Raak mei 2022

m a a n d b l a d v a n k w b 

jaargang 75 • mei 2022 

Afgiftekantoor: 3200 Aarschot 1 - Maandblad, verschijnt niet in juli en augustus - P106332 

TIJDSCHRIFTEN 

TOELATING - GESLOTEN VERPAKKING 

3200 AARSCHOT 1 - BC 1145 

Bouwen aan 

betere buurten 

Kwb-afdelingen zetten zich in voor Oekraïners 

Een terugblik op de Nationale Wandeldag

Vooraf 

Positief nieuws maken 

De lente is in het land: het seizoen van 

positivisme, nieuw ontluikend leven. 

Het seizoen dat kwb laat dromen over hoe 

we met nieuwe activiteiten nog meer mensen 

met elkaar gaan laten verbinden. Het 

nieuwe programma-aanbod voor lokale 

kwb-activiteiten wordt weldra voorgesteld. 

We kunnen dus weer plannen gaan maken. 

Maar ik huiver de laatste weken van het 

nieuws. Ik ben bang mijn krant open te 

slaan en onheilspellende berichten te lezen 

over onze toekomst. Want het positivisme 

is ver weg. Ik lees dat de oorlog in Oekraïne 

misschien wel jaren kan aanslepen. Dat 

prijzen hierdoor nog erg zullen stijgen. 

Er wordt luidop nagedacht over wie de 

coronafactuur en de dure energietarieven 

zal moeten betalen. Ik lees over duurdere 

voedselprijzen, dure bouwmaterialen, onbetaalbare 

energiegrondstoffen. Ik zie afgrijselijke 

beelden van een oorlog hier niet 

zo ver vandaan. Ik merk dat de watersnood 

van voorbije zomer nog steeds mensen in 

ellendige omstandigheden laat overleven. 

Niemand lijkt op dit moment zonder zorgen 

door het leven te kunnen gaan. En die spanning 

sleept eigenlijk veel te lang aan. Je hebt 

momenten dat het niet goed gaat, maar die 

worden meestal afgewisseld met veel rustigere 

perioden of succesvolle momenten. We 

hunkeren met zijn allen naar positief nieuws. 

Ik vrees dat we dat positieve nieuws zelf 

zullen moeten maken. Het zit er niet 

meteen vanzelf aan te komen. We zullen 

het heft in eigen handen moeten nemen 

en zorge loze momenten organiseren. Er 

is een ware evenementengolf op gang gekomen: 

ik zie nieuwe festivals ontstaan, en 

grootse evenementen. Maar ik geloof dat 

de nood op dit moment vooral lokaal en 

kleinschalig ligt. We hebben nood aan nieuwe 

verbindingen, nieuwe ontmoetingen, 

dichtbij en lokaal. Gemeenschapsvorming 

in de buurt zal van cruciaal belang zijn om 

elkaar er weer bovenop te helpen. 

In deze Raak 

Kwb-afdelingen 

zitten zich in 

voor Oekraïne 

21 Thema: 

bouwen 

aan betere 

buurten 

16 

Kwb en polarisatie: 

expert Chris Wyns 

bekijkt de resultaten 

2

‘We zullen het heft in eigen handen moeten 

nemen en zorgeloze momenten organiseren’ 

We hebben in de voorbije coronaperiode 

volop onze eigen buurt leren kennen en 

appreciëren, maar we hebben nog niet 

de gelegenheid gehad om met al die fijne 

mensen in de buurt samen te komen, elkaar 

te ontmoeten. Nochtans is dat een 

logische volgende stap die we moeten zetten. 

En velen hebben er zin in om met hun 

buurt nieuwe initiatieven te nemen. 

en ontvang hen goed, laat hen zich thuis 

voelen en hou de uitnodiging al klaar voor 

de volgende keer. 

Zo ben je opnieuw bezig met het opbouwen 

van een bruisende buurt. Zo breng 

jij positief nieuws. Dat soort nieuws 

wil ik wel wat meer zien en lezen de 

dag van vandaag. 

Aan kwb-afdelingen die activiteiten organiseren 

wil ik graag een oproep doen om 

deze keer nog eens extra je best te doen 

om mensen uit de buurt die je nog niet 

(goed) kent uit te nodigen op je activiteiten. 

Laat je van je meest gastvrije kant kennen 

Jo De Smet 

gedelegeerd bestuurder kwb 

5 vragen aan Amir Bachrouri, 

voorzitter van de Vlaamse jeugdraad 

7 

Properdere straten dankzij kwb 

En verder 

Geknipt. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4 

Kwb-nieuws . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5 

Focus: Week van de Korte Keten . . . . . . . . . . . . 6 

Kwb-nieuws . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8 

Verhaal: kwb’er Daniël lag in coma door covid . . . 10 

Kwb-nieuws . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14 

Kwb-nieuws . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 19 

Uit met kwb . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 30 

Kwb-nieuws . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 31 

De dienst rijbewijs van kwb . . . . . . . . . . . . . . 32 

FALOS-SPORT+ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 34 

Spel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 36 

Aan de slag! . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 38 

Rechtzetting: het artikel over Pasen in de vorige Raak 

werd niet geschreven door Tony Van Asch, maar door 

Tony Dejans. Onze excuses. 

3

Geknipt 

Een eigenzinnige blik op de actualiteit 

Zweden houdt als eerste 

rekening met import voor 

halen eigen klimaatdoelen 

Vorig jaar meer dan 2.000 

nieuwe zeesoorten ontdekt 

In 2021 werden wereldwijd minstens 2.241 nieuwe zeedieren 

en -planten ontdekt. Dat meldt het Vlaams Instituut 

voor de Zee in Oostende, dat het Wereldregister 

voor Mariene Soorten (WoRMS) bijhoudt. Naast kleinere 

soorten als mijten, garnalen en zeesterren staat er 

ook een nieuwe walvissoort op de lijst: Ramari’s Spitssnuitdolfijn, 

ontdekt door een plaatselijke stam in 

Nieuw-Zeeland. Ook de Keizerlijke Dumbo Octopus en 

de gladkopvis werden nooit eerder beschreven. 

Naar schatting zouden in de wereldzeeën nog steeds 

zowat 1,5 miljoen niet ontdekte soorten leven. 

a Bron: plusmagazine.knack.be 

Vlaming wil dat VRT meer inzet 

op factchecking 

Uit een studie van VRT NWS blijkt dat 6 op de 10 Vlamingen 

af en toe twijfelt of het nieuws dat ze zien of lezen waar is. 

Bijna 1 op de 5 zegt dagelijks op internet nieuwsartikels te 

zien waarvan ze twijfelen aan het waarheidsgehalte. Ongeveer 

80 procent van de Vlamingen geeft aan zich zorgen te 

maken over desinformatie en de impact ervan op onze 

samenleving. En ook al wordt vooral naar sociale media 

gekeken wat betreft de verspreiding van fake news, toch 

maken de ondervraagden zich ook steeds vaker zorgen over 

valse informatie via televisie, radio of kranten. Ze rekenen 

onder meer op VRT om de strijd tegen ‘fake news’ op te voeren. 

Om aan deze vraag tegemoet te komen zet VRT in op 

verschillende projecten, bijvoorbeeld factchecks en video’s 

over hoe je nepnieuws kan herkennen. 

Het Zweeds parlement wil de uitstoot van 

geïmporteerde consumptiegoederen opnemen 

in haar nationale klimaatdoelen. De 

vervuiling die in een ander land wordt geproduceerd 

voor goederen die worden geëxporteerd 

naar Zweden zou dan als ‘Zweedse’ 

uitstoot worden gezien. Nu is voor nationale 

klimaatdoelen enkel de uitstoot die in een 

land zelf wordt gecreëerd van tel. 

Geschat wordt dat ongeveer 22 procent 

van de wereldwijde CO2-uitstoot ontstaat 

bij de productie van goederen voor export. 

a Bron: www.mo.be 

Recordaantal elektro en lampen 

binnengebracht in 2021 

Recupel ontving in 2021 128.467 ton afgedankte elektro en 

lampen, of 40,9 miljoen stuk elektroapparaten. Dat is gemiddeld 

11,1 kilo per Belg, en 3,7 procent meer dan in 2020, dat ook 

al een recordjaar was. Het merendeel van de apparaten (51,5 

procent) wordt binnengebracht via het recyclagepark. De recyclagepunten 

voor kleine elektro en elektrowinkels waren goed 

voor 27,2 procent van het totaal, en de kringloopwinkels voor 

6,7 procent. Van de toestellen die bij kringloopwinkels worden 

binnengebracht wordt een deel te koop aangeboden en een deel 

gerecycleerd. De overige apparaten werden opgehaald via 

charterophalers en -verwerkers. 

a Bron: plusmagazine.knack.be 

a Bron: VRT 

4

Kwb-afdelingen aan de kook! 

Kwb-nieuws 

gesmakt, en om de laatste gaatjes te dichten volgden nog drie 

desserts. 

Bij kwb Rekkem was het in maart tijd voor ‘koken voor mannen’, 

een van de vaste activiteiten op hun kalender. Naar goede gewoonte 

stonden de mannen een namiddag lang achter de potten, 

en mochten ’s avonds de partners aanschuiven om samen te genieten 

van de kookkunsten van hun hobbykoks. 

Tijdens een ‘Divers koken’-les bij kwb Ternat eind maart stond 

Tatiana, een dame afkomstig uit Moskou die al 20 jaar in België 

woont, zij aan zij met Lelya, een Oekraïense dame die pas twee 

weken eerder naar ons land was gevlucht. Samen en eendrachtig 

gaven zij de kookles ‘Slavische keuken’, en het was duidelijk dat 

beide dames absoluut niet opgezet zijn met het huidige regime in 

Rusland. 

Op het menu stonden ‘Oliviera’, een Russische maaltijdsalade, en 

Oekraïense ‘pirogs’ , een soort appelflappen. Als drankje was er 

‘compote’: laat water een kwartier koken met aardbeien met wat 

suiker, en laat dan afkoelen. Heerlijk! 

Kwb Emelgem was blij om na een verplichte coronapauze terug 

samen te komen en samen een lekker gerecht te bereiden. Naar 

jaarlijkse traditie ging men in groepjes aan de slag voor voorgerecht, 

hoofdgerecht en dessert om daarna samen te genieten van 

al het lekkers! 

a Ook zin in een les Divers koken? Surf naar programma. 

kwbeensgezind.be. 

De kookles bij kwb Sint-Antonius Zoersel stond dan weer in het 

teken van de Libanese keuken, met niet minder dan twaalf gerechten 

op het menu. Er werd gewerkt in groepjes van twee en al 

spoedig brachten de geurige kruiden en specerijen, zoals komijn, 

sumac, munt en tahin de deelnemers in oosterse sferen. Ook verse 

groenten, kikkererwten, yoghurt, tabouleh, lamsvlees en humus 

zijn bepalend voor de Libanese keuken. 

Alle koks haalden het beste uit zichzelf. Lesgeefsterr Bracki fladderde 

van tafel naar tafel en stuurde bij waar nodig. Het resultaat 

mocht er zijn, want het werd een festijn! Er werd gesmikkeld en 

5

Focus 

Week van de Korte Keten 

Voedsel zonder omwegen 

De week van 14 tot 22 mei staat in Vlaanderen in het teken van de korte keten, een term die de laatste 

jaren aan bekendheid én belang wint. Maar wat is het nu precies, en waarom helpt het onze planeet 

vooruit? 

De korte keten is kort gezegd een manier van verkopen waarbij 

er een rechtstreekse band is tussen producent en consument. 

Oftewel: een duurzaam afzetsysteem van landbouwproducten. De 

landbouwer kan zo zijn prijs, de productiemethode en het aanbod zelf 

bepalen. En jij? Jij kan koken met verse en kwaliteitsvolle producten 

waarvan je de herkomst kent. Bovendien heeft je voedsel geen honderden 

of duizenden kilometers afgelegd, én bespaar je weer wat verpakking. 

Ook voor onze planeet is de korte keten dus een goede zaak. 

Het bekendste voorbeeld van korte keten is uiteraard bij de boer 

zelf kopen, in een hoevewinkel of via een automaat, maar er zijn 

nog heel wat andere opties. Zo kan je zelf aan de pluk gaan: leuk, 

goedkoop én je komt in contact met boerenleven. Buurderijen 

combineren een webshop dan weer met een afhaalpunt, en verenigen 

hierbij verschillende producenten met uiteenlopende producten. 

En ook boerenmarkten, groenteabonnementen, voedselteams 

… behoren tot de korte keten. 

Verser, lekkerder en beter voor het milieu 

Hoewel de korte keten al een tijdje in de lift zit, kreeg het door de 

coronacrisis een extra duw in de rug. In de eerste maanden van de 

coronaepidemie lag de rechtstreekse hoeveverkoop bijna 90 procent 

dan in dezelfde periode het jaar ervoor, en ook in 2021 zette 

die stijging zich door. Ook op het vlak van onder meer zelfpluk was 

een stijging merkbaar. 67 procent van de producenten in de korte 

keten zag door de coronacrisis zijn omzet stijgen door de coronacrisis. 

Uit een bevraging in het najaar van 2020 bleek bovendien 

dat consumenten meer vormen van korte keten kenden dan een 

jaar eerder. Onder meer de bekendheid van afhaalpunten en automaten 

ging erop vooruit. Het onderzoek toonde ook aan dat producten 

uit de korte keten door de consument als verser, lekkerder 

én beter voor het milieu worden beschouwd. 

a Meer weten? Kijk op www.rechtvanbijdeboer.be. 

De vijf basisprincipes van de korte keten 

a Betrokkenheid van de consument 

a Een beperkt aantal schakels 

a Zeggenschap van de producent in de prijszetting 

a Regionaal karakter 

a Contact tussen consument en producent 

Drie extra redenen om voor de korte 

keten te kiezen 

1. Je beperkt je ecologische voetafdruk. 

2. Je bent zeker van een eerlijke prijs, want er gaat geen 

geld naar tussenschakels. 

3. Je steunt de lokale economie en boeren. 

4. Je groenten en fruit volgen het ritme van de seizoenen, 

waardoor je gegarandeerd nieuwe ontdekkingen doet. 

Bovendien bevatten de seizoensgroenten en -fruit de 

vitamines die je op dat moment nodig hebt; het is dus 

ook goed voor je gezondheid. 

5. Je voedsel is in het seizoen geteeld en dus veel smakelijker. 

6

Weg met zwerfvuil 

Proper(der)e straten 

dankzij kwb-afdelingen 

Focus 

Kwb’ers houden van een schone buurt. Heel wat kwb-afdelingen trekken regelmatig de lokale straat op 

om zwerfvuil te verzamelen, en dat was ook de voorbije maanden niet anders. Chapeau! 

Kwb Krokegem kwam half maart voor het 

eerst sinds lang opnieuw uit haar kot om 

zwerfafval te verzamelen. Op een mum 

van tijd vulden ze meer dan vijftien zakken 

met zwerfvuil. Blikjes, plastiek, mondmaskers, 

recycleerbaar pmd … “Veel te veel!”, 

aldus de afdeling. 

zal je dan ook niet ontgaan zijn dat er heel 

wat zwerfvuil wordt achtergelaten langs 

deze rustgevende wegeltjes maar ook 

langs onze dagelijkse wegen.” De afdeling 

wil daar dan ook in eigen buurt iets aan 

doen. “Niet alleen sensibiliseren maar ook 

handen uit de mouwen.” Daarom zullen ze 

vanaf nu één keer om de twee maanden op 

zaterdagnamiddag met (kwb-)vrijwilligers 

de straat opgaan om achtergelaten zwerfvuil 

in te zamelen. De eerste keer was alvast 

een succes! 

IDM. Het was jammer genoeg ook dit jaar 

weer nodig op en rond het E17-viaduct op 

Heiende. Naast een heel aantal volle zakken 

zwerfvuil werd ook een melding van 

sluikstort van maar liefst zes plastiek zakken 

doorgegeven. 

