Wijze_Lessen_digitaal_160919

BOUWSTEEN 1 Activeer relevante voorkennis | 39
hoeveelheid
voorkennis
geactiveerde
vakgebonden
voorkennis
kwaliteit van
de voorkennis
Over vakgeboden voorkennis, niet-actieve
voorkennis en foute voorkennis
Terwijl enerzijds het effect van de voorkennis van
een leerling niet onderschat mag worden (leerlingen Hoe meer geactiveerde
weten soms meer dan je denkt), mag anderzijds de
vakgebonden voorkennis
leerlingen hebben, hoe beter
werkelijke voorkennis ook niet worden overschat (‘dat
en sneller ze nieuwe leerstof
moeten de leerlingen nog weten want dat hebben ze begrijpen, hoe langer en beter
vorig schooljaar geleerd’). Het is utopisch te denken
dat jouw leerlingen zich alles zullen herinneren
kunnen toepassen.
ze die ook zullen onthouden en
van wat ze de voorbije les, laat staan schooljaren (of
maanden, weken of zelfs dagen) hebben geleerd. Ook
voor hen is de vergeetcurve onverbiddelijk (zie hiervoor bouwsteen 10).
Herhalingsmomenten zijn dus normaal en noodzakelijk.
Nieuwe leerstof die niet wordt gelinkt aan al verworven en geactiveerde
kennis in het langetermijngeheugen en daardoor geen ‘greep’ vindt, zal
snel weer vergeten worden. Daarom is het belangrijk om bij de start van
elke les stil te staan bij een aantal woorden, concepten, werkwijzen enzovoort
die eerder aangeboden zijn. Het activeren van deze voorkennis is
immers noodzakelijk om nieuwe leerstof te verankeren. 3
Hoe meer geactiveerde vakgebonden voorkennis leerlingen hebben, hoe
beter en sneller ze nieuwe leerstof begrijpen, hoe langer en beter ze die
ook zullen onthouden en kunnen toepassen. 4 Leerlingen met een ruime
voorkennis begrijpen ook nieuwe teksten sneller, diepgaander en beter.
We mogen daarbij niet vergeten dat voorkennis van leerlingen mede
bepaald wordt door hun thuisachtergrond. Omwille van sociale rechtvaardigheid
is het dus belangrijk te weten wat die voorkennis is zodat we
eventuele lacunes bij de leerlingen kunnen opvullen.
Ook de kwaliteit van de voorkennis beïnvloedt de kwaliteit van het leren. 6
Wanneer leerlingen misconcepties hebben (bijvoorbeeld intuïtieve meningen
of overtuigingen zoals ‘het is zomer wanneer de aarde het dichtst bij
de zon staat’), dan interfereren die misconcepties bij de verwerving en
opslag van nieuwe informatie. Ervaren leraren weten de vaakst voorkomende
misconcepties binnen hun vakgebied spontaan op te sommen. Je
kunt dit soort misconcepties het beste doorprikken door de misconceptie
te benoemen en te weerleggen (zie kader). Het ophalen van voorkennis,
en het controleren van die voorkennis op juistheid, blijkt dus van groot
belang te zijn.