frietkar, een markt en<br />
optredens in een toch al drukke periode. De stress bij onze<br />
dochter nam toe. Ze stelde constant vragen - gaan wij ook<br />
naar het feest? Krijg ik ook patat? - sliep slecht en beet op<br />
haar nagels. Is dit het wel waard? Vroeg ik mijzelf af. Op<br />
vrijdagmiddag, we hadden al beloofd om te gaan, zei ik<br />
tegen onze dochter: ‘Lieve schat. Het feest is zo spannend<br />
voor jou. We gaan niet naar het feest. Wij gaan gezellig met<br />
zijn drietjes een frietje eten bij de snackbar.’ Haar ogen werd<br />
groot, ze lachte, haar schoudertjes ontspanden. De stress<br />
gleed van haar af.” ‘Ach. Arm kind.’<br />
“We hoeven niet met elk circus mee. De avondvierdaagse<br />
is leuk, maar wij lopen ‘m in de herfstvakantie. Dat is een<br />
rustige periode. Intocht en pakjesavond vieren wij op<br />
één dag. Achttien procent van de pleegkinderen kampt<br />
met hechtingsproblematiek.<br />
Het Sinterklaasfeest triggert al hun angsten. Ben ik het<br />
waard om cadeautjes te krijgen? Krijg ik ook snoep? Piet die<br />
‘s nachts je huis binnensluipt. Die stress is onnodig. Als ik dit<br />
andere ouders vertel, knikken ze instemmend. Ze zeggen:<br />
dat zouden wij ook moeten doen. Die onrust is slopend. Toch<br />
vieren ze de feestdagen zoals het ‘hoort.’ Als je mij vraagt<br />
naar een les voor komend jaar dan zeg ik: wees consequent<br />
inconsequent. Je mag als ouder lief voor jezelf zijn.”<br />
Lieke: ‘We zoeken houvast in regels en afspraken. Dat<br />
durven loslaten, inzien dat de ene jongere iets anders nodig<br />
heeft dan de andere, daar is winst te behalen. Jongeren<br />
begrijpen echt wel dat je verschillend handelt. Tegelijkertijd<br />
is het ingewikkeld. Het vraagt veel meer afstemming. Maar,<br />
als het lukt is dat zo leuk. Discussies nemen af, plezier en<br />
vertrouwen nemen toe.’<br />
“Hebben we nog een laatste les?”<br />
‘Vertrouwen is goed.<br />
Meekijken is dat ook’.<br />
“Kun je dat toelichten?”<br />
‘Als situaties uit de hand lopen, als de boel escaleert, dan<br />
word ik gebeld. Ik vertrouw erop dat de medewerker goed<br />
heeft gehandeld. Toch wil ik, voordat ik naar een wethouder<br />
of burgemeester stap, procedurevragen stellen. Is het<br />
protocol gevolgd? Zijn we geen stappen vergeten? Als alles<br />
geprobeerd is dan mag je van mij verwachten dat ik voor<br />
je ga staan en tot in de hoogste boom klim. Zijn er dingen<br />
vergeten? Ook daar leren we van. Elkaar bevragen houdt<br />
ons scherp. Ik ervaar dat mijn procedurevragen worden<br />
opgevat als controle. Dat is jammer. Ik roep ook hulp in als<br />
ik ergens diep in raak. Dan zoek ik steun en iemand die met<br />
mij meekijkt.’<br />
“Wat kun je doen om dat gevoel weg te nemen?”<br />
‘Uitleggen dat dit mijn taak is. Ik zeg: ‘Ik vertrouw je, maar het<br />
is mijn taak alle stappen te controleren.’ Ons werk is stressvol<br />
en zorgt voor tunnelvisie. Je keert in jezelf, je kunt nog maar<br />
richting één uitweg denken. Dan is het fijn als er iemand van<br />
buitenaf, met een kalm brein, naar de situatie kijkt. Het is<br />
toch fijn om te horen dat je goed hebt gehandeld? En we<br />
kunnen meer doen om escalaties te voorkomen.’<br />
“Wat dan?”<br />
‘Samenwerken en elkaar vertrouwen is een must. Waar zit<br />
jouw veerkracht? En die van de ander? Hoe versterk je elkaar?<br />
Medewerkers voelen zich vaak alleen in de zorg terwijl ze<br />
een netwerk om zich heen hebben. Lost nog harder werken<br />
een crisis op? Nee toch? Wat helpt is overleg, taakverdeling<br />
en het spreiden van verantwoordelijkheid. Beslissingen<br />
neem je samen. Hoe kan ik deze situatie beter verdragen?<br />
Wie helpt mij? Het zijn vragen die vaak achterwege blijven.<br />
Zie je een protocol als een bureaucratische drempel of als<br />
een hulpmiddel voor zorgvuldigheid? De leukste ervaringen<br />
doe je samen op. Echt. Een collega komt met een idee waar<br />
je zelf nooit op was gekomen. Dat is toch gaaf?’<br />
‘Patty, heb jij tenslotte nog iets wat je wilt delen?’<br />
“Ik zie ook de stress bij de hulpverleners rondom onze<br />
dochter. Ik gun hen meer rust. Ik zie hoe zij krampachtig<br />
proberen al het werk tussen negen en vijf te proppen. In<br />
Coronatijd overlegden we digitaal en ook s’ avonds. Dat<br />
is totaal verdwenen. Ik zeg wel eens gekscherend: Als een<br />
pleegzorgbegeleider een winkel had zou deze failliet gaan.”<br />
‘Hoe dat zo?’<br />
“De winkel is open terwijl de klanten -de pleegouders- aan<br />
het werk zijn of voor hun pleegkinderen zorgen. Ik werk als<br />
freelancer om school-, therapie-, en sporttijden heen. Ik ben<br />
altijd aan het werk, maar tegelijkertijd rustiger dan ooit.”<br />
Lieke: ‘Daar hebben wij ook gesprekken over. Onze poli’s<br />
zijn open onder schooltijd. Daarmee roepen we ouders en<br />
kinderen weg van school of werk. Tegelijkertijd hebben onze<br />
medewerkers natuurlijk ook gezinnen. Die flexibiliteit, daar<br />
kunnen we echt nog beter in worden.’<br />
Boek | Gewoon Speciaal, kijken<br />
vanuit kindperspectief<br />
Bart Heeling, deelt zijn<br />
praktijkervaringen als leerkracht in<br />
het speciaal onderwijs. Zijn boek<br />
geeft een waardevolle inkijk in<br />
gedrag, emoties en triggers en is<br />
theoretisch onderbouwt.<br />
Bart: ‘Het zijn geen moeilijke<br />
kinderen, het zijn kinderen die het<br />
moeilijk hébben’. Het boek,<br />
aanbevolen door meerdere i<strong>HUB</strong>’ers<br />
is te bestellen via de QR-code.<br />
Lezen | Jeugdzorg in het rood<br />
Pointer onderzoekt de wachtlijsten en<br />
de problemen in het jeugdzorgsysteem.<br />
Boek | Een (h)echte uitdaging,<br />
pleegkinderen opvoeden met<br />
vallen en opstaan<br />
Pleegmoeder Inge van de Weege<br />
schreef een boek over haar ervaringen<br />
als pleegmoeder. Een boek met<br />
praktische tips over bijvoorbeeld<br />
zelfzorg, eten en het omgaan met<br />
ouders. Inge: ‘Ik schreef dit boek over<br />
het opvoeden van pleegkinderen<br />
omdat ik alles wat ik nu weet graag al<br />
jaren geleden had geweten.’<br />
Via persoonlijke vlogs en ontmoetingen<br />
met presentator Jojanneke van den<br />
Berge geven jongeren een eerlijke<br />
inkijk in hun leven en tonen zij de<br />
gevolgen van hun uithuisplaatsing.<br />
Jojanneke en de jeugdzorgtapes’<br />
toont de verhalen achter de jaarlijks<br />
negentienduizend<br />
in Nederland.<br />
Kijken | Nikki<br />
SCAN DE<br />
QR-CODE<br />
Documentaire | Jojanneke en de<br />
jeugdzorgtapes<br />
Nikki en haar moeder Karin, lijdend<br />
aan een borderline persoonlijkheidsstoornis,<br />
worden ruim vier jaar<br />
gevolgd. Hoe is het om op te groeien<br />
met een psychisch kwetsbare ouder?<br />
Kijken | Jason<br />
Jason werd op zestienjarige leeftijd<br />
opgenomen in de gesloten jeugdzorg.<br />
Deze documentaire volgt hem tijdens<br />
therapiesessies. Komt hij zijn<br />
uithuisplaatsingen<br />
traumatische jeugd te boven?<br />
38 39
Column<br />
Excluus:<br />
excuses<br />
voor inclusie<br />
‘We moeten het speciaal onderwijs<br />
niet vanuit de huidige werkelijkheid<br />
bekijken, hoe lastig dat ook is’<br />
Rogier Toes,<br />
36 jaar<br />
regiodirecteur onderwijs<br />
Favoriete liedje:<br />
Jessie Ware – Free yourself<br />
Gelijke kansen voor elk kind, daar is natuurlijk<br />
niemand op tegen. Een maatschappij waarin<br />
iedereen kan meedoen en waar ruimte is voor<br />
diversiteit. We willen het allemaal. En toch lukt het<br />
op veel plekken niet. Ook niet in het onderwijs. Er is<br />
geen enkele docent die een leerling uit wil sluiten,<br />
toch is exclusie de dagelijkse realiteit. Een<br />
aanzienlijke groep heeft extra ondersteuning nodig<br />
bij het leren en een kleine groep is aangewezen op<br />
gespecialiseerd onderwijs, daar weten wij bij i<strong>HUB</strong><br />
alles van.<br />
En hoe goed onze scholen ook zijn. Hoe liefdevol en begripvol<br />
we onze voorzieningen ook opbouwen. Hoe fantastisch het<br />
ook is dat leerlingen eindelijk écht gezien worden. Het is<br />
ook een systeem waarin leerlingen buiten het reguliere<br />
systeem zijn geplaatst. Op plaatsen waar, ondanks al het<br />
goede dat elke dag gebeurt, het onderwijsaanbod minder<br />
rijk is en met beperktere diplomaperspectieven. Niet zelden<br />
moeten kinderen ook lang reizen, met sociale exclusie in<br />
hun woonomgeving tot gevolg. Het brengt mij niet zelden<br />
in een moeilijke gewetensstrijd.<br />
Terug naar de opdracht van inclusie. Naast dat we het willen,<br />
is het iets dat moet. Iedere school is namelijk al verplicht<br />
om alle leerlingen onderwijs te geven. Ook Nederland heeft<br />
hier in 2016 voor getekend in het Verdrag voor de Rechten<br />
van een mens met een handicap. In 2014 zijn we al gestart<br />
met de samenwerkingsverbanden en in 1994 hebben we<br />
voor deze richting getekend in het Salamanca Statement.<br />
Nu heeft de VN Commissie aan Nederland gevraagd een<br />
strategie uit te werken om ons duale onderwijssysteem<br />
te beëindigen. In het najaar komt het ministerie met een<br />
routekaart naar inclusief onderwijs in 2035.<br />
Net als veel collega’s in het regulier onderwijs vragen ook<br />
veel collega’s binnen onze organisatie zich af: hoe moet dat<br />
dan met onze leerlingen? We kennen en voelen allemaal de<br />
argumenten tegen het realiseren van inclusie. Argumenten<br />
die ook vaak terecht zijn gezien de huidige situatie. De te<br />
grote klassen in voor onze leerlingen onoverzichtelijke<br />
scholen, te weinig expertise en geen aandacht. Maar deze<br />