De afdeling doet dan ook een oproep: “Hou 

de natuur proper en neem alsjeblieft je afval 

mee naar huis! Afval vermijden en goed 

sorteren is een kleine moeite.” 

Ook kwb Rooierheide ging aan de slag met 

prikker en grijper voor een zwerfvuilactie. 

Na een voormiddag oprapen werd er nog 

gezellig nagepraat. 

Net als de vorige jaren (voor corona) nam 

kwb Lokeren Heiende deel aan de Grote 

Lenteschoonmaak van Mooimakers en 

Kwb Zedelgem ging eind maart opnieuw 

langs een drietal straten in hun buurt voor 

hun halfjaarlijkse bermopkuis. De ‘buit’ bedroeg 

maar liefst zes uitpuilende en gesorteerde 

rolcontainers. 

Kwb Sint-Jozef Londerzeel startte in 

februari met een vaste zwerfvuilactie. “Het 

coronahoofdstuk heeft, wetenschappelijk 

bewezen, duidelijk een invloed op ons 

mentaal en fysiek welzijn”, vertelt de afdeling. 

“Velen onder ons zochten daarom 

opnieuw het rustgevende van onze nabije 

natuur op: sporten, fietsen, wandelen langs 

onze prachtige trage wegen, ontdekken 

van plaatsen die we nog niet kenden. Het 

7

Mozaïek 

Dit is uw kwb 

Bij kwb Zedelgem stond in maart een bezoek 

aan brouwerij De Leite in Ruddervoorde op de 

agenda. Naast de uitleg over het brouwerijproces 

mocht er uitgebreid geproefd worden van 

de bieren die er gebrouwen worden. 

Kwb Herentals organiseerde een paasknutselactiviteit 

voor haar jongste leden. Er werden onder meer cup cakes 

en zandkoekjes versierd, paaszakjes gemaakt, geschilderd 

en getuinierd in lege eierschalen. Dat de kinderen 

zich geamuseerd hadden, bleek duidelijk uit talrijke 

werkjes die ze gemaakt hadden. 

Kwb Gooik-Strijland organiseerde in samenwerking 

met energiecoöperatie Pajo-power een infoavond 

rond duurzame energie. Meer dan veertig 

mannen en vrouwen, jong en oud, zakten af naar 

het prachtige Paddenbroekcentrum om meegenomen 

te worden in het verhaal van warmtepompen, 

zonnepanelen, digitale meters, thuisbatterijen 

en elektrische wagens. 

32 volwassenen en 7 kinderen streden op zaterdag 12 maart om 

de titel van Dartskampioen van Schoonaarde tijdens het eerste 

toernooi van kwb Schoonaarde. Na een compleet speelschema 

met spannende finale kroonde bij de volwassenen Dave zich tot 

winnaar. Bij de kinderen veroverde Wout de eerste plek, maar 

alle zeven keerden ze met een zak snoep als prijs gelukkig huiswaarts. 

“Proficiat aan alle deelnemers en bedankt aan de organisatoren, 

helpers en alle supporters!”, klonk het nog. 

De mannen van kwb Geel Punt kropen achter de potten 

om hun partners een lekker menu voor te schotelen. 

8

Kwb Hillegem organiseerde de workshop ‘Mijn 

fitte fiets’. Alle aanwezigen vonden het een 

interessante en leerrijke avond. 

Op zondag 27 maart vierde 

kwb Vlezenbeek haar 

75 jarig bestaan. De dag 

werd ingezet met een misviering 

die werd voorgegaan 

door afdelingsondersteuner 

Pol Arnauts. Nadien werd het 

feest verdergezet met een 

receptie en een heerlijk buffet. 

Op naar de volgende 75! 

Op een pre-lente-feest-aprés-nieuwjaarsfeest 

kwamen kwb Kuurne en Femma Kuurne Sint- 

Pieter samen om gezellig, gewoon, rustig de 

voorbije jaren te verteren. Het werd een heel 

aangename avond waar alle zorgen en ervaringen 

met elkaar konden bekeuveld worden. 

Heerlijk om nog eens samen te kunnen zijn, en 

de start van een boeiend nieuw werkjaar. 

Geduld is een mooie deugd: covid weerhield kwb Sint- 

Jan Berchmans (Mechelen) er vorig jaar van om hun 

75 jaar te feesten, maar dit jaar was het eindelijk zover. 

Enthousiaste leden kwamen samen voor een viering 

met eten en muziek. 

Kwb Putte hield de prijsuitdeling van haar tweede 

wandelzoektocht. Van de 197 verkochte formulieren 

werden er liefst 135 foutloos ingeleverd. De cijfergok 

moest dus het klassement bepalen. Huguette zat 

er het dichtstbij, op de voet gevolgd door Anita en 

Ronny. Met winnaars uit Heist-op-den-Berg, Zoersel 

én Emblem is duidelijk dat heel wat mensen naar 

Putte waren afgezakt voor de zoektocht. 

Kwb Nederboelare en de dorpsraad huldigden op zaterdag 26 maart samen 

de vernieuwde petanquebaan in. Na een korte speech werd de baan ingewijd 

door een kort wedstrijdje tussen kwb en de dorpsraad. Nadien werd 

de dorst gelest tijdens een receptie. 

9

Verhaal 

In coma door corona 

“Ik kon niks meer toen 

ik wakker werd, ik was 

al mijn spieren kwijt” 

Eind 2020 belandde kwb’er Daniël in coma door corona. Hij ontwaakte, maar keek 

aan tegen een lang revalidatieproces. In totaal zou hij meer dan vijf maanden in het 

ziekenhuis verblijven. Raak sprak met hem over die zware periode in zijn leven. 

Tekst: Koen Schoutteten en Charlotte Van Doren 

Raak: Dag Daniël, kan je jezelf even voorstellen? 

Daniël: “Ik ben Daniël, 61 en bestuurslid 

van kwb Beervelde. Mijn hobby’s zijn voornamelijk 

tuinieren, fietsen en kwb.” 

Raak: Wat is je verhaal? 

Daniël: “Het begon vorig jaar op 

28 december 2020 … Of nee, eigenlijk al iets 

eerder. Op 21 december liet iedereen van 

ons gezin zich testen op corona, en drie 

van ons waren ziek. Mijn jongste zoon was 

maar licht ziek: hoesten, wat koorts … Mijn 

vrouw had meer last: hoesten, overgeven, 

spierpijn, druk op haar rug en longen. En 

ik? Ik had niks, behalve een beetje hoesten. 

Maar dat beterde niet, en uiteindelijk zou 

ik er van ons drie het slechtst van zijn. Op 

27 december moest ik opnieuw een PCRtest 

laten doen, zodat ik na nieuwjaar weer 

zou kunnen beginnen werken. Maar ik was 

nog maar aangekomen in het testcentrum 

en de arts had al iets in het snotje. Nadat 

ze de test had afgenomen, besloot ze om 

naar mijn longen te luisteren en had ze 

meteen in de mot dat er iets niet goed was. 

Er zat ruis op mijn longen. De arts was heel 

ongerust en droeg me op naar de spoeddienst 

te gaan. “Gaat het nog wel gaan om 

naar huis te rijden?”, vroeg ze zelfs. Die 800 

meter dacht ik, dat zal wel lukken. Toen ik 

thuiskwam, zei ik tegen mijn vrouw: “Rij 

maar naar de spoed”. Zij waren intussen 

ook al gebeld door de arts van het centrum. 

Het laatste dat ik mij herinner van 

voor ik in coma belandde is dat we aan 

het ziekenhuis arriveerden. Ik herinner me 

nog dat we de parking opreden, parkeergarages 

links en recht en dan … een groot 

zwart gat! Mijn volgende herinnering is dat 

ik op 17 januari wakker werd. Ik heb dus 19 

dagen in coma gelegen.” 

Raak: En dan word je wakker … Wat was 

het eerste dat je dacht? 

Daniël: “Mijn vrouw was bij mij. Die hadden 

ze wellicht opgetrommeld omdat ze mij 

voelden wakker worden. Mijn vrouw vroeg: 

wat denk je, welke dag is het? Maar ik had 

geen idee van hoeveel tijd er al gepasseerd 

was. Je weet tijdens zo’n coma van niks, 

ook niet wat ze allemaal met je doen qua 

omdraaien en dergelijke. Het enige wat ik 

bij het ontwaken besefte, was dat ik heel 

flauw was op het vlak van beweging. Ik kon 

niks meer toen ik wakker werd, kon nauwelijks 

iets van de ene kant van mijn bed 

naar de andere verplaatsen, was al mijn 

spieren kwijt en woog acht kilo minder dan 

drie weken eerder. Er hing al niet veel overschot 

aan mij, en wat er aan teveel was, 

was weg. Ondertussen is vier kilo er terug 

bij, die andere vier moet ik niet meer hebben.”(lacht) 

Raak: Kon je nog babbelen? 

Daniël: “Nee, ook niet meer, want ik had 

nog een canule (buis) in mijn keel. Ik kon 

wel dingen zeggen, maar het kwam er niet 

uit. Ik was dus aangewezen op gebarentaal. 

’t Is maar na een tijdje dat ze er een 

soort knop hebben opgezet waarmee ik 

wel weer kon praten, maar in het begin 

maar voor korte periodes: na een halfuurtje 

zetten ze dat weer af. Je hebt ook geen 

adem meer dan, ’t is een andere manier 

van ademen.” 

Raak: Hoe verliep je revalidatieproces? 

Daniël: “Het was niet van korte duur. In het 

begin was er vooral kinesitherapie in bed, 

om mij te mobiliseren. Benen strekken en 

plooien, liggend fietsen … Het doel was 

mij zo snel mogelijk uit dat bed krijgen. 

Maar soms begon ik zodra ik rechtzat al 

te draaien door een slechte bloeddruk, en 

ik had ook problemen met mijn evenwicht. 

Op de duur - na ongeveer een week – kon 

ik al eens tot aan de zetel in mijn kamer, 

drie meter. Op 21 februari kon ik al alleen 

10

‘De eerste periode na mijn coma was ik aangewezen 

op gebarentaal, praten kon ik nog niet’ 

naar de wc, dus dan kon ik toch al een 

stukje stappen.” 

Raak: Hoelang heb je uiteindelijk 

gerevalideerd in het ziekenhuis? 

Daniël: “Toen ik naar huis mocht, was het 

al de eerste week van juni, maar ervoor 

mocht ik af en toe al eens in het weekend 

een of twee nachtjes naar huis. Makkelijk 

was dat wel niet, aangezien ik nog altijd 

een sonde had.” 

Raak: Hoelang heb je die sonde gehad? 

Daniël: “Tot twee weken voor ik naar huis 

mocht, en ook de canule heeft er nog tot 

half april ingezeten. Die moest ervoor zorgen 

dat mijn speeksel niet in mijn luchtpijp 

terechtkwam. Drie maanden lang kon 

ik dus niet veel zeggen, en kon ik ook niet 

eten of drinken. Alles, zelfs water, ging 

via de sonde. Op de duur krijg je wel eens 

goesting in een cola of pintje, jongens 

toch!” 

Raak: Moest je thuis dan nog verder 

revalideren? 

Daniël: “Ja, in het begin was dat een maand 

nog veel oefeningen: trap op, trap af, tien 

keer na elkaar. Dat is ook de voorwaarde 

om van het ziekenhuis naar huis te mogen: 

een paar verdiepingen met de trap kunnen 

doen. Ook nu ga ik nog altijd naar de kinesist, 

ook omdat ik zenuwuitval heb gehad 

in mijn arm. Als ik geen kinebehandeling 

krijg, loop ik vast." 

Raak: Een lange weg dus. Heb je ook pijn 

gehad? 

Daniël: “Aspireren (waarbij ze speeksel uit 

je luchtbuis zuigen, nvdr) is allesbehalve 

aangenaam, dat kan ik je verzekeren. Dat 

is eigenlijk een kleine stofzuiger die ze in 

je canule steken, maar als ze hem te diep 

steken, zitten ze al bijna tegen je luchtwegen. 

Het lastigst was mijn maagsonde. 

In het begin ging die via mijn neus, en die 

moest elke twee weken eruit en terug in. En 

je sinussen laten kuisen - nodig om van de 

slijmen af te geraken - is ook geen pretje. 

Het lijkt alsof ze tot in je hersens zitten.” 

Raak: Hoe gaat het nu met jou? 

Daniël: “Ik mag niet klagen. Ik rij terug met 

de fiets naar het werk - 15 kilometer heen, 

15 terug - al werk ik nu deeltijds, maar zo 

zijn er nog. Slikken gaat wel nog altijd lastig, 

en ik heb ook nog regelmatig speekselfluimen 

en last van mijn sinussen.” 

Raak: Je hebt tijdens je ziekenhuisverblijf 

en revalidatie ook een dagboek bijgehouden. 

Waarom? 

Daniël: “Op aanraden van mijn vrouw. Ze 

zei: schrijf het maar allemaal op, want binnen 

een paar maanden ben je het allemaal 

vergeten. En ’t is waar, maar nu kan ik er 

nog eens op terugkijken.” 

Raak: Wat doet dat met jou als je nu in je 

dagboek leest? 

Daniël: “Ik merk dat ik toch nog wel redelijk 

wat dingen weet, maar door het dagboek 

kan ik het me levendiger voorstellen.” 

Raak: Wat is de boodschap die je wil 

geven? 

Daniël: “Ook al lijkt corona nu ver weg, er 

zijn nog altijd zieken, gehospitaliseerden, 

doden. Wees dus voorzichtig; mondmaskers 

zijn op drukke plaatsen geen overbodige 

luxe.” 

11

Kwb-nieuws 

Kwb Steenbrugge hield infoavond over conflict in Oekraïne 

"De solidariteit is groot, 

en de Oekraïners worden 

goed opgevangen" 

Eind maart organiseerden kwb Steenbrugge en Gezonde Buurt CM een druk 

bijgewoonde solidariteits- en verbindingsavond over de oorlog in Oekraïne. Naast 

informatie kregen de aanwezigen ook een inzicht over hoe de oorlog beleefd wordt 

door mensen ter plaatse en vertelde Oekraïense en kwb-lid Svitlana Musina over 

haar land en het conflict. Raak kon haar nog enkele extra vragen stellen. 

Raak: Dag Svitlana. Kan je jezelf even voorstellen? 

Svitlana: “Ik ben Svitlana Musina (57), afkomstig van Donetsk 

in het oosten van Oekraïne. Ik woon al 24 jaar in België. Ik ben 

kinderarts van opleiding en werk hier als lector/docent aan hogeschool 

Vives voor de opleiding verpleegkunde.” 

Raak: Hoe beleef jij en kijk jij naar het conflict? 

Svitlana: “De oorlog zet alles op zijn kop. Ik heb nog heel wat contacten 

in Oekraïne en volg alles op de voet. Ik sta in contact met 

mijn broer en zijn gezin. Zij wonen in Dnipropetrovsk. Er zijn regelmatig 

bombardementen. Dit zorgt voor angst, onveiligheid. Een 

vriendin werkt in Kiev en verdeelt voedselpakketten aan ziekenhuizen, 

vrijwilligers en bewoners. Zij leeft onder constante druk. 

Met schaarse goederen doen zij alles wat ze kunnen. En dan zijn 

er de verhalen van de vluchtelingen. Kennissen die hun land ontvluchten. 

Ze laten alles achter en komen hier toe met een rugzak. 

