COLLECT België Mei 2022
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
<strong>COLLECT</strong><br />
Maandblad verschijnt niet in januari, juli en augustus - € 6,95 - P608061<br />
NR. 516 / MEI <strong>2022</strong><br />
TWENTY<br />
Belle époque tot postmodern<br />
Jean-Michel Folon<br />
De marktwaarde<br />
van universele poëzie<br />
Narren en clowns<br />
Remedie tegen droefheid?
TENTOONSTELLING<br />
Klavier<br />
Virginalen, klavecimbels en orgels<br />
verbeeld in de 16de en de 17de eeuw.<br />
26.03 – 26.06.<strong>2022</strong><br />
Museum Snijders&Rockoxhuis, Antwerpen<br />
Museum Vleeshuis, Antwerpen<br />
www.snijdersrockoxhuis.be – www.museumvleeshuis.be<br />
© Jan Miense Molenaer, De virginaalspeelster, Amsterdam, Rijksmuseum
Pieter de Ring Stilleven met kreeft. Olieverf op doek, 65 x 62 cm. Gesigneerd met een ring aan de rechterrand van de schildering in het midden<br />
Veiling 21 mei in Keulen<br />
1845<br />
VEILINGEN IN KEULEN/BERLIJN/BRUSSEL<br />
7 mei Pruisen Veiling (Berlijn)<br />
11 mei Kunst uit Afrika en Oceanië (Brussel)<br />
19–21 mei Juwelen, Decoratieve Kunst, Oude Meesters (Keulen)<br />
1 juni Fotografie 1–2 juni Moderne Kunst, Hedendaagse Kunst (Keulen)<br />
11 juni Aziatische Kunst (Keulen) 25 mei–16 juni Aziatische Kunst Online<br />
Keulen, Neumarkt 3 —T +49-221-92 57 290—info@lempertz.com—www.lempertz.com<br />
Brussel, Grote Hertstraat 6—T +32-2-514 05 86 — brussel@lempertz.com
Inhoud<br />
46<br />
MEI <strong>2022</strong><br />
www.collectaaa.be<br />
De reizende ster<br />
van Judith Leyster<br />
De marktwaarde<br />
van precolumbiaanse kunst<br />
42<br />
Kandelaars<br />
Dragers van licht<br />
54<br />
VOLG ONS OP INSTAGRAM<br />
@ARTMAGAZINE<strong>COLLECT</strong><br />
COLOFON<br />
hoofdredacteur<br />
Els Bracke<br />
redactie<br />
Celine De Geest<br />
Christophe Dosogne<br />
medewerkers<br />
Gilles Bechet<br />
Iris De Feijter<br />
Thijs Demeulemeester<br />
Gwennaëlle Gribaumont<br />
Elien Haentjens<br />
Diane Hennebert<br />
Anne Hustache<br />
Eric Rinckhout<br />
Geert Stadeus<br />
Christine Vuegen<br />
vertaling<br />
Didier Vanhede<br />
vormgeving<br />
Renaldo Candreva<br />
Freek Lukas<br />
advertenties<br />
Joris van Glabbeek<br />
Tel: 09/216.20.24<br />
collect.net@ips.be<br />
Collect AAA is niet verantwoordelijk<br />
voor de inhoud van de<br />
geplaatste advertenties. Enkel<br />
de adverteerder kan hiervoor<br />
aansprakelijk worden gesteld.<br />
druk<br />
Graphius Gent<br />
verdeling<br />
Boekhandel, AMP, De Post<br />
abonnementen<br />
Abonnementenland<br />
Ambachtenlaan 21 Unit 2A<br />
3001 Heverlee<br />
Tel. 02/808.55.23<br />
klantenservice@abonnementenland.be<br />
<strong>België</strong> € 49,5<br />
Europa € 70<br />
Abonnementen worden automatisch<br />
verlengd en gelden<br />
tot wederopzegging uiterlijk<br />
twee maanden voor afloop.<br />
Een cadeau-abonnement<br />
loopt automatisch af. Voor een<br />
adreswijziging, een opzegging,<br />
een ontbrekend nummer of<br />
een andere vraag, gaat u naar<br />
de website www.aboland.be.<br />
redactiesecretariaat<br />
Begijnhoflaan 464 G<br />
9000 Gent<br />
Tel: 09/216.20.20<br />
collect@ips.be<br />
www.collectaaa.be<br />
ING 310-0657650-76<br />
IBAN BE91 3100 6576 5076<br />
SWIFT BBRU BE BB<br />
B.T.W.: BE 0432.544.477<br />
Lid van WE MEDIA<br />
verantwoordelijke uitgever<br />
Patrick Snoeck<br />
Begijnhoflaan 464G - 9000 Gent<br />
Voor de beeldende kunstenaars<br />
en de fotografen CISAC/SABAM<br />
© SABAM Belgium <strong>2022</strong><br />
cover<br />
Sasha Frolova, Koningin der Clowns,<br />
2020, fotografische afdruk, 42 x 29,7 cm.<br />
© De kunstenaar / The Clown Spirit.<br />
© Belgian Gallery. Te zien in The Circus<br />
We Are! www.museerops.be.<br />
www.ledelta.be.<br />
Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/<br />
of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie,<br />
of op welke andere wijze ook zonder toestemming van<br />
de uitgever. meningen, feiten, weergegeven in ondertekende<br />
artikelen of bijdragen aan dit blad vallen onder<br />