argumenten gaan uit van de veronderstelling dat de huidige<br />
situatie zo blijft. Dus is er een shift nodig in dit paradigma:<br />
we moeten het niet vanuit de huidige werkelijkheid bekijken,<br />
hoe lastig dat ook is.<br />
De Vlaamse schrijver, orthopedagoog en onderzoeker<br />
Beno Schraepen schrijft in zijn boek Excluses over wat<br />
uitsluiting doet met mensen. Maar ook over alle excuses<br />
die voor inclusie worden gebruikt; de voorwendselen om<br />
iemand te excluderen en inclusie te weigeren. Voor inclusie<br />
in het onderwijs gebruikt hij een simpele formule: inclusief<br />
onderwijs = goed onderwijs + passende ondersteuning.<br />
Dat betekent dus niet dat iedereen hetzelfde moet doen,<br />
maar dat we in één en dezelfde omgeving perspectief<br />
moeten bieden aan alle kinderen. In deze gedachte hoeft<br />
gespecialiseerd onderwijs ook helemaal niet te verdwijnen.<br />
In tegendeel zelfs. Wel zouden we het meer moeten<br />
loskoppelen van de huidige plek en plaats. Letterlijk omdat<br />
de scholen nu vaak op een andere plaats staan en in<br />
het stelsel omdat ze anders worden gefinancierd en aan<br />
andere eisen moeten voldoen . Hierdoor blijven we kijken<br />
en denken in wij en zij.<br />
“Wij zijn en blijven de<br />
liefdevolle experts”<br />
Om goed onderwijs vorm te geven én dat te blijven doen<br />
voor onze leerlingen, zijn wij een enorm belangrijk onderdeel<br />
in die passende ondersteuning. Om hen te helpen in die<br />
grote onoverzichtelijke scholen in die onoverzichtelijke<br />
maatschappij. In een kleine groep apart of met extra<br />
ondersteuning in een grote groep. Met onze expertise en<br />
liefdevolle aandacht. Om ze zo voor te bereiden dat ze niet<br />
aan de zijlijn blijven staan maar écht mee kunnen doen in<br />
een maatschappij die dat van hen vraagt. Het onderwijs is<br />
het begin en de motor voor een inclusievere samenleving<br />
en wij zijn en blijven de liefdevolle experts!<br />
40<br />
41
Marjolein Stam<br />
40 jaar<br />
directeur Educatief Centrum<br />
Favoriete nummer:<br />
Boomdabash en Annalisa – Tropicana<br />
‘Met lef, doorzettingsvermogen<br />
en commitment kom je ver’<br />
In de negentien jaar dat Marjolein Stam werkzaam is<br />
binnen i<strong>HUB</strong> ontwikkelt zij zich van groepsdocent naar<br />
Intern Begeleider (IB’er) naar directeur van het Educatief<br />
Centrum (EC). Het afgelopen jaar doorliep Marjolein<br />
succesvol de opleiding Schoolleider basisbekwaam<br />
dankzij een intensief leerwerktraject.<br />
‘Ik ben dankbaar voor het vertrouwen. En nee, dat zeg ik<br />
niet om te slijmen,’ lacht Marjolein.<br />
‘i<strong>HUB</strong> stimuleert de persoonlijke groei van werknemers via<br />
studiedagen, ons online trainingsprogramma e-wise en<br />
het persoonlijk studiebudget. De vraag: ‘Wat doe jij voor<br />
jouw ontwikkeling?’ komt in ieder gesprek tussen mij en<br />
mijn medewerkers terug. Ik ben een doorzetter. Ik overwin<br />
hobbels en geef niet op. Ik vind dat ik daarin een voorbeeld<br />
ben voor leerlingen en medewerkers. Een nieuwe baan,<br />
een stageplek of het afronden van een studie, het komt<br />
nooit zomaar aanwaaien. Een leidinggevende die puzzelt<br />
en kijkt waar mogelijkheden liggen, dat wil ik zijn voor mijn<br />
team, net zoals mijn regiomanager dat was voor mij. Hij zei<br />
steeds: “Jij kunt dit, ga ervoor!”<br />
Tot vorig jaar werkte ik als IB’er op het EC. Als mijn<br />
voorganger Leon was gebleven had ik het nog jaren<br />
gedaan. Ik had plezier in mijn werk, het was een mooie<br />
combinatie van leerlingbegeleiding en managementondersteuning.<br />
Ik ben dan ook langzaam in deze<br />
functie gegroeid. Een nieuwe scholingspartner voor ons<br />
binnenvaartschip? Ons nieuwe terras? De barista-opleiding?<br />
Het waren initiatieven van mij. Dingen regelen, dat vind ik<br />
leuk. Ik vroeg mijn locatiemanager daarom toestemming<br />
voor het volgen van de schoolleidersopleiding. Ik kreeg<br />
groen licht. “Wij zien potentie in jou” zei hij.<br />
Met nog één kwart van de opleiding in het vooruitzicht<br />
kondigde Leon zijn vertrek aan. Toen keek het team naar<br />
mij: “Je gaat het toch zeker wel doen hé? Wij voelen ons<br />
veilig bij jou, wij willen iemand van binnenuit.” Ik voelde<br />
mij daardoor gesteund om te solliciteren. Tegelijkertijd<br />
nam ik als ad-interim alle taken als schoolleider over. De<br />
sollicitatieprocedure was pittig. Ik moest, net zoals alle<br />
andere kandidaten, gewoon de route doorlopen. Dat<br />
wilde ik ook. Ik wilde zeker weten dat ik de juiste persoon<br />
was voor deze functie. Ik heb, samen met het team, een<br />
meerjarig beleidsplan gemaakt en dat gepresenteerd<br />
aan de sollicitatiecommissie. We hebben het plan kritisch<br />
bekeken en steeds stilgestaan bij de vraag: hoe gaan wij<br />
hier als team aan werken? Ik ga hier echt voor en werk hard,<br />
dat heb ik op deze manier aan iedereen laten zien. Mijn<br />
sollicitatie viel samen met het afronden van de opleiding.<br />
Nu achteraf denk ik wel eens: ‘Hoe heb ik dat allemaal<br />
‘Mijn gezin keek<br />
zondagavond gezellig<br />
samen tv terwijl ik bikkelde<br />
in mijn werkkamer.’<br />
gedaan?’ De combinatie gezinsleven, studie, nieuwe baan,<br />
mijn paard en druk sociaal leven, het was zwaar. Mijn gezin<br />
keek zondagavond gezellig samen tv terwijl ik bikkelde in<br />
mijn werkkamer.<br />
Ik ben dyslectisch én ik heb ADHD. Beiden zijn onhandig<br />
als je studeert. Ik had vooral moeite met het lezen van de<br />
teksten. Mijn maatje filterde de studiestof: ‘Dit moet je echt<br />
lezen, dat kun je laten zitten’ zei hij. Dat was een enorme<br />
steun. Daarentegen ben ik in de lessen echt een spons. Ik<br />
schrijf mee, stel vragen en zo neem ik toch alle informatie<br />
op. De studie bestond uit theorie en praktijkopdrachten.<br />
Zo moest ik mijzelf filmen tijdens vergaderingen en<br />
coachingsgesprekken. Die beelden kijk je terug en daarop<br />
reflecteer je. Ik zag er tegenop, maar het bleek helpend. Ik<br />
leer door terugkijken en interactie merk ik.<br />
De basisopleiding is voldoende als je schoolleidersambitie<br />
hebt, maar eenmaal werkend als eindverantwoordelijke is<br />
meer nodig. Wat is je visie op onderwijs? Hoe bouw je een<br />
team? Ik vond dat ik meer kennis nodig had. Daarom volg<br />
ik nu de opleiding Schoolleider vakbekwaam. Thuis vinden<br />
ze dat goed. “Veel plezier!” zeiden ze. Wel volg ik de seminar<br />
versie zodat ik vaker thuis ben.<br />
Ik heb een kans gevraagd en die is mij gegund. Daar<br />
ben ik dankbaar voor. Zo’n kans gun ik iedereen. Met lef,<br />
doorzettingsvermogen en commitment kom je ver. Ik zeg<br />
tegen iedere nieuwe leerling: Wil jij hier zijn? Gun jij jezelf<br />
deze kans? Wij zijn een school voor Voortgezet Speciaal<br />
Onderwijs (VSO). Onze jongeren zijn de drop-outs van de<br />
drop-outs. Lukt het nergens meer? Dan kom je naar hier.<br />
Wij denken in kansen. Iedereen die hier rondloopt, van<br />
leerling tot docent tot schoonmaker, is een schakel in het<br />
succes van onze jongeren. Het is prachtig daar onderdeel<br />
van te zijn.’<br />
42<br />
43
Ciaran Mudde<br />
20 jaar<br />
invalkracht Bergse Bos<br />
Favoriete nummer:<br />
Miss K8 - The Last Spartan<br />
Waarom Ciaran vindt<br />
dat die afwas best even<br />
kan wachten<br />
Interview ervaringsdeskundige<br />
“Als je met kinderen werkt, moet je een<br />
band hebben. Anders gaat het niet<br />
werken, zo simpel is het,” aldus de<br />
twintigjarige invalkracht Ciaran Mudde.<br />
En hij weet heel goed waar hij over<br />
praat. Want hij werd zelf op zijn elfde<br />
jaar uit huis geplaatst samen met zijn<br />
jongere broer. In de anderhalf jaar dat<br />
zij niet thuis konden wonen, hebben zij<br />
op een aantal gesloten, besloten en<br />
open groepen van Horizon gezeten.<br />
Inmiddels woont Ciaran op zichzelf, heeft een<br />
diploma mbo sociaal cultureel werk - gespecialiseerd<br />
pedagogisch medewerker en is net gestart met<br />
hbo-verpleegkunde. Nu werkt hij als invalkracht bij<br />
Bergse Bos in Rotterdam op een aantal groepen<br />
met kinderen onder de twaalf jaar. Dezelfde<br />
groepen waar hij zelf zat als kind. Hij weet als geen<br />
ander hoe belangrijk één op één momenten zijn<br />
tussen een begeleider en een kind. Tijd dat je even<br />
samen bent, het liefst weg van de groep.<br />
Hij vertelt waarom begeleiders daar prioriteit aan<br />
moeten geven.<br />
Hoe kwam je zelf bij Horizon terecht?<br />
Toen het thuis niet meer ging door de vechtscheiding van<br />
mijn ouders, zijn mijn broertje en ik uit huis geplaatst. Ik<br />
was elf jaar en mijn broertje tien. We kwamen eerst terecht<br />
in een crisisopvang in Hoek van Holland. Daarna gingen<br />
we naar een christelijke instelling. Prima als je gelooft, daar<br />
heb ik alle respect voor, maar je moet mij niet dwingen.<br />
En zo voelde dat wel. Dus ik ging me verzetten, werd ook<br />
agressief. Zo kwam ik weer in Hoek van Holland terecht.<br />
Daar mochten mijn broer en ik niet op de groep waar we<br />
eerst zaten, ik moest naar de groep waar hij had gezeten<br />
en hij naar die van mij. Dat vonden we zo onredelijk, dat<br />
we op de dijk zijn gaan zitten, tien meter voor de ingang.<br />
Het werd gezien als weglopen. We zijn door de politie<br />
opgehaald en naar de Vaart in Sassenheim gestuurd,<br />
een gesloten instelling voor jongeren van zestien jaar en<br />
ouder op het complex van de jeugdgevangenis. (red.: deze<br />
locatie is inmiddels gesloten). Daar hoorden wij natuurlijk<br />
