Boekje Lustrum 2022 DEF

Rotterdamsche Heelkundige Vereeniging
In Sociorum Salutem
1840 – 2020
Bronnen van Inspiratie
Viering 36 e lustrum
23 september 2022

Inhoudsopgave
Inleiding ................................................................................................ 3
Symposium Bronnen van Inspiratie ..................................................... 3
Bronnen van Inspiratie door de Leden................................................. 3
Wat betekent In Sociorum Salutem voor u en/of uw partner ............. 4
Heeft u een treffende anekdote over In Sociorum Salutem ................ 6
Wat inspireert u om uw werk met passie te blijven doen? ................. 9
Graag een toelichting op de vorige vraag .......................................... 11
Wie was/waren voor u een Leermeester(s)....................................... 14
Hoe motiveert u zichzelf voor, tijdens of na een zware dag om uw
werk goed te doen? ........................................................................... 19
Bij het honderdjarig bestaan van de “Rotterdamsche Heelkundige
Vereeniging In Sociorum Salutem” .................................................... 23
Copyright
Voel u vrij om alles uit deze uitgave ter gelegenheid van het 36 e
Lustrum van In Sociorum Salutem over te nemen.
Samenstelling: Frans Baar, Adriaan Hopperus Buma, Rob Verdijk
Print: Rotterdam Printerette
28 oktober 2022
2

Inleiding
De Rotterdamse Heelkundige Vereeniging “In Sociorum Salutem” is
één van de oudste medische genootschappen van Nederland.
Het genootschap is opgericht op 27 sept 1840 uit studenten van de
Clinische School te Rotterdam. In 2020 bestond het genootschap In
Sociorum Salutem, Rotterdam 180 jaar. Het 36 e lustrum kon door de
COVID-pandemie niet gevierd worden.
Na het opheffen van nagenoeg alle maatregelen is besloten het 36 e
lustrum alsnog te vieren.
Symposium Bronnen van Inspiratie
In de middag is er in Het Nieuwe Instituut aan de Mathenesserlaan
voor leden, hun partners, introducees en arts-assistenten een
symposium met drie voordrachten rond het Thema Bronnen van
Inspiratie:
• De Kunst van de Leermeester,
• De Kunst van het kijken
• De Kunst van het motiveren.
Bronnen van Inspiratie door de Leden
Aansluitend bij het thema van het lustrum Ter gelegenheid van het
36 e Lustrum van In Sociorum Salutem stelde de lustrumcommissie
aan de leden en partners enkele vragen. Er kwamen vele,
inspirerende reacties welke wij u in dit boekje aanbieden.
3

Wat betekent In Sociorum Salutem voor u en/of uw partner
• Intervisie.
• Bijzondere maandelijkse avond.
• Gezellig en interessant samenzijn.
• Traditie, historie, kameraadschap, wijsheid, verrijking.
• Vele jaren boeiende uitwisseling in een dierbare groep, die ik ook
als een Peer-group beschouw. Boeiend inhoudelijk, en door de
reflecties/intervisie van andere specialismen, de ethische
afwegingen. En er ontstaat zicht op de vele verschillende rollen die
wij artsen in een steeds veranderende tijd vervullen.
• Een eer om hier lid van te mogen zijn, een verrijking.
• Verdieping van het vak, netwerk.
• Leren van, inspireren door en delen met andere dokters.
• Het delen van het broze in ons medische vak.
• Een moment van reflectie op mijn eigen functioneren en leren van
anderen
• Voor mij is ISS een blik op de rest van de geneeskundige wereld
buiten mijn eigen bescheiden vakgebied, wat niet alleen inzicht en
kennis, maar ook broodnodige reflectie verschaft.
• Een vereniging waarvan je graag lid wilt zijn omdat de discussies in
principe niet super specialistisch maar breed zijn.
• Vertrouwen, hart voor het vak, collegialiteit, professionaliteit.
• Waardevolle intervisie met collega's uit de hele breedte van de
geneeskunde.
• In Sociorum is een verrijking van mijn doktersbestaan. Het geeft
een veel ruimere blik op de inhoud van andere specialismen, en de
ontwikkelingen die daar spelen. Maar ook, los van onze
specialisaties, praten we juist weer als mens en dokter over de
dilemma’s die ons bezighouden en waarover we ons verwonderen.
4