De reis naar hier is vermoeiend en met hindernissen. De oorlog is 

hartverscheurend. Elke dag ben ik met Oekraïne bezig: het verzamelen 

van hulpgoederen, hulptransporten opvolgen door te bellen 

en te tolken, huisvesting zoeken voor vluchtelingen, personen begeleiden 

naar Brussel en de daaraan gekoppelde contacten van 

inschrijving, en administratie opvolgen. Ik voel heel wat steun, 

zoals het initiatief van mijn eigen kwb-afdeling Steenbrugge en 

Gezonde Buurt CM. Maar ook collega’s en heel wat vrienden 

springen mee in de bres voor Oekraïne.” 

berichten die wij binnenkrijgen blijven verontrustend. Russische 

leiders ontkennen, verdraaien de waarheid en liegen. De zogezegde 

vredesmars en bevrijding van Oekraïne laat een spoor van 

verwoesting na. In werkelijkheid worden steden gebombardeerd, 

mensen gedood en gaat de vernietiging door. Dit doet heel veel 

pijn en is mijn grote bezorgdheid. Wij hopen dat de oorlog zal 

stoppen. Elke oorlog stopt. Maar ik zie geen onmiddellijke oplossing. 

Momenteel hergroeperen de Russische troepen zich en 

concentreren ze zich op het oosten. Er wordt gesproken over een 

tweede golf van vluchtelingen.” 

Raak: Wat zie jij als het grootste probleem in dit conflict? 

Svitlana: “Het grootste probleem is de oorlog. Ik zit net als iedereen 

met heel veel vragen. De grote onzekerheid: wanneer gaat dit 

stoppen? Wanneer kan er een oplossing gevonden worden? De 

Raak: Wat kunnen mensen die willen helpen doen? 

Svitlana: “Op de avond van kwb en CM gaf de dienst Diversiteit van 

de gemeente een overzicht van de mogelijkheden om Oekraïners 

te ondersteunen, zoals goederen en medicatie verzamelen en af- 

12

geven bij verenigingen die konvooien organiseren naar Oekraïne 

of organisaties financieel te ondersteunen. Maar ze hadden het 

ook over het belang van vrijwilligerswerk. Vrijwilligers zetten zich 

in als buddy bij begeleiding van vluchtelingen, de praattafels, het 

organiseren van lotgenotencontact. Zelf gaf ik wat meer info over 

Oekraïne. Wist je dat het met 603.500 vierkante kilometer het 

grootste land is op het Europese continent, en dat de Oekraïense 

munteenheid de hryvnja is? Ik raad aan om achtergrondinformatie 

over Oekraïne in te winnen. Dit maakt het gemakkelijker om sommige 

zaken te begrijpen. De solidariteit is groot en de Oekraïners 

worden goed opgevangen. Er is warmte, hulp en steun. Mensen 

geven voeding, kledij, huisvesting, speelgoed. Dit alles is ongelooflijk. 

Er gebeurt heel wat. In het begin waren de acties soms los van 

elkaar en was er een tekort aan overzicht. De overheid doet wat ze 

kan. Door de grote toevloed van vluchtelingen is het zoeken naar 

het juiste ritme en afstemming. Zelf wil ik mij nu focussen op twee 

specifieke acties. Goodwill is een vrijwilligersorganisatie actief in 

het centrum van Kiev. De organisatie bereidt dagelijks maaltijden 

voor mensen in schuilkelders, ziekenhuizen en militairen. Ik zet 

mij ook in voor de vluchtelingen die in Brugge en omgeving zijn 

terechtgekomen en nog geen financiële steun hebben ontvangen. 

Zo bezorg ik aan hen voedselpakketten. Ik luister naar hun verhalen 

en in sommige situaties tolk ik. Ik roep op om de Oekraïners 

zoveel mogelijk te betrekken. Bij het lotgenotencontact kunnen zij 

mee instaan voor de organisatie. Bedankt aan iedereen die iets 

doet.” 

a Wie wil kan de presentaties en een overzicht van de acties die 

Svitlana onderneemt ontvangen door te mailen naar francky. 

debusschere@cm.be. 

Ook zij zetten zich in voor Oekraïne 

Kwatrecht is er dan ook zeker dat via hem 

elke euro terecht zal komen en goed besteed 

worden. Bedankt aan de sponsors, 

vrijwillige medewerkers en iedereen die 

pannenkoeken bestelden of kwam eten. 

Al bij de eerste hulpvraag van de gemeente 

stond kwb Sint-Antonius klaar om de handen 

uit de mouwen te steken. Er werden tafels 

en stoelen ter beschikking gesteld, goederen 

ingezameld, en geholpen om het oude 

politiekantoor op te kuisen om het om te 

vormen tot een opvang voor vluchtelingen. 

Daarnaast neemt de afdeling zowel kinderen 

als volwassenen mee op sleeptouw zodat ze 

kunnen deelnemen aan het sociale leven. 

Kwb Kwatrecht sloeg aan het pannenkoeken 

bakken voor Oekraïne. Dat leverde 

maar liefst 800 euro op, en dankzij een 

mooi bedrag dat er uit de kas bovenop 

werd gelegd kon voorzitster Lieve Van de 

Velde aan Wesley Poelman een som van 

liefst 1.500 euro overhandigen. Wesley is 

al van in het begin een van de bezielers en 

helpende krachten om hulpgoederen te 

bezorgen aan de oorlogsslachtoffers. Kwb 

Kwb Edegem hield een inzamelactie van 

kleding voor vluchtelingen, en kwb Eisden- 

Dorp vangt een Oekraïens gezin op in hun 

eigen afdelingscafé en probeert voor hen 

een leefbare thuis te creëren. 

13

Kwb-nieuws 

STEM-workshops voor kwb Wijchmaal 

Op dinsdag 15 maart 2022 verzamelen 30 

leden van kwb Wijchmaal Overdag voor een 

bezoek aan PXL Stem Academy in Hasselt, 

voor een workshop naar keuze. In de eerste 

‘Lego en techniek’ werd planmatig aan de 

slag gegaan om een aangegeven project op 

de laptop nauwkeurig uit te voeren. Een licht-, 

kleur-, en bewegingssensor, aansluitingen 

maken in de juiste poort en verbinden met de 

laptop zodat op het einde alles werkte. De gegeven. De derde groep ging aan de slag om 

tweede workshop was figuurzagen. Eerst een programma te schrijven om een ventilator, 

lichtsensor of warmtesensor te laten 

moesten gekozen tekeningen overgebracht 

worden op triplex en dan begon het secuur functioneren door middel van een schuifregelaar. 

Het was logisch puzzelen en nog eens 

werk: met een figuurzaag zo juist mogelijk de 

lijnen wegzagen. Daarna werden een aantal puzzelen om het geheel te doen werken. 

lijnen met een verwarmingsbout kleur Een verrassende en geslaagde namiddag! 

Wandelen in alle vroegte met kwb Zele-Heikant 

Op de eerste dag van de lente organiseerde kwb Zele-Heikant 

een dauwtrip met aansluitend een uitgebreide brunch. Een 

veertigtal leden en niet-leden waren al vroeg uit veren voor de 

ochtendwandeling in het weidse landschap van de Paardeweide 

in Berlare. Vanop het jaagpad zagen ze een van de gecontroleerde 

overstromingsgebieden van het Sigmaplan. Het is er 

trouwens ook een echt vogelparadijs. De groepen werden 

begeleid door zeer ervaren gidsen van vzw Durme, de natuurvereniging 

die het gebied beheert. Daarna konden de wandelaars 

en ook andere leden aanschuiven voor de brunch, en werd er 

uiteraard nog heerlijk nagekaart. 

Kwb Torhout Content zorgt voor Lego-pret 

Bij kwb Torhout Content kon begin april jong en oud komen 

genieten van bouwplezier met het Blokjesfestival. Met een vijftigtal 

deelnemers en zelfs nieuwe leden mag er van een geslaagde 

dag gesproken worden. 

14

-5 EUR 

KORTING 

VOOR KWB-LEDEN 

KWB-LEDEN KRIJGEN EEN VOORDEEL VAN €5 VIA DE VOORDELENWAAIER. 

EEN EXTRA REDEN OM SNEL NAAR ZOO PLANCKENDAEL TE GAAN. 

In ZOO PLANCKENDAEL zwerf je van het ene 

continent naar het andere. Deze zomer kijken we uit 

naar de komst van orang-oetans, een ongelooflijke 

mensapensoort die we willen koesteren. Net als de 

Indische neushoorns met hun imposante 

verschijning en ook de olifantenfamilie met hun 

speelse jongelingen, zullen ze een bezoek nog 

memorabeler maken. Laat je in Afrika verwonderen 

door de grote groep bonobo’s en hun fascinerende 

relaties. Daar zwaaien vrouwtjes de plak. Wandel 

tussen de moormaki’s en ringstaartjes. Is de familie 

berberaap uitgebreid? 

Laat je kroost alvast zelf de aap uithangen in deze, of 

één van de vele andere, speelgelegenheden. Ook in 

Oceanië, thuis van de koala, kan je je naar hartenlust 

uitleven. Deze wereld biedt je zoveel méér dan een dag 

boordevol plezier. En dit op 20 min. rijden van 

Antwerpen en Brussel. 

Profiteer van een mooie korting met het Discovery 

Ticket en reis relaxed en duurzaam met de trein. Aan 

het station Mechelen word je opgehaald met de 

Planckendael Express die je naar de ingang van ZOO 

Planckendael brengt, en terug. 

www.ZOOplanckendael.be

Kwb-nieuws 

Griezeltochten en polarisatie: een gesprek met expert Chris Wyns 

“Kinderen zijn tot meer 

nuancering in staat 

dan we vaak denken” 

Je hoorde of las het misschien al in de vorige Raak of op een van onze andere 

kanalen: in de griezeltochten van het afgelopen najaar lieten we de deelnemende 

gezinnen kennismaken met de dynamieken van wij-zij-denken. Raak sprak met 

polarisatiestrateeg Chris Wyns, die meewerkte aan de uitwerking van de verhalen 

en de luistermethodiek, en keek samen met hem naar de resultaten. 

Tekst: Koen Vandecruys 

Raak: Waarom zei je ja op de vraag om samen met kwb rond het 

thema polarisatie te werken? 

Chris Wyns: “Polarisatie is een keuze, maar vaak een onbewuste. 

Wanneer we ons meer bewust worden van onze eigen rol en 

plaats binnen wij-zij-denken gaan we ook veel bewuster keuzes 

maken. Voor alle duidelijkheid: polarisatie hoort bij het leven. 

Opkomen voor je overtuiging en streven naar verandering gaan 

vaak samen met polarisatie. Bij kinderen en jongeren gaat het ook 

over leren nee zeggen. Binnen het onderwijs is dit een belangrijk 

thema, vermits we hen opleiden tot kritische burgers. 

Toen kwb het voorstel deed samen te werken heb ik niet lang 

moeten nadenken. Het doel om dynamieken van polarisatie zichtbaar 

en bespreekbaar te maken in gezinsverband is een uitdaging 

waar ik graag aan meewerkte. Vandaag is er veel te doen over 

identiteit. Het krijgt een grote nadruk, alsof het het enige is wat 

telt. Het gaat dan vaak over de participatie van het individu, maar 

niet van het collectief, en de sterkte van het verenigingsleven is 

net het collectieve centraal te plaatsen. Zowel bij kinderen als volwassenen 

is de ontwikkeling van de sociale identiteit iets fundamenteels. 

Een sterke sociale identiteit is iets dat je vormt en dat 

je als persoon versterkt in het leven. Het verenigingsleven biedt 

kansen om de sociale identiteit te versterken. Het verwerken van 

Wie is Chris Wyns? 

“Ik ben al een kleine twee jaar op 

pensioen, maar mijn loopbaan 

is praktisch volledig opgebouwd 

binnen het onderwijs: ik startte als 

studiemeester, groeide door naar leerkracht 

in het secundair onderwijs, was 

elf jaar directeur in een Brusselse secun daire 

school, werkte tussendoor als projectleider bij de Vlaamse 

Onderwijsraad en ging hierna aan de slag als pedagogisch 

begeleider bij Katholiek Onderwijs Vlaanderen, rond het thema 

gelijke kansen en diversiteit. 

Ik groeide op in Ruisbroek, waar ik voor de eerste keer kennismaakte 

met kwb. Mijn ouders waren lid van de plaatselijke afdeling. 

Zelf ben ik als vrijwilliger actief als voetbaltrainer. 

Werken rond het thema polarisatie is voor mij een oprechte 

passie. Binnen mijn taken als leerkracht en directeur werd 

ik vaak geconfronteerd met wij-zij-denken. Ten tijde van de 

aanslagen op het Joods museum in Brussel en Charlie Hebdo 

in Parijs werd het onderwijs door de overheid aangesproken op 

haar expertise rond het thema radicalisering. Door mijn werk als 

pedagogisch begeleider diversiteit kreeg ik de kans deze rol op 

mij te nemen. Vanuit radicalisering is de link naar polarisatie snel 

gelegd. In beide fenomenen zie je gelijkaardige dynamieken. 

Binnen mijn huidig engagement in het Wij-Zij-Netwerk en het 

Hannah Arendt Instituut ben ik ook vandaag nog zo’n drie 

dagen per week aan de slag rond deze thema’s.” 

16

“Kinderen zien situaties vaak niet zo zwart-wit als ze 

voorgesteld worden", zegt Chris Wyns. Ook de resultaten 

van de kwb-griezeltochten toonden dat aan. 

een thema als polarisatie in de werking en activiteiten maakt de 

maatschappelijke rol van kwb waar. Door als vereniging bewust 

om te gaan met dynamieken van polarisatie grijp je de kans mensen 

aan te spreken op hun noden én hiernaar te luisteren in plaats 

van een puur persoonlijk narratief centraal te stellen.” 

Raak: Hoe blik je erop terug? 

Chris Wyns: “Voor mij was het een heel nieuwe manier van werken. 

Het uitdagende was dat het specifiek voor kinderen en jongeren 

was en zich richtte op de vrijetijdsbeleving. De manier waarop 

we samen de verhalen hebben kunnen opbouwen was enorm 

boeiend en verrijkend. Dat de tochten 35.000 ouders en kinderen 

hebben kunnen bereiken was buiten verwachting. Ik kan geen 

initiatief bedenken rond wij-zij-denken dat zo’n grote potentiële 

groep wist te bereiken en aan het denken zette.” 

De resultaten 

Wat deden we (en waarom)? 

Om polarisatie op een laagdrempelige manier tot bij een breed 

publiek te kunnen brengen, besloten we als kwb om de thematiek 

te koppelen aan onze luistertochten. Voor de uitwerking van de 

verhalen werkte auteur An Neven nauw samen met Chris Wyns 

en kwb-medewerker Koen Vandecruys om de verschillende rollen 

en dynamieken binnen het wij-zij-speelveld in de verhalen te 

verwerken. 

Zodra de verhalen op punt stonden, startte de uitwerking van een 

laagdrempelige luistermethodiek. Dit had twee doelen: de deelnemende 

kinderen en jongeren deel laten uitmaken van de dynamie- 

We bouwden de luisterverhalen op rond dezelfde dynamieken 

die centraal staan bij polarisatie. De speelse vragen 

tijdens de tocht polsten naar de mate waarin deelnemende 

kinderen of jongeren tijdens het verhaal beïnvloed werden 

door de dynamieken, en naar de mate waarin hun positie 

evolueerde in de loop van het verhaal. 

Als kwb trekken we resoluut de kaart van verbinding en gaan 

we in tegen toxische polarisatie. Daarom gingen we de uitdaging 

aan dit thema zichtbaar en bespreekbaar te maken 

aan de hand van de griezeltocht. 

ken in de verhalen, én feedback krijgen over de manier waarop deelnemers 

tijdens het verhaal beïnvloed werden door de dynamieken. 

In beide verhalen kregen de luisteraars drie vragen die ingingen 

op de beleving van het verhaal. Ze konden die vrijblijvend beantwoorden. 

De deelnemers waren niet op de hoogte van de onderliggende 

laag in de verhalen. 

