Wijze_Lessen_digitaal_160919

BOUWSTEEN 6
Achterhaal of de hele klas het begrepen heeft
| 117
Soorten vragen
Maar wat maakt een vraag nu een goede vraag? Het antwoord is tweeledig:
de vraag zet de leerling aan het denken en de vraag leidt tot antwoorden
die de leraar helpt om in te schatten of de leerlingen het wel of niet
begrijpen. 6 Om beide doelen te kunnen bereiken, is het belangrijk om
voldoende open vragen te stellen in plaats van gesloten vragen, maar ook
een mix aan proces- en productvragen (zie kader).
Open vragen zijn vragen waar de mogelijke antwoorden nog niet zijn gegeven. Open vragen kunnen worden
gesteld wanneer men informatie wil laten herinneren, wanneer er geen vaststaande antwoorden zijn,
of wanneer je leerlingen op een bepaalde wijze aan het werk wilt zetten (bijvoorbeeld het laten nadenken
over de voor- en tegenargumenten van een bepaalde stelling).
Gesloten vragen zijn vragen waar wél uit de mogelijke antwoorden gekozen kan worden, bijvoorbeeld
juist/onjuist-vragen, meerkeuzevragen of ja/nee-vragen. Ze zijn vooral nuttig om op een snelle manier
voorkennis te activeren en om tempo in je interactie te krijgen. Leerlingen zijn sneller geneigd na te
denken over een antwoord als de vraag wordt gesteld in de vorm van een stelling. Bijvoorbeeld: ‘Alle
vierkanten zijn rechthoeken,’ in plaats van ‘Zijn alle vierkanten rechthoeken?’
Productvragen zijn gericht op het krijgen van een antwoord op een specifieke vraag.
Procesvragen zijn gericht op de aanpak die een leerling kiest op tot een antwoord op een vraag te komen.
Product- en procesvragen zijn ook goed te combineren door eerst een productvraag te stellen (‘Wat is de
oppervlakte van deze ruimte?’) en vervolgens een procesvraag (‘Hoe ben je tot dit antwoord gekomen?’).
Naast het kiezen van het juiste type vraag is het bijvoorbeeld bij meerkeuzevragen
van belang antwoordalternatieven (afleiders) te kiezen die
juist misconcepties van leerlingen bloot stellen (zie het eerder genoemde
voorbeeld van de breuken). Dit noemt men soms ‘systeemfouten’ in het
denken. 7
alle-leerlingengeven-antwoordaanpakken
Iedereen aan de slag met je vragen
Het is daarnaast belangrijk om van zoveel mogelijk leerlingen informatie
te verzamelen als er vragen worden gesteld. Wat goed werkt, is het inbouwen
van alle-leerlingen-geven-antwoord-aanpakken. Deze manier van
vragen stellen, vereist een antwoord van elke leerling.