• Professionele verbinding.
• Voor mij betekent ISS vooral verrassende en inspirerende
bijeenkomsten. Het is een prachtige vorm van intervisie avant la
lettre. Je kennis en twijfels te kunnen delen binnen de ISS-setting
is een inspirerend en prachtig goed.
• Forum voor multidisciplinaire discussie op medisch terrein/
vriendschap/delen van ervaringen/ heel bijzonder om lid te zijn
van dit genootschap/ inspiratiebron.
• Verbreding en reflectie van mijn medische entourage.
• Interessante vereniging, aardige mensen.
• Interessante hot topics. En vooral gesprekken met een diversiteit
van collegae specialisten.
• Een maandelijkse refreshment van (medisch) denken.
• Groep van collegae uit verschillende hoeken van het vak om mee
te sparren en door geïnspireerd te worden.
• Collega onder elkaar. Inzichten van andere specialismen geeft een
bredere kijk op problematiek. Voorkomt koker kijken. Het heeft
mij regelmatig geholpen met de praktijkvoering.
• Kennisuitwisseling, contact.
• Inspirerende verhalen uit de praktijk.
• Een belangrijk klankbord voor medische en ethische problemen in
de patiëntenzorg.
5

Heeft u een treffende anekdote over In Sociorum Salutem
• Vlak voor het lustrum van 2015 kreeg ik oude gegevens
aangeboden over In Sociorum Salutem uit Zwolle, waarschijnlijk
via de erfenis van een oud-secretaris verkregen. Naast de diverse
attributen en parafernalia, waren er oude notulen en verslagen
van ruim een eeuw daarvoor. Bijzonder opvallend voor mij waren
de parallellen met de huidige vergaderingen: demonstratie van
nieuwe zaken, bespreken van ontwikkelingen in de geneeskunde
en de sociale vraagstukken. Schijnbaar tijdloze waarde van de
uitwisseling tussen medici.
• Er zijn er eigenlijk te veel om op te noemen.
a. Indertijd de duo-presentaties op het scherp van de snede door
internist Vrin de Jong en Patholoog-anatoom Gratema.
b. De verwoede discussies of we toch een gemengd gezelschap
zouden worden. Kan me er niets meer bij voorstellen dat
tegenargumenten nu überhaupt nog geuit zouden mogen
worden.
c. Dat ik regelmatig ging en te moe was na volle dagen en weken
te hard werken, maar dat ik iedere keer - al die jaren - thuis
kwam en weer bemoedigd en geïnspireerd was door dat wat
collega's met elkaar hadden gedeeld.
• Het verre verleden stemmen of een operatie wel/niet nodig zou
zijn en uitgevoerd zal worden. Ook discussie of vrouwelijke
partners bij het lustrum aanwezig zouden kunnen zijn.
• De eerste bijeenkomsten die ik bijwoonde waren in de
Arminiuskerk, in de raadskamer. Samen met de rituelen van de
vergadering en het glas wijn als intermezzo had ik het gevoel in
een geheim genootschap te zijn beland. Het ademde historie en ik
was diep onder de indruk vooral toen ik het boek zag met foto’s
van oud-leden.
6