© Tine De Wilde 

17

‘Polarisatie hoort bij het leven: opkomen voor 

je overtuiging gaat er vaak mee samen’ 

Deze grootschalige luistermethodiek leverde ons enkele interessante 

vaststellingen op: 

Bij de jongste groep deelnemers (-10 jaar) spreekt al bij het 

begin van het verhaal 7 op de 10 zich uit voor een bepaalde 

groep. De anderen kiezen er bewust voor in het midden te blijven 

staan. Naarmate de polarisatie in het verhaal versterkt wordt, 

wordt de groep deelnemers in het midden steeds kleiner en sluit 

men hoe langer hoe meer aan bij een van de uiterste polen. 

De meeste kinderen verstevigen halverwege het verhaal hun 

keuze voor een bepaalde stelling, maar tegelijk kiezen op dat 

moment 3 op de 10 ervoor hun positie te veranderen. 

Op het einde van het verhaal is maar liefst 60 procent van de 

kinderen bereid hun positie te herbekijken. 85 procent van de 

deelnemers geeft aan dat de oplossing voor het conflict ook de 

sleutel kan zijn om de polarisatie in het verhaal aan te pakken. 

Bij het verhaal voor +10 jaar kiest 80 procent er in het eerste 

deel van het verhaal voor een meer nieuwsgierige houding aan 

te nemen en op zoek te gaan naar meer info over de groeiende 

polarisatie. 

Halverwege het verhaal staan een vader en moeder tegenover 

elkaar. De groep jongeren die in het midden blijft staan dunt dan 

uit, en er wordt veel van positie gewisseld. Maar liefst 65 procent 

van de deelnemers kiest dan voor een van beide uitersten. 

Op het einde van het verhaal probeert de hoofdrolspeelster het 

groeiende conflict dat het wij-zij-denken voedt te ontmijnen. Bijna 

alle jongeren (98 procent) volgen haar keuze. Uiteindelijk hebben 

in de loop van het verhaal 1 op de 3 jongeren hun positie of 

mening gewijzigd. 

Hoe kijkt Chris naar deze resultaten? 

“Het is bijzonder boeiend om te zien hoe kinderen en jongeren 

reageerden op de verhalen en de dynamieken die aan bod kwamen. 

Bij het verhaal voor de -10-jarigen gaan de kinderen vrij 

vlug mee in de uitersten. Dat is voor mij logisch. De druk van de 

polarisatie zit in het midden. Bij het begin van het verhaal staat 

de luisteraar in het midden en wordt er enige druk gelegd om te 

kiezen. Het is dan ook logisch dat men onbewust getriggerd wordt 

om voor één partij te kiezen. In de verhalen zorgt het conflict voor 

polarisatie, een duidelijk wij versus zij. De zogenaamde ‘pushers’ 

willen duidelijkheid en willen weten of je voor of tegen bent. Een 

kind ervaart de druk om te kiezen. In het verdere verloop kiezen 

meer kinderen voor een bepaalde richting. 

De druk om te kiezen blijft aanhouden, het verhaal geeft meer info 

en zorgt ervoor dat mensen een bepaalde kant opgaan. Dat gebeurt 

ook constant in het dagelijkse leven. 

Wat opviel was dat er voldoende info is in de verhalen om te 

nuanceren en aan te zetten tot nadenken om al dan niet dezelfde 

richting te blijven volgen. 

Naar het einde van het verhaal toe gaan 6 op de 10 kinderen hun 

positie herbekijken. We zien dat ze veel meer tot nuancering in 

staat zijn dan we vaak denken. Conflicten lijken op het eerste zicht 

vaak een duidelijke dader en slachtoffer te kennen. De kracht is 

hoe we omgaan met conflicten, door te nuanceren en dieper in te 

gaan op waar het conflict vandaan komt kan je de kern aanpakken. 

Kinderen zien situaties vaak niet zo zwart-wit als ze voorgesteld 

worden. Hier kunnen volwassenen een belangrijke les uit 

trekken. 

Het tweede verhaal had een andere opbouw, die ertoe leidde dat 

de deelnemers niet zo snel een specifieke stelling innamen. Het 

verloop van het verhaal zorgt ervoor dat de vader en de moeder 

meer en meer tegenover elkaar komen te staan, elk duidelijk 

met hun eigen waarden. Voor kinderen wordt het moeilijk in het 

midden te blijven staan en eigenlijk willen ze ook niet kiezen, een 

duidelijk voorbeeld dat de druk van de polarisatie in het midden 

zit. Het is normaal dat jongeren dit moeilijk vinden en ze hierdoor 

wisselen van positie. Het feit dat in het verhaal een verzoening 

mogelijk is tussen de verschillende polen zorgt er mee voor dat de 

luisteraar zich in de situatie kan terugvinden. 

In beide verhalen is er een duidelijke evolutie in denken; de deelnemers 

durven van stelling te wisselen. Er werd ook in alle twee 

de verhalen de kans geboden samen aan iets te werken; door 

elkaar te leren kennen wordt het conflict niet verder gevoed. 

Beide verhalen werden opgehangen aan een conflictsituatie, máár 

het is belangrijk om te weten dat het einde van het conflict niet 

betekent dat de polarisatie ook opgelost is, we moeten kijken wat 

er aan de grondslag ligt.” 

Met de griezeltochten slaagde kwb erin een belangrijk maatschappelijk 

thema ter sprake te brengen. Op een laagdrempelige 

wijze mensen aan het denken zetten over een moeilijk onderwerp 

én hen de mogelijkheid bieden erover met kinderen in gesprek te 

gaan is een bijzondere verwezenlijking, en heeft een impact waar 

we terecht trots op kunnen zijn. 

a Nieuwsgierig naar meer? Kijk op www.kwb.be/polarisatie of mail naar 

koen.vandecruys@kwb.be. 

18

Kwb-nieuws 

Succesvolle knutselnamiddag 

én samenwerking bij kwb Coloma 

Al voor het tweede jaar op rij organiseerde kwb Sint-Jozef 

Coloma de Paastocht. “Omdat we steeds verbinding zoeken 

met de wijk, en Femma en Bardok (een plaatselijke bar/kantine, uitgebaat 

door mensen van de wijk) vragende partij waren naar een 

manier om samen te werken, sloegen we de handen in elkaar”, vertelt 

Eef. “Zo ontstond het idee om in de marge van de paastocht 

een knutselmiddag te organiseren. Femma zorgde voor het knutsel- 

materiaal en de begeleiding, Bardok voor de locatie en een aangepast 

menu, en kwb voor de communicatie en reclame. En met succes! 

In een wip waren er al een kleine 40 kinderen die wilden deelnemen, 

zodat we zelfs een stop moesten zetten op de inschrijvingen. 

Het enthousiasme was groot en we boorden een nieuw publiek aan.” 

Daarnaast werd het parcours van de Paastocht zo uitgetekend 

dat het start- en eindpunt aan Bardok lagen, wat voor extra verbinding 

met de wijk zorgde. En kinderen die hun kleurplaten ingekleurd 

binnenbrachten, kregen nog een kleine verrassing. “Een 

nieuwe vorm van samenwerking die voor herhaling vatbaar is en 

wellicht nog initiatieven zal kennen in de toekomst”, besluit Eef. 

En dat ook de deelnemers enthousiast waren, bleek uit de reacties. 

“Heel erg bedankt voor de superfijne knutselnamiddag, mijn 

dochter en nichtje vonden het echt heel fijn. Super tof gedaan en 

bedankt aan de lieve mensen voor de goede begeleiding. Zeker 

voor herhaling vatbaar! Echt bedankt!”, klonk het onder meer. 

Pingpongen met behangpapier of een thermometer 

Na twee coronajaren kon in maart bij kwb Zonderschot eindelijk 

weer het clubkampioenschap van de Zonderschotse 

‘Pintpongers’ plaatsvinden. 

Twintig enthousiaste pingpongers, jong en oud, streden in deze 

vijftiende editie voor de titel of de eerste plaats in een van de vijf 

verschillende pingpong-varianten. Zo werd er dit jaar gepingpongd 

op een behangtafel en met een rol behangpapier als palet, 

en was er ‘moemoe’s wasbord’ waarbij er moest worden gepingpongd 

op een golvende tafel, die verdacht veel leek op een oeroud 

wasbord. Ook meetlatten, vouwmeters en thermometers waren 

van de partij voor een meter-variant, en dan waren er nog broodzakken 

en iets met sneeuw … Geert, Dries, Luc, Wannes, Jakke en 

Maggie konden zich allen tot kampioen kronen. 

a Zelf ook eens mee een (gewoon) spelletje pingpong komen spelen? 

Iedereen is welkom op dinsdagavond vanaf 20u30 in zaal Withof in 

Zonderschot. 

19

Kwb-nieuws 

Meer dan 1.000 wandelaars van de partij 

Mooie opkomst voor nationale wandeldag 

De lente bracht ook de nationale wandeldag. Op zondag 20 maart zakten meer dan duizend sportieve 

enthousiastelingen af naar Schriek (Heist-op-den Berg) om deel te nemen aan een van de wandelingen. 

Tekst: Frank Lenders 

De afwezigen hadden duidelijk ongelijk, 

want de wandelaars waren het over 

een ding helemaal eens: de acht aangeboden 

wandelingen waren ronduit prachtig. 

Puur in de natuur tijdens een frisse maar 

mooie en, uiteindelijk, zelfs zonnige dag. 

De goed georganiseerde wandeldag begon 

nochtans in mineur. Een flinke sneeuwbui 

in een deel van Vlaanderen dreigde roet in 

het eten te gooien en deed wellicht wel wat 

mensen besluiten niet af te zakken naar 

Schriek. Zo lieten ze iets moois schieten, 

want nadat de lucht opklaarde kon iedereen 

zijn/haar gekozen afstand naar harten- 

lust afstappen. Met ook nog een prima 

catering en heerlijke drankjes kon de 

organisatie deze jaarlijks terugkerende 

editie naar tevredenheid afsluiten. Bedankt 

aan alle aanwezigen, en aan kwb Schriek! 

Volgend jaar vindt de nationale wandeling 

plaats Vlaams-Brabant, meer bepaald in 

Houwaart. 

Ook provinciale wandeldag 

West-Vlaanderen succes! 

Met meer dan 200 deelnemers kon ook de 

provinciale wandeldag bij kwb Sijsele een 

groot succes genoemd worden. De wandelaars 

konden genieten van het rustige 

landschap en van een idyllische stopplaats 

tussen de bloemen. Proficiat aan de organisatie! 

20 

Op 15 maart 

organiseerde kwb 

intercultureel 

opnieuw een Perzisch 

vuurfeest aan het 

Begijnhofplein. Jong 

en oud sprong over 

de vuurschaal als een 

soort reinigingsritueel.

Thema 

Bouwen 

aan een 

betere buurt 

In een buurt kan je wonen, maar je kan er ook actief deel van 

uitmaken: andere ontmoeten, kijken wat er anders of beter kan, 

(kleine) projecten op poten zetten … Waarom dat belangrijk is 

én wat je zoal kan doen, leggen Rudi en Linde van SAAMO uit. 

Met én voor buurtbewoners streven naar een groenere, 

socialere en gezondere publieke ruimte is wat het GIRAFFproject 

van Beweging.net beoogt. Wij legden ons oor te luister 

bij projectmedewerkers Jo, Luk, Arne en Bart. 

Ook Schakel gebruikt de kracht van de buurt, om samen met 

verschillende belanghebbenden in co-creatie projecten en 

verandering op poten te zetten. 

Tot slot inspireren we je ook nog met enkele voorbeelden. 

21

Thema 

Werken aan een zorgzame buurt 

“We zijn verleerd 

elkaar aan te 

spreken” 

“Een goeiedag opent 

veel deuren”, tipt Linde. 

“Zeg eens wat vaker goeiedag tegen de buren, besef dat ook jij deel uitmaakt van je buurt.” Opbouwwerkers 

Rudi Bloemen en Linde Vande Woestyne van SAAMO werken aan warme, zorgzame buurten. 

Daarvoor hoef je niet meteen een wijkfeest te organiseren, het zijn de kleine gebaren die het ‘m doen. En 

die zijn nodig, want onze woonbuurten staan onder druk. 

De opbouwwerkers van SAAMO werken in heel Vlaanderen aan 

sterkere buurten. Want een sterke buurt waar mensen elkaar 

kennen en helpen, houdt ook de kwetsbare bewoners aan boord. 

En dat is de hoofdbekommernis van de vzw: zorgen dat iedereen in 

onze maatschappij mee is. Een zorgzame buurt is daarbij essentieel. 

In juli 2022 loopt het pilootproject ‘Minder mazen, meer net’ af. 

Vier jaar lang gingen opbouwwerkers van SAAMO intensief aan de 

slag in Pelt, Hamont-Achel, Moorslede en Deerlijk. Rudi Bloemen 

coördineert het project in Limburg, Linde Vande Woestyne dat in 

West-Vlaanderen. Hun ervaring gieten ze in een publicatie met 

tips en handvaten waar lokale besturen mee aan de slag kunnen. 

De Vlaamse overheid is alvast mee en selecteerde 133 projecten 

rond zorgzame buurten die op financiële steun kunnen rekenen. 

Raak: Waarom krijgen buurten nu zoveel aandacht? Staan onze 

woonbuurten onder druk? 

Linde: “Onze maatschappij verandert. Gemeenten fuseren en 

in kleinere dorpen en gehuchten valt de lokale dienstverlening 

weg. Postkantoren zijn er niet meer, buurtwinkels verdwijnen, het 

gemeenteloket is enkele dorpen verder. De afstand wordt alsmaar 

groter. Omdat die kleine ontmoetingsplaatsen wegvallen is 

de sociale cohesie niet langer vanzelfsprekend. Iedereen blijft op 

z’n eigen eiland. Het dorp waar iedereen iedereen kende, is er niet 

meer.” 

Rudi: “Lokale besturen zien dat ze door de digitalisering en centralisering 

van de diensten het contact met veel dorpen verliezen. 

Vlaanderen telt 300 gemeenten waarvan 260 eerder kleine steden 

en landelijke gemeenten. Daar heb je doorgaans geen buurtwerking 

zoals je die wel vindt in de steden, omdat de verdichting 

van armoede er niet zo groot is. Maar er is wel armoede, vaak 

verdoken. En doordat die landelijke buurten steeds meer geïsoleerd 

raken neemt de kwetsbaarheid toe. Wie de middelen heeft, 

koopt een comfortabel appartement in het centrum waar alles 

bij de hand is. Kwetsbare, dikwijls oudere mensen blijven achter. 

Dorpen bloeden leeg. En over tien jaar sluiten ook de kerken, weer 

een ontmoetingsplaats die verdwijnt. Gemeentebesturen zien dat 

allemaal gebeuren en zoeken een antwoord.” 

Raak: Wat kunnen ze doen? En wat kunnen wij zelf doen om 

onze buurt te versterken? 

Linde: “Lokale overheden kunnen waken over mogelijke ontmoetingsplaatsen. 

Een dorpswinkel, een dorpspunt, een parkje. Maar 

dat alleen volstaat niet. Een jong koppel zal al gemakkelijk op weg 

naar het werk in een supermarkt buiten het dorp boodschappen 

doen. Zij zijn mobiel en niet aangewezen op lokale faciliteiten. 

22

‘Een warme buurt staat of valt met de 

contacten tussen de bewoners zelf’ 

Daarom valt of staat een warme buurt ook met de contacten tussen 

de bewoners zelf. Dat begint met weten wie je buren zijn.” 

Rudi: “Er zijn altijd mogelijkheden tot ontmoeting in een buurt. Kijk 

in je wijk naar wie daartoe kan bijdragen, zoals een woonzorgcentrum, 

een school, een vereniging als kwb. Ook burgers zelf dragen 

bij met kleine initiatieven.” 

Raak: Maar hoe krijg je mensen zover? Niet iedereen gaat even 

graag op de koffie bij de buren? 