de verantwoordelijkheid van de betreffende auteur.<br />
redactie en uitgever zijn hiervoor niet aansprakelijk.<br />
<strong>COLLECT</strong> is niet verantwoordelijk voor de inhoud van<br />
de geplaatste advertenties. Enkel de adverteerder kan<br />
hiervoor aansprakelijk worden gesteld.<br />
© arts antiques auctions, Gent
Van belle époque<br />
tot postmodern<br />
Edito<br />
TWENTY fair<br />
30<br />
Jean-Michel Folon<br />
26<br />
Als ik aan iemand wil uitleggen wat voor<br />
een blad <strong>COLLECT</strong> is, dan ben ik daar<br />
vrij duidelijk in: <strong>COLLECT</strong> is een blad<br />
voor verzamelaars. Zijn dat dan allemaal<br />
mensen die kunst, antiek en design effectief<br />
aankopen? Neen, dat denk ik niet.<br />
Want alhoewel we zowel grote als kleine<br />
verzamelgebieden aan bod laten komen,<br />
zijn sommige van de aangehaalde prijzen<br />
maar voor een kleine groep mensen weggelegd.<br />
Maar dat het mysterieuze gebied<br />
van de precolumbiaanse kunst volledig<br />
onbereikbaar zou zijn, klopt dan weer<br />
niet. Zo kun je een terracotta beeldje van<br />
een vruchtbaarheidsgodin uit de Tlatilcocultuur<br />
uit Mexico al voor een bedrag van<br />
€ 600 tot € 800 aanschaffen. Een meer<br />
bemiddelde liefhebber moet voor een fraai<br />
stenen masker uit Teotihuacán dan weer<br />
zo’n € 40.000 tot € 70.000 neerleggen.<br />
De hedendaagse kunstmarkt is voor<br />
velen tegelijk de leukste en de meest<br />
ondoorgrondelijke markt: ontdekkingen,<br />
trends en potentie volgen elkaar snel op.<br />
Rachel Jones was zo’n ontdekking, nog<br />
maar een jaar of vijf geleden. Nu verkoopt<br />
haar werk voor honderdduizenden euro’s.<br />
Hoe kun je als verzamelaar erin slagen<br />
om dergelijk werk vanaf het begin in het<br />
vizier te krijgen? Bij Bonhams tipt men<br />
hierover: “Eerst en vooral is het bij het<br />
verwerven van werken voor je collectie<br />
belangrijk om het werk en de kunstenaar<br />
in kwestie in het echt te bekijken.<br />
Het is ook verstandig om zelf onderzoek<br />
te doen naar de huidige internationale<br />
markt en om op de hoogte te blijven van<br />
tentoonstellingen en verkopen. En het is<br />
een goed begin om de kleinere galeries<br />
en opkomende tentoonstellingen in de<br />
gaten te houden.” Wil je graag collectible<br />
design aanschaffen? Dan heeft <strong>COLLECT</strong><br />
een tip. Ga in juni een paar dagen naar<br />
Milaan en ontdek in de nieuwe hotspot<br />
Baranzate stukken die nog niet op de<br />
markt zijn. Je bevindt je met <strong>COLLECT</strong><br />
ook deze maand weer op de eerste rij: als<br />
toeschouwer of als acteur. En beide rollen<br />
zijn even opwindend.<br />
Els Bracke<br />
RUBRIEKEN & COLUMNS<br />
6 Up to date<br />
10 Kopstukken<br />
12 Musea<br />
16 Kunstinzicht: Newchild Gallery<br />
17 Galeries<br />
21 Kunstinzicht: Uitstalling Art Gallery<br />
22 Kunstenaar van de maand:<br />
Shervin/e Sheikh Rezaei<br />
24 Fotografie in de kijker: August Sander<br />
DOSSIERS<br />
26 Jean-Michel Folon: de waarde<br />
van universele poëzie<br />
30 TWENTY: van belle époque<br />
tot postmodern<br />
34 Narren en clowns: remedie tegen<br />
droefheid?<br />
40 Een trompe-l’oeil van<br />
Christoffel Pierson<br />
42 De reizende ster van Judith Leyster<br />
46 De marktwaarde van<br />
precolumbiaanse kunst<br />
52 De bamboekunst van Tanabe<br />
Chikuunsai IV<br />
54 Kandelaars: dragers van licht<br />
58 Baranzate op Fuorisalone in Milaan<br />
62 Keeping up with Rachel Jones<br />
84 Stripverhalen: florissante nichemarkt<br />
88 Kunsthandelaars en de witwaswet<br />
VEILINGEN<br />
66 Veilingen wereldwijd<br />
70 Verrassend geveild: Hendrick III<br />
van Cleve bij Cornette<br />
71 Veilingen <strong>België</strong><br />
AGENDA<br />
90 Auction calendar<br />
92 Fair calendar<br />
93 Museum calendar<br />
94 Gallery calendar<br />
97 Zoekertjes<br />
97 Adressen & websites<br />
Op de hoogte blijven<br />
van alle nieuwtjes?<br />
Meldt u nu aan voor onze maandelijkse<br />
nieuwsbrief door uw emailadres<br />
te mailen naar collect@ips.be.
