Th&ma 2022-1

Pleidooi
voor open
kennisinstellingen
Lucy Montgomery et al.:
Open Knowledge
Institutions.
Reinventing Universities
MIT Press, Cambridge (VS).
ISBN 9780262542432;
176 blz. $25.00
en toekomstgerichte
universi-
XE
teit is een open
kennisinstelling.
Zou ‘open’ niet het uitgangspunt
moeten zijn? Dat is de centrale
en tevens fundamentele vraag
in Open Knowledge Institutions.
Dit boek is voortgekomen uit
een initiatief van vele internationale
wetenschappers, geleid
door Lucy Montgomery (Curtin
University, Australië), die ‘open’
bepleiten. De auteurs vragen
zich af of het tijd is om ons
opnieuw af te vragen wat onze
rol als hogeronderwijsinstellingen
is in de samenleving.
Die gedachte komt voort uit
de snelle veranderingen die in
momenteel gaande zijn, zoals
de open en genetwerkte digitale
technologieën, de nieuwe mogelijkheden
voor het beschikbaar
stellen van onderzoeksresultaten
en kennisuitwisseling, en de
manieren van kennistoetsing en
-controle. Zelf zat ik ook nog te
denken aan de verschuiving in
positie van de wetenschap in de
maatschappij: er is steeds meer
twijfel rondom wetenschappelijke
output (zie bijvoorbeeld de
coronadebatten).
De auteurs gaan uitgebreid in
op het rankingprincipe, als voorbeeld
van het duiden van de rol
van een universiteit. Een leidend
principe voor profilering en
financiering, maar is dit denken
in outputgedrevenheid nog wel
toekomstbestendig? En is dat
uiteindelijk de maatschappelijke
opdracht? Ik moest ook
meteen denken aan hoe we de
wetenschappelijk vastgestelde
en gepubliceerde resultaten
opnieuw moeten terugkopen
van uitgeverijen. Het is toch
door publiek geld mogelijk
gemaakt onderzoek te doen.
Kortom: loopt het systeem niet
op zijn einde? Is het tijd om
kennis niet meer als exclusief
te beschouwen (kennis houden)
maar veel meer als inclusief
(kennis delen). Vandaar het
pleidooi van de auteurs voor
een open knowledge institution, of
open kennisinstelling.
De auteurs zien een open kennisinstelling
als een instelling
die veel meer gebruikmaakt van
diverse actoren (en dus perspectieven)
bij onderzoek: onder
anderen van onderzoekers, burgers,
beleidsmakers en experts.
Door samen te werken als bredere
gemeenschap (commons)
draagt de instelling zodoende bij
aan gemeenschappelijke kennisontwikkeling
en -bundeling.
Kennis moeten we organiseren
als een open proces. De auteurs
zien voor zich dat de universiteit
zich uiteindelijk ontwikkelt
tot een open kennisinstelling.
Die heeft drie richtlijnen:
95