Rudi: “Werkende mensen met jonge kinderen hebben nauwelijks 

tijd. En als ze tijd hebben, besteden ze die graag aan zichzelf. Dat 

is heel normaal. Maar er komt ook een grote vergrijzingsgolf aan. 

De volgende tien, vijftien jaar bereikt een grote groep mensen de 

pensioenleeftijd. Dat biedt potentieel. Maar je moet hen natuurlijk 

gemotiveerd krijgen om zich in te zetten in hun buurt, want dat 

zijn we verleerd.” 

Linde: “In onze Limburgse gemeenten hadden we bezoekersteams 

samengesteld: vrijwilligers die in een dorp langsgaan bij de mensen 

om te luisteren en hen te informeren over lokale dienstverlening. 

Maar dat bleek niet zo vanzelfsprekend. Er bestaat zoiets als een 

vraag- en handelingsverlegenheid. Mensen durven niet zomaar 

hulp aanbieden of vragen. Omdat de spontane ontmoetingsplaatsen 

in de buurt zijn weggevallen, kennen we elkaar niet meer en 

durven we elkaar gewoon niet meer aan te spreken. We staan argwanend 

tegenover elkaar. Om dat te doorbreken, hebben we vanuit 

SAAMO een communicatiebureau ingeschakeld. De vraag was: 

hoe krijg je bewoners zo ver dat ze iets doen voor hun buurt? Het 

bureau ontwikkelde een gids rond veranderingsgerichte communicatie. 

Door warme buurtverhalen te delen raken bewoners geïnspireerd. 

Want die kleine verhalen komen niet aan bod in de klassieke 

media. Dus deel die verhalen in een lokale buurtkrant, op de website 

van verenigingen, in een ledenblad zoals Raak. Zo lijkt elkaar 

helpen weer heel gewoon. Bovendien vormen de warme verhalen 

een tegengewicht voor de polariserende taal op sociale media.” 

Raak: Kan je enkele voorbeelden geven van wat inwoners voor 

elkaar kunnen doen, vanuit jullie ervaring? 

Linde: “We werken met doorverwijskaartjes voor medewerkers 

van thuisdiensten, want zij vangen vaak als eerste signalen op. 

Een gezinshelpster meldde ons dat een oude vrouw met een gebroken 

been iemand zocht om met haar hondje te gaan wandelen. 

We vonden twee meisjes van 13 en 15 jaar uit de buurt bereid 

om dat te doen. Ook nadat het been was genezen, bleven ze contact 

houden. Toen de vrouw jarig was, brachten ze zelfs een taart. 

Zonder dat bezoek zou ze die dag niemand hebben gezien.” 

Rudi: “Je hoeft echt niet meteen de hele wereld te willen veranderen. 

Niet iedereen heeft het talent om de buurvrouw mee te nemen 

naar de markt of iemand met een beperking te begeleiden. Maar 

misschien wel om een voetbalwedstrijdje te organiseren op het 

schoolterrein na de schooluren. Of het zwerfvuil in de straat op 

te ruimen.” 

Raak: Een groene buurt is een gezonde buurt. Helpt groen ook 

voor een warme buurt? 

Rudi: “Nog te weinig moet de auto plaats ruimen voor een gezonde 

publieke ruimte. Maak straten smaller, desnoods door 

eenrichtingsverkeer in te voeren. Vraag aan de gemeente meer 

pleintjes en zitbanken, een speelveldje met gras, misschien zelfs 

een gedeelde tuin met plukbloemen. Het hoeft niets groots te zijn. 

En richt in de zomermaanden een speelstraat in. Het verbaast me 

steeds weer voor hoeveel dynamiek een autovrije straat zorgt in 

de buurt.” 

Raak: Worden we allemaal beter van een goede buurt om te 

wonen? Wat zijn de voordelen voor de samenleving? 

Linde: “Een buurt waar de mensen elkaar kennen vangt sneller 

signalen op als het misloopt. Als er om een of andere reden ongenoegen 

borrelt in de buurt kan een lokaal bestuur sneller ingrijpen, 

voor de situatie escaleert. Of als iemand met zijn of haar gezondheid 

sukkelt, kan er ingegrepen worden voor het te erg wordt.” 

Rudi: “In een buurt zonder gemeenschapsgevoel groeit het ongenoegen 

en de vereenzaming. Dat werkt mentale problemen in 

de hand. Mijn huisarts zegt: ik kan mensen wel een pilletje voorschrijven, 

maar ik kan niet helpen als ze geen zin meer hebben 

in het leven. We hebben elkaar als mensen nodig, iedereen 

23

Thema 

heeft nood aan sociaal contact. Met sterke buurten waar niet alleen 

the happy few hun weg vinden, staan we als mensen zelf ook 

sterker. Dat heeft gevolgen voor de hele samenleving en verlicht 

onze gezondheidszorg. Daarnaast maakt het ons ook verdraagzamer. 

In Hamont-Achel wonen 48 verschillende nationaliteiten 

in het centrum van een klein dorp. In het midden van het dorp 

is er een tuinproject waar mensen van verschillende leeftijden en 

achtergronden samen tuinieren. Die contacten leveren onmiddellijk 

resultaat op: iemand met een hoofddoek is niet meer iemand 

met een hoofddoek, maar wel Fatima.” 

wat vaker goeiedag op straat, raap het blikje in je voortuin op, doe 

boodschappen voor je buur die niet goed te been is, besef dat ook 

jij deel bent van de buurt waarin je woont.” 

Linde: “Toen ik als opbouwwerker startte bij SAAMO was ik zelf 

nog maar net naar een nieuwe buurt verhuisd. Dus ik wilde zelf 

het goede voorbeeld geven en heb me opengesteld voor de buurt. 

Heel eenvoudig, door goeiedag te zeggen tegen de buren en al 

eens een praatje te maken. Dat vergde wat moeite, ik ben niet 

iemand die uit zichzelf zomaar met iedereen zal praten. Maar het 

werkt aanstekelijk. Een goeiedag opent veel deuren.” 

Raak: Wie dit interview leest en nu zelf met volle moed zijn buurt 

wil versterken, wat kan hij of zij als eerste doen? 

Rudi: “Ga voor de spiegel staan, kijk waar je goed in bent en wat 

jij voor je buurt zou kunnen betekenen. Hoe klein ook. Zeg eens 

a SAAMO goot de conclusies van het project ‘Minder mazen, meer net’ 

in een digitale publicatie met tips voor een zorgzame buurt. 

Benieuwd naar hoe jij je buurt kan versterken? Kijk op www.saamo.be. 

De Weefschoolstraat, de Beste Buurt van Vlaanderen 

Hoe doen ze het toch, daar in de Weefschoolstraat in het West- 

Vlaamse Ruiselede? De nieuwbouwwijk aan het rand van het 

kleine en landelijke dorp werd in 2021 uitgeroepen tot Beste 

Buurt van Vlaanderen, een jaarlijkse campagne van de VLAM 

en de Koninklijke Unie van de Floristen van België. 

Het valt op dat het dorp gespaard is gebleven van de leegloop 

waar andere dorpen wel mee af te rekenen hebben. Je vindt er 

nog een bakker, een basisschool, een apotheek, een sportcentrum 

en zelfs een supermarkt. Maar wat volgens bewoonster 

Dana Lema (26) nog belangrijker is, is de band tussen de wijkbewoners. 

“De Weefschoolstraat is een heel nieuwe buurt met 

een dertigtal huizen”, zegt Dana, die in 2018 samen met haar 

vriend als een van de eersten naar de wijk verhuisde. “We zijn 

dus allemaal nieuw in de wijk en voelen dat we samen iets van 

de buurt kunnen maken met de bonte groep die we zijn. Hier 

wonen jonge koppels, alleenstaanden, grootouders met kleinkinderen, 

noem maar op. Dat maakt het net zo divers en uniek.” 

“De eerste stap is kennismaken” 

“Hoe krijg je een buurt samen? Organiseer iets laagdrempelig, 

waar niemand verplicht is om naartoe te gaan. Wij houden in 

onze wijk een nieuwjaarsdrink en een barbecue in de zomer. 

Maar er kan altijd iets spontaans gebeuren. Iemand heeft een 

idee en voor je het weet zijn we braadworsten voor de buurt 

aan het bakken. Dat zal niet gebeuren als je elkaar niet kent. De 

eerste stap is kennismaken met je buren. Als buren niet met 

elkaar praten, ontstaan er vooroordelen. Dus begin met een 

‘goeiedag’ en vertrek van daar. Voor je het weet, help je elkaar 

uit de nood.” 

Dankzij sociale media 

Dat doen ze in de Weefschoolstraat ook. Tijdens de coronaperiode 

moest iemand maar een berichtje in de Whatsappgroep 

posten en iemand ging naar de winkel voor wie dat niet lukte. 

Sociale media zijn een handig instrument om contact te houden. 

“De vrouwen hebben een apart Whatsapp-groepje, de 

mannen ook, er is een alarmgroep voor dringende gevallen en 

een groep waar iedereen in zit.” 

Dat samenhorigheidsgevoel zie je ook gewoon op straat. 

Achter de huizen is er een speelpleintje waar kinderen samen 

spelen. Af en toe wordt er een autovrije speelstraat ingericht. 

En de dag dat het huisvuil wordt opgehaald, staan alle containers 

netjes verzameld op twee plekken in de wijk. Mooier én 

gemakkelijker voor de huisvuilophalers. 

© Koninklijke Unie van de Floristen van België 

24

Samen de buurt veranderen 

“De klassieke manier 

van werken doorbreken” 

SCHAKEL in lokaal cocreëren is een praktijk- en expertisecentrum voor cocreatie in Vlaanderen, en 

maakt deel uit van de Stichting Lodewijk De Raet. Schakel ondersteunt en faciliteert lokale co-creatieve 

processen die vertrekken vanuit plekken of uitdagingen, en doet dit altijd in partnerschap met alle lokale 

deelgenoten. Raak ging op gesprek bij medewerker Lieven Hérie voor meer uitleg. 

Tekst: Lieselot Bleyenberg 

Raak: Wat is cocreatief buurten? 

Lieven Hérie: “Wij brengen iedereen 

die zich verbonden voelt met een plek 

zoals buurtbewoners, handelaars, 

medewerkers van lokale overheden, 

politici … samen. We bekijken waar de 

uitdagingen zitten en wie bereid is om 

mee te werken. Onze werking is steeds 

plaatsgebonden omdat mensen daar 

nog een zekere autonomie hebben over 

hetgeen ze doen, impact hebben en ook 

relatief vlug resultaat zien. Tijdens een 

proces komen tal van vragen op tafel. 

Kan een buurt of een wijk aan de slag 

gaan rond de uitdagingen van die plek? 

Wat is de wezenlijke verandering die 

mensen graag zouden realiseren en/of 

gerealiseerd zien? Wat kunnen de lokale 

actoren zelf opnemen? Wat is de rol van de overheid in het dynamiseren 

van de buurt?” 

Raak: Kan u enkele voorbeelden van projecten geven? 

Lieven Hérie: “Geraardsbergen zat met een aantal grote problemen: 

eenzaamheid, armoede, de groeiende anonimiteit, gebonden 

aan een grootstedelijk gebied met errond toch een groot 

deel platteland. Na een oplijsting zijn we tot dertien uitdagingen 

gekomen. Om eenzaamheid tegen te gaan werd bijvoorbeeld een 

reglement goedgekeurd zodat iedereen gevelbankjes kan aanvragen. 

Zo creëer je plekken waar mensen elkaar kunnen ontmoeten. 

In de Brugse Poort, een volkse buurt in Gent, gingen we aan de 

slag met een complementaire munt in de vorm van zegeltjes, 

‘Poortjes’. Elke taak in het collectief levert een aantal Poortjes op. 

Zo is niet één iemand verantwoordelijk voor één taak maar kan 

iedereen in de bres springen. Zo kan je onder andere meehelpen 

een deel van een publieke plek te onderhouden. Tweemaal per jaar 

wordt een tombola georganiseerd met de gespaarde Poortjes. Dit 

project verloopt heel goed, mensen voelen zich gewaardeerd omdat 

ze verantwoordelijkheid mogen nemen. Het is de klassieke 

manier van werken doorbreken, het is samenleven opnieuw uitvinden, 

vormgeven. 

Een traject kan zo’n twee tot drie jaar duren en dan moet je kunnen 

loslaten.” 

Raak: Loslaten, ook vanuit politiek oogpunt? 

Lieven Hérie: “Ja, vanuit het openbaar bestuur vergt dit een 

machtsdeling. Het is een stuk afgeven van hetgeen verwacht 

wordt om te doen of van wat je beloofd hebt aan de kiezer en finaal 

niet altijd kunt waarmaken omdat sommige situaties te complex 

zijn of niet alles te voorspellen is. Het is omgaan met de realiteit 

zoals ze nú is. Dat is wat wij dagelijks doen: bekijken waar de uitdaging 

zit en wie bereid is om mee te doen, om mee te werken.” 

Raak: En wat kan ik als individu betekenen in deze context? 

Lieven Hérie: “Eenvoudige dingen: enerzijds engagement aangaan, 

en anderzijds ruimte geven en krijgen, initiatieven niet direct 

afschieten, want het kan eventueel ook anders. Hou rekening met 

het feit dat de recepten van gisteren vandaag misschien niet even 

goed meer werken.” 

25

Thema 

GIRAFF werkt samen met bewoners aan hun buurt 

“Onze experts zijn 

de gebruikers van de ruimte” 

Anderhalf geleden startte bij Beweging.net een innovatief project rond (het aanpakken van de) publieke 

ruimte, voor maar vooral mét buurtbewoners, dat luistert naar de naam GIRAFF. Raak ging in gesprek met 

Luk Vanden Poel en Jo Robberechts, vormingsmedewerkers van Beweging.academie vzw. 

Tekst: Charlotte Van Doren 

Raak: Dag Luk en Jo. Hoe is GIRAFF ontstaan? 

Luk: “Een paar jaar geleden was er ‘Plannen voor plaats’, een film 

van de Vlaamse bouwmeester en Nic Balthazar in drie à vier gemeentes. 

Heel interessant: er werd goed vormgegeven wat de uitdagingen 

waren voor de toekomst, en we trokken veel nieuw volk. 

Het wrange ervan was echter dat het wel wat open vragen inhield 

en dat er voor een echt gesprek met de aanwezigen, die in zeer 

verschillende situaties woonden, onvoldoende tijd was. Er waren 

dan ook twee vaststellingen. Eén: we zouden meer ruimte moeten 

creëren om niet alleen met ideale situaties en mensen in optimale 

omstandigheden te werken. Twee: de film gaf alleen een beeld van 

de happy few. Daarom lanceerden we GIRAFF – Steek je nek uit & 

verruim je blik op ruimte. We kiezen voor verbeelding, foto, film, verhaal. 

En blikvangers zoals de GIRAFF-mobiel, een parklet op wielen, 

even breed en lang als een parkeerplaats. Wat als we die ruimte 

anders gaan gebruiken? Dat is gespreksstof, en we willen werken 

met de expertise van de mensen zelf. Dat is het unieke van GIRAFF: 

de experts zijn de actieve gebruikers van de ruimte. De voetgangers, 

fietsers … Met hen willen de mogelijkheden van ‘leefbuurten’ 

verkennen, vooral in de kernen van kleine en middelgrote gemeenten 

waar de pijn van de achterblijvers zit, wegens weinig of geen 

basisdiensten en waar op dit ogenblik het kwaad gebeurt door de 

afbouw van De Lijn, de beperkingen van tieners en senioren.” 

Jo: “In de steden zijn er veel participatietrajecten en burgerinitiatieven. 

