Wijze_Lessen_digitaal_160919

Inzichten uit de wetenschap
| 21
in het algemeen, hoe te onderwijzen, staat bekend als vakdidactische
kennis en pedagogisch-didactische kennis. 19
• vakdidactische kennis is de kennis over de wijze waarop het specifieke
vak of onderwerp moet worden onderwezen.
• pedagogisch-didactische kennis is de kennis van effectieve onderwijsmethoden
en soorten didactiek en ook weten wanneer het goed of
minder goed is om een bepaalde werkvorm in te zetten. Ook het hebben
van een mentaal model van hoe je leerlingen leren (zowat dit eerste
hoofdstuk dus) hoort hierbij.
Het spreekt voor zich dat ook pedagogisch-opvoedkundige kennis (klassenmanagement,
hoe omgaan met ouders …) een plaats heeft in de
gereedschapskist, maar dit valt buiten de scope van dit boek dat gericht is
op leren op lange termijn. Gelukkig is goed les geven een van de belangrijkste
factoren voor een geslaagd klassenmanagement.
WIJZE LESSEN UIT DE WETENSCHAP
• De leraar (de expert) heeft rijke cognitieve schema’s (kortom voorkennis) om nieuwe leerstof meteen
aan te koppelen. Een beginner kan nieuwe leerstof vaak niet aan bestaande kennis koppelen, waardoor
de opslag veel moeilijker is. Houd hier dus rekening mee als je nieuwe leerstof aanbiedt.
• Om die hedendaagse vaardigheden te kunnen trainen bij onze leerlingen moet de leraar beschikken
over zowel vakkennis, vakdidactische kennis als pedagogisch-didactische kennis.
INZICHT 3 Generieke vaardigheden aanleren:
het doel is niet altijd het middel.
Overbrengen van vaardigheden: mission impossible?
Je las al twee paragrafen die het belang van kennis onderstrepen. Toch
hoor je in onderwijsland steeds vaker dat er andere hoofddoelen zijn
zoals kritisch denken, problemen oplossen, communiceren en samenwerken.
Die worden vaak omschreven als 21e eeuwse of generieke vaardigheden.
Los van het feit dat deze vaardigheden van alle tijden zijn (om
het Colosseum te bouwen had men die vaardigheden ook al nodig) zijn
ze inderdaad belangrijk. Eigen aan goed, vormend onderwijs is dat het
(jonge) mensen voorbereidt om als zelfstandige, zelfdenkende, kritische,
verantwoordelijke mensen deel te nemen aan de samenleving. 20
De vraag is dus hoe we die vaardigheden moeten aanleren. We mogen
niet in de val trappen te denken dat die vaardigheden te leren zijn zonder
context, zonder achterliggende kennis van zaken. We weten uit onderzoek
dat generieke vaardigheden niet zomaar zijn over te brengen van het