UP TO DATE<br />
Een gids voor de beurzen<br />
-><br />
Jean Baptiste Greuze (1725-1805), Jonge<br />
vrouw in rouw, sanguine, 40 x 32 cm. Te zien<br />
bij De Bayser op Salon Du Dessin.<br />
-><br />
TABLEAU in samenwerking met Laurids Gallée, Explosions in sky, 2021. Foto: Michael Rygaard. Te zien<br />
op <strong>COLLECT</strong>IBLE in de sectie MAIN.<br />
-><br />
Nico Krijno, The Mesentery, 2018. © The<br />
Ravestijn Gallery. Te zien op Art Rotterdam<br />
in de sectie Prospects.<br />
<strong>Mei</strong> is een goedgevulde beursmaand, met in<br />
eigen land <strong>COLLECT</strong>IBLE (20 t/m 22-05), in<br />
het Vanderborghtgebouw in Brussel. Een<br />
beurs, maar ook een moment van uitwisseling<br />
en dialoog, waar unieke stukken en<br />
limited editions van zowel grote internationale<br />
studio’s als jong talent onder de<br />
aandacht worden gebracht, vaak als<br />
wereldpremière. De MAIN-sectie presenteert<br />
galeries die aansluiten bij de nieuwste trends<br />
en innovaties op designvlak. Dit jaar gaat het<br />
o.a. om MANIERA (Brussel), Atelier Ecru<br />
Gallery (Gent), Objects With Narratives<br />
(Genève), Movimento Club (Londen),<br />
TABLEAU (Kopenhagen) en Mia Karlova<br />
Gallery (Amsterdam). De sectie Bespoke, die<br />
de aandacht vestigt op onafhankelijke<br />
ontwerpers, viert in <strong>2022</strong> edele materialen.<br />
De eerste meubelcollectie van de Belgische<br />
binnenhuisarchitecte Victoria Maria Geyer<br />
wordt in avant-première getoond. www.<br />
collectible.design De kunstbeursganger<br />
kan in het derde weekend van mei in Parijs<br />
vier vliegen in één klap slaan. Er is de Menart<br />
Fair (19 t/m 22-05), de internationale beurs<br />
voor moderne en hedendaagse kunst uit het<br />
Midden-Oosten en Noord-Afrika, met<br />
galeries uit die regio maar ook met Galerie<br />
Nathalie Obadia, gevestigd in Brussel en<br />
Parijs. www.menart-fair.com In hetzelfde<br />
weekend vindt voor de eerste keer ooit Paris<br />
Print Fair (19 t/m 22-05) plaats. 19 Europese<br />
exposanten combineren in de refter van het<br />
Cordeliers-klooster, dicht bij Montparnasse,<br />
grote meesters als Dürer en Rembrandt met<br />
moderne makers zoals Hans Hartung en<br />
hedendaagse kunstenaars als Atsuko Ishii<br />
www.parisprintfair.fr Tot slot vieren zowel<br />
Salon du Dessin als Drawing Now Art Fair<br />
een jubileum in het weekend van 19 t/m<br />
22-05: ze bestaan respectievelijk 30 en 15<br />
jaar! “In een tijd waarin de grote hedendaagse<br />
kunstbeurzen en de Angelsaksische<br />
supergaleries massaal naar Parijs trekken, zijn<br />
wij er trots op dat twee Franse organisaties er<br />
in slagen twee tekenbeurzen op poten te<br />
zetten. Samen representeren we de periode<br />
van de 16e tot de 21e eeuw”, klinkt het bij de<br />
organisatie van Drawing Now Art Fair. De in<br />
totaal 111 galeries maken in het Palais<br />
Brongniard en het Carreau du Temple van<br />
Parijs de hoofdstad van de tekening. www.<br />
drawingnowartfair.com en www.salondudessin.com<br />
Ook in Rotterdam valt van<br />
alles te beleven tijdens de Rotterdam Art<br />
Week (18 t/m 22-05). Er is uiteraard Art<br />
Rotteram, al jaren een van de belangrijkste<br />
hedendaagse kunstbeurzen in onze streken,<br />
dit jaar met een nieuw format voor de<br />
videosectie Projections en een forse<br />
uitbreiding van de jongerententoonstelling<br />
Prospects. Maar ook het randprogramma is<br />
de moeite, met fotobeurs Rotterdam Photo,<br />
designbeurs OBJECT, sieradenbeurs Jewel.<br />
Rotterdam, technologisch kunstenfestival<br />
TEC ART en tal van expo’s, zoals die van Tom<br />
Barman bij Galerie Weisbard. www.<br />
rotterdamartweek.info<br />
6
UP TO DATE<br />
Parcours d’artistes<br />
Het is weer tijd voor Parcours d’Artistes, in Sint-Gillis van 06 t/m 15-05.<br />
Parcours d’Artistes is een museum op schaal van de stad: meer dan 200<br />
artiesten tonen hun werk in kunstenaarsateliers, culturele centra en de<br />
publieke ruimte. Overal staat het thema ‘overdracht’ centraal. Overdracht<br />
is een begrip dat zeer uiteenlopende ladingen dekt: het kan gaan over<br />
overdracht van waarden of van objecten, tussen generaties, tussen<br />