• De vele mooie voordrachten bij de hot topics vormen de grootste
aantrekkingskracht.
• Ik werd destijds gevraagd door oud huisarts Looij om lid te worden
van ISS. Ik was een jonge huisarts van 31 jaar (1986) Bij de eerste
vergadering was ik meteen onder de indruk van de diepgang van
de discussie en zeer aangenaam verrast door de rode wijn, die
geschonken werd. Wel allemaal mannen en ook veel ouder dan ik!
Vrin de Jong was toen voorzitter. Ik had op dat moment sinds 4
jaar een eigen praktijk en al 2 jonge kinderen. Ondanks de extreme
drukte van werk, gezin en andere zaken ben ik altijd met veel
plezier naar de vergaderingen gegaan. Het heeft mij gevormd en
geholpen om steviger in het zadel te blijven.
• Ik heb lang geleden de voortzetting van mijn lidmaatschap
afhankelijk gemaakt van de toelating van vrouwen tot ISS.
• Bij een bezoek van ISS aan de sociale werkplaats kwam ik in
gesprek met de persoon die ons huisje vond in de Belgische
Ardennen, waarvan we bijna 20 jaar hebben genoten.
• Een moeilijke casus neerleggen bij een medelid met een andere
expertise leidt direct tot nieuwe inzichten.
• Net nieuw lid geworden sloeg ik beleefd de wijn af, daar ik zeer
zelden alcohol drink, prompt werd ik de volgende vergadering met
een sapje verwelkomd, een dynamische club meer dan een eeuw
oud, maar bereid met de tijd mee te gaan, waarvoor hulde.
• ISS staat aan de basis van de onderzoekslijn die ik aan het
opzetten ben in Amsterdam UMC: translationele palliatieve zorg.
Hierin wil ik een verbinding maken tussen kliniek en laboratorium
ook in de palliatieve zorg om betere kennis te krijgen van de
mechanismen achter symptomen en ook de fasen in de palliatieve
zorg. Het uiteindelijke doel hiervan is te komen tot betere
symptoomverlichting en eerdere onderkenning van met name de
7

8
stervensfase, waardoor de zorg beter afgestemd kan worden op
de behoeften van de patiënt. Kort nadat ik lid mocht worden van
ISS gaf ik een presentatie over zorg in de stervensfase. Deze zorg
kan pas gestart worden als de stervensfase herkend wordt. Dit is
met name in het ziekenhuis niet altijd het geval en leidt dan tot
niet passende zorg. In deze presentatie vertelde ik het verhaal van
Oscar de kat dat ooit gepubliceerd is in het New England Journal of
Medicine. Oscar was de kat van een verzorgings/verpleeghuis in
de USA. Op enig moment kregen de verpleegkundigen in de gaten
dat als Oscar op het bed van een patiënt ging zitten, deze vrij kort
daarna overleed. Het idee was geboren dat Oscar iets opmerkte,
waardoor hij het sterven voorvoelde. Toen ik dit vertelde kwam de
reactie vanuit de leden van ISS: misschien kan je het wel ruiken.
Deze ene opmerking zette voor mij een heel proces in gang dat
doorloopt tot de dag van vandaag en waaraan ik werk dit een
toekomst te geven, waardoor artsen in het ziekenhuis meer
bewust worden van de loop van het einde van het leven en de
aandacht die vooral dan nodig is voor de mens achter de patiënt.

Wat inspireert u om uw werk met passie te blijven doen?
• Kunst, musea bezoeken, patiënten, Collega's.
• Sport beoefenen, patiënten, Collega's, Muziek maken.
• Patiënten, collega's, onderwijs.
• Patiënten, Collega's.
• Kunst, musea bezoeken, Sport beoefenen, Luisteren naar muziek,
Beeldhouwen of iets dergelijks, patiënten, Collega's, lezen en
studeren.
• Luisteren naar muziek, Collega's, nog niet helemaal los kunnen
laten na pensionering.
• Kunst, musea bezoeken, Sport beoefenen, Luisteren naar muziek,
Collega's, het gezin
• Sport beoefenen, patiënten, piano spelen.
• Sport beoefenen, Luisteren naar muziek, Patiënten, vliegen.
• Kunst, musea bezoeken, Luisteren naar muziek, internationale
contacten met collega’s uit het vak.
• Kunst, musea bezoeken, Luisteren naar muziek, patiënten,
Collega's, Met teamwork innovatie & vooruitgang boeken.
• Sport beoefenen, patiënten, Collega's.
• Sport beoefenen, patiënten, Collega's, Balans tussen werk en
privé. Werken op (sport)evenementen.
• Sport beoefenen, patiënten, Collega's.
• Patiënten, Collega's, lezen.
• Luisteren naar muziek, patiënten, Collega's, genieten van de
natuur.
• Kunst, musea bezoeken, Sport beoefenen, Luisteren naar muziek,
patiënten, Collega's.
• Patiënten, het medische "handwerk" op zich.
• Luisteren naar muziek, patiënten, Collega's.
9

