Wijze_Lessen_digitaal_160919

BOUWSTEEN 6
Achterhaal of de hele klas het begrepen heeft
| 119
leerlingen daarin worden uitgedaagd. Leerlingen maar op één bepaald
moment vragen om te tonen of ze iets begrepen hebben (bijvoorbeeld
op een toets) is geen garantie voor langetermijnleren. Dit sluit aan het bij
de theorie van de gewenste moeilijkheden (desirable difficulties). In het
inleidend hoofdstuk van dit boek is de theorie beschreven. Vaak wordt
gekozen voor de aanpak die het snelste leidt tot het gewenste antwoord.
Hoewel deze aanpak zal leiden tot een antwoord waarvan je als leraar snel
kun zeggen of het goed of fout is, is de kans dat dit een kortetermijneffect
heeft groot. Het uit de weg gaan van moeilijkheden is echter juist negatief
voor langetermijnleren. Als leren inspanning en veel inzet eist, zal dit aanvankelijk
leiden tot meer fouten en legt het bloot wat er vergeten is. Maar
juist fouten maken en zaken weer vergeten kan het leren van de leerling
ten goede komen; het weer opnieuw leren van wat niet goed ging en wat
je als leerling weer vergat zal uiteindelijk steeds minder moeite kosten.
overlearning
‘OVERLEREN’
Een ander belangrijk concept in het versterken van begrip is ‘overlearning’. In een studie
van Krueger 8 herhaalden twee groepen woordlijsten totdat ze deze konden reproduceren.
Op dat moment stopte de controlegroep met studeren, terwijl de experimentele
groep nog twee keer zo lang dezelfde woordlijsten bestudeerde. Zij ‘overleerden’ de
leerstof dus 100 procent ten opzichte van de controlegroep. Na 28 dagen bleek dat de experimentele
groep meer woorden kon reproduceren dan de controlegroep. ‘Overlearning’
kan dus een positief effect hebben op langetermijnleren. Het is geenszins de boodschap
dat ‘dril’ dus een must is, maar dat intensief oefenen, bij voorkeur gespreid in de tijd,
onmiskenbare voordelen heeft voor het aanleren van basiskennis- en vaardigheden (zie
ook bouwsteen 10).
kennisvloek
Wees je als leraar bewust van de kennisvloek
Vele leraren hebben het gevoel dat leerlingen jaar na jaar minder goed
zijn in hun vak. De leraar zou wel eens slachtoffer kunnen zijn van de
‘curse of knowledge’ (kennisvloek). Ook om goed te kunnen vaststellen
of de leerlingen de leerstof begrijpen, is het belangrijk bewust te zijn van
deze kennisvloek. 10
Een leraar is vakexpert en ziet daardoor de leerstof anders dan de leerlingen.
Dit hebben we in het inleidend hoofdstuk uitgebreid beschreven.
Het is voor een expert zo logisch die kennis te bezitten dat soms vergeten
wordt dat leerlingen al deze kennis nog niet hebben. Vandaar dat
bouwsteen 1 (het activeren van relevante voorkennis) zo belangrijk is
voor effectieve instructie. Om te voorkomen dat er onjuiste aannames
worden gedaan over de kennis van leerlingen, is het belangrijk zich goed
te verplaatsen in hen en te checken wat ze (nog of al) weten. Opgelet, het