tijdperken of tussen beschavingen, of tussen een kunstenaar en een<br />
publiek. Onder meer Magnus Andersen, Karim Abraheem en Teodora<br />
Cosman hebben er hun draai aan gegeven. www.parcoursdartistes.be<br />
-><br />
Karim Abraheem, foto. Te zien tijdens Parcours d’artistes<br />
in de Overwinningsstraat 45, Sint-Gillis.<br />
In Gate Gallery opent in Brussel<br />
De nieuwe In Gate Gallery viert haar<br />
opening in de Brusselse Sint-Jorisstraat met<br />
een tentoonstelling van Danja Akulin (°1977),<br />
een Russische kunstenares die in Berlijn<br />
woont. De tentoonstelling (19-05 t/m 16-07)<br />
bestaat uit kunstwerken die tussen 2012 en<br />
<strong>2022</strong> zijn gemaakt en kreeg de titel Between<br />
the Lines , als een reflectie op de betekenissen<br />
die uit de zintuiglijke beelden te puren<br />
vallen. Akulin maakt tekeningen op groot<br />
formaat. “Een lijn getrokken met een<br />
potlood betekent voor mij veel meer dan<br />
een lijn getrokken met een penseel”, aldus<br />
de kunstenares. www.ingategallery.com<br />
-><br />
Danja Akulin, Untitled, 2016, tekening.<br />
© In Gate Gallery.<br />
Atelier in Beeld<br />
Van 13 t/m 15-05 vindt de allereerste editie plaats van<br />
Atelier in Beeld, in Vlaanderen en Brussel. Doorgaans zijn<br />
pottenkijkers verboden, maar gedurende dit weekend<br />
ontdekken we beeldende kunst op de bijzondere plek<br />
waar het ontstaat: het atelier. Van schilderkunst tot digitale<br />
beeldvorming, van 3D-printing tot sculpturen en van<br />
letterkappen tot mixed media, we vinden het allemaal<br />
terug op de werkplekken van onder meer Joëlle Dubois<br />
(Gent), Atelier Zeven (Gent), De Tank (Brugge), Isabelle<br />
Ravet (Brussel), en David Khmaladze (Antwerpen).<br />
www.atelierinbeeld.be<br />
-><br />
Beeld Atelier 7 in Gent opent de deuren tijdens Atelier in Beeld.<br />
7
UP TO DATE<br />
Het bezoeken waard<br />
-><br />
Frans Floris (1517-1570), Familieportret, olieverf op doek. © Stadsmuseum, Lier.<br />
Nog tot 26 juni houdt het<br />
Snijders&Rockoxhuis een tentoonstelling<br />
van schilderkunst met instrumenten als het<br />
virginaal, het orgel en de klavecimbel,<br />
aangevuld met echte historische instrumenten,<br />
op hun beurt versierd met<br />
schilderwerk. Antwerpen was van 1560 tot<br />
1660 de wereldhoofdstad van de vervaardiging<br />
van klavecimbels en sommige van de<br />
instrumenten die we op de schilderijen zien<br />
zijn van Antwerpse oorsprong. www.<br />
snijdersrockoxhuis.be In Ittre kan je tot<br />
05-06 bij Museum Marthe Donas terecht<br />
voor een tentoonstelling gewijd aan Jean<br />
Rets (1910-1998). Deze expo biedt een rijk<br />
overzicht van het picturale werk van de<br />
kunstenaar, die vooral bekend is door zijn<br />
niet-figuratieve geometrische stijl, zijn<br />
monumentale kunstwerken, en zijn<br />
integratie van de plastische kunsten in de<br />
architectuur. Hij was vooral actief in de<br />
streek rond Luik, maar verdient onderhand<br />
ook de aandacht van de rest van het land.<br />
www.museemarthedonas.be De Gentse<br />
galerie Francis Maere Fine Arts Gallery<br />
laat het publiek dit voorjaar kennismaken<br />
met de Nederlandse kunstenaar Cathalijn<br />
Wouters (t/m 29-05). Het atelier en alles<br />
wat zich daar afspeelt is een terugkerend<br />
onderwerp in Wouters’ recente werk. Het is<br />
dan ook de atelierruimte in al zijn facetten<br />
die de rode draad vormt voor de opbouw<br />
van de tentoonstelling. Wie het gereconstrueerde<br />
atelier binnen gaat betreedt<br />
rechtstreeks de gevoelswereld van de<br />
kunstenaar. www.francismaerefinearts.be<br />
-><br />
Pjotr Kontsjalovski, Zelfportret in grijs.<br />
© Succession Kontchalovski Piotr. © Galerie<br />
Nationale Tretiakov, Moscou.<br />
Frankrijk neemt<br />
Russisch schilderij<br />
in beslag<br />
Twee Russische schilderijen die tot begin<br />
april te zien waren in de Fondation Louis<br />
Vuitton te Parijs mogen voorlopig niet terugkeren<br />
naar hun thuisland. Ze maken deel<br />
uit van de Morozov-collectie, die tot nu toe<br />
nooit buiten Rusland te zien was. Eén ervan<br />
is eigendom van een oligarch en vertrouweling<br />
van de Russische president Vladimir<br />
