Wijze_Lessen_digitaal_160919

54 |
Wijze Lessen
ONDERZOEK: TEKST LEZEN MET OF ZONDER FOCUSDOEL
In een onderzoek uitgevoerd door Matt McCrudden en collega’s moesten leerlingen teksten lezen over
twee relatief onbekende landen, Pitcairn en Honduras. 6 Leerlingen leerden onder andere over de geografie,
klimaat en taal van de landen. De eerste groep studenten werd verteld dat ze zich moesten inbeelden dat
ze ooit in Honduras zouden gaan wonen en de voor- en nadelen van het leven ginds moesten inschatten.
De tweede groep leerlingen kreeg dezelfde instructie maar dan voor Pitcairn. De derde groep (de controlegroep)
werd gevraagd om alles goed te lezen en te begrijpen. Die derde groep kreeg dus geen specifiek
focusdoel bij aanvang van de opdracht. De onderzoekers konden met dit onderzoek vaststellen welke effect
het had om duidelijke focusdoelen te stellen bij de start van een opdracht. De resultaten toonden, weinig
verrassend, dat leerlingen die gevraagd werd om zich te focussen op Pitcairn meer onthielden van Pitcairn
dan van Honduras (zie figuur 7). Net zo’n scenario voltrok zich voor de groep die zich moest focussen op
Honduras: zij wisten meer van Honduras. Dit onderzoek toont dus dat leerlingen meer onthouden van
informatie waar een doelgerichte instructie aan voorafging.
Er is echter een ‘maar’ aan dit verhaal. Er zijn ook onderzoeken waaruit bleek dat focusdoelen niet voordelig
waren voor de informatie die niet tot het doel behoorde. Vergelijkbare resultaten zien we bij onderzoek naar
‘intentional’ leren (waar de focus op vragen of doelen ligt) en ‘incidental’ leren (waar geen focus op ligt).
De leerling heeft dan alleen oog voor wat er in het doel gevraagd wordt. 7 Het geven van focusdoelen doe
je dus vooral als je bepaalde onderdelen écht in de kijker wil zetten en de andere onderdelen minder van
belang zijn.
Percentage onthouden feiten
50
45
40
35
30
25
20
15
10
5
0
47
37
22
19 19
17
Pitcairnvragen
Hondurasvragen
Pitcairn-groep Honduras-groep Controlegroep
Figuur 7 – Leerlingen onthouden meer informatie als die in de focus wordt gebracht.
John Hattie beschreef in zijn befaamde boek Visible Learning (dat
Een uitdagend en haalbaar meer dan 80.000 onderzoeken bij in totaal 300 miljoen leerlingen
doel is motiverender dan een bundelde) dat leerlingen die uitdagende doelen te verwerken
te gemakkelijk doel.
krijgen beter presteren dan leerlingen die de makkelijkste doelen
te verwerken kregen. 8 Hij schreef dat ‘elke school die als motto “doe
je best” heeft, dat onmiddellijk zou moeten wijzigen naar “ga de uitdaging
aan” en “streef naar het hoogste”.’ (pp. 175). Dat is niet zo onlogisch: ‘doe
gewoon je best’ kan bijna elke handeling zijn terwijl een uitdagend doel
vaak concreter is. Uitdagende maar wel haalbare doelen zijn motiveren-