In het dorp waar ik woon is er wel een beetje gemeenschapsleven 

maar je voelt: alles gaat hier dood. Er zijn hier veel 

uitdagingen die niet in een plan van de bouwmeester naar boven 

komen. In kleine gemeentes worden die vragen precies minder 

gesteld, terwijl die problemen daar ook zijn. Misschien zijn we nu 

nog op een punt waarop we kunnen ingrijpen. Het is dus ook de 

bedoeling dat we ons niet perse gaan richten op steden maar ook 

26

‘We willen kennis, expertise en talent 

mobiliseren, ook in kleinere gemeenten’ 

in kleinere gemeentes gaan proberen met de buurt na te denken 

over hoe er anders kan worden gekeken naar mobiliteit, ruimte en 

haar sociale functies …” 

Luk: “Er is echter ook gedragsverandering nodig. Je moet alternatieven 

zoeken die mensen uit hun comfortzone kunnen halen. Covid 

heeft aangetoond dat nood wetten kan breken. Verandering moet 

je zichtbaar kunnen maken en door corona heeft iedereen kunnen 

ondergaan en beleven wat het geeft als de auto minder centraal 

staat, mensen terug de straat herontdekken en de ontmoetingsfunctie 

beleven … Dat was voor ons een jaar of twee gewonnen. 

Ook kwb had voor covid al heel wat activiteiten die illustreren wat 

de mogelijkheden zijn, bijvoorbeeld samen wandelen, en dat werd 

bevestigd door de ervaringen van de afgelopen twee jaar.” 

Jo: “Het was een momentum waarin je voelt: alle zekerheden 

staan op losse schroeven, nu is het moment om te veranderen. 

Op een gegeven moment moest iedereen dicht bij huis blijven, en 

begonnen mensen na te denken over hun buurt en wat er dan al 

niet was. Vanzelfsprekendheden werden in vraag gesteld en de 

nood aan groene sociale ruimte heel tastbaar. GIRAFF was al in 

ontwikkeling, maar covid was de ervaring die we nodig hadden 

om het herkenbaar te maken voor deelnemers.” 

Luk: “Tegenstellingen werden aangescherpt. Herinner de selectieve 

blik van de krantenkoppen: ‘Lockdown doet vraag naar 

zwembaden verdubbelen’, ‘Vastgoed boomt: corona maakt huis 

met tuin en appartement aan de kust populair’. We hebben ook 

gezien wie er in problemen komt als dat buitenleven wordt afgesloten. 

Niet iedereen kan of mag thuiswerken. Een wervend 

idee als de 15-minutenstad riskeert dat nog erger te maken. Dat 

sociaal correctiewerk is een van de pertinente punten die we nog 

veel sterker in onze aanpak moeten inbouwen.” 

Raak: Lukt het om in de trajecten een divers publiek te bereiken? 

Jo: “Het is een labo. We hebben een sterke visie hebben en ideeën 

over hoe we het moeten doen. Nu zijn we dat aan het omzetten 

in de praktijk en je merkt dat we daar nog veel uit kunnen leren. 

De beginsituaties zijn ook zo verschillend dat we van elke situatie 

wel iets leren over wat wel of niet werkt. Een sociale woonwijk is 

een heel andere uitdaging dan een stad, ook op vlak van mensen 

bereiken: in een sociale woonwijk moet je veel meer zoeken naar 

medestanders. De problemen zijn in een dorp persoonsafhankelijker; 

in een stad weet iedereen wat de problemen zijn.” 

Luk: “We mogen niet in de val trappen te vertrekken vanuit onze 

eigen comfortzone. Onze vier doelgroepen - jongvolwassenen, gezinnen 

met kinderen, medioren en senioren - hebben heel andere 

noden. Je moet dus bondgenoten vinden, maar het script moet 

voldoende interessant zijn. De verleiding is er om met het gekende 

volk te beginnen, terwijl je net moet nadenken waar het volk zit en 

moet uitbreken naar partners die in de buurt vertrouwd zijn.” 

Jo: “We zijn gewend te werken met mensen die denken zoals wij: 

geëngageerde mensen komen bij ons en we gaan aan de slag. 

Maar we willen ook anderen bereiken, en dat gaat een andere 

aanpak vragen. Daarom zullen we polarisatie ook niet uit de weg 

gaan maar er iets constructiefs uithalen. Het is aan ons om aan 

mensen de relevantie te tonen en de vragen bij hen op te roepen. 

Ze staan er misschien niet bij stil dat ze impact kunnen hebben 

op hoe de ruimte er gaat uitzien en denken er niet eens aan dat je 

inspraak kan hebben.” 

Luk: “Dat is ook een deel van het experiment. Eerst zoeken we 

gemeenten, partners en wijken die erop willen inzetten, en ten 

tweede willen we op eigen ritme relaties en vertrouwen opbouwen. 

Je moet vermijden dat je mensen warm maakt, verwachtingen 

creëert en hen dan laat stikken. Het is zaak vertrouwen te 

krijgen van mensen die vinden dat ze nog niet veel goeds hebben 

gezien van het bestuur.” 

Raak: Wat is jullie concrete aanpak? 

Jo: “Eind 2020, begin 2021 deden we een oproep naar gemeentes, 

individuen en organisaties. Ze konden hun vraag of nood insturen. 

Nadien hebben we gekeken waar potentieel zat en een lijst met 

ongeveer tien gemeenten opgesteld waar we een traject zullen 

doen: sommige nu, andere later. Eerst doen we een kennisma- 

27

Thema 

"Ideeën ontstaan in en 

gedragen door de buurt" 

kingsgesprek: aftasten hoe mensen het zelf 

zien en wat er leeft, en welke medestanders er 

zouden kunnen zijn. We streven naar diverse 

GIRAFF-groepen, met zowel kennis, netwerk 

als creativiteit, om het traject te leiden. We willen 

de expertise op het terrein de trekker laten 

zijn en zelf als ondersteuning fungeren, al zal 

dit overal anders zijn. Daarna analyseren we 

de beginsituatie met een grootschalige bevraging: 

hoe kijken mensen naar de ruimte waar 

ze wonen? Vandaaruit worden dan volgende 

stappen gezet.” 

Luk: “Belangrijk is dat we niet op een eiland werken. Een van de 

onderzoeksvragen is: wat is de rol van gemeente, burger en vereniging? 

Gemeenten moeten hun rol opnemen om draagvlak te 

creëren. De gemeente Nijlen bijvoorbeeld stimuleert positief initiatief, 

verzorgt haar communicatie en gaat het gesprek aan met 

bewoners. Dat zijn belangrijke voorwaarden. Daarnaast hebben we 

vrijwilligers nodig die voldoende breeddenkend zijn, los van hun 

eigen eisen of vereniging. Je moet soepel kunnen inspelen op de 

uitdagingen in een gemeente of wijk, en dat betekent dat je mensen 

moeten hebben die op dialoog ingesteld zijn. We willen kennis, 

expertise en talent mobiliseren, ook in kleinere gemeenten. Het zou 

fijn zijn als enkele kwb’ers willen meedoen. Ik weet dat sommige 

al bezig zijn met bijvoorbeeld openbaar vervoer of trage wegen.” 

Raak: Wat brengt de toekomst? 

Jo: “We hebben al een paar dingen bedacht, bijvoorbeeld een boek 

met verhalen en tips.” 

Luk: “Bij de gemeenteraadsverkiezingen zullen gemeenten de 

vruchten van het traject plukken, maar we moeten dat overstijgen. 

De experimenten nu geven de mogelijkheid te zien wat er kan 

werken. In de nieuwe dimensie van burgerschap is ‘verantwoordelijkheid’ 

een onderdeel en dat is goed, maar de overheid is altijd 

cruciaal. Met GIRAFF kan je een verschil maken in accenten: een 

parkeerstudie losweken, nadenken over speelruimte, meer rustpunten 

en groen … Daar is winst te maken. Het is in woonkernen, 

waar veel van onze leden wonen, dat het anders kan. Dat is verbindend 

werken, de kunst van gemeenschap vormen, en daar is 

ook kwb een krak in.” 

a Interesse om mee na te denken in een van de gemeenten met een 

GIRAFF-project? Mail voor meer info naar luk.vandenpoel@ 

beweging.net. 

a De webinars rond GIRAFF en de modal shift kan je herbekijken via 

https://bewegingacademie.net/webinars. 

Arne Aerts begeleidt als stafmedewerker 

sociale innovatie 

een GIRAFF-traject in 

Alken, Bart Bynens eentje in 

Sint-Lambrechts-Herk. 

Arne: “In Alken organiseerden 

we een aantal weken geleden 

een eerste ontmoeting in de 

wijk, samen met de gemeente 

en een socialehuisvestingsmaatschappij, 

om in te 

zetten op buurtparticipatie. 

We wilden er mensen bevragen rond de ideeën die leven 

om de buurt groener, socialer en gezonder te krijgen. In 

een open, vrijblijvende Map It-sessie konden mensen op de 

kaart van de wijk en de omgeving errond stickers plakken 

op plaatsen waar ze vaak komen, waar ze iets anders willen 

zien … Ze konden ook context geven bij hun idee. Op voorhand 

kreeg iedereen al een brief in de bus met wat uitleg en 

de oproep er al eens samen met familie of buren over na te 

denken. Met de Map It-sessie wilden we kijken hoe we de 

openbare ruimte anders kunnen inrichten en bekijken. Nu 

gaan we de ideeën oplijsten en kijken of we organisaties erbij 

kunnen betrekken. In een volgende fase gaan we op zoek 

naar mensen uit de buurt die zich willen engageren om de 

ideeën concreter te maken. Het zijn dus ideeën ontstaan in 

de buurt, gedragen door de buurt en uitgewerkt door mensen 

uit de buurt.” 

Bart: “In Sint-Lambrechts-Herk was het uitgangspunt anders: 

daar kwam de vraag vanuit de kerkfabriek en een vzw 

die een lokaal beheert. Nog voor ze GIRAFF kenden, waren 

ze opgestart met een nieuw masterplan om de hele site te 

veranderen: het park wordt aangepakt, de kerk en pastorij 

krijgen een herbestemming … Zij wilden GIRAFF gebruiken 

om een bevraging te doen bij de buurt rond het park dat er 

is en dat groter zal worden en anders ontsloten worden. 

Daar is eerst een Map It-sessie gebeurd met enerzijds de 

mensen die al bezig zijn met het masterplan en anderzijds 

direct betrokkenen: de school in de straat, de mensen die er 

tegenover wonen, de lokale verenigingen die het park in de 

zomer gebruiken … Vanuit die bevindingen zal er binnenkort 

dan een bevraging zijn in de bredere buurt. 

Een ander verhaal dus dan Alken, maar het mooie van 

GIRAFF is net dat het op verschillende manieren toepasbaar 

is. En omdat het park op een kruispunt ligt, wordt toch ook 

hier de iets bredere omgeving deel van het verhaal.” 

28

Inspiratie uit binnen- en buitenland 

Zo bouw(d)en zij aan een betere buurt 

In het landelijke Waalse Malempré werd enkele 

jaren geleden een dorpscoöperatie opgericht om een lokaal 

warmtenet aan te leggen. Daarnaast startten ze ook een 

producentencoöperatie, die instaat voor de levering van de 

lokaal geoogste biomassa: snoeihout en restproducten van 

de plaatselijke land- en bosbouw. Het warmtenet voorziet 

42 woningen en 4 openbare gebouwen in het dorpscentrum 

van lokaal geproduceerde energie. Zo spaart het dorp jaarlijks 

120.000 liter stookolie uit, en verminderen ze hun CO2- 

uitstoot met zowat 300 ton. 

In het Colombiaanse El Aguilucho werd op publiek 

terrein stadstuintjes voor groenten en bloemen gecreëerd, 

en werden buurtbewoners opgeleid om deze tuintjes te beheren. 

Eén lokale inwoner coördineert het project. Zo werd 

een publieke ruimte die voorheen niets meer dan een doorgangszone 

was geactiveerd en omgevormd tot een plaats 

van recreatie en productiviteit. De betrokken buren leerden 

elkaar kennen, helpen elkaar nu ook bij problemen en organiseren 

met de oogst van de tuintjes een gezamenlijk diner. 

Sinds kort kunnen alle inwoners van Genk kunnen 

een stukje openbaar domein adopteren om er groen op aan 

te leggen, en daar komen enthousiaste reacties op. Zo lieten 

er al buurtbewoners hun bloementuin doorlopen tot tegen 

de weg én plaatsten ze er een bankje in. “Zo wordt het nog 

gezelliger voor een burenbabbel!”, klinkt het. 

In het Nederlandse Esbeek richten bewoners een 

coöperatie op om het leegstaande pand van het ter ziele 

gegane dorpscafé Schuttershof samen op te kopen en te 

renoveren, omdat ze deze ontmoetingsplaats niet wilden 

verliezen. Iedereen kon mee investeren voor een bedrag van 

100 tot 1.000 euro. Nadat voldoende geld werd ingezameld 

en het café gekocht, werd het samen met de dorpsbewoners 

verbouwd en opgeknapt. De coöperatie is ook nog steeds 

springlevend, en heeft verschillende werkgroepen met elk 

hun eigen werkveld, die veel breder gaan dan de werking van 

het dorpscafé alleen. Zo is er onder meer een werkgroep die 

zich specifiek richt op de zorg van ouderen in het dorp. 

a Bron: www.citiesalliance.org, www.veerkrachtigedorpen.be 

In de Matadero-Franklin buurt in het Chileense Santiago werden 

muur- en graffititekeningen ontworpen en uitgevoerd 

door de buurtbewoners, in samenwerking met artiesten. Zo 

werd het imago van de buurt verbeterd. Daarnaast bleek dat 

bewoners in de tekeningen hun identiteit en erfgoed verwerken, 

wat hen ertoe aanzet verhalen te delen met elkaar, 

en kende de openbare ruimte een heropleving als ontmoetings- 

en activiteitenplek om activiteiten te ontplooien. 

© José Manuel Bustamante 

29

01-05 Malderen 

a TENTOONSTELLING BLOEMSTUKKEN EN ORGELRECITALS 

Ter gelegenheid van de jaarlijkse planten- en rommelmarkt organiseert kwb 

Malderen opnieuw een tentoonstelling van bloemstukken in de kerk van 

Malderen ( Vermaesenplein 15).Van 11 tot 18 uur kan je de kunstwerkjes gratis 

komen bewonderen en zullen verschillende organisten orgelrecitals spelen op 

het gerestaureerde kerkorgel. Gratis toegang. 

www.kwb.be/malderen 

14-05 Kwaadmechelen 

a BELHAMELDAG 

Kwb Kwaadmechelen organiseert de tweede editie van haar Belhameldag, 

een dag vol plezier voor kinderen met hun papa, peter, opa … Laserschieten, 

klompengolf, nagelkloppen en een avonturenparcours zijn maar enkele van 

de vele activiteiten die op de planning staan. Iedereen (behalve mama’s, 

tantes en oma’s) welkom tussen 14u en 18u in sportcentrum ’t Vlietje 

(Sportlaan 10). Inkom gratis! (Opgelet: bij slecht weer gaat het evenement 

niet door.) 

www.kwb.be/kwaadmechelen 

17-05 Ternat 

a VORMINGSMOMENT BEGELEIDERS 

Kijk ook eens 

op www.kwb.be. 

Organiseer je met je 

afdeling een boeiende 

activiteit? Laat het snel 

weten via raak@kwb.be. 

02-06 Hulshout 

a KUBBEN 

Bij kwb Hulshout maken ze van de zomer een 

Kubb-zomer: elke donderdagavond tot half september 

kan je om 19u terecht in de tuin van de 

pastorij (Grote Baan 1) om mee een blokje te 

werpen. 

www.kwbhulshout.be 

FALOS-SPORT+ 

Het wandelcriterium is weer in volle gang. 

Er kunnen echter steeds wijzigingen optreden, 

dus check voor je enthousiast je wandelschoenen 

aantrekt zeker www.falos.be, 

waar je alle updates kan vinden. 

