Th&ma 2022-1

Toch
teleurgesteld
Ellen Hazelkorn &
Georgiana Mihut (red.):
Research Handbook on
University Rankings.
Theory, Methodology,
Influence and Impact
Edward Elgar Publishing,
Cheltenham.
ISBN 9781788974974;
550 blz. £220
otels, persvrijheid,
H
boekrecensies,
corruptie, innovatieve
steden,
gevangenisstraffen,
CO 2
-uitstoot, mensenrechten,
toeristenbestemmingen: ranglijsten
zijn er op elk mogelijk
gebied en in alle soorten en
maten. Vergelijken en zien wie
de beste is blijken ook buiten de
sport een hoge attractiewaarde
te hebben. Geen wonder dat
sinds de jaren negentig ook
buiten de Verenigde Staten rankings
van universiteiten populair
zijn geworden.
Rankings zijn vanuit ten minste
drie gezichtspunten belangwekkend.
Als uitdrukking
van (1) de relatieve positie van
universiteiten, vakgebieden
en hogeronderwijsstelsels,
van (2) de manier waarop en
de mate waarin instellingen,
stelselbeheerders en cliënten
ze gebruiken als zinvolle informatie,
en van (3) de motieven
van de verschillende aanbieders
op wereldwijde, nationale of
regionale schaal. Ik ben geneigd
hieraan nog een vierde aspect
toe te voegen: rankings als een
indicatie voor de internationale
staat van hoger onderwijs en
wetenschappelijk onderzoek.
Wat zegt het dat zulke vereenvoudigde
vergelijkingen, met
de bijbehorende suggestie van
competitie en hiërarchie, in de
afgelopen decennia zo innig
zijn omarmd?
Universiteiten zouden geen
universiteiten zijn als ze sinds
de introductie van wereldwijde
ranglijsten niet meteen en
veelvuldig op dit alles zouden
reflecteren. Kritiek kwam er op
de willekeurige selectie van de
criteria (sterk bepaald door de
beschikbaarheid van gegevens)
en het reductionistisch meten
van complexe fenomenen aan de
hand van slechts enkele maatstaven.
Er kwamen voorstellen
voor verbetering en uitbreiding
van de criteria, in combinatie
met pleidooien om verscheidenheid
te waarderen en oppervlakkige
gelijkvormigheid te
vermijden. Als het ging om de
invloedrijkste rankings (die op
wereldschaal meten en vergelijken),
wezen instellingen van
meet af aan op de bevoordeling
van het Amerikaans-Engelse
type onderzoekuniversiteit en de
Engelstalige wetenschappelijke
communicatie zoals die gangbaar
is in bepaalde vakgebieden
en bepaalde landen, maar elders
een minderheidsverschijnsel.
Ook was er methodologische
kritiek en werd er opheldering
gevraagd over de verzameling en
verwerking van data. Naast alle
kritische geluiden was er een
opvallende stroom rapporten en
93