Poetin. Het schilderij Zelfportret in grijs<br />
van Pjotr Kontsjalovski is in beslag genomen<br />
“zolang sancties gelden tegen de eigenaar”,<br />
aldus de Franse staat.<br />
Twee nieuwe aanwinsten in<br />
het Rubenshuis<br />
-><br />
Paul Bril, Berglandschap met saters en geiten bij een waterval,<br />
ca. 1616-1619, olieverf op doek, 65 x 89 cm. © LUCID.<br />
Het Rubenshuis heeft er twee nieuwe aanwinsten bij: Berglandschap<br />
met saters en geiten bij een waterval van Vlaams landschapsspecialist<br />
Paul Bril (1554-1626) en de antieke sculptuur Trapezophoros<br />
(2e eeuw). Voor beide kunstwerken is het Rubenshuis geen onbekende<br />
bestemming. Het landschapsschilderij van Bril zien we op De<br />
Kunstkamer van Cornelis van der Geest. Brils werk prijkt nu naast de<br />
Kunstkamer. De sculptuur bevond zich jarenlang in Rubens’ collectie<br />
en diende hem meermaals als inspiratie.<br />
8
SINDS 1707<br />
Jean Dubuffet, Vache, 1954, gouache en oostindische inkt, € 180.000 – 280.000, veiling 1 juni <strong>2022</strong><br />
MODERNE EN HEDENDAAGSE KUNST<br />
JUWELEN, HORLOGES<br />
Prestige-veilingen<br />
Palais Dorotheum Wenen<br />
31 mei – 3 juni <strong>2022</strong><br />
Dorotheum Brussel<br />
Honorine d‘Ursel, +32 2 514 00 34<br />
honorine.dursel@dorotheum.be<br />
www.dorotheum.com<br />
Palais Dorotheum Wenen | +43 1 515 60-570<br />
Düsseldorf | München | Rome | Milaan | Londen | Parijs | Brussel | Praag | Genève<br />
9
Kopstukken<br />
Thomas Leysen<br />
Op zaterdag 2 april ontving Thomas<br />
Leysen (°1960) de Gouden Penning<br />
2021 van de Koninlijke Vlaamse<br />
Academie van <strong>België</strong> voor Wetenschappen<br />
en Kunsten. Hiermee werd<br />
Leysen bekroond voor zijn bijdrage<br />
als innovator, investeerder in onderzoek<br />
en duurzaamheid en promotor<br />
van cultuur. Naast zijn inspanningen<br />
als ondernemer is hij sterk begaan<br />
met het Vlaamse kunstenlandschap.<br />
© De Standaard<br />
Anne-Mie<br />
Van Kerckhoven<br />
Op 29 maart ontvingen Anne-Mie<br />
Van Kerckhoven (°1951) en Paul Van<br />
Hoeydonck (°1925) een eredoctoraat<br />
aan de Universiteit Antwerpen.<br />
Anne-Mie Van Kerckhovens oeuvre<br />
bestaat uit tekeningen, schilderijen,<br />
installaties en film en is daarvoor<br />
internationaal beroemd. Van Hoeydonck<br />
is het meest bekend voor het<br />
metalen beeldje Fallen Astronaut dat<br />
in 1971 op de maan werd geplaatst<br />
door de bemanning van de Apollo 15.<br />
Het eredoctoraat wordt uitgereikt<br />
aan personen met een uitzonderlijke<br />
carrière of prestaties.<br />
© PDR<br />
Elisabeth Millqvist<br />
Elisabeth Millqvist is benoemd tot<br />
de nieuwe directeur van het Moderna<br />
Museet, dé instelling voor<br />
moderne en hedendaagse kunst<br />
in Stockholm. Millqvist neemt op<br />
1 augustus het roer over en volgt Iris<br />
Müller-Westermann op, die het museum<br />
sinds 2017 heeft geleid. Müller-<br />
Westermann blijft aan als curator<br />
bij het Moderna Museet. Ze komt<br />
naar Malmö vanuit het Wanås Konst<br />
Sculpture Park, waar ze sinds 2011<br />
werkzaam was als mededirecteur<br />
en artistiek directeur.<br />
© Henrik Palmberg<br />
Martijn Bosch<br />
Op 1 april is Martijn Bosch (°1973)<br />
aangetreden als nieuwe directeur van<br />
het Grachtenmuseum. Bosch was<br />
sinds 2013 Hoofd Marketing bij Museum<br />
Het Rembrandthuis en volgt<br />
nu Annemiek Krans op. In het Rembrandthuis<br />
leverde hij een belangrijke<br />
bijdrage aan het Rembrandtjaar<br />
2019, en ook aan succesvolle tentoonstellingen<br />
zoals Hier. Zwart in<br />
Rembrandts tijd en Rembrandt’s Social<br />
Network. In het Grachtenmuseum<br />
ontdek je als bezoeker het Amsterdam<br />
van toen en nu.<br />
© Barbara Kieboom<br />
10
Francis Kéré<br />
Francis Kéré (°1965) is de eerste Fran-<br />
Jeff Koons<br />
Jeff Koons (°1955) heeft een serie<br />
sculpturen met bijbehorende NFT’s<br />
gemaakt die op de maan zullen landen.<br />
De kunstwerken vertegenwoordigen<br />
het grenzeloze potentieel van<br />
de mensheid en willen zo de wereldse<br />
beperkingen overstijgen. De<br />
volledig geautomatiseerde missie<br />
wordt georganiseerd door het particuliere<br />