26-04 Lommel: Lentetocht (dit is een 

OKRA-wandeling) 

01-05 Houwaart: Lentebloesemwandeling 

05-05 Lichtaart: Op en rond de Heuvelrug 

(dit is een OKRA-wandeling) 

08-05 Ganshoren/Laken-Jette: Langs het 

Koning Boudewijnpark en de Brabantse 

Kouter 

08-05 Lille St.-Pieter: Krawatenwandeling 

15-05 Keiberg/Zichem/Scherpenheuvel: 

Het land van De Witte 

15-05 Rijkevorsel St.-Jozef: Cementzakkenwandeling 

15-05 Slypskapelle:’t Frezepad 

19-05 Grobbendonk: Lentewandeling (dit 

is een OKRA-wandeling) 

26-05 Peulis: KWB-Peulis in beweging 

28-05 Geel Larum: De zotte 50 van Gheel 

29-05 Betekom: Pinksterwandeling 

29-05 Torhout: Torhoutse Gordel 

05-06 Mechelen Libertus: Pinksterwandeling 

06-06 Koersel: Pinksterwandeling 

Ga je binnenkort je (klein)kind leren rijden en kan je hiervoor nog wel wat extra 

tips en informatie rond het verkeersreglement, coaching, communicatie, opbouw 

van het leertraject … gebruiken? Op 17 mei kan je terecht bij kwb Ternat 

voor een vormingsmoment. Start om 19u30 in de parochiezaal (Kloosterweg 

1). Deelnemen kost 3 euro voor kwb-leden; inschrijven doe je via marcenbetty. 

despiegelaere@skynet.be. 

www.kwbternat.be 

Zelf ook een vormingsmoment organiseren? Surf naar www.kwb.be/rijbewijs. 

23-05 Ouwegem 

a GESPREKSAVOND ‘DE ENERGIE VAN MORGEN’ 

Dat de energie van de toekomst een druk besproken onderwerp is staat buiten 

kijf. Daarom organiseert kwb Zingem er een infoavond over. Robrecht 

Botuyne (Vlaams parlementair ) brengt tekst en uitleg. De avond start om 

19u30 in GC De Griffel (Ouwegemsesteenweg 90). 

www.kwbzingem.be 

18-06 Meerhout 

a CONCERT ‘IMAGINE NO LENNON’ 

Kwb Meerhout Berg organiseert ‘Imagine No Lennon’, een avondvullend 

concert rond The Beatles met Jean Bosco Safari en Ben Crabbé. ‘Give peace 

a chance’, ‘All you need is love’, ‘Revolution’, ‘Power to the People’ en vele 

andere hits van John Lennon uit zijn Beatles- en solocarrière zullen ten gehore 

worden gebracht. 

Het concert vindt plaats op zaterdag 18 juni om 21u in zaal Sint-Jozef, 

Kerkplein z/n, Meerhout. Deuren om 20u30. Tickets kosten 20 euro en kunnen 

besteld worden via www.kwbmeerhoutberg.be. 

30

i j v o e r e n g r a a g e e n 

W 

A R D E s t r i j d v o o r u w 

H 

a a k k e n n i s m e t 

M 

e u i t e r s t 

d 

U I N I G E e n d e 

Z 

e e s t C O M P A C T E 

m 

a a t k a l k n i e t 

L 

a n g e r d e v i j a n d 

l 

i j n v a n u w 

z 

o n i n g . 

w 

'Heksenwandeling' 

bij kwb Poperinge 

Veertien vroege vogels van kwb 

Poperinge stonden paraat in het 

Eversambos om onder leiding van 

‘heks’ Anja een leerrijke boswandeling 

te maken. Ze leerden vlug welke 

blaadjes, bessen en bloemen veilig 

geplukt kunnen worden voor een lekkere 

salade of om een drankje mee 

te maken. Na de wandeling werd er 

aangeschoven voor een heerlijk en 

deugddoend ontbijt. 

Kwb-nieuws 

Kwb Kachtem quizt 

Na een onderbreking van twee 

kon kwb Kachtem opnieuw een 

quiz organiseren. Twaalf ploegen 

namen het tegen elkaar op in vragen 

beantwoorden en kaas proeven. 

Z A C H T w a t e r . . . 

w a t e r v e r z a c h t e r . 

I N F O E N P R I J S : 0 5 6 2 4 9 5 9 5 

B O V E N D I E N G E N I E T U M O M E N T E E L V A N O N Z E S T R A F F E 

B A T I B O U W C O N D I T I E S ! W W W . A Q U A - S E R V I C E . B E 

M A A K H E T J E M A K K E L I J K E N S C A N D E Z E Q R V O O R 

V R I J B L I J V E N D M E E R I N F O .

Rijbewijs 

Vanaf juli voor nieuwe modellen 

Verplichte 

snelheidsondersteuning 

op komst 

Vanaf 6 juli is het zogenaamde ‘ISA-systeem’ (Intelligent Speed Assistance of 

intelligente snelheidsondersteuning) verplicht voor alle nieuw op de markt 

gebrachte automodellen. ISA is een ingrijpend waarschuwingssysteem voor te 

snel rijden, maar daar houdt het niet mee op. Het systeem wordt samen met een 

gegevensrecorder geïnstalleerd, die cruciale voertuiggegevens opslaat vóór, tijdens 

en na een botsing. Die zijn nuttig voor diepgaande ongevallenanalyses. 

Tekst: Siegmund Hermans 

32 

In een poging het aantal verkeersdoden 

tegen 2030 te halveren en zelfs tot nul 

te herleiden tegen 2050 legt de Europese 

Commissie aan autofabrikanten een hele 

reeks maatregelen op. Zo zullen vanaf juli 

2022 alle nieuw op de markt gebrachte 

automodellen verplicht uitgerust moeten 

worden met apparatuur die de geldende 

snelheidsbeperkingen kan lezen en de bestuurder 

waarschuwt als hij de snelheidslimiet 

overschrijdt. 

Daarnaast zullen auto’s moeten worden 

uitgerust met een geavanceerd noodremsysteem 

dat automatisch een mogelijke 

botsing kan detecteren en de remmen van 

het voertuig activeren om een botsing te 

vermijden of te verzachten. Tot slot worden 

ook systemen voor rijstrookassistentie, 

die waarschuwen wanneer je van 

je rijstrook afwijkt, en vermoeidheids- en 

aandachtwaarschuwing verplicht. 

Zwarte doos 

Vanaf 7 juli 2024 moeten alle nieuw verkochte 

auto’s (ook modellen die vandaag 

al bestaan) uitgerust zijn met deze systemen. 

Voor de auto waar je vandaag mee 

rondrijdt of een auto (van een bestaand 

model) die je koopt voor 2024 zal dit niet 

het geval zijn. 

Naast de verplichte systemen zal ook een 

‘zwarte doos’ moeten ingebouwd worden 

die alle rijgegevens kan opslaan. Enkel gegevens 

die kort vóór, tijdens en onmiddellijk 

na een botsing door de gegevensrecorder 

worden geregistreerd, worden opgeslagen. 

Het gaat onder meer over de snelheid van 

het voertuig, het remmen, de positie en de 

overhelling van het voertuig op de weg, 

de toestand en mate van activering van 

de veiligheidssystemen van het voertuig, 

remactivering ... Deze gegevens moeten 

ook na een ongeval beschikbaar blijven voor 

politie en justitie, en ook overheden zullen 

deze gegevens kunnen uitlezen en gebruiken 

om verkeersgedrag te analyseren.

Camera’s achter de voorruit kunnen verkeersborden 

automatisch herkennen en lezen. 

simpele maar vaak verkeerd geplaatste 

signalisatie bij wegwerkzaamheden? Wat 

als het systeem een verkeersbord ‘leest’ 

dat geplaatst is op een parallelweg aan 

de andere kant van de vangrail? Wat als 

het systeem een bord, net achter de hoek 

en buiten het gezichtsveld van de camera, 

niet leest? Ook de gegevens van gpsnavigatiedata 

zijn vaak onjuist, onder meer 

door de vele en voortdurende wijzigingen 

aan snelheidslimieten in Europa. Zo denkt 

het navigatiesysteem van heel wat nieuwe 

auto’s ook in 2022 nog altijd dat de 

maximumsnelheid op gewestwegen in 

Vlaanderen 90 kilometer per uur is, terwijl 

die al in januari 2017 teruggebracht werd 

naar 70 kilometer per uur. Wanneer de 

auto zich op de gps-gegevens baseert riskeer 

je dus al te snel te rijden. 

Verkeersbordherkenning en gps 

Terug naar de intelligente snelheidsbegrenzer. 

Dit systeem is niet nieuw en 

kan al als optie gekozen worden bij enkele 

huidige automodellen. De werking is 

vrij eenvoudig. Het systeem gebruikt verkeersbordherkenning 

- een camera achter 

de voorruit scant en herkent alle verkeersborden 

- en koppelt dit aan de locatie van 

het voertuig, bepaald via het gps-systeem. 

Zo kan de snelheid van het voertuig aangepast 

worden aan de geldende beperkingen. 

Wanneer het systeem merkt dat je te snel 

rijdt, zal je als bestuurder via een auditief 

signaal, vibraties, een waarschuwing via 

het gaspedaal of een combinatie van deze 

aangezet worden om trager te rijden. 

Niet dwingend 

Het systeem kan wel tijdelijk worden ‘uitgeschakeld’ 

om het hoofd te bieden aan 

(nood)situaties die alleen bestuurders kunnen 

opmerken en beheersen. Dat kan door 

het gaspedaal dieper in te duwen, ondanks 

de melding ‘te snel’. Bedenk wel dat de 

zwarte doos het te snel rijden registreert, 

mocht je in een ongeval betrokken raken. 

Als je het systeem hebt uitgeschakeld, zal 

het automatisch gereactiveerd worden 

wanneer je de wagen opnieuw start. 

Het gaat dus (voorlopig) nog niet om een 

dwingend systeem, hoewel de Europese 

Commissie dat oorspronkelijk wel wilde 

opleggen. De autofabrikanten verzetten 

zich daar echter tegen, en met succes. 

Maar net over het al dan niet dwingend zijn 

is er natuurlijk heel wat ongerustheid. Die 

is momenteel echter nog niet nodig, want 

Europa zou ook in de toekomst mogelijk 

oor hebben voor de bekommernissen van 

de autoconstructeurs, die wijzen op enkele 

belangrijke valkuilen van een systeem dat 

in de plaats van de bestuurder beslist. Op 

definitief uitsluitsel op dat vlak is het nog 

even wachten. 

Verborgen of vervaagde borden 

Is het systeem betrouwbaar en veilig? De 

EU-verordening vermeldt: “De prestatiedoelstellingen 

van het systeem worden op 

zodanige wijze vastgelegd dat de foutenkans 

in reële rijomstandigheden tot nul of 

tot een minimum wordt beperkt.” Maar wat 

als de verkeersborden verborgen zijn (bijvoorbeeld 

door plantengroei) of vervaagd, 

en daardoor niet gescand of gelezen kunnen 

worden door de camera? Wat met 

Weersomstandigheden 

Een computergestuurd systeem kan 

boven dien bugs bevatten waardoor het 

zijn functie niet (geheel) juist vervult, én het 

is niet gezegd dat ISA op afgelegen plaatsen 

doet wat het zou moeten doen. 

Tot slot houdt ISA geen rekening met 

weersomstandigheden, de staat van het 

wegdek, de verkeersdrukte of de aanwezigheid 

van kwetsbare weggebruikers. 

Dit zijn allemaal omstandigheden waarin 

je wettelijk verplicht bent om je snelheid 

aan te passen, en waarin het louter naleven 

van de wettelijke snelheidslimiet te 

snel kan zijn. Zo is 50 kilometer per uur 

binnen de bebouwde kom veel te snel als 

er kinderen in de buurt zijn. 

Vergeet dus zeker niet dat je, ook wanneer 

je binnenkort met een voertuig met snelheidsbegrenzing 

rijdt, als bestuurder zelf 

steeds de eindverantwoordelijkheid hebt. 

Blijf steeds aandachtig en pas je snelheid 

aan aan de omstandigheden. 

Niettemin zijn verkeersveiligheidsexperts 

het er quasi unaniem over eens dat deze 

nieuwe regelgeving een belangrijke stap 

voorwaarts is naar veiligere voertuigen en 

veiliger verkeer. 

33

FALOS-SPORT+ 

Zin in een ploegsport? 

Bij volleybal van 

FALOS-SPORT+ zit je goed! 

Bij FALOS-SPORT+ is competitie één ding, maar spelplezier het belangrijkste. Sporten op maat van 

het gezin, dat is maar een van de redenen om bij FALOS-SPORT+ te komen volleyballen. Om onze 

volleybalcompetitie aantrekkelijk(er) te maken voor kwb’ers is er het project ‘kwb smash’. Daarmee 

stellen we alles in het werk om het volleyballen zo laagdrempelig mogelijk te maken, zowel voor de 

speler als voor de kwb-groep. 

Tekst: Jonathan Goetvinck 

Bij FALOS-SPORT+ weten en beseffen we dat 25- tot 55-jarigen 

het bevolkingsdeel met het minste vrije tijd is. We willen nieuwe 

geïnteresseerde ploegen dan ook niet meteen in een competitie 

gooien waar ze elke week paraat moeten staan. Een engagement 

om één keer per maand samen te komen om te volleyballen zorgt 

voor een lagere instapdrempel en is haalbaarder voor startende 

ploegen. De nadruk ligt dan nóg meer op het vriendschappelijke. 

Ook de administratieve ‘rompslomp’ valt best wel mee, als we 

onze ploegen mogen geloven. “Bij de opstart komt er altijd wel 

een beetje werk kijken, zoals iedereen lid maken en op zoek gaan 

naar een geschikte sporthal, maar uiteindelijk ging dat wel vlot, 

met de hulp van Jonathan van FALOS-SPORT+”, zegt Suzanne 

van Volley Roeselare Tielt. En zodra je bent opgestart, is de administratie 

beperkt. 

Bekercompetitie 

Naast de reguliere competitie organiseren we ook bekercompetitie. 

Zo werd de sporthal van Lendelede op zondag 27 maart 

opnieuw omgetoverd tot een ware volleybaltempel voor de West- 

Vlaamse bekercompetitie. Zonder coronamaatregelen konden 

we dit jaar opnieuw genieten van spetterende bekerfinales. En 

zoals steeds stond op nummer 1 bij de volleybalploegen van 

FALOS-SPORT+: sportiviteit en inzet aan 100 procent. Het was 

Lendelede zelf die thuis met de eerste plaats ging lopen, gevolgd 

door Oeselgem op de tweede plaats. In de kleine finale was het 

Lichtervelde die het haalde van Pittem. 

a Ook geïnteresseerd om een recreatief balletje te slaan? Mail voor alle 

info naar Jonathan Goetvinck, onze volleybalverantwoordelijke, via 

jonathan.goetvinck@falos.be. 

Wist je dat … 

… we al enkele jaren een duidelijke opmars van het aantal 

dames zien die meespelen in onze competitie? 

… dat dames samen met heren in eenzelfde ploeg aan de 

slag kunnen? We stimuleren het zelfs door het geven van 

een paar punten voorsprong bij de start van de wedstrijd als 

de dames een volledige set op het terrein blijven staan. 

… dat we een van de goedkoopste volleybalcompetities 

hebben wat betreft inschrijvingsgeld in de competitie en lidmaatschap? 

34

Jurk 

€ 49. 99 

Kies jouw 

favoriete 

juweel. 

Voorwaarden in de winkel. 

GRATIS 

moederdaggeschenk! 

2 tot 15 mei 2022 

SHOP ONLINE www.bel-bo.be 

Ontdek snel onze nieuwe collectie!

Voor jou getest 

King of the Valley 

Heb jij de ambitie om koning te 

worden? Haal ‘King of the Valley’ 

in huis en in een halfuurtje kan het zo 

ver zijn! Je hoeft enkel je bevolking 

voor je te winnen voor een andere 

potentiële vorst ze aanlokt. 