helemaal niet te zitten, als jongens van tien en elf tussen die<br />
jongens die veel ouder waren. De deuren van de kamers<br />
gingen om 22:00 op slot. Daarna zat je opgesloten tot 7:00<br />
de volgende ochtend en in het weekend nog langer. En als<br />
er een groot alarm ging en medewerkers van jouw groep<br />
op een andere moesten ondersteunen, werden wij op onze<br />
groep ingesloten. Je kunt je voorstellen dat dit traumatisch<br />
is voor iedere jeugdige, maar al helemaal voor kinderen<br />
van onze leeftijd. Daarbij zijn er incidenten geweest die<br />
wij als jonge kinderen niet hoorden te zien. Heel heftig. We<br />
hebben er twee weken gezeten. Daarna gingen we naar de<br />
crisisopvang en werd gekeken wat volgens hen de juiste<br />
plek was. Voor mij werd dit een besloten groep op Bergse<br />
Bos. Uiteindelijk heb ik daar op vier verschillende groepen<br />
gezeten. In totaal ben ik anderhalf jaar uithuisgeplaatst<br />
geweest voor ik weer naar huis kon.<br />
Wat wil jij vanuit jouw ervaring<br />
aan de andere begeleiders meegeven?<br />
Kijk naar het kind, niet naar zijn problemen. Hij of zij heeft<br />
er niet om gevraagd om daar te zijn. Bouw een band op<br />
met het kind, ook al vind je het gedrag soms vervelend.<br />
Zoek naar de gebruiksaanwijzing, die had ik ook. Door mijn<br />
autoritaire vader kon ik heel slecht met autoriteit omgaan.<br />
Als iemand zei wat ik moest doen, werd ik boos. Op een<br />
44<br />
45
‘Kijk naar het kind, niet naar zijn<br />
problemen. Hij of zij heeft er niet<br />
om gevraagd om daar te zijn.’<br />
bepaalde groep botste ik met bijna alle groepsleiding.<br />
Ik had geen klik met mijn mentor, geen klik met de<br />
schaduwmentor en geen klik met de andere groepsleiding.<br />
Dat was heel moeilijk.<br />
Wanneer had je wel een klik en waar lag dat aan?<br />
Dat was op een groep met jongere kinderen. Ondanks dat<br />
ik daar de oudste was, waren dat de ‘beste’ acht maanden<br />
van mijn uithuisplaatsing. Dat kwam vooral door de band<br />
met de begeleiding. We startten niet zo lekker. Op de eerste<br />
dag werd mijn radio afgepakt. Dat vond ik raar want ik ben<br />
gewoon gewend om muziek aan te hebben op mijn kamer.<br />
Dus toen ik mijn mentor zag, zei ik: “ik ga dat ding gewoon<br />
terugkrijgen, hoe interesseert me niet.” Hij werd niet boos,<br />
ik merkte juist dat hij heel erg open stond voor mij. Hij was<br />
betrouwbaar, hield zich altijd aan zijn woord. Ik kreeg die<br />
radio terug. Ik heb met hem hele goede gesprekken gehad.<br />
Ik heb nu nog contact met hem.<br />
Heb je meer voorbeelden?<br />
Gelukkig wel. Er was bijvoorbeeld een invalkracht waar<br />
ik mee kon praten als de andere kinderen op bed lagen.<br />
Zij kwam uit dezelfde woonplaats en had ook gescheiden<br />
ouders. Daar konden we goed over praten. En toen ik in<br />
Sassenheim zat, was ze een keer veel te vroeg voor haar<br />
dienst. Ik heb mijn skates aangetrokken en we zijn samen<br />
naar Leiden geskatet. In die nare situatie, was dat voor mij<br />
heel waardevol. Een beetje warmte, connectie en weg van<br />
de groep. Want ik wilde daar helemaal niet zitten.<br />
Weten de kinderen dat jij zelf hier hebt gezeten?<br />
Ja daar ben ik heel open over. Eén jongen wil daar van<br />
alles over weten. Vraagt: “Hoe was het voor jou toen? En<br />
heb jij ook weleens stoute dingen gedaan?” dan zeg ik: “Ja<br />
natuurlijk, ik heb ook weleens gespijbeld of ruzie gemaakt.”<br />
De kinderen denken dat wij ons allemaal altijd netjes aan<br />
de regels houden. Een stukje van je achtergrond delen<br />
geeft vertrouwen. Ik vind dat je altijd iets van jezelf bloot<br />
moet leggen. Het is geven en nemen. Je kunt niet alleen<br />
van het kind verwachten dat hij jou alles vertelt als je zelf<br />
niets deelt.<br />
Heeft ieder kind iemand waarmee het klikt?<br />
Op mijn vaste invalgroep in ieder geval wel. Het helpt als er<br />
iets gemeenschappelijks is. Dat kan cultuur zijn maar ook<br />
een hobby. Zo is er een collega die van tuinieren houdt en<br />
een jongen op de groep die daar veel interesse in heeft.<br />
Nu werken ze samen regelmatig in de tuin. Een kind kan<br />
ook een klik hebben met een invalkracht. Want soms<br />
is het makkelijker om iets leuks te doen als je nog geen<br />
geschiedenis samen hebt en er minder wrijving is.<br />
Hoe ben jij zelf als begeleider?<br />
Ik ben heel makkelijk, er mag veel. Maar als ze erg<br />
vervelend doen ben ik heel moeilijk. Dan hamer ik op de<br />
groepsregels. Ik ben duidelijk, ik weet uit ervaring dat dat<br />
vertrouwen geeft. Bijvoorbeeld met bedtijden. Als een kind<br />
zich goed gedraagt in het weekend, mag hij of zij een half<br />
uur later naar bed. Dat moet je niet eerst toezeggen en dan<br />
terugdraaien. Dan gaat een kind in de weerstand. Als het<br />
even kan, neem ik een kind mee om even wat leuks te doen<br />
buiten. Helemaal in het weekend, want ik weet hoe naar<br />
het is om op een groep te moeten blijven, zeker als de rest<br />
met verlof is.<br />
Heb je tips?<br />
Pak je moment, het hoeft niet meteen een grootse activiteit te<br />
zijn. Een kind iets langer op laten blijven zodat je even samen<br />
bent of een half uurtje wandelen kan al zoveel verschil maken.<br />
Die afwas kan echt wel even wachten.<br />
46<br />
47
Nieuw pleegzorg model<br />
Marylou Apfel<br />
‘Ik ben 46 en werk als<br />
gedragswetenschapper bij<br />
i<strong>HUB</strong>. Ik lees en sport<br />
graag. Ik speel gitaar. Als ik<br />
Road trippin’ van The Red<br />
Hot Chilipeppers hoor ben<br />
ik weer even terug in mijn<br />
kleine camper waar ik deze<br />
zomer mee rondtrok.<br />
Heerlijk.’<br />
Harrie Janssen<br />
‘Ik ben 58 jaar. Ik werk bij<br />
i<strong>HUB</strong> als projectleider<br />
Mockingbird en<br />
pleegzorgwerker. In mijn<br />
vrije tijd doe ik aan<br />
volleybal en fietsen. Mijn<br />
liedje voor 2022? I still<br />
haven’t found what i’m<br />
looking for van U2. Ik speel<br />
sinds kort Ukelele en dit<br />
nummer, drie akkoorden<br />
groot, kan ik al spelen.’<br />
Harrie: ‘Pleegzorg bezorgt pleegouders en pleegkinderen<br />
een vreemd gevoel van eenzaamheid. Pleegouders voelen<br />
zich vaak onbegrepen en pleegkinderen herkennen<br />
zichzelf niet in de families om hen heen. Als pleegouders<br />
en pleegkinderen elkaar ontmoeten -dat zien wij ook in<br />
trainingen- is er direct herkenning. Aan Mockingbird is<br />
behoefte, daar ben ik van overtuigd.’<br />
Marylou: ‘Wij zoeken pleegouders die dicht bij elkaar wonen<br />
zodat zij elkaar, ook praktisch gezien, kunnen helpen. En<br />
wij verwachten commitment. Lid zijn van een Mockingbirdnetwerk<br />
is niet vrijblijvend. We verwachten echt dat iedereen<br />
maandelijks meedoen aan de activiteit bijvoorbeeld.’<br />
Marylou: ‘Als projectgroep gingen wij op training in Seattle.<br />
Daar hebben we een enorme basis gelegd. We zijn nog<br />
enthousiaster geworden over Mockingbird. We kunnen<br />
heel fijn samenwerken. Het model is niet eenvoudig in te<br />
voeren. Het vergt best wat werk, het model an sich is aan<br />
de buitenkant wel betrekkelijk eenvoudig.’<br />
Harrie: ‘De beslommeringen van het werk bleven die<br />
trainingsweek achter in Nederland. Ondergedompeld in<br />
het gedachtegoed zaten wij als projectgroep in een bubbel.<br />
Ik kreeg echt het gevoel: zo zou het moeten zijn voor álle<br />
pleegouders en pleegkinderen. Het samenzijn met collega’s<br />
was leuk. Echt een cadeautje. Er is geen wanklank gevallen.<br />
Veilig opgroeien<br />
onder Mockingbird’s<br />
vleugels<br />
‘Pleegkinderen groeien<br />
meestal op in verbrokkelde<br />
netwerken. Dit model zet<br />
daar de warmte van een<br />
steunend netwerk tegenover.’<br />
Harrie: ‘In een hub home zijn altijd twee bedden beschikbaar.<br />
Als logeerpartij voor de leuk, maar ook als er een time-out<br />
Het doel van pleegzorg -perspectief bieden op een veilige<br />
plek in een ongedeelde wereld- sluit naadloos aan op het<br />
Mockingbirdmodel.’<br />
Marylou: ‘Die ongedeelde wereld, daar krijgen wij vaak<br />
vragen over. Het model vraagt namelijk om een rol voor<br />
de ouders. Dat is lastig, zeker bij conflicten tussen ouders<br />
en pleegouders. Wij geloven dat Mockingbird bijdraagt aan<br />
een positief contact tussen beiden. Als het contact tussen<br />
ouders en pleegouders stroef verloopt bijvoorbeeld kan de<br />
bezoekregeling plaatsvinden in het hub home.’<br />
nodig is. Als het thuis niet gaat wil je één ding absoluut<br />
niet, namelijk het kind verplaatsen naar een onbekende<br />
Harrie: ‘Het contact versterken tussen ouders, pleegouders<br />
omgeving. Hoe mooi is het als het kind en de ouders even<br />
en de kinderen zit in de ideologie van het model. Wij willen<br />
kunnen bijkomen terwijl het kind in de bekende omgeving<br />
dat uiteraard ook. In een Mockingbird-netwerk is plek voor<br />
i<strong>HUB</strong> start in december 2022, als eerste pleegzorgorganisatie<br />
in Nederland, met het Mockingbird-pleegzorgmodel.<br />
Marylou en Harrie, lid van de projectgroep, zijn enthousiast:<br />
‘In deze tijd waar iedereen een mening lijkt te hebben over de<br />
jeugdzorg geeft Mockingbird ons positieve energie.’<br />
van het hub home verblijft? Er zijn verhalen bekend van<br />
pleegkinderen die verhuisden binnen de constellatie omdat<br />
zij zich in een ander pleeggezin meer thuis voelden. Dat is<br />
toch prachtig? Het netwerk wat er al is, dat blijft bestaan.’<br />
Marylou: ‘Bij belangrijke beslissingen zoals bijvoorbeeld<br />
een verhuizing volgen mij in principe het plan wat bedacht<br />