• Kunst, musea bezoeken, Fotograferen.
• Patiënten, Met handen bezig zijn. "Klussen".
• Patiënten, muziek maken.
• Kunst, musea bezoeken, Sport beoefenen.
• Patiënten, Afwisseling in uitdagingen.
• Patiënten, Collega's.
• Kunst, musea bezoeken, Luisteren naar muziek, Beeldhouwen of
iets dergelijks, patiënten, Collega's, familie, vrienden, tuinieren.
• Patiënten, Collega's.
10

Graag een toelichting op de vorige vraag
• Ik geef veel en graag les, vooral simulatietrainingen, ook veel
bedside teaching.
• Een dag zonder muziek en een goed gesprek is een dag niet
geleefd. Maar in die dagen moeten ook regelmatig
stiltemomenten zitten.
• Als arts-microbioloog zet ik me elke dag maximaal in voor mijn
vak, voor de patiënt (achter de kweek), voor het laboratorium en
ik doe mijn best om voor mijn collega's een prettige en loyale
collega te zijn. Ik werk nu ruim 5 jaar met veel plezier samen met
mijn collega arts-microbioloog en daarvoor werkte ik een aantal
jaar met zijn voorganger samen. Als ik thuis ben onderneem ik
graag activiteiten met het gezin. We kijken naar de
sportwedstrijden van onze dochters (hockey, voetbal, tennis), we
luisteren naar het vioolspel van onze jongste dochters
(jeugdorkest). Verder maken we duinwandelingen en fietstochten
met elkaar, ik loop hard bij een club en ik ga geregeld uit eten met
vriendinnen.
• Let op het plezier houden in de rol als arts (of verander!!), stel
weinig uit ("na mijn pensioen…) en blijf relaties en hobby's
ontwikkelen.
• Tijdens congressen zijn het vaak de gesprekken over kunst en
muziek die het contact met een collega bestendigen. Het zijn juist
die personen met wie je een jarenlange band onderhoudt.
• Brede interesse creëert bijna als vanzelf gezonde voedingsbodem
voor passie.
• Dan is het prettig nog wat contact met je vroegere werksfeer te
hebben.
• Niets mooier dan een dankbare patiënt. Niets beter dan een
inspirerende collega. Sport om goede ideeën te krijgen.
11

• Hoewel het werk nooit helemaal af is, probeer ik een goede balans
tussen werk en privé te houden door als ik thuis ben ook tijd voor
mijn gezin te maken en leuke dingen te doen.
Daarnaast haal ik veel energie uit mijn bijdrage aan
sportevenementen, zoals de Rotterdam Marathon, de Tour de
Rotterdam, etc.
• Het dagelijkse contact met patiënten blijft toch mijn belangrijkste
drijfveer om mijn vak leuk te vinden. Daarnaast is het teamwerk
met polimedewerkers en collega’s een belangrijke factor. Als er
“gedoe” is is roeien voor mij een heerlijke in-.en ontspanning,
vooral omdat de ploegmaatjes een al jaren vertrouwde hechte
club vormen die elkaar altijd steunt.
• Leven is niet altijd makkelijk. Collega's en patiënten vormen een
referentiekader waaraan ik ons leven leef (Marja en ik).
• Ik prijs mij gelukkig dat ik mijn werk altijd met passie heb kunnen
en mogen vervullen.
De inspiratie komt voort uit meerdere bronnen zoals uit
bovenstaande lijst blijkt.
• Het contact met de medemens (als patiënt) is mij heel dierbaar. Ik
put inspiratie uit allerlei bronnen en tijdens sporten ontstaan soms
lucide ideeën. De kunst en voeding met kennis, muziek helpen mij
mijn rol als professional zo goed mogelijk te blijven invullen.
• Het klinisch en poliklinische werk op het moment gaf veel
voldoening. Als tweede een goed resultaat (niet alleen medisch
technisch) op termijn geeft immer voldoening
• En het werk is altijd interessant, steeds wat nieuws.
• Klussen geeft mogelijkheid over patiënt(probleem) na te denken
• Goede patiëntenzorg is voor mij de drijfveer om mijn werk met
passie te doen
muziek maken inspireert en ontspant me
12

