Th&ma 2022-1

TH MA 1-22
Zowel in het onderwijsbeleid als in het onderzoek naar verbetering van het hoger onderwijs is de term ‘kwaliteitscultuur’
steeds meer in zwang. Maar wat verstaan we daar eigenlijk onder? ‘Het sluit aan bij de gedachte dat er naast structuren
en systemen een cultuur nodig is waarin mensen op een open manier spreken over kwaliteit van onderwijs.’
Op naar meer ruimte voor dialoog
en discussie
Van kwaliteitsmanagement naar kwaliteitscultuur
Guy Bendermacher, Diana Dolmans, Ineke Wolfhagen & Mirjam Oude Egbrink
Universiteit Maastricht
I
f you want to truly understand something, try to change
it (Kurt Lewin, 1890-1947). Dit adagium geldt zeker
voor het werken aan een kwaliteitscultuur. Zowel in
onderwijsbeleid als in onderzoek naar kwaliteitsverbetering
van het hoger onderwijs is die term steeds meer in
zwang geraakt. Maar waar komt deze populariteit vandaan,
en wat verstaan we eigenlijk onder een kwaliteitscultuur?
En, ervan uitgaande dat instellingen hun kwaliteitscultuur
kunnen beïnvloeden en veranderen, aan welke aspecten
moeten zij dan vooral meer aandacht besteden?
Kwaliteitszorg van onderwijs staat al een aantal decennia
hoog op de agenda van universiteiten en hogescholen.
Het belang dat hogeronderwijsinstellingen eraan hechten
komt onder meer voort uit een toegenomen vraag naar
verantwoording voor de wijze waarop ze publieke middelen
aan onderwijs besteden. Dit tegen een achtergrond van
stijgende studentenaantallen, een groeiende concurrentie
tussen instellingen, en elkaar snel opvolgende ontwikkelingen
in de toepassing van nieuwe onderwijsbenaderingen en
-technieken (Lomas, 2004; Harvey & Stensaker, 2008).
Universiteiten en hogescholen investeren in de zorg voor
onderwijskwaliteit door interne kwaliteitszorg ofwel (intern)
‘kwaliteitsmanagement’, een geheel van activiteiten en processen
dat de instellingen zelf organiseren en dat gericht
is op de ontwikkeling, controle, evaluatie en verbetering
van onderwijs- en leerprocessen (Kleijnen et al., 2014).
Instellings- en opleidingsaccreditaties, waarbij deskundigen
uit het werkveld, vakgenoten, studenten en onderwijskundigen
betrokken zijn, vormen een externe controle op het
functioneren van het kwaliteitsmanagement door instellingen.
De vooronderstelde meerwaarde van interne en externe
kwaliteitszorg zit vervat in de aanname dat beide bijdragen
aan een hogere studenttevredenheid, doordat instellingen
feedback kunnen gebruiken voor gerichte verbetering van
het onderwijsaanbod. Daarnaast kan kwaliteitszorg inzicht
bieden in belangrijke prestatie-indicatoren zoals uitval- en
slagingspercentages en zorgen voor duidelijk gedefinieerde
verantwoordelijkheden. Accreditatieprocessen – als vorm
Maar waar komt deze
populariteit vandaan,
en wat verstaan wij
er eigenlijk onder?
36