iedereen. Anders dan bijvoorbeeld netwerkbijeenkomsten<br />
van de Nederlandse Vereniging voor Pleeggezinnen (NVP)<br />
en facebookgroepen -beiden gericht op pleegouders- is er<br />
aandacht voor de kinderen én voor hun ouders.’<br />
Marylou: ‘Er is in Nederland ook meer ruimte voor de ouders.<br />
Amerikaanse pleegkinderen worden vaak geadopteerd,<br />
is door het netwerk. Wij coachen, adviseren en luisteren. Zo<br />
bezoekregelingen vervallen. Daar is in Nederland geen<br />
benutten wij de kracht van het netwerk. Uiteraard wegen<br />
sprake van.’<br />
Pleeggezinnen versterken door onderlinge steun, dat is het idee achter het Amerikaanse pleegzorgmodel<br />
Mockingbird. Vijf tot tien pleeggezinnen vormen samen een netwerk (constellatie) die elkaar met raad en<br />
daad ondersteunt. De leden ziet elkaar maandelijks. Een koppel ervaren pleegouders fungeert als pater<br />
en mater familias. De deuren van hun woning (hub home) staan open. Gaat het thuis even niet lekker?<br />
Dan kan het pleegkind namelijk in het hub home logeren.<br />
wij het belang van de ouders en nemen we dat mee in het<br />
plan. Het is belangrijk dat ouders het plan begrijpen en<br />
daar ook achter staan.’<br />
Harrie: ‘Om te mogen werken met dit model hebben wij<br />
een lang traject van certificering en training achter de rug.<br />
Harrie: ‘We willen de verbondenheid tussen kind en<br />
ouders behouden. Een derde van de pleegzorgplaatsingen<br />
is vrijwillig, dan is er sowieso vaker overleg nodig. Een<br />
logeerpartijtje bijvoorbeeld kan niet zonder toestemming. -><br />
En we zijn er nog niet. Pas in november <strong>2023</strong> gaan wij op<br />
examen. We willen natuurlijk slagen met een negen haha!’<br />
48 49
‘Achteraf geïnformeerd worden,<br />
dat is wennen voor iedereen.’<br />
‘Onze pleegkinderen<br />
moeten kunnen zwemmen’<br />
Titel titel titel<br />
Marylou: ‘Als het netwerk start gaan er een heleboel vragen<br />
komen. Pleegouders gaan iets vinden van elkaars opvoedstijl<br />
bijvoorbeeld. Hoe gaat iedereen daarmee om? Op papier is<br />
er aan ieder netwerk één pleegzorgwerker verbonden, in de<br />
praktijk merken we nu dat pleegzorgwerkers en gezinnen<br />
geen afscheid van elkaar willen nemen. Zij werken vaak al<br />
jaren samen. Ook daar moet een oplossing voor komen.’<br />
Harrie: ‘De functie hub-pleegouder en hub-pleegzorgwerker<br />
bestaan nog niet in Nederland. Dat vraagt dus ook iets<br />
van de organisatie. Als wij meer verantwoordelijkheid<br />
leggen bij de gezinnen doen wij als organisatie een stapje<br />
terug. Achteraf geïnformeerd worden, dat is wennen voor<br />
iedereen. Interview ons alsjeblieft volgend jaar rond deze<br />
tijd nog een keer. Dan delen wij graag onze ervaringen.’<br />
Een spotvogel als naamgever?<br />
Een Mockingbird is een zogeheten<br />
spotvogel. Hij imiteert de zang van<br />
andere vogels en maakt hier een<br />
eigen lied van. Ook pleegouders,<br />
ouders en kinderen in het netwerk<br />
kijken, luisteren en imiteren.<br />
Zo leren zij van elkaar.<br />
Meer weten?<br />
Scan de QR-code<br />
Marylou: ‘Hopelijk kunnen we dan ook zeggen dat er meer<br />
constellaties startten. Het animo is groot, maar wij lopen<br />
ons eigen tempo. Voordat we uitbreiden willen we alles<br />
uitdenken, ervaren en evalueren.’<br />
Harrie: ‘Weet je waar ik wel eens van droom? Dat we<br />
rondom gezinnen met complexe problematiek een<br />
Mockingbird-netwerk bouwen zodat uithuisplaatsingen<br />
worden voorkomen. Weet je, in de Jeugdzorg doen we best<br />
veel dingen die moeten. Registreren bijvoorbeeld, dat doe je<br />
gewoon. Dit project is anders. Er zit alleen maar positiviteit,<br />
energie en motivatie in.’<br />
Marylou: ‘Plaatsing in een pleeggezin betekent voor<br />
kinderen afscheid nemen van spullen, huisdieren, maar ook<br />
van bepaalde mensen. Pleegkinderen groeien meestal op<br />
in verbrokkelde netwerken. Dit model zet daar de warmte<br />
van een steunend netwerk tegenover.’<br />
Miranda is<br />
de eerste hub<br />
home ouder van<br />
Nederland. Samen<br />
met haar man<br />
Ron gaat zij zich<br />
actief inzetten<br />
om de eerste<br />
Mockingbird<br />
constellatie<br />
tot een succes<br />
te maken.<br />
Mockingbird is<br />
een succesvol<br />
pleegzorgmodel<br />
uit Amerika waarin<br />
pleeggezinnen<br />
samen een<br />
netwerk vormen.<br />
Favoriete nummer:<br />
Ezra – Anyone<br />
for you<br />
‘Belangrijk nieuws deze week. De<br />
satellietgezinnen zijn definitief!<br />
De vijf satellietgezinnen die met<br />
ons zijn gematcht, zijn ingelicht dat<br />
ze mogen aansluiten in de eerste<br />
Mockingbirdconstellatie. En wij<br />
hebben met hen kennisgemaakt.<br />
Hoe leuk is dat! Het liefst zou ik ze<br />
op korte termijn alweer willen<br />
spreken. De pleegouders hadden<br />
veel vragen aan ons, maar wij zijn<br />
natuurlijk ook erg nieuwsgierig<br />
naar hen en kijken uit naar de<br />
vervolgkennismaking.’<br />
‘De projectgroep uit Amerika (ja,<br />
die komen speciaal voor de start<br />
naar Nederland) heeft inmiddels<br />
een uitnodiging van ons ontvangen.<br />
Agenda’s van alle betrokkenen zijn<br />
diverse keren doorgespit en we hebben<br />
een week geprikt in november voor de<br />
allereerste Mockingbird bijeenkomst, of<br />
de “lancering” zoals dat blijkbaar heet.<br />
We zetten al onze energie in om er een<br />
prachtige week van te maken. Noor - de<br />
Mockingbird-pleegzorgbegeleider<br />
van<br />
deze eerste constellatie - heb ik afgelopen<br />
maanden geregeld horen zeggen: “Ik ben<br />
zo blij dat het steeds concreter wordt,<br />
fijn dat we echt gaan beginnen”. Daarmee<br />
verwoordde zij precies wat de rest van de<br />
projectgroep dacht.’<br />
‘Afgelopen dinsdagavond zijn mijn<br />
partner Ron en ik gestart met de cursus<br />
Training voor opvoeders en zorgen<br />
voor getraumatiseerde kinderen. In zes<br />
avonden krijgen we handvatten hoe om<br />
te gaan met trauma en leren we wat de<br />
invloed is van trauma op kinderen. Heel<br />
waardevol om mijn vaardigheden en<br />
technieken verder te ontwikkelen zodat<br />
ik straks beter weet hoe ik ermee om kan<br />
gaan en zo de stress van het opvoeden<br />
te verminderen. Horizon Pleegzorg doet<br />
er alles aan om ons als ‘hub home’ goed<br />
voor te bereiden op wat er komen gaat.’<br />
‘Over zorgvuldigheid gesproken: niet alle<br />
geïnteresseerde pleeggezinnen die op<br />
de informatieavond van Mockingbird<br />
aanwezig waren, hebben een plekje<br />
kunnen krijgen in de eerste constellatie.<br />
Ik zal toelichten waarom. Op ons erf is<br />
genoeg ruimte om te spelen, maar er is<br />
ook veel water in de vorm van vijvers en<br />
sloten. Diepe, modderige sloten. Bij het<br />
matchen van de gezinnen is dus goed<br />
gekeken of de pleegkinderen al kunnen<br />
zwemmen. Een van de pleegkinderen is<br />
nog jong en heeft geen zwemdiploma,<br />
heel erg jammer want daardoor<br />
kan dit gezin niet aansluiten bij onze<br />
constellatie. Hopelijk in de toekomst<br />
wel bij een volgende. Bij het maken van<br />
de vele keuzes, staat zorgvuldigheid<br />
voorop. Of, zoals de Amerikanen zeggen:<br />
safety first.’<br />
Blog<br />
50 51
‘Ik heb mijn<br />
dochter thuis.<br />
Waar ze hoort.’<br />
Moeder Bianca over de impact van Gezin Totaal<br />
Afgelopen januari staan een politieauto en<br />
ambulance voor het huis van Bianca. ‘Mijn dochter,<br />
toen twaalf jaar oud, dreigde zichzelf iets aan<br />
te doen. Een van de agenten vroeg aan mij:<br />
“Mevrouw, wat wilt u dat wij doen?” Ik schreeuwde<br />
dat ik het echt niet meer wist. Na veertien jaar<br />
tevergeefs om hulp vragen was ik óp. Totaal op.’<br />
De gezinsleden vonden elkaar terug dankzij<br />
interventie van Gezin Totaal.<br />
Ik begrijp het heel goed als jullie hen weghalen. Wat ben ik<br />
voor een moeder? Mijn dochter was vooral boos. Via appjes<br />
en social media heeft ze mij van alles toegewenst. De hele<br />
wereld moest weten wat een waardeloze moeder ik was.’<br />
Bianca heeft weinig vertrouwen in hulpverlening, maar<br />
via i<strong>HUB</strong> doet ze al snel positieve ervaringen op. ‘Als mijn<br />
dochter mij belde en uitschold werd ze door de groepsleiding<br />
aangesproken. “Vind je dit een goede oplossing?” vroegen<br />
ze dan. Hierdoor voelde ik mij gesteund.’<br />
Gezin Totaal<br />
52<br />
Bianca<br />
is met haar gezin<br />
behandeld volgens<br />
Gezin Totaal<br />
Favoriete nummer:<br />
Floor Janssen – Winner<br />
Bianca is getrouwd, werkzaam in de gehandicaptenzorg<br />
én moeder van een dochter en zoon. Dochter is bekend<br />
met autisme en woedeaanvallen, zoon is licht verstandelijk<br />
beperkt (LVB) en heeft lichamelijke handicaps. ‘Mijn<br />
kinderen begrepen elkaar totaal niet. Wiebelen, praten<br />
of geluid maken lokte agressie uit bij mijn dochter. Mijn<br />
zoon snapte dat niet. Hen alleen laten in één ruimte? Dat<br />
was onmogelijk. Ik stond hierdoor altijd ‘aan’. Klaar om te<br />
sussen en te beschermen.’<br />
Na de escalatie in januari, gaat haar dochter tijdelijk naar<br />
een crisisopvang. Een plek waar ze uiteindelijk ruim zeven<br />
weken blijft. Bianca: ‘Die eerste dagen huilde ik non-stop.<br />
Je eigen kind wegsturen? Dat doe je toch niet? Ik zei tegen<br />
onze hulpverleners: Ik kan mijn eigen kinderen niet aan.<br />
Wat thuis kan, doen we thuis is een kernwaarde van i<strong>HUB</strong>.<br />
Bianca: ‘Dat werd direct na opname ingezet. De zwemlessen<br />
van mijn dochter bijvoorbeeld, die gingen gewoon door. Ik<br />