• Werken op routine stimuleert niet. In mijn vak,
revalidatiegeneeskunde, ben je direct met het dagelijks
functioneren van patiënten bezig - dat inspireert
• Het werken in een team vind ik geweldig.
• Het blijft een wonder hoeveel fenotypes en verscheidenheid de
DNA-bouwstenen ACGT opleveren in mens, dier & planten. Het
wordt dus nooit saai.
• De patiënten geven mij veel energie en zonder de interactie met
mijn collega's zou ik het werk niet volhouden.
13

Wie was/waren voor u een Leermeester(s).
Denk hierbij niet alleen aan een vak-leermeester! Kan ook een
patiënt of totaal iemand anders zijn. En waarom was deze persoon
een Leermeester? Beschrijf hierover een mooiste herinnering?
• Huub Cremers: scherp inzicht, rechtlijnig, consequent, feedback is
een cadeautje!
• Prof Frenkel die op onze eerste dag (1970) in een volle collegezaal
een college gaf waarin hij een jonge vrouw op een bed liet
binnenkomen. Hij had een uitvoerige anamnese. Hij onderzocht
haar nog net niet.
toen ze weg was, vroeg hij wat we geleerd hadden. Na diverse
reacties gaf hij zijn eigen les: "Beter een half uur aan iemand
besteden en het volledige verhaal naar boven laten komen, dan 3
keer 10 minuten te besteden". Ik heb die les altijd bij me
gedragen.
• De terminale patiënt - hij had een totale obstructie van zijn
oesophagus door een slokdarmcarcinoom - die mij enkele dagen
voor zijn dood, vertelde waar hij over lag te denken. Hij
herbeleefde een wandeling samen met zijn vrouw een jaar
tevoren in de Eifel. Er was een aanvankelijke teleurstelling in een
restaurantje dat de laatste forel net vergeven was, er was de
vreugde dat de bazin even later die laatste forel - ze hadden die
voor de bazin en haar gezin bereid- toch op hun tafel zette.
Bij het vertellen liep bij hem en bij mij het speeksel in de mond, zo
lekker was de herinnering.
• Han Boxma, traumachirurg van 1984-2010 mee samengewerkt en
mij wegwijs gemaakt in de chirurgie en brandwondenwereld, met
al zijn facetten. Veel avonturen beleefd in het kader van rampen
en repatriëringen en daarbij de hele wereld overgevlogen.
14

• Vak-leermeesters: Hans Zaaijer, Gert-Jan Platenkamp. Veel
herinneringen, vooral aan hun collegialiteit.
• Er is geen specifieke leermeester voor mij. Ik bewonder bevlogen
mensen die met aandacht voor anderen leven, dat zijn zowel
patiënten, collega's of mensen uit mijn directe omgeving.
• Na middernacht kwamen wij (+ collega Offerhaus) in een warme
huiskamer met vier familie leden en de patiënt, die wanhopig
sprak: "er moet nu iets gebeuren!". De familie steunde zijn wens
en benadrukte: eindelijk wil hij opgenomen worden. Het is nodig,
anders valt hij terug in de alcohol. Herhaling na herhaling van deze
uitspraken volgde, overgoten met bier.
Of wij ook wat wilden drinken? Anders: mogelijk suïcide of
overlijden, zo benadrukte een broer. We luisterden en zeiden
weinig. Na een klein uur stond Offerhaus traag op en zei kalm en
zacht, dat dit niet iets voor de nacht was, zo'n belangrijk besluit
om te stoppen met alcohol. Dat had meer tijd en vooral de dag
nodig. Een opname was nu niet aangewezen.
Hij bedankte iedereen zorgvuldig en we lieten het gezelschap
verbaasd (en beneveld) achter.
• Anneke Brand, hoogleraar transfusiegeneeskunde, LUMC
zij wist altijd alles en had vooral het geduld om die kennis steeds
weer over te dragen op generaties internisten, hematologen en
natuurlijk transfusieartsen.
Ik had mijn uitnodiging voor een sollicitatiegesprek als artsonderzoeker
die naar mijn studentenkamer was verzonden niet
ontvangen want ik was in de zomervakantie thuis. Anneke belde
naar het telefoonnummer van mijn ouders dat blijkbaar op mijn
sollicitatiebrief vermeld was om te informeren waar ik bleef, de
sollicitatiecommissie zat op mij te wachten. Ik ben toen door mijn
zus in allerijl naar het AZL gereden en heb daar een voordracht
gegeven over mijn researchstage (een vast onderdeel van de
15