lucht-ruimtevaartbedrijf<br />
Intuitive Machines dat in 2024 de<br />
eerste bemande lancering naar de<br />
maan sinds de jaren ‘70 leidt. De<br />
Moon Phases NFT’s zullen beschikbaar<br />
zijn via Pace Verso, het NFTplatform<br />
van Pace Gallery.<br />
© R.V.<br />
Francis Kéré is de eerste Afrikaanse<br />
laureaat van de Pritzker Prize. Deze<br />
prijs is een sinds 1979 jaarlijks toegekende<br />
architectuurprijs die wordt<br />
beschouwd als de Nobelprijs van de<br />
architectuur. Voor Kéré (°1965) geboren<br />
in Burkina-Faso, is architectuur<br />
in de eerste plaats een middel<br />
Patrick Demarchelier<br />
om de menselijke omstandigheden<br />
te verbeteren. Hij heeft al tientallen<br />
belangrijke projecten op zijn naam<br />
staan waaronder het Serpentine Gallery<br />
Pavilion in Londen in 2017.<br />
© Spain’s news<br />
Milou Halbesma<br />
Op 1 juni treedt Milou Halbesma<br />
(°1967) aan als nieuwe directeur<br />
van Museum Het Rembrandthuis<br />
in Amsterdam. Halbesma werkte<br />
voorheen voor het Van Gogh Museum<br />
en de Turing Foundation en<br />
volgt Lidewij de Koekkoek op die<br />
onlangs directeur van het Frans Hals<br />
Museum is geworden. De eerste taak<br />
van Halbesma zal eruit bestaan om<br />
de geplande verbouwing in goede<br />
banen te leiden.<br />
© Lina de Koning<br />
Eind maart overleed de Franse fotograaf<br />
Patrick Demarchelier (°1943).<br />
Hij was vooral bekend als modefotograaf<br />
en werkte voor modehuizen<br />
als Chanel, Ralph Lauren, Saint<br />
Laurent, Dior en Louis Vuitton. In<br />
1989 werd hij als eerste niet-Brits<br />
aangesteld als persoonlijk fotograaf<br />
voor Prinses Diana. In 2018 raakte<br />
hij verstrikt in een #MeToo-schandaal,<br />
waarbij verschillende vrouwen<br />
hem beschuldigden van seksuele<br />
intimidatie.<br />
© Getty Images<br />
Tracey Emin<br />
Op 22 maart <strong>2022</strong> ontving Tracey<br />
Emin (°1963) op het jaarlijkse Art<br />
Icon gala de White Chapel Art Icon<br />
Award <strong>2022</strong>. Emin zal de negende<br />
kunstenaar zijn die de prestigieuze<br />
Art Icon Award ontvangt, gesteund<br />
door de Swarovski Foundation. Emins<br />
werk bestaat uit schilderijen, tekeningen,<br />
film, fotografie, textiel,<br />
sculpturaal en neon. Hierin ontrafelt<br />
ze de thema's 'vrouw' en 'zelf'<br />
in een persoonlijk en tegelijk universeel<br />
verhaal.<br />
© FT<br />
11
MUSEA<br />
Beiroet in<br />
het teken<br />
van design<br />
t/m 14-08<br />
CID<br />
Hornu<br />
www.cid-grand-hornu.be<br />
Ricardo Brey:<br />
Gap in the Clouds<br />
20-05 t/m 28-08<br />
Museum Hof van Busleyden<br />
Mechelen<br />
www.hofvanbusleyden.be<br />
Sinds de jaren 2000 beleeft de Libanese<br />
kunstwereld een nieuwe bloeiperiode. Het<br />
design is daar een treffend voorbeeld van.<br />
Libanees design belichaamt het verlangen<br />
zich meester te maken van noodlot en<br />
imago, aan de hand van objecten ontstaan<br />
uit een mix van culturele invloeden en ontworpen<br />
in een complexe realiteit. Deze tentoonstelling<br />
omvat drie delen. Het eerste<br />
focust op de jaren 1950-1970, toen Libanees<br />
design er het licht zag. Het tweede belicht<br />
de periode vanaf de jaren 1990 tot nu, gekenmerkt<br />
door een opvallende bloei. Het<br />
derde deel gaat over het Minjara-project<br />
en de filosofie die eraan ten grondslag ligt,<br />
met onder meer een project ter plaatste<br />
uitgewerkt door de Belgische designer<br />
Bram Kerkhofs. (ah)<br />
Nada Debs, Pleated Secretaire, 2017 (detail).<br />
© De kunstenaar. Foto: Mansour Dib.<br />
De in 1955 in Cuba geboren Ricardo Brey verhuisde naar <strong>België</strong> nadat Jan Hoet hem in<br />
1990 had gevraagd deel te nemen aan Documenta IX, in Kassel. Zijn oeuvre is geïnspireerd<br />
op de rijke Afro-Cubaanse cultuur, zijn persoonlijke herinneringen en mythen,<br />
legenden en verhalen. Deze tentoonstelling wil hoop bieden in deze woelige tijden.<br />
De nijpende problemen van onze tijd, met name de coronapandemie en de protesten<br />
voor rassen- en gendergelijkheid, hebben de kunstenaar ertoe aangespoord een reeks<br />
introspectieve werken te creëren. Sommige daarvan gaan een rechtstreekse dialoog<br />