haalde haar elke woensdag op en in de weekenden was ze<br />
thuis. Jouw opname is tijdelijk, je mag weer naar huis. Ik laat<br />
je niet vallen. Dat heb ik steeds tegen mijn dochter gezegd.’<br />
Het eerste weekend thuis was spannend. Bianca was bang<br />
voor escalatie. ‘Een groepsleider bood aan mijn dochter op<br />
te halen mocht het mis gaan. Dat stelde mij gerust.’<br />
Gezin Totaal wil uithuisplaatsingen voorkomen. Soms is een<br />
tijdelijke uithuisplaatsing nodig, dan wordt er gewerkt aan<br />
de terugkeer naar huis. Bianca reageert sceptisch wanneer<br />
ze wordt gevraagd mee te doen aan het programma.<br />
‘Ik had er niet veel vertrouwen in, we hadden al zoveel<br />
53
‘Wij luisterden<br />
slecht en<br />
stelden geen<br />
vragen.<br />
Uit de<br />
observaties<br />
bleek dat dit<br />
tussen ons<br />
vaker<br />
gebeurde.’<br />
geprobeerd. Toch stemde ik in. Wat had ik te verliezen?’ Het programma start<br />
met de gezinsweek. Bianca, haar man en de kinderen logeren een week op een<br />
boerderij. i<strong>HUB</strong>-medewerkers observeren hen en geven opdrachten. Bianca:<br />
‘Die eerste dag moesten we bekertjes stapelen. Mijn dochter stond in de keuken<br />
en maakte een bouwwerk. Aan ons, zittend in de woonkamer, legde zij uit hoe<br />
wij haar toren moesten nabouwen. Dit mislukte compleet. Mijn dochter was<br />
onduidelijk in haar uitleg en wij? Wij luisterden slecht en stelden geen vragen. Uit<br />
de observaties bleek dat dit tussen ons vaker gebeurde. Die simpele opdracht<br />
gaf inzicht in onze reactiepatronen.’<br />
Gezin Totaal focust zich op het hele gezin, niet alleen op het kind. Daardoor doen<br />
ook ouders nieuwe inzichten op. Bianca: ‘Prikkels die een woedeaanval uitlokten<br />
wilde ik altijd voorkomen. Dit deed ik door alles van mijn dochter over te nemen.<br />
Ze kreeg van mij nul ruimte zichzelf te ontwikkelen. Gevolg? Ze werd onzeker.<br />
Dacht dat ze niets kon. En mijn zoon kreeg weinig aandacht, hij moest zich altijd<br />
aanpassen.’ Een wandeling door de tuin met een ambulant begeleider levert<br />
Bianca nog iets op. ‘Ik bleek al twaalf jaar nooit meer iets voor mijzelf te doen.<br />
Na de logeerweek heb ik weer wat hobby’s opgepakt.’<br />
Na de gezinsweek gaat het hele gezin naar huis. ‘Sindsdien krijgen we twee keer<br />
per week ambulante hulp. We hebben allemaal onze eigen hulpverlener. Een<br />
eigen praatpaal. Dat is fijn.’ Ook volgt het gezin trainingen. ‘Die trainingsdagen<br />
zijn in het weekend. Mijn dochter spreekt liever met vriendinnen af dan dat ze<br />
met ons meegaat. Toch heeft ze nog nooit afgezegd. Iets wat ze bij andere<br />
hulpverleners wel deed. Mijn dochter voelt zich serieus genomen. Ze heeft een<br />
stem gekregen. “Nu weten jullie ook hoe het is om therapie te krijgen” zegt ze.<br />
Daar heeft ze gelijk in. Het draait om ons allemaal, niet alleen om het ene kind<br />
wat ‘moeilijk’ is.’<br />
‘Iedereen in ons gezin heeft een rugzak. Gezin Totaal heeft die rugzakken naast<br />
elkaar gelegd, uitgepakt en heringepakt. Mijn dochters autisme bijvoorbeeld is<br />
blijvend, dat ging terug in haar rugzak, maar dat ik nooit een moment voor<br />
mijzelf had is verdwenen uit die van mij. Nu voelen al onze rugzakken lichter.<br />
Weet je wat het is? Een moeder met zorgenkinderen heeft amper keus. Je<br />
krijgt wekelijks één uurtje ambulante hulp óf je kind moet uit huis. Daartussenin<br />
zit niets. Wat moet je dan doen als ouder? Thuis is het onveilig, maar je kind<br />
wegsturen? Dat nooit! Gezin Totaal is echt een hele mooie tussenoplossing. Dit<br />
programma is geen garantie dat mijn dochter thuis kan blijven. Feit is wel dat ze<br />
nu thuis woont en niet sinds de escalatie in januari in een groep. Alleen dat al is<br />
een enorme winst voor ons allemaal.’<br />
Judith, 39 jaar<br />
Favoriete nummer: William Joseph and Lindsey Stirling - Halo theme song<br />
Je hoeft je nergens<br />
voor te schamen en je<br />
bent echt niet alleen<br />
Op het schoolplein praat iedereen<br />
wel over die fijne vakantie en hoe<br />
goed het gaat bij de voetbal, maar je<br />
hoort vrijwel nooit iemand zeggen: ik<br />
worstel met de opvoeding en krijg<br />
hulp. En de jeugdzorginstellingen<br />
zitten vol, maar toch hoor je zelden<br />
iemand zeggen: mijn kind is uithuis<br />
geplaatst. Ouders bij wie het thuis<br />
lastig gaat, schamen zich vaak zo,<br />
dat ze er niet over durven te praten.<br />
Deden ze dat maar wel, want dan<br />
zouden ze merken dat ze niet de<br />
enige zijn.<br />
Ik zie dat bij het Expertpanel, waar ouders<br />
van kinderen die begeleid worden bij<br />
i<strong>HUB</strong> bij elkaar komen. Als er eenmaal<br />
één eerlijk begint te vertellen over zijn of<br />
haar situatie, hoor je van alle kanten: oh,<br />
heb jij dat ook? Wat fijn om te horen! Door<br />
die herkenning en opluchting, durven de<br />
anderen ook en komen de verhalen los.<br />
Zo’n gezin heb ik ook en<br />
toch is mijn zoon ontspoort!<br />
Ik vind het belangrijk dat er meer<br />
openheid komt want het beeld dat er is<br />
over cliënten van jeugdzorg klopt niet.<br />
Mensen denken vaak: dat gebeurt niet bij<br />
ons. Zo ook een jonge vrouw die laatst<br />
een workshop gaf bij het Expertpanel.<br />
Onder de indruk van alle verhalen zegt ze:<br />
“Wat heftig, dit komt helemaal niet voor<br />
bij ons. Ik kom uit een doorsnee gezin,<br />
woon in een klein dorp en mijn ouders<br />
zijn nog bij elkaar.” Waarop een vader<br />
antwoordt: “Zo’n gezin heb ik ook en toch<br />
is mijn zoon ontspoort!” Toen werd ze stil.<br />
Ze bedoelde het helemaal niet verkeerd,<br />
maar het zegt iets over de vooroordelen<br />
die er zijn. Als je kind uit huis geplaatst is<br />
zal je wel in een vechtscheiding zitten of<br />
je kind slaan. Natuurlijk zijn die gevallen<br />
er, maar dat hoeft echt niet. En het zijn<br />
ook niet alleen gezinnen uit een bepaalde<br />
groep. Ik zie ouders van allerlei rangen en<br />
standen. De één komt voorrijden in een<br />
Rolls Royce terwijl de ander het openbaar<br />
vervoer niet kan betalen.<br />
Ik moest een enorme drempel<br />
over om hulp te vragen<br />
Ik weet uit ervaring hoe moeilijk het is<br />
om open te zijn, ik schaamde me ook<br />
dat het mij niet lukte om mijn kind te<br />
beschermen. Mijn jongste werd vreselijk<br />
gepest op school. De docenten deden<br />
niets. Ik kreeg wel allerlei tips van de IB-er<br />
op school hoe ik ermee om moest gaan,<br />
maar daar kon ik helemaal niets mee. Ik<br />
voelde me zo machteloos, toch hield ik op<br />
het schoolplein mijn mond. Ik moest een<br />
enorme drempel over om hulp te vragen.<br />
Maar ik ben heel bij dat ik het uiteindelijk<br />
wel heb gedaan. De gezinstherapeut<br />
van i<strong>HUB</strong> was fantastisch. Zij was<br />
onafhankelijk, ging mee naar de school en<br />
de zwemclub om te kijken hoe het ging. Ze<br />
ging écht naast me staan en gaf adviezen<br />
hoe ik mijn zoon kon helpen en hoe ik het<br />
met school aan kon pakken. Uiteindelijk<br />
dacht ik: iedereen mag weten hoe erg hij<br />
getreiterd wordt. Ik ben op het schoolplein<br />
bij allerlei groepjes ouders gaan staan en<br />
zei: “Weet jij hoe erg er gepest wordt op<br />
deze school?” Helaas heeft het op school<br />
niet veel effect gehad, maar het voelde<br />
wel goed om het eruit te gooien.<br />
Ik hoop echt dat het veel normaler wordt<br />
om erover te praten als je hulp krijgt<br />
bij de opvoeding of je kind uit huis is<br />
geplaatst. Want je hoeft je nergens voor<br />
te schamen en je bent echt niet alleen.<br />
Blog<br />
54<br />
55
Het jaarplan uitgelicht<br />
i<strong>HUB</strong> zet<br />
koers<br />
naar <strong>2023</strong><br />
Het meerjarenbeleid, schoolplan,<br />
de evaluatie van 2022 en onze<br />
ambities voor het komend jaar<br />
vormen samen de basis voor<br />
het jaarplan voor <strong>2023</strong>.<br />
Dit jaarplan inspireert en<br />
concretiseert de programma’s<br />
voor alle regio’s en<br />
serviceafdelingen van i<strong>HUB</strong>.<br />
Wat wordt onze focus?<br />
Waar liggen de uitdagingen?<br />
Focus in aanbod<br />
(Gedwongen) opnames willen we voorkomen, verkorten en<br />
verbeteren. Wij vragen locaties en scholen te uniformeren<br />
waar dat kan en af te wijken waar dat moet. Leren<br />
vertrouwen op elkaars kennis en expertise is daarom<br />
essentieel. We hebben veel moois in huis, hoe beter we<br />
afstemmen, hoe makkelijker het wordt om maatwerk te<br />
leveren. Als professionals hebben we elkaar keihard nodig.<br />
We zetten daarom verder in op leiderschap en ontwikkeling.<br />
Passende ondersteuning door je collega’s en leidinggevende<br />
zien wij als belangrijke motor voor werkgeluk en<br />
professionaliteit. Een balans is nodig: zorgen dat wat we<br />
doen goed is en verdragen dat niet alles kan. We gaan<br />
daarom niet voor meer collega’s en groei, maar juist voor<br />
het behouden van collega’s en het aanbrengen van focus<br />
in ons aanbod.<br />
Focus op netwerken<br />
i<strong>HUB</strong> sluit zich aan bij de landelijke missie om jeugdzorg en<br />
onderwijs zoveel mogelijk kleinschalig en dichtbij huis<br />
plaats te laten vinden. Wij zijn intensief betrokken bij<br />
StroomOP en het Consortium Kleinschaligheid. Onder<br />
andere deze netwerken helpen ons om nog betere zorg en<br />
onderwijs – afgestemd op de jongeren en hun gezinnen –<br />
aan te kunnen bieden. Er wordt volop samengewerkt en<br />
van elkaar geleerd.<br />
Focus op onze professionals<br />
Inhoudelijke regioprofessionals van zorg en onderwijs<br />