selectie) ondersteund met een krijtje op een bord. Ik werd met
deze valse start evengoed aangenomen en heb mij ook daarna bij
vele volgende missers en fouten in het onderzoek of klinisch werk
steeds door haar gesteund en gestimuleerd geweten. Missers zijn
toegestaan mits je er maar iets van leert en er beter van wordt.
• Chief Bos te Deventer ziekenhuis: aan tafel op OK: ‘als je kan
knippen, dan kun je ook snijden’. Deze zinsnede blijft me altijd bij,
en geef ik vaak door aan de co-assistenten.
• Een huisarts bij wie ik als aspirant arts waarnam en mijn KNOopleider.
Zij spraken vertrouwen in mij uit. Jij kunt dat wel.
• Niemand specifiek.
• Tijdens mijn opleiding (en nog steeds) probeer ik te leren van de
collega's met wie ik werk, kijk dan wat ik ervan over wil leren,
maar ook hoe ik het niet wil doen. Ik heb stukjes meegenomen van
heel veel van mijn opleiders in mijn eerste ziekenhuis. Daarnaast
ook de bedankbriefjes van patiënten en familie, die je leren dat je
voor hen het juiste hebt gedaan.
• De twee grootste namen waren Ed Maartense, opleider interne
geneeskunde in Delft. Heel slimme en goede dokter. Zei nooit zo
veel, maar wat hij zei klopte. Hij bleef zich interesseren voor het
vak, bleef zich bijscholen. Daarnaast Ed Salm, Intensivist in Delft.
Een mensenmens. Van hem heb ik geleerd dat je mensen in je
team als nodig moet beschermen naar buiten, maar een
onderdeel van het team moet zijn.
• Wout de Boer, verzekeringsarts, Henk Herngreen, zenuwarts en
Huub Cremers, politiearts
• Professor dr. Frenkel: het belang van de scherpte van een
anamnese en de fysische diagnostiek. Als co-assistent moesten wij
ook na volle en drukke werkweken op de zaterdagochtenden
opdraven om de verfijnde diagnostiek via bedside teaching te
16

leren. In 1975 lag een man met oorbel 3 weken op de MDLafdeling
bij Frenkel voor analyse chronische diarree.
Zijn zaalartsen konden de oorzaak niet vinden. De professor vond
het dragen van een oorbel, door een man, verdacht voor
onderliggende psychopathologie. De man bleek zichzelf laxantia
toe te dienen (meegenomen door echtgenote) als uiting van het
Munchhausen syndroom.
• Mijn eerste leermeester was een oudere, ervaren interniste
waarvan ik veel basale klinische vaardigheden leerde en klinische
"blik" gekregen. Mijn tweede grote leermeester was mijn opleider
chirurgie. Beide zijn bepalend geweest voor mijn "dokter zijn"
• Jan Trimbos, die heeft mij duidelijk gemaakt dat sommige
patiënten nu eenmaal doodgaan en dat dat niet erg is. Geen
medische ingrepen meer die niet zinvol zijn.
• In militaire dienst de plastisch chirurg die zei: 100% resultaat is
niet altijd haalbaar, accepteer dit. De manier hoe hij met patiënten
sprak, zo eenvoudig uitleggend, zo rustig en empathisch, met
zoveel kennis (in zn hoofd paraat) een a vue diagnose stellen.
• Paul Lips hoogleraar endocrinologie Amsterdam UMC (voorheen
VUMC). De rustige analytische wijze waarop problemen werden
benaderd en het altijd centraal stellen van de patiënt. Wars van
politiek spelletjes. Hij bewees dat jij hier ver mee kan komen.
• Tijdens mijn opleiding had ik op een kinderrevalidatieafdeling 3
supervisoren. Eén van hun was een baasje; de andere was lief
maar haar revalidatieteam liep rondjes om haar heen; en de derde
had het zo voor elkaar dat elk teamlid ruimte had, maar
ongemerkt gebeurde precies wat deze supervisor voor ogen had.
Inspirerend voor mij, maar ook voor haar team en haar patiënten
en hun ouders
17

