Wijze_Lessen_digitaal_160919

Inzichten uit de wetenschap
| 15
DE KRACHT VAN HET LANGETERMIJNGEHEUGEN
We verduidelijken de beperkingen van ons werkgeheugen en de kracht van ons langetermijngeheugen
met een kleine opdracht.
Probeer de volgende drie rijen van twaalf cijfers te onthouden.
Rij 1: 610894121158
Rij 2: 106614921815
Rij 3: 198520162019
Welke rij kun je het best onthouden? We doen een gokje.
Rij 1 vond je het moeilijkst.
Rij 3 kon je het makkelijkst onthouden omdat het refereert naar recente jaartallen.
Rij 2 kon je makkelijker onthouden als je een goede kennis van historische jaartallen had: 1066 was het
jaar van de slag bij Hastings; in 1492 was de ‘ontdekking’ van Amerika door Columbus en in 1815 was de
slag bij Waterloo. Als je dit niet wist, vond je rij 2 even moeilijk als rij 1.
Deze oefening verklaart de werking van ons geheugen. Via het sensorische geheugen komen de cijfers
binnen in je werkgeheugen. Daar vormen de twaalf cijfers van rij 1 meteen een overbelasting. Immers,
meer dan zes nieuwe, losstaande elementen kunnen we moeilijk verplaatsen naar ons langetermijngeheugen.
Bij rij 2 en rij 3 bestaat de kans dat je langetermijngeheugen je werkgeheugen te hulp schiet. Wanneer
je de drie historische jaartallen (her)kent, verandert de tweede rij twee plots van een reeks van twaalf
onsamenhangende cijfers in een reeks van drie betekenisvolle elementen, die bestaan uit zogenaamde
chunks van informatie. Drie elementen kan ons werkgeheugen aan. Ook, gesteld dat je bijvoorbeeld één
jaartal (bijvoorbeeld de slag bij Hastings) zou kennen, is deze opdracht haalbaar als je de andere jaartallen
wel kent.
Stel dat je als lerende een maximale capaciteit van je werkgeheugen
hebt, noem het ‘mentale bandbreedte’, dan moeten we proberen die
bandbreedte niet te overschrijden. Wordt de bandbreedte overschreden,
dan stopt het leren. Die mentale bandbreedte kan volgens de cognitievecognitive
load
theory
Optimale belasting van het werkgeheugen:
niet te veel, niet te weinig.
Deze kenmerken van ons brein hebben belangrijke didactische gevolgen.
Zeker als het werkgeheugen van leerlingen nieuwe informatie te
verwerken krijgt in een les, is het belangrijk om de beperkingen van dat
werkgeheugen te kennen. Dit idee vormde de basis voor de cognitievebelastingtheorie
(cognitive load theory). Deze theorie is de jaren tachtig
ontwikkeld door John Sweller en collega’s. 11