vormen met Innovatie & Kwaliteit een netwerk in het Intern<br />
Beleidsoverleg (IBO). Klinisch psychologen en psychiaters<br />
vormen samen een specialistische adviesraad.<br />
Ervaringsdeskundigheid, cliënt-, ouderparticipatie en medezeggenschap<br />
worden steeds beter ondersteund vanuit<br />
het Ervaringshuis.<br />
Uitdagingen<br />
Hoe gaan we om met de krapte op de arbeidsmarkt? Hoe<br />
laten wij jeugdigen, gezinnen en professionals optimaal<br />
profiteren van ons aanbod? Hoe verlagen we de druk op<br />
onze financiën? Focus, scherpte op onze registratie en<br />
doelmatige inzet van mensen en middelen is nodig om<br />
deze uitdagingen het hoofd te bieden.<br />
Focus op koers<br />
Tijdens de Koersdagen in juni en september 2022 zijn de<br />
bovenstaande onderwerpen besproken met een<br />
vertegenwoordiging van medewerkers vanuit heel i<strong>HUB</strong>, de<br />
medezeggenschap en cliënten. Sjoerd Sinke, manager<br />
Leren en ontwikkelen zegt hierover: ‘Zet 72 i<strong>HUB</strong>’ers bij<br />
elkaar in één zaal en er ontstaat iets moois. De Koersdagen<br />
geven richting aan i<strong>HUB</strong> voor het komend jaar en de jaren<br />
erna. Alle aanwezigen, van regiodirecteur tot IBO-lid, waren<br />
blij elkaar weer te zien. Er was zoveel te bespreken. Dit<br />
typeert de gedrevenheid van onze organisatie. Iedereen wil<br />
bijdragen.’ Er werd gesproken over de concretisering van<br />
de jaardoelen voor <strong>2023</strong>, inspiratie opgedaan tijdens<br />
koffiegesprekken en workshops gegeven. Onder andere:<br />
Wat kunnen we leren van data over de GGZ, inspiratie uit<br />
het Ervaringshuis, en Toptrajecten Amsterdam. ‘Wat<br />
kunnen wij van elkaar leren? Wat breng jij de organisatie?<br />
Deze vragen stonden centraal’ aldus Sjoerd.<br />
Op basis van de input heeft het i<strong>HUB</strong> MT verder gewerkt<br />
aan de strategische doelen en het jaarplan voor <strong>2023</strong>.<br />
De zes Succesbepalende Factoren (SBF’s) van 2022 zijn<br />
onze leidraad voor <strong>2023</strong>:<br />
1. Succesvol binden & boeien van medewerkers. i<strong>HUB</strong><br />
ontwikkelt zich naar een vitale, lerende organisatie met<br />
aandacht en ruimte voor alle medewerkers;<br />
2. Goede samenwerking tussen regio’s en Service Centrum.<br />
Primair proces en Service Centrum kennen en begrijpen<br />
elkaars wensen en dilemma’s;<br />
3. Van Jeugdzorg naar Familiezorg en netwerkverantwoordelijkheid.<br />
Wij ondersteunen aantoonbaar de<br />
veerkracht van kinderen met als uitgangspunt het kind<br />
en zijn relaties, autonomie en competenties. Problemen<br />
van kinderen en jongeren zien wij altijd in de context<br />
van het gezin en behandelen we ook zo.<br />
4. Onderwijs-zorgtrajecten implementeren. We willen bekend<br />
staan als vernieuwende, verbindende organisatie die durft<br />
te staan voor haar principes om kansengelijkheid te<br />
bieden. i<strong>HUB</strong> realiseert onderwijs-zorgtrajecten die<br />
jongeren op een haalbaar spoor zetten. Hierbij staat<br />
ontwikkeling centraal. Onderwijs-zorgtrajecten zullen<br />
steeds meer de kern zijn van waaruit wij organiseren;<br />
56 57
wegnam ontstond er frustratie en verzet. Hierdoor nam<br />
agressie op de groep toe en liepen burn-outs en verzuim bij<br />
medewerkers op. Door dit programma voelen jongeren<br />
zich gelukkiger en veiliger. Medewerkers ervaren dat ze<br />
verschil kunnen maken.’<br />
5. Meten van de waarde van ons onderwijszorg aanbod<br />
(ons arrangementenportfolio). Wij sturen aan op de<br />
verbinding tussen de waarde die een onderwijszorgarrangement<br />
oplevert in relatie tot de kosten die<br />
daarvoor gemaakt worden, zodat we komen tot een zo<br />
maximaal mogelijke waarde van de zorg en het<br />
onderwijs in een arrangement;<br />
6. Financieel gezond. De continuïteit van onze organisatie<br />
vraagt om een gezonde bedrijfsvoering.<br />
Sjoerd: ‘Het afgelopen jaar waren we vooral bezig met het<br />
inrichten van de organisatie. Onze focus lag bij interne<br />
processen. Het is tijd om te leren vertrouwen op de kennis<br />
Sjoerd Sinke<br />
45 jaar<br />
manager Leren & Ontwikkelen<br />
Favoriete nummer:<br />
Jeroen van Merwijk - Ik geloof<br />
en expertise van een ander. Dit jaar leren wij elkaar beter<br />
kennen en gaan we nog meer samenwerken. Ik zie<br />
afstemming ontstaan tussen regio’s, locaties en afdelingen.<br />
Dat is mooi.’<br />
Interessante netwerken, gezamenlijke opleidingen en<br />
arbeidsmobiliteit, het zijn zaken waar medewerkers van<br />
profiteren en die leiden tot passende zorg, plaatsing en<br />
doorverwijzing. Sjoerd: ‘i<strong>HUB</strong> is een club waar je wat aan<br />
hebt. Dat gaan medewerkers, ouders en jongeren merken.’<br />
Wat gaan we concreet doen?<br />
Zes programmamanagers delen in dit <strong>magazine</strong> hoe zij het<br />
komend jaar gaan werken aan hun programma’s.<br />
Sophie de Valk, Programmamanager<br />
Favoriete nummer: Bryn Christopher - The Quest<br />
‘Zo vroeg mogelijk de<br />
best passende hulp<br />
inzetten voorkomt schade’<br />
Hoe draagt dit programma bij<br />
aan een veerkrachtige generatie?<br />
‘Uithuisplaatsingen, opnames en doorplaatsingen leveren<br />
onbedoeld schade op. Er zijn JeugdzorgPlus-jongeren die<br />
tientallen i<strong>HUB</strong>-medewerkers zagen, verschillende scholen<br />
bezochten en op meer groepen woonden dan wij hadden<br />
gewild. Er ontstaat dan schade in ontwikkeling, relaties en<br />
schoolcarrière. Binnen i<strong>HUB</strong> lukt het gelukkig steeds beter<br />
om trajecten vorm te geven dankzij een verklarende<br />
analyse bij de start. Wij zetten zo vroeg mogelijk de best<br />
passende hulp in zodat schade wordt voorkomen. De<br />
jongeren kunnen op eigen kracht verder. Professionele hulp<br />
is dan in de toekomst vaak niet nodig.’<br />
Wat levert dit programma concreet op?<br />
‘Lange tijd hebben zorg en onderwijs gewerkt vanuit macht,<br />
procedures en controle. Dat bood veiligheid. Dachten wij.<br />
Als je jongeren op een groep allemaal om acht uur ’s<br />
avonds naar bed stuurde bijvoorbeeld, was het op de groep<br />
rustig en veilig. Maar omdat je autonomie bij de jongere<br />
Met wie doe je dit samen?<br />
‘We werken samen vanuit een multidisciplinair team van<br />
kwaliteitsmedewerkers, onderzoekers, gedragswetenschappers<br />
en trainers. Ook vragen we jongeren en ouders<br />
om hun mening. Ons team doet gezamenlijke voorstellen<br />
voor beleid. Een voorbeeld? Als wij zeggen: ‘Wij kiezen, als<br />
de-escaleren niet lukt, voor déze manier van fysiek<br />
ingrijpen, want die is zo humaan mogelijk’ dan moeten we<br />
consequenties afwegen, alle medewerkers trainen en<br />
monitoren of de keuze positief effect heeft. Dit heeft impact<br />
op alle jongeren, medewerkers en locaties, dus moet je<br />
diverse partijen aan tafel hebben.’<br />
Waarom gaat dit thema jou aan het hart?<br />
‘Ik heb veel onderzoek gedaan naar repressie en relationele<br />
veiligheid en ik heb gewerkt in de gesloten jeugdzorg. Ik<br />
heb mijzelf altijd afgevraagd of de zorg beter kon. Om<br />
daadwerkelijk dingen te veranderen is kennis nodig, een<br />
veilig werkklimaat en vertrouwen in elkaar. Hiervoor is tijd<br />
en ruimte voor reflectie cruciaal. Vallen er gaten in het<br />
rooster? Dan wordt intervisie als eerste geschrapt. Daar<br />
moeten we vanaf. Deze nieuwe werkwijze vraagt om<br />
leiderschap. Dat besef ik mij heel goed.’<br />
Waar staan we in <strong>2023</strong>?<br />
‘Volgend jaar zijn de verbindingen in de organisatie sterker,<br />
werken we multidisciplinair en monitoren we de resultaten.<br />
De inzet van middelen en maatregelen is afgenomen en<br />
meer medewerkers zijn getraind in het werken volgens<br />
onze methode Relationele veiligheid.’<br />
58 59
Chris Kuiper, Waarnemend programmamanager<br />
Favoriete nummer: Baia – Chora<br />
‘Weet wie je hulpbronnen<br />
zijn en hoe deze te gebruiken’<br />
Wat is jouw programma in het kort?<br />
‘Er is veel aandacht voor het voorkomen van<br />
uithuisplaatsingen, maar veel minder voor uitschoolplaatsingen<br />
terwijl die ook schadelijk zijn. Wij kijken naar<br />
wat er nodig is om in allerlei verschillende situaties, zorg én<br />
onderwijs zo ‘thuis mogelijk’ te organiseren. Leerlingen<br />
voelen een stigma als ze naar het speciaal onderwijs<br />
moeten. Het is heftig om je vertrouwde schoolomgeving te<br />
moeten verlaten. Wij proberen een kind of jongere op de<br />
eigen school te houden door bijvoorbeeld ambulante zorg<br />
in te zetten en de docenten te ondersteunen zodat zij de<br />
jongere beter kunnen begeleiden vanuit bijvoorbeeld<br />
Ambulante hulp Thuis & Op School en Educé. Als een<br />
leerling toch tijdelijk uitvalt op school, kijken we met Team<br />
Thuiszitters en Onderwijs-OpvangVoorziening hoe de<br />
leerling zo snel mogelijk terug kan naar de eigen school in<br />
plaats van naar het speciaal onderwijs. Wanneer<br />
specialistisch onderwijs de beste optie is, hebben we cluster<br />
vier scholen en een scala aan onderwijszorg-arrangementen<br />
van BEO-groepen tot aan School2Care.<br />
Als een jongere in een residentiele setting wordt opgenomen,<br />
kijken we of hij of zij gewoon op de eigen school kan blijven<br />
of het Doorlopend Integraal Dagprogramma (DID)<br />
aldaar kan volgen.’<br />
Hoe gaat jouw programma bijdragen<br />
aan die veerkrachtige generatie?<br />
‘Een van de belangrijkste elementen van veerkracht is dat<br />
je weet wie je hulpbronnen zijn en dat je deze kunt gebruiken.<br />