• Fritz Schröder. Zijn combinatie van integriteit, kennis, wetenschap
en persoonlijke aandacht voor zijn patiënten waren
ongeëvenaard.
• Mijn opa van moederszijde zelf arts, een stille man die door het
vuur ging voor zijn patiënten en mijn oma, die het thuisfront
bestierde beiden trots dat ik voor de geneeskunst koos. Mijn opa
kwam iedere donderdag bij mij eten en kreeg een samenvatting
van mijn colleges en heeft zo na zijn pensioen een tweede maal de
studie doorlopen, 70 jaar later. Alle theorie waar ik de eerste 4
jaar theorie door heen ging aanvullend met casuïstiek. En Jan van
Gogh oud-lid en chirurg, ik was de laatste co-assistent die hij
begeleide de laatste weken voor zijn pensioen. Hij heeft me zijn
naaldvoeders voor het fijnere werk geschonken, met het advies
internist of huisarts te worden daar hij me veel te all-round vond
om chirurg te worden. Maar mocht ik zijn advies naast me
neerleggen, en toch chirurg worden dan had ik vast wat
gereedschap. Ik gebruik ze nog steeds bij kleine ingrepen als
huisarts. Het was een leuke verassing hem bij ISS weer tegen het
lijf te lopen.
• Dr Jan Thies, internist ziekenhuis Rijnstate. Hij is mijn grote
voorbeeld geweest in punctualiteit en betrokkenheid bij de
patiënten.
18

Hoe motiveert u zichzelf voor, tijdens of na een zware dag
om uw werk goed te doen?
Denk ook aan wat u voor uw team probeert te doen en wat zij voor u
kunnen doen! Doe dit puntsgewijs of via een anekdote.
• Iedere dag heeft een einde! Het is een voorrecht om zo een
boeiend, dankbaar en mooi werk te mogen doen!
• De les van mijn vader: denk elke dag wat je wilt bereiken en denk
aan de kleine dingen die je bereikt hebt.
• “Heb je haast neem een stoel”.
• De herinnering aan de geheel verlamde patiënte die tot het laatste
moment aan toe, haar liefste glimlach gaf en óns en mij troostte.
• De les van Jan van Kilsdonk (naar Levinas): “Centraal staat de mens
– de mens, die opbloeit en aanzienlijk wordt in de blik van wie
hem liefdevol ontdekt en ontraadselt”.
• Aan mijn laboratorium-collega's vertel ik dat hun werk ertoe doet,
bijvoorbeeld door een voorbeeld te nemen van een patiënt en uit
te leggen wat het voor die patiënt betekent dat ze de diagnose
hebben gesteld in het laboratorium. En ik benoem dat ze een
belangrijke taak hebben in het ziekenhuis, vanwege de diagnostiek
naar infecties en in het bijzonder naar SARS-CoV-2.
• De laatste 2 jaar is er helaas voor mij geen team meer.
Gelukkig soms een uitdagende kwestie, waar de ontdekkingstocht
om zo het verhaal compleet te begrijpen, het plezier is.
• Ik probeer om elke vrijdag de AIOS te prikkelen om tijdens de
vrijdagmiddagborrel hun week ontspannen af te ronden in een
open atmosfeer met verhalen over hun interesses en
preoccupaties, variërend van filmbesprekingen, boekentips en
stoere verhalen tot Bijbelexegeses. Alles om even uit de rol van
meester en gezel te treden.
19

• Ik heb tijdens het fietsen heen en terug van werk een bel-rondje
waarbij ik ‘project-deelgenoten’ kan bellen (en ze nemen nog op
ook): dan bespreken we vaak toch kort de dag, de kansen, de
uitdagingen en hoe we het aan gaan pakken. Ik begreep van de
(veel jongere) arts-onderzoeker van de wetenschappelijke
vereniging dat de generaties van nu niet meer zo van het bellen
zijn, maar zij waardeert het enorm dat ik haar juist bel.
• Je te verplaatsen in de betrokkene: hoe zou je zelf behandeld
willen worden ... doe dat dan ook zo bij deze persoon, ook al ben
je moe.
• Ik denk altijd maar dat het vanzelf 5 uur wordt (of 6 uur, of 7 uur),
en daarnaast keuzes durven maken: wat moet nu en wat kan
straks.
• Voor het team: proberen er samen wat van te maken, serieus
waar het moet, leuk als het kan.
• Ik vind het een uitdaging om mijn best te doen om een patiënt
goed te horen en erachter te komen welk probleem we op moeten
lossen, ook als er medisch geen probleem is. Uitleg en
geruststelling is ook een behandeling.
De puzzel goed oplossen, en proberen om niet gedreven te
worden door de wens van patiënt voor meer ingrepen of
onderzoeken, die van de verzekeraar voor minder, maar doen wat
goed is als dokter en heelmeester.
Betrokkenheid is altijd ons sterke punt, van dokters èn van het
team.
Waardering van patiënten is ook een sterke motivator.
• Pak even de rust en bespreek met je team dat de dag zwaar valt.
Luister naar elkaar en bespreek wat zou kunnen helpen om de
draaglast van dat moment te doen afnemen.
20

• Altijd even met je team (van de dag) wat drinken, eten. Even
praten over heel wat anders dan de activiteit van de dag, vakantie,
kinderen, theater, muziek
• Gewoon doorgaan.
• Tijd nemen voor werk ook al lijkt dit tijdrovend.
• Klaarstaan voor collega, medewerker, patiënt, secretaresse....
• Goed voorbereiden, focussen en prioriteren, positief, rustig en
vriendelijk blijven, tevoren hulp vragen voor dingen die
gedelegeerd kunnen worden, logistiek stroomlijnen. Als je
aangeeft dat het een zware dag voor je wordt, dan krijg je soms
ineens een kopje koffie met iets lekkers tussendoor van de
poliassistente!
• Wandelen en problemen overdenken. Geeft vaak een hele goede
kijk op alles. Met wandelen kom ik los van het werk.
• Reflecteren op waar de zwaarte ligt en hoe dit aan te pakken met
teamleden - delen
Gezamenlijk successen vieren in de behandeling van patiënten of
in projecten etc.
• Zoals mijn opa het noemde "als het je roeping is gaat dat vanzelf".
• In teamverband een “Keek op de week” samen spreken over en
reflecteren op “wat ging er goed, wat kan er beter”:
• Wat heeft je deze week persoonlijk geraakt?
• Wat waren goede momenten, wat was goede zorg, heb je een
complimentje verdiend? Kreeg je het ook?
• Wat is er minder goed verlopen, hoe kwam dat en is daar iets
aan te doen? Lag het aan jou of aan de omstandigheden? Zijn er
tips om hiermee om te gaan?
• Wat waren momenten dat je steun nodig had? Hoe kunnen
collega's aan jou ‘zien’ dat je steun nodig hebt? Wordt dit
herkend? Wat is dan helpend voor jou?
21

• Waarom doen we zoals we doen, waar zijn we goed in en waar
kunnen we nog eens over nadenken?
• Hoe gaan we de komende week in? Zijn er speciale situaties
waar we erg in moeten hebben?
22

Bij het honderdjarig bestaan van de “Rotterdamsche
Heelkundige Vereeniging In Sociorum Salutem”
23