Het spelprincipe heb je snel beet. 

Tijdens jouw beurt laat je je koningspion 

door de vallei schrijden, over een 

grondgebied waar onderdanen in 5 

rijen van 5 kaartjes liggen te wachten. 

De burgers bij wie je halt houdt 

of die je onderweg passeert, haal je 

naar je kasteel. Wanneer je daar de 

juiste combinatie van mensen verzamelt, 

levert je dat goudstukken op. 

Die kan je, indien gewenst, gebruiken om onderdanen om te kopen 

nog voor ze de vallei hebben bereikt. 

Natuurlijk hebben je tegenspelers diezelfde doelen voor ogen. 

Misschien moet je dat ene waardevolle 

personage maar snel naar je 

toe lokken, of kan je met jouw pion 

een andere voor de voeten lopen. 

Steeds uitkijken dus, en niet te ver op 

voorhand je doelen vastleggen! 

Zodra zowat alle onderdanen zijn 

ingelijfd, kan de rekening worden 

gemaakt. Wie verzamelde de grootste 

aanhang en het meeste goud? 

Die is koning van de vallei! Totdat je 

het spel een volgende keer op tafel 

brengt natuurlijk. Geniet dus maar 

snel van je - mogelijk kortstondige - 

vorstelijke status! 

a Johan & Agnes Witters-Peil – www.speltafel.be 

(The Game Master | Hans Van Tol | 2 tot 4 spelers vanaf 10 jaar) 

€20! 

Het spel ‘King of the Valley’ 

(art. 3280075) is verkrijgbaar 

HOOFDSTAD 

VAN SENEGAL 

1 

JONGENS- 

NAAM 

ZUID-AME- 

RIKAANSE 

PLANT 

NAUW 

GEEN ENKELE 

UITGEZON- 

DERD 

DEEL VAN 

OOSTENRIJK 

bij De Banier Creatief aan de 

voordeelprijs van 20 euro. 

LEDEMAAT 

INWENDIG 

ORGAAN 

Deze actieprijs is geldig van 1 

tot 31 mei 2022. 

a Voor adressen en openingsuren zie 

www.debanier.be 

BUIDELBEER 

KLOOSTER- 

VADER 

4 

BEKLE- 

DINGSSTOF 

CHIN. 

LENGTEMAAT 

LOF 

5 

Puzzel 

HERTJE 

2 

PORTUGEES 

LEVENSLIED 

BID (LATIJN) 

BIJBELSE 

PROFEET 

Visitekaartje 

OFFERTAFEL 

TONG- 

BEWEGING 

RIVIERVIS 

HOUTEN VAT 

3 

De letters van naam en woonplaats van 

deze man vormen in een andere volgorde 

7 

GREENWICH- 

TIJD (AFK.) 

IN ORDE 

de naam van zijn beroep. Wat doet hij voor 

de kost? 

OKÉ 

MUZIEKTERM 

6 

Dre Bavia 

• Herne • 

8 

DEEL VAN 

EEN BOOM 

1 2 3 4 5 6 7 8 

36 

DRE BAVIA UIT HERNE IS HAVENARBEIDER

vragen aan 

FAQ 

Amir Bachrouri 

Student en voorzitter Vlaamse Jeugdraad 

Tekst: Peter Thoelen 

1 

2 

3 

4 

5 

Wat waren je drijfveren om in de Vlaamse Jeugdraad actief te 

worden? 

Een samenraapsel van toevalligheden en mensen die mijn pad gekruist hebben. Als rode 

draad doorheen een aantal engagementen die ik voordien had was maatschappelijke 

impact hebben een onvermijdelijke drijfveer. Zaken zien, in beweging zetten, signaleren. 

Vooral dingen doen in plaats van praten. Ik had het gevoel dat je daarvoor het beleid nodig 

hebt. En wat is er dan beter dan een positie waarin je jong idealisme ter harte genomen 

wordt, maar waarin tegelijk de ruimte bestaat om tegen schenen te kunnen schoppen? 

Welke taak binnen je voorzittersfunctie doe je het liefst? 

Vooral het spreken met jongeren en organisaties die heel vaak met interessante, en ook 

frisse, inzichten door een andere bril naar de realiteit kijken. Je haalt er zoveel energie uit: 

jongeren die voluit gaan voor hun dromen, voor zichzelf een heel pad uitgestippeld hebben 

en klaar zijn om de wereld te veroveren. Met organisaties die op een unieke manier 

hun werking proberen te organiseren, bijvoorbeeld door jongeren uit hun comfortzone te 

sleuren en hen in de samenleving proberen op te nemen, heb ik vaak inspirerende babbels. 

Wat vind je de meest prangende problematiek waar jongeren zich 

zouden voor moeten engageren? 

Ons enkel fixeren op één probleem of issue vind ik te beperkend: we doen onszelf daar 

oneer mee aan. Wat mij betreft is vooral heel het samenlevingsverhaal belangrijk: hoe 

gaan we met elkaar, de natuur, onszelf om? Dus: hoe leef je samen in diversiteit, hoe 

maak je daar werk van zodat het iedereen ten goede komt? En klimaat vanzelfsprekend: 

hoe dragen we zorg voor onze planeet? Om at the end of the day niet te vergeten dat we 

ook ons welzijn niet uit het oog moeten verliezen: voldoende rustpunten inlassen mag 

en kan ook. 

Sinds een paar jaar kom je overal in de media. Wat doet dat met je? 

‘Overal’ is wat overdreven, maar ik zie dat het aantoont dat onze expertise vanuit de 

Vlaamse Jeugdraad serieus wordt genomen en dat we echt wel een serieuze gesprekspartner 

geworden zijn. Het blijft soms wel wat wennen: in een tv-studio zitten, soms met 

knikkende knieën, tegenover doorwinterde opiniemakers of aan tafel met politici. Maar 

je leert veel al doende. Natuurlijk is het ergens ook een druk: je wil niet op tv of in een 

interview afgaan, je checkt ook altijd of de reacties oké waren en of je geen flaters hebt 

begaan. Maar daarvoor is er ook een eerlijk en hardwerkend team achter de schermen 

dat me dat zou laten weten. 

Zou je als zelfverklaard Antwerps chauvinist ooit naar een andere 

stad dan Antwerpen verhuizen? 

Zeg nooit nooit, maar wat mij betreft is dat een heel moeilijke, loodzware opgave. Ik ben 

verknocht aan Antwerpen. Mijn stad. Houden én houden. Geen haat. Alleen maar liefde. 

En ‘t stad voor de parking verlaten: naar waar dan? Limburg ofzo? Geen idee. De stadsmens 

in mij gruwelt van dat idee. (Sorry aan alle Limburgers: ik zie olle geire.) 

Wie is Amir Bachrouri? 

Amir Bachrouri (Rotterdam, 

2002) is niet meer uit de media 

weg te slaan. Als laatstejaarsscholier 

Economie-Moderne 

talen schreef hij in 2020 een 

druk besproken brief naar 

onderwijsminister Ben Weyts. 

Het jaar daarop werd hij verkozen 

als voorzitter van de 

Vlaamse Jeugdraad. Sinds 

2021 combineert hij dat met 

een opleiding rechten aan de 

Universiteit Antwerpen. Hij is 

naar eigen zeggen een trotse 

Antwerpenaar. 

37

Aan de slag 

Colofon 

Raak is het ledenblad van kwb 

Er verschijnen 10 nummers per 

jaar. Raak verschijnt niet in juli en 

augustus. 

Drukdatum: 13 april 2022 

Redactieadres: 

kwb vzw, 

U. Britsierslaan 5, 1030 Brussel 

02 246 52 31 - raak@kwb.be 

Verantwoordelijke uitgever: 

Jo De Smet 

Redactiecoördinator: 

Charlotte Van Doren 

Geurende gezichten 

Met de laatste Raak-pagina kan je vanaf nu elke maand meteen aan de slag. 

Deze maand: je eigen wierookhouder maken. 

Wat heb je nodig? 

a 500 gram Darwiklei in terracottakleur (goed 

voor ongeveer 5 houders) 

a een boetseerspatel 

a een acrylroller (of alternatief) 

a een lang houten stokje 

a een houten plankje met plastiek bescherming 

rond 

a een keukenmesje 

a een glaasje water 

Zo maak je het 

1. Snij een stuk klei (van ongeveer 100 gram) af 

en rol het tot een bol ter grootte van een grote 

gehaktbal. 

2. Druk de bol met je vlakke hand plat, en rol 

hem met de acrylroller (of bijvoorbeeld een 

met plastiek beschermde deegrol) verder uit 

tot de dikte overal gelijk is. 

3. Snij met een keukenmesje een ovaal uit de uitgerolde 

klei. Dit vormt de basis voor het gezicht. 

4. Maak je vingertoppen nat en wrijf de randen 

van het gezicht glad. 

5. Maak van een stukje klei een kort worstje 

en plooi het in een boogje om de mond te 

maken. Zet het met behulp van een boetseer- 

spatel vast op het gezicht. 

6. Maak een klein bolletje en plaats het aan de 

bovenkant van de lip. Maak met het houten 

stokje een gaatje in de bol. Hier plaats je later 

het wierookstokje in. 

7. Maak een lange smalle worst van klei, leg 

deze als een halve cirkel op het gezicht en 

maak hem vast. Dit vormt de neus en wenkbrauw. 

8. Als laatste maak je nog een kort worstje voor 

het oog. Plooi het in een boogje en zet ook dit 

vast op het gezicht. 

9. Maak het hele gezicht zacht door met natte 

vingertoppen voorzichtig over alle randen te 

wrijven. 

10. Laat goed drogen (of bak af in een keramiekoven). 

Tip: Bij deze stijl gaat het niet om perfect getekende 

lijnen of realistische voorstellingen. In 

plaats daarvan concentreert Line Art zich op de 

essentiële kenmerken van een motief en mogen 

er onvolmaaktheden zijn in de lijnen. Geen stress 

over het ‘perfecte’ gezicht, dus! 

De sjablonen en een uitgebreidere 

uitleg vind je op www.debanier.be/ 

knutseltips, of scan de QR-code 

hiernaast. 

a Deze knutseltip werd ons aangeboden door De 

Banier. 

Werkten mee aan dit nummer: 

Lieselot Bleyenberg, Bart Claes, 

Jo De Smet, Jonathan Goetvinck, 

Siegmund Hermans, Frank 

Lenders, Koen Schoutteten, Peter 

Thoelen, Koen Vandecruys en 

Johan Witters 

Kwb-lidmaatschapsbijdrage 

2022: 30 euro 

(storten op BE57 7995 5000 3035, 

algemeen kwb-secretariaat) 

Vormgeving: Het Eiland Neus 

Drukwerk: Dessain Printing, 

Mechelen 

Oplage: 36.000 

Lid Medianetwerk Plus 

In het kader van de nieuwe 

vrijwilligerswet (1 aug. 2006) 

stelt kwb een organisatienota ter 

beschikking. Je vindt ze op www. 

kwb.be of je kan ze aanvragen via 

info@kwb.be, 

U. Britsierslaan 5, 1030 Brussel 

Met de steun van: 

Raak niet ontvangen? 

Adreswijziging? 

02 246 52 52 

info@kwb.be 

38

Uw schoenenspecialist: 

kleine en grote maten! 

www. 

.com 

HEREN: Guess Cole Haan US Polo 

Floris Van Bommel Tommy Hilfiger 

Timberland Ambiorix Lloyd Pius 

Colmar Clarks Geox Mephisto Ara 

Ea7 Armani Think Solidus Rockport 

SNEAKERSHOP: Nike Adidas Calvin Klein US Polo Guess 

Dr.Martens DC Diadora Jack&Jones Skechers Buffalo 

Fila All-Star Asics Converse Bjorn Borg New Balance 

Ea7 Armani Puma Reebok Vans Warrior Palladium 

Hoff Karhu Faguo Champion PepeJeans TommyHilfiger 

DAMES: Guess Shoes & Bags Valentino 

Floris Van Bommel DL-sport TommyHilfiger 

Gabor PeterKaiser Mephisto Think! Brako 

Ara Geox Semler Solidus Wolky Scholl 

Liu Jo Hoff Karhu PepeJeans Calvin Kein 

STRETCH 

alle modellen met: 

KIDS: Adidas-originals Skechers 

Vans Munich Timberland Birki 

All-Star Ricosta Stones & Bones 

Fila Nike Crocs Kipling Giesswein 

(1 BAL GRATIS BIJ AANKOOP VAN 1 PAAR) 

MEER DAN 2.000 MODELLEN VOOR STEUNZOLEN! 

DL-sport Verhulst Ara Loints Softwaves Birkenstock 

Mephisto-Mobils Allrounder Piesanto Berkemann 

Annalina Semler Gabor PiediNudi Vionic Remonte 

CHROOM VRIJ: Think! Brako Mephisto Nature Vital 

Clair de Lune Ecologica FinnComfort Wolky Oofos 

DIABEET: Durea Varomed Xsensible Solicare FitFlop 

SPECIALIST IN WANDEL- LOOP- & BALANCE-SCHOENEN 

Mbt Joya Sano Strechwalker Rollingsoft Skechers 

TOPDEALER VAN: Mephisto Lowa Meindl Grisport 

Rockport Allrounder Asics Brooks Teva Fitfop 

Sint-Niklaas 

Dendermonde 

Aalst 

Temse 

MALDEREN 

station 

Sint-Amands 

Bornem 

BRUSSEL 

ANTWERPEN 

A12 

Willebroek 

Londerzeel 

A12 

Mechelen 

€ 13 KORTING BIJ AANKOOP VAN EEN PAAR SCHOENEN VANAF € 99,00 

EN NIET CUMULEERBAAR MET ANDERE KORTINGEN 

Naam ................................................................................................................... 

Adres ................................................................................................................... 

................................................................................................................... 

E-mail .............................................................................. Datum ..... / ..... / ..... 

EURIKA-SHOE BV - Handelsstraat 141 - 1840 Londerzeel (Malderen-station) 

Tel. (052) 33 30 01 - e-mail: eurika@telenet.be 

Open: alle dagen van 9 tot 18u - Gesloten: zondag en Feestdagen 

✁ 

Niet geldig tijdens de sperperiode. 

BON 

€13

Zonnig voordeel 

voor kwb-leden 

PROEFPAKKET RAY & JULES KOFFIE, 

MET 33% KORTING & gratis levering 

JOUW RAAK KOFFIE-PROEFPAKKET 

100% GEROOSTERD OP ZONNE-ENERGIE 

4 heerlijke koffies uit Afrika, Centraal en Zuid-Amerika 

biologisch, uit eerlijke handel en traag geroosterd op zonne-energie 

met 33% korting voor slechts € 29,80 € 19,95 

gratis thuis geleverd, bonen of gemalen naar keuze 

Als lezer van Raak, ontdek je deze Ray & Jules koffies 

vandaag extra voordelig! 

Jouw Raak Proefpakket (4x 250gr.) bestaat uit 1 x Fruity Franny uit Ethiopië, 1 x Spicy Sara uit Colombia, 

1 x Powerful Peter uit Guatemala en 1 x Strong Stephan, een heerlijk intense blend uit Honduras, Guatemala en Tanzania. 

Aanbod geldig tot 15 juni 2022. Max 3 pakketten per klant. 

Wist jij dat? 

Het roosteren van een dagelijks kopje koffie jaarlijks wereldwijd 

méér uitstoot dan 5,5 miljoen auto’s op de weg? 

Hoog tijd dus om daar iets aan te doen. 

Dat kan vanuit je luie zetel. Gewoon door te bestellen bij 

Ray & Jules, de eerste branderij op zonne-energie. 

Lekker, biologisch en uit eerlijke handel; daar gaan we voor. 

BESTEL online: ray-jules.com/raak

Raak mei 2022

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?