School is zo’n hulpbron. Door docenten in staat te stellen<br />
goed met een jeugdige om te gaan én ouders te<br />
ondersteunen, werk je aan de veerkracht van het hele<br />
netwerk. Als leerlingen met een erkend diploma van school<br />
afkomen, geeft hen dat veel betere kansen op een<br />
zelfstandig leven.’<br />
Met wie doe je dit samen?<br />
‘We hebben een innovatienetwerk van ervaringsdeskundige<br />
ouders, jongeren, docenten en zorgprofessionals. Het is een<br />
samenspel tussen zorg en onderwijs en tussen regulier en<br />
speciaal onderwijs. Niet alleen binnen i<strong>HUB</strong> maar ook<br />
daarbuiten.’<br />
Wat gaat het programma concreet opleveren?<br />
‘Onze onderwijsmedewerkers krijgen de training<br />
Traumasensitief werken in het onderwijs. Belangrijk, want<br />
veel van onze jongeren hebben een getraumatiseerd<br />
opgelopen. Het is belangrijk om als een kind heel agressief<br />
wordt, blijft spijbelen of zichzelf snijdt, niet op dat gedrag te<br />
focussen, maar op wat daar achter zit. Dat zijn vaak<br />
gevoelens van eenzaamheid, angst of gebrek aan<br />
vertrouwen. Een ander punt dat we invoeren is Eten in het<br />
onderwijs. Niet alleen omdat er steeds meer sprake is van<br />
armoede, maar ook omdat het samen eten een belangrijke<br />
sociale functie heeft.’<br />
Waarom gaat dit thema jou aan het hart?<br />
‘Toen mijn oudste dochter zorg nodig had, was ze bang dat<br />
ze naar een andere school moest. Ik heb gezien hoe<br />
belangrijk het is dat zorg en ondersteuning samen gaan en<br />
ze gewoon op haar vertrouwde school kon blijven.’<br />
Waar staan we eind <strong>2023</strong>?<br />
Dan zien we het effect van zowel Eten op school,<br />
traumasensitief werken in het onderwijs en is het DID ook<br />
geïmplementeerd voor jongeren van de open groepen.<br />
Chris Kuiper is waarnemend programmamanager<br />
tijdens het zwangerschapsverlof van Sanne Pronk.<br />
Audri Lamers, Programmamanager<br />
Favoriete nummer: Automatisch – Flemming<br />
‘Onze focus verschuift van<br />
problemen naar krachten’<br />
Wat houdt het programma in?<br />
‘Omdat we weten dat een jeugdige zich ontwikkelt binnen<br />
een gezin en netwerk, willen we de focus verschuiven van<br />
het kind met een probleem naar de krachten van het hele<br />
gezin en zijn netwerk.’<br />
Hoe draagt jouw programma bij aan<br />
die veerkrachtige generatie?<br />
‘Op veel plekken werken we al met het hele gezin en leggen<br />
we de nadruk op het versterken van hun kracht. Dit zijn<br />
gezinnen met complexe problematiek en veel stress op<br />
verschillende leefgebieden. Zij gaan nu vaak van<br />
hulpverlener naar hulpverlener en van zorg naar zorg,<br />
zonder dat hun situatie verbetert. Hiervoor ontwikkelden<br />
we FamilieKracht (ambulant), Gezin Totaal (hybride) en de<br />
gezinsbehandeling (residentieel). De basis is een integraal<br />
team waarin verschillende hulpverleners samenwerken<br />
zoals jeugdzorgwerkers, medewerkers van volwassenzorg<br />
en schuldhulpverleners. Bij veel van onze jongeren is een<br />
gezinssituatie niet altijd vanzelfsprekend. Daarom zoeken<br />
we samen met jeugdigen, ouders en professionals naar<br />
innovatieve oplossingen voor vraagstukken als: hoe werken<br />
we toch aan een netwerk voor een gezin dat helemaal<br />
geen netwerk heeft of een jongere zonder familie? En wat<br />
draagt echt bij aan de veerkracht van een gezin, zodat ze<br />
voelen: ik kan tegenslagen aan.’<br />
Wat gaat het programma concreet opleveren<br />
voor de medewerkers en de gezinnen?<br />
‘Als we veerkrachtige gezinnen willen, moeten wij bij<br />
medewerkers beginnen. Om te onderzoeken in hoeverre zij<br />
verbinding en kracht ervaren, doen we de komende periode<br />
verschillende experimenten. Zo organiseren we binnenkort<br />
een online sessie ‘Ademruimte’ waarin een<br />
ervaringsdeskundige ouder een ademhalingssessie<br />
begeleidt. Een ander initiatief is het project Ouders in beeld.<br />
Uit onderzoek weten we dat professionals het lastig vinden<br />
om kwetsbaarheid bij ouders te signaleren en bespreekbaar<br />
te maken. We gaan hierover met elkaar in gesprek. Ten<br />
eerste om bewustwording te creëren en daarna te kijken:<br />
wat heb je nodig om dat gesprek aan te gaan en wat<br />
kunnen wij als organisatie bieden om je daarbij te helpen?’<br />
Met wie doe je dit samen?<br />
‘In eerste instantie met de jongeren en ouders zelf. En om<br />
deze beweging verder te kunnen maken, werk ik samen<br />
met de programmamanagers, projectmanagers,<br />
inhoudelijk beleidsmakers, communicatieadviseurs,<br />
kwaliteitsmedewerkers en de onderzoekers.’<br />
Waarom gaat dit thema jou aan het hart?<br />
‘Toen ik twintig jaar geleden begon in de kliniek in de<br />
kinderpsychiatrie, werden ouders nauwelijks betrokken.<br />
Ik dacht: waarom? Zo werken we relatiebreuken juist in<br />
de hand.’<br />
Waar staan we eind <strong>2023</strong>?<br />
‘Dan ligt de focus van al onze zorg op het hele gezin en het<br />
netwerk eromheen. En we hebben allerlei nieuwe manieren<br />
gevonden om relaties rondom jongeren en gezinnen<br />
te versterken.’<br />
60 61
Frederique, Programmamanager<br />
Favoriete nummer:<br />
Ir Sais featuring Kilate Tesla – Juntos<br />
‘Gedeelde<br />
verantwoordelijkheid<br />
maakt ouders en<br />
jongeren zelfstandig’<br />
Hoe draagt dit programma bij aan<br />
een veerkrachtige generatie?<br />
‘Een veerkrachtige jongere is onafhankelijk door studie<br />
of werk en heeft een steunend netwerk om zich heen.<br />
Onze zorg, hulpverlening en onderwijs is tijdelijk. Wat is<br />
jouw netwerk, jouw steun als wij (i<strong>HUB</strong>) zijn vertrokken?<br />
Bij deze essentiële vraag staan wij te weinig stil. Ons<br />
programma gaat daar verandering in brengen door het<br />
ondersteunen van ouders en jongeren. Hoe bouw en<br />
onderhoud je zo’n netwerk?’<br />
Wat gaat dit programma concreet opleveren?<br />
‘Ouders en jongeren krijgen de regie. Zij gaan zelf<br />
nadenken over hun netwerk. Wie kan mij helpen? Hoe<br />
kan ik meedoen op een reguliere werkplek, school of<br />
sportclub? Op de lange termijn neemt bij medewerkers<br />
de werkdruk af. Hulpverleners gaan loslaten en taken<br />
overdragen. Die gedeelde verantwoordelijkheid maakt<br />
ouders en jongeren zelfstandig.’<br />
Met wie werk je samen?<br />
‘Wij gaan starten met ons multidisciplinair overleg.<br />
Medewerkers van de afdeling onderzoek, kwaliteit, leren<br />
en ontwikkelen en het IBO sluiten hierbij aan.’<br />
Waarom gaat dit thema jou aan het hart?<br />
‘Ik werkte op een behandelgroep voor zestienplussers.<br />
Terug naar het ouderlijk huis, een gezinsleven, is niet<br />
meer het perspectief op die leeftijd, maar wat dan wel?<br />
Als je zelfstandig gaat wonen, wie is er dan om jou te<br />
helpen? Ik ben met een jongen op bezoek geweest bij zijn<br />
schaakclub. Deze autistische jongen maakte moeizaam<br />
contact. Die avond, zag ik hem opbloeien. Hij had contact<br />
met leeftijdsgenoten en de oudere mannen (vrouwen<br />
ontbraken) die daar waren. Ik dacht: dit moet jij behouden.<br />
Dit is écht van jou en kunnen wij als hulpverleners nooit<br />
vervangen. Het is een simpel voorbeeld, maar voor mij<br />
raakt het de kern van dit programma.’<br />
Waar staan we in <strong>2023</strong>?<br />
‘Dat is een moeilijke vraag. We zijn nog maar net gestart.<br />
Mag ik even hardop dromen?<br />
“Een voetbaltrainer heeft mijn jongere helpen verhuizen’<br />
of “Dankzij de kerk kan een gezin zelfstandig verder.”<br />
Dat soort verhalen hoop ik eind volgend jaar vaker te<br />
horen. Een ouder die een hulpverlener belt om een lekke<br />
band, niet meer wetend wat te doen, dat willen we als<br />
organisatie toch niet? Liever hoor ik achteraf dat vader<br />
of moeder gebeld heeft naar de buurman en zo op tijd<br />
op het werk is gekomen.’<br />
Petra van Ginkel, Programmamanager<br />
Favoriete nummer: Martin Hoogkamer - ik ga zwemmen<br />
‘Breuken voorkomen,<br />
dat is onze missie’<br />
Wat is jouw programma in het kort?<br />
‘In dit programma kijken we aan welke randvoorwaarden<br />
moet worden voldaan om breuken in de ontwikkellijn van<br />
een kind te voorkomen. Breuklijnen ontstaan bijvoorbeeld<br />
als een jeugdige van zorgtraject wisselt, van regulier naar<br />
speciaal onderwijs gaat en achttien wordt. En breuklijnen<br />
ontstaan ook in de tijd tussen de hulp aan ouders en de<br />
hulp aan het kind. We bepalen eerst samen met de<br />
organisatie de kaders. Dit programma wordt volgend jaar<br />
verder ingevuld.’<br />
Hoe gaat jouw programma bijdragen<br />
aan die veerkrachtige generatie?<br />
‘We zetten in op zorg- en onderwijsontwikkeling waarvan<br />
we uit onderzoek weten dat ze kinderen écht helpen beter<br />
om te omgaan met tegenslagen. Concrete voorbeelden uit<br />
de afgelopen periode: we weten dat kinderen die goed<br />
gehecht zijn met hun ouders, later in het leven veel<br />
veerkrachtiger zijn en minder een beroep doen op<br />
maatschappelijke voorzieningen. De eerste duizend dagen<br />
in het leven zijn essentieel voor de ontwikkeling. Nu wij bij<br />
i<strong>HUB</strong> ook zorg bieden aan hele jongere kinderen kunnen<br />
wij onze zorg doorontwikkelen. Daar zetten we expliciet op<br />
in met de internationale visie Infant Mental Health. Ook<br />
hebben we met veel meer zorgverzekeraars contracten<br />
afgesloten. We willen dat jongeren niet hoeven te stoppen<br />
met hun zorgtraject als zij achttien worden en de<br />