aan met de meesterwerken van het museum. Nieuwe werken verwijzen naar het verleden,<br />
maar durven ook vooruit te blikken, zoals een reeks gesloten dozen, waarvan het<br />
openen een soort ritueel vormt dat voor verrassing en verwondering zorgt. (ah)<br />
Ricardo Brey, Sapphire Fluid, 2021, diverse materialen. © de kunstenaar / foto: WeDocumentArt<br />
Costa Lefkochir,<br />
een spirituele zoektocht<br />
06-05 t/m 07-08<br />
La Boverie<br />
Parc de la Boverie<br />
Luik<br />
www.laboverie.com<br />
Costa Lefkochir, een kunstenaar met Griekse roots, woont sinds de jaren 1970 in <strong>België</strong>.<br />
Deze niet-chronologisch opgevatte tentoonstelling blikt terug op zijn werk sinds 1989, met<br />
specifieke aandacht voor werken die van belang zijn, niet alleen thematisch, maar ook<br />
omdat ze op treffende wijze de visie van de kunstenaar belichamen. Tal van schilderijen,<br />
waaronder enkele van groot formaat, maar ook sculpturen, inkttekeningen en installaties<br />
vormen een boeiend ensemble dat getuigt van zijn uitgesproken humanistische visie.<br />
Sommige werken komen uit privécollecties en werden nooit eerder tentoongesteld in<br />
een museum. Speciaal voor deze expo heeft de kunstenaar ook verschillende installaties<br />
gecreëerd. Het is een waar genoegen nog eens de lyrisch getinte schilderijen uit de jaren<br />
1980 te kunnen bekijken, samen met zijn recentste werken. Nog steeds getuigen ze van zijn<br />
spirituele zoektocht naar een volmaakt evenwicht tussen een humanistisch levensideaal en<br />
een persoonlijke artistieke expressie. (ah)<br />
Costa Lefkochir, Brief aan Dürkheim, 2020, acryl en<br />
scultpuraal element op karton, aangebracht op<br />
een frame. © De kunstenaar. Foto: Laura Lefkochir.<br />
12
MUSEA<br />
Gegraveerde stenen:<br />
de collectie van<br />
Guy Ladrière<br />
12-05 t/m 01-10<br />
L’Ecole des Arts Joailliers<br />
Parijs<br />
www.lecolevan<br />
cleefarpels.com<br />
Christa Ehrlich<br />
Pionier in design<br />
13-05 t/m 28-08<br />
Museum De Lakenhal<br />
Leiden<br />
www.lakenhal.nl<br />
De glyptiek is wat in de vergetelheid beland. De kunst van het snijden van miniatuurvoorstellingen<br />
in (half)edelstenen, door het uitslijpen (intaglio) of door<br />
het wegslijpen van de achtergrond (camee), heeft nochtans heuse meesterwerken<br />
opgeleverd. Dat blijkt uit deze tentoonstelling, die de geschiedenis van<br />
de techniek belicht, van de oudheid tot de 19e eeuw. Griekse en neoklassieke<br />
intagli, antieke en middeleeuwse cameeën, kleine sculpturen uit de keizertijd,<br />
Merovingische zegelringen en bisschoppelijke ringen zijn hier bijeengebracht<br />
om alle facetten van die kunst te belichten. Deze fascinerende stukken komen<br />
uit de collectie van Guy Ladrière, een handelaar gespecialiseerd in etnische en<br />
middeleeuwse kunst. Al jaren verzamelt hij cameeën, intagli en ringen die hem<br />
charmeren, niet door hun historische waarde, maar louter door hun schoonheid.<br />
(ah)<br />
Elizabeth I, Milaan, eind 16e eeuw, camee van agaat uit Graubünden. Collectie van Guy<br />
Ladrière. Foto: Didier Loire.<br />
Christina Anna (Christa) Ehrlich (1903 Wenen - 1995<br />
Den Haag) was een beeldend kunstenaar die bekendheid<br />
verwierf als sieraadontwerper, fotograaf<br />
en edelsmid. Ehrlich is opgeleid aan de Kunstgewerbeschule<br />
te Wenen (1922-1925), waar ze les had<br />
van onder meer Josef Hoffmann, de oprichter van de<br />
Wiener Werkstätte. In de jaren twintig en dertig vergaarde<br />
ze bekendheid met haar krachtige, elegante<br />
zilverwerk. In 1927 kwam ze op verzoek van Carel<br />
Begeer als ontwerper van tafelzilver naar Nederland,<br />
om er te werken voor de Zilverfabriek Voorschoten<br />
(dochterbedrijf van de Koninklijke Nederlandsche<br />
Edelmetaal Bedrijven, dat in 1960 opging in het<br />
bedrijf Van Kempen en Begeer). Ze maakte er onder<br />
meer geometrische theeserviezen met een strakke<br />
vormgeving. Aanleiding voor deze tentoonstelling<br />
vormt de recente vondst van een deel van Ehrlichs<br />
persoonlijke archief.<br />
Christa Ehrlich, theepot uit driedelig theeservies, 1928-1941.<br />
© Collectie Zilvermuseum.<br />
Farao’s van twee landen<br />
t/m 25-07<br />
Louvre<br />
Parijs<br />
www.louvre.fr<br />
Aegis met leeuwinnenkop, met daarop<br />
de naam van Osorkon IV, de koning<br />
van Bubastis en Ranefer, Parijs, Louvre,<br />
afdeling Egyptische oudheden. © Musée<br />
du Louvre dist. RMN-Grand Palais. Foto:<br />
Christian Décamps.<br />
Deze tentoonstelling handelt over de 25e dynastie die over Egypte regeerde, van ongeveer de<br />
8e eeuw tot 655 v.C. Deze ‘Koesjitische dynastie’ (met farao’s stammend uit Koesj, een rijk in het<br />
noorden van het huidige Soedan) droeg bij tot de artistieke vernieuwing, zoals blijkt uit enkele<br />
indrukwekkende objecten: stèles en monumentale beelden van graniet, beeldjes van brons en<br />
goud en amuletten. Heel bijzonder aan deze expo is ook dat we replica’s te zien krijgen van de in<br />
2003 ontdekte beelden van Doukki Gel. Zo moeten ze eruitgezien hebben toen ze uit het atelier<br />
van de Koesjitische beeldhouwers kwamen. Dit jaar vieren we trouwens de tweehonderdste verjaardag<br />
van het ontcijferen van het hiërogliefenschrift door Champollion. (ah)<br />
13
MUSEA<br />
Cornelia<br />
Parker<br />
18-05 t/m 16-10<br />
Tate Britain<br />
Londen<br />
www.tate.org.uk<br />
Utopia<br />
14-05 t/m 02-10<br />
Lille 3000<br />
Rijsel<br />
www.lille3000.eu<br />
Dit is de eerste grote overzichtstentoonstelling<br />
over Cornelia Parker in een Brits<br />
museum. Parker is een van de meest<br />
gewaardeerde Britse kunstenaressen<br />
van het moment. De manier waarop ze<br />
alledaagse objecten transformeert, doet<br />
ons nadenken over onze verhouding tot<br />
de wereld. Centraal in haar oeuvre staan<br />
enkele grote vraagstukken van onze tijd,<br />
zoals geweld, milieuproblematiek en<br />
mensenrechten. De expo presenteert<br />
films, tekeningen, foto’s en verschillende<br />
beroemde werken, zoals Thirty Pieces of<br />
Silver (1988-1989), Cold Dark Matter: An<br />
Exploded View (1991) en haar installatie<br />
War Room 2015. Verder gaan enkele werken<br />
van Parker een rechtstreekse dialoog<br />
aan met historische werken behorend tot<br />
de vaste collectie van het museum. (ah)<br />
Cornelia Parker, Perpetual Canon, 2004.<br />
© De kunstenaar.<br />
Na het succes van Rijsel als culturele hoofdstad van Europa, in 2004, werd het project Lille<br />
3000 in de steigers gezet, om het begonnen werk voort te zetten. Deze zesde editie van het<br />
evenement staat in het teken van Utopia, naar het gelijknamige werk van de Engelse schrijver<br />
en staatsman Thomas More. Normaal is een utopie een denkbeeldig of niet te verwezenlijken<br />
ideaal. In deze tijden van klimaatverandering en ecologische uitdagingen richt Lille 3000<br />
de schijnwerpers op de banden tussen de mens en alles wat leeft. Hier geen antropocentrische<br />
kijk op de wereld, maar de verfrissende visie van kunstenaars, uitvinders, ontwerpers en<br />
wetenschappers die de hiërarchie tussen mens en natuur in vraag stellen. Liefst 35 tentoonstellingen<br />
kunnen we bezoeken in Rijsel en de brede omgeving. We krijgen onder meer werk<br />
te zien van Joana Vasconcelos, Bruno Novelli en Jean-François Fourtou. (ah)<br />
Bruno Novelli, Adhafera, 2011, 172 x 254 cm. Privécollectie (Sao Paulo). © De kunstenaar.<br />
Feminine power<br />
The divine of the demonic<br />
19-05 t/m 25-09<br />
British Museum<br />
Londen<br />
www.britishmuseum.org<br />
Deze uitermate ambitieuze tentoonstelling wil ons laten zien hoe de vrouwelijke spiritualiteit<br />
in de loop der eeuwen gestalte kreeg. Godinnen, heiligen en duivelinnen maken<br />
hun opwachting, in de vorm van objecten van alle continenten. Zo krijgen Japanse prenten<br />
het gezelschap van Romeinse sculpturen, Egyptische amuletten en een hedendaagse<br />
uitbeelding in 3D van de godin Kali door de Indiase kunstenaar Kaushik Ghosh. Voor een<br />
nog dieper inzicht in dit thema heeft het British Museum de medewerking ingeroepen van<br />
gezaghebbende experts, zoals psychotherapeute Leyla Hussein, auteur Mary Beard en de in<br />
mensenrechten gespecialiseerde advocate Rabia Siddique. (ah)<br />
John William Waterhouse, Circe offering the cup to Ulysses, 1891, olieverf op doek. © Gallery Oldham.<br />
14
