Wijze_Lessen_digitaal_160919

68 |
Wijze Lessen
werken kost veel moeite en tijd. 3 Vaak slagen de leerlingen er uiteindelijk
wel in om de oplossing te vinden, maar door de zware cognitieve belasting
tijdens het oplossingsproces weten ze amper nog welke stappen nu wel
of niet tot de oplossing hebben geleid. Laat staan dat ze weten hoe ze de
volgende keer aan de slag moeten. Dit vertraagt het leerproces onnodig.
diepgaand
begrip
Het leren van voorbeelden is juist effectief omdat, dankzij die uitgewerkte
voorbeelden, voldoende werkgeheugencapaciteit over blijft om diepgaander
begrip op te bouwen. Leerlingen kunnen hierdoor focussen op
onderliggende principes, op de stapsgewijze opbouw van de oplossing
en op de structurele kenmerken van het voorbeeld. Door voorbeelden te
bestuderen raken concrete situaties en abstracte begrippen met elkaar
verbonden. Voorbeelden van water-, wind- en vulkaanerosie zorgen er
voor dat leerlingen een mentaal schema kunnen opbouwen van het begrip
‘erosie’. Daardoor kunnen ze dit mentaal schema van erosie ook gemakkelijk
gebruiken en toepassen in nieuwe situaties.
deskundig
denken
Ook door het observeren van de leraar die modelleert, krijgen leerlingen
de kans om mentale schema’s op te bouwen. Ze kunnen het ‘deskundig
denken’ van een expert observeren, een black box die gewoonlijk verborgen
blijft voor leerlingen. Dit denkproces kunnen ze zich dan eigen maken
en imiteren. De aandacht van de leerlingen wordt nog gerichter geleid als
het model aanwijst waar hij of zij op elk moment naar kijkt. Dit kan bijvoorbeeld
door letterlijk met de vinger te wijzen waar hij/zij over praat, of door
de cursor in een video mee te laten bewegen met de ogen van het model.
Halszka Jarodzka vond met haar onderzoek over model’s eye-movement dat
de mogelijkheid om de oogbewegingen van de leraar te volgen het leren
bevordert. 4 De laatste jaren merk je steeds meer dat tijdens het deskundig
analyseren van voetbalwedstrijden op televisie de spelers of bewegingen
worden gemarkeerd of uitgelicht op het scherm. Dit helpt de kijker om zijn
aandacht te leiden naar dat aspect waar de commentator (de expert) het
over heeft.
Het leren van voorbeelden is
juist effectief omdat, dankzij
die uitgewerkte voorbeelden,
voldoende werkgeheugencapaciteit
over blijft om diepgaander
begrip op te bouwen.
Zoals al even aangehaald, is het werken met voorbeelden bijzonder
effectief voor het aanleren van metacognitieve vaardigheden zoals
het leren reflecteren, leren werken met flashcards, enzovoort. Omdat
metacognitieve vaardigheden de volle aandacht verdienen, komen
we hier uitgebreid op terug bij bouwsteen 12.