behandeling nog niet is afgerond. Ook willen we dat andere<br />
gezinsleden bij ons behandeld kunnen worden als dat<br />
nodig is en we hen niet hoeven door te verwijzen naar een<br />
andere zorgaanbieder.’<br />
Met wie doe je dit samen?<br />
‘Ik heb iedereen nodig. Allereerst ouders, jongeren en de<br />
medewerkers in de uitvoering. Zij weten als geen ander<br />
waar de breuken ontstaan en wat er nodig is om dit te<br />
voorkomen. Maar ook mijn collega programmamanagers<br />
en de collega’s van het servicecentrum zijn onmisbaar.’<br />
Wat gaat het programma concreet opleveren?<br />
‘Ik wil dat zij zien dat dit geen hoog-over ambitie is. Dat het<br />
voor iedereen helder is: hier gaan we het over hebben en<br />
dit gaan we doen. Zo zien ze waar ze zelf een bijdrage aan<br />
kunnen leveren en wat het effect is van hun inzet.’<br />
Waarom gaat dit thema jou aan het hart?<br />
‘Ik heb zelf twee kinderen die ieder op hun eigen manier<br />
een breuk ervaarden in de zorg. Mijn zoon was een tijdje<br />
een thuiszitter en mijn dochter kon door lichamelijke<br />
problemen letterlijk niet meedoen met school, sport en<br />
vrienden. Dat gevoel van afwijzing, niet goed genoeg zijn<br />
en het verlies van het vertrouwen in volwassenen, ebt nog<br />
heel lang na. Dat vraagt om zoveel veerkracht. Nu hebben<br />
wij een stabiel gezin. Kun je nagaan als je anderstalig bent,<br />
alleenstaand bent of in de financiële problemen zit. Mijn<br />
kinderen stonden al met één nul achter, voor kinderen in<br />
kwetsbare gezinnen is dat misschien drie nul.’<br />
Waar staan we eind <strong>2023</strong>?<br />
‘Dan voelen we allemaal de urgentie om dit aan te pakken<br />
en vullen we met elkaar in hoe we dat gaan doen.’<br />
62 63
ingrijpend; het moet bijdragen aan de behandeling, maar is<br />
altijd onderdeel van het maatwerk dat bij een jongere past.’<br />
Wat is de grootste verandering ten opzichte van de<br />
gesloten jeugdzorg zoals het vroeger was?<br />
‘De groepen zijn verkleind naar zes jongeren. Dat brengt<br />
rust en geeft medewerkers meer tijd om te kijken wat een<br />
jongere nodig heeft en het gezin of netwerk te betrekken.<br />
Leren en ontwikkelen is de leidraad. Het hebben van<br />
vooruitzicht - een plek om te leren, wonen of werken -<br />
motiveert. We werken vanuit het perspectief van de jongere.<br />
Welke vaardigheden zijn helpend? Wat gaat er al goed en<br />
wat is verder nodig? Een behandeling met verblijf kan<br />
een onderdeel binnen deze ontwikkeling zijn, maar nooit<br />
het doel.‘<br />
Hoe ziet de ideale JeugdzorgPlus eruit?<br />
Waar droom je van?<br />
‘Ik zou willen dat onze jongeren in de toekomst op één plek<br />
hun behandeling doorlopen. Dat we verhuizingen en<br />
schoolwijzigingen voorkomen als een behandeling<br />
verandert en dat verschillende fases binnen een hulptraject<br />
vloeiend in elkaar overlopen.’ Onlangs vertelde een moeder,<br />
haar zoon zit op School2Care; ‘School belde om mij te<br />
vertellen wat er allemaal goed ging deze week. Dat is nog<br />
nooit gebeurd. Ik werd altijd gebeld als het hommeles was.’<br />
Haar reactie is toch prachtig? Het past in onze nieuwe<br />
denkrichting: wat gaat goed en hoe kunnen we dat<br />
uitbreiden? Vanuit mijn ondersteunende rol werk ik graag<br />
mee om JeugdzorgPlus verder door te ontwikkelen en te<br />
verbeteren. Als ik collega’s hoor vertellen over hun<br />
ervaringen ben ik onder de indruk van hun inzet, zeker nu<br />
de maatschappij het liefst helemaal geen JeugdzorgPlus<br />
meer ziet.’<br />
Johanneke Smeding, Programmamanager<br />
Favoriete nummer: Daddy’s Groove & Little Nancy<br />
- It’s not right, but it’s okay<br />
‘Relatiegericht,<br />
maatwerk en denken<br />
in mogelijkheden.<br />
Dat is onze<br />
koers voor <strong>2023</strong>’<br />
De doorontwikkeling van de JeugdzorgPlus loopt al<br />
even, wat is het streven voor <strong>2023</strong>?<br />
Johanneke: ‘Voor iedere jongere een ‘maatwerkbehandeling’,<br />
dat willen we voor <strong>2023</strong>. We zoeken naar<br />
oplossingen samen met het gezin, want een behandeling is<br />
altijd effectiever als ook achterliggende problematiek<br />
wordt aangepakt. Als er bijvoorbeeld zorgen zijn over de<br />
veiligheid van een jongere dan kijken we naar de<br />
thuissituatie. Is een behandeling thuis mogelijk? Zo ja, wat<br />
hebben ouders dan nodig? Het afgelopen jaar hebben we<br />
hard gewerkt aan het ontwikkelen van alternatieven voor<br />
gesloten jeugdzorg, zodat maatwerk ook mogelijk is.<br />
School2Care bestaat al langer en sinds twee jaar is Team<br />
Marathon opgericht. Ambulant medewerkers uit dit team<br />
kunnen, als er veel veiligheidszorgen zijn, instappen om<br />
goede afspraken te maken zodat de zorg toch thuis plaats<br />
kan vinden. Alleen wanneer thuisblijven écht onmogelijk is,<br />
volgt een plaatsing in JeugdzorgPlus. Zo’n plaatsing is<br />
Hoe zie jij de rol van het programmateam als het gaat<br />
om doorontwikkeling JeugdzorgPlus?<br />
‘Eigenlijk willen we met het programmateam vooral de<br />
knelpunten oplossen om het voor medewerkers<br />
“gemakkelijk” te maken op een andere manier te gaan<br />
werken. Perspectief van de jongere centraal zetten is het<br />
uitgangspunt, maar hoe gaat dat in de praktijk? Kan<br />
digitaal onderwijs er bijvoorbeeld voor zorgen dat een<br />
jongere op de eigen school kan blijven? Hoe wordt familie<br />
onderdeel van de behandeling en kunnen bijvoorbeeld<br />
vrienden eenvoudig op bezoek komen? We vinden het<br />
belangrijk om bestaande verbindingen te behouden. En om<br />
dat met elkaar te kunnen organiseren, zijn de juiste<br />
randvoorwaarden nodig. Ik zie het als de taak van het<br />
programmateam om in nauwe samenwerking met de<br />
medewerkers die met de jongeren werken, dat uit te<br />
denken, de juiste voorwaarden te scheppen en natuurlijk<br />
ook knelpunten op te lossen.’<br />
Wat wil je komend jaar bereiken?<br />
‘Ik hoop dat het werken vanuit ‘trajecten’ steeds beter<br />
mogelijk wordt en binnen de organisatie steeds soepeler<br />
gaat. We zijn een grote organisatie, hebben veel in huis,<br />
daarmee kunnen we mooie trajectplannen maken waar<br />
alle gezinsleden bij betrokken zijn. We willen dat onze zorg<br />
beschermend is, liefdevol en niet repressief. i<strong>HUB</strong> werkt<br />
vanuit relationele veiligheid. We ondersteunen medewerkers<br />
om daar invulling aan te geven bij het dagelijks werk. Onze<br />
hulpverleners hebben goede ideeën hoe zorg anders kan.<br />
Initiatieven zoals Gezin Totaal en Familiekracht zijn daar<br />
mooie voorbeelden van. Komend jaar hoop ik dat de<br />
collega’s die betrokken zijn bij de behandeling van een<br />
jongere en gezin elkaar steeds beter weten te vinden.’<br />
Luisteren | i<strong>HUB</strong> Spotify<br />
Playlist<br />
<strong>HUB</strong>! <strong>magazine</strong> heeft haar eigen<br />
playlist. Samengesteld door alle<br />
jongeren, ouders en medewerkers<br />
die een bijdrage leverden aan dit<br />
<strong>magazine</strong>. Luister naar de liedjes<br />
die jouw collega’s inspireren,<br />
ontroeren of die gewoon lekker<br />
dansbaar zijn.<br />
SCAN DE<br />
QR-CODE:<br />
Luisteren | Jeugdbescherming, de podcast<br />
Horen | De Onderwijs Podcast<br />
Wat doe je als een leerling niet kan<br />
meekomen in de klas? Hoe geef je<br />
extra aandacht en ondersteuning?<br />
De experts van Educé maakten<br />
deze podcast voor leerkrachten,<br />
zorgcoördinatoren en teams in<br />
het regulier onderwijs.<br />
Jeugd Bescherming Gelderland neemt je in vier afleveringen mee in de<br />
realiteit van de jeugdbescherming. ‘Iedereen heeft een rol als het aankomt<br />
op de veiligheid van kinderen.’<br />
Gehoord<br />
SCAN DE<br />
QR-CODE<br />
Luisteren | De Pleegzorg<br />
Podcast<br />
DJ en pleegvader Gijs Staverman<br />
praat met bekende en onbekende<br />
pleegkinderen over de moeilijkheden<br />
en fijne kanten van pleegzorg.<br />
Genoeg gehoord,<br />
gezien en gelezen?<br />
Sluit je aan bij iHUPPEL!<br />
Sport jezelf gezond samen met je collega’s.<br />
i<strong>HUB</strong> heeft haar eigen plek op het sociale<br />
sportplatform Strava. Volg je collega’s,<br />
moedig elkaar aan en deel sportprestaties.<br />
Strava download je via Google Play<br />
of de App Store. Zoek in het<br />
platform naar iHUPPEL.<br />
64 65
De familie<br />
COLOFON<br />
(Eind)redactie Josephine Veldhoen-Schras, Jeanette Benschop, Patty Zoet, Petra Spreij & Tamara van der Wind Vormgeving & Art direction Odette Kramps Fotografie Vincent van<br />
Dordrecht en Arend Jan Hermsen Met speciale dank aan alle medewerkers, jongeren, ouders & betrokkenen bij i<strong>HUB</strong>, Horizon, Altra, De Opvoedpoli, De Nieuwe Kans die dit <strong>magazine</strong><br />
mogelijk hebben gemaakt; Emily, Michel, Senna, Larissa, Eryk, Pleuni Stokmans, Jasper ten Dam, Lieke van Domburgh, Anke Wammes, Karin de Laet, Sjoerd Sinke, Mariken Radstaat,<br />
Sabine van der Linden, Anne-Marije Tervooren, Bob Wiggers, Harmke Leloux, Olaf Prinsen (Jeugdzorg Nederland), Jasmijn Verhage, Marjolein van ’t Oever, Carina van Dam, Rogier Toes,<br />
Marjolein Stam, Harrie Janssen, Marylou Apfel, Miranda Maas Hermans, Judith Korver, Bettina, Ciaran Mudde, Frederique van Vugt, Sophie de Valk, Johanneke Smeding, Audri Lamers,<br />
Petra van Ginkel, Chris Kuiper, Eveline Sommeling, Thomas van Arendonk, Lilet Wortmann.<br />
© 2022 • Artikelen uit i<strong>HUB</strong> Magazine mogen alleen met schriftelijke toestemming van de redactie worden overgenomen.<br />
66 67
Titel titel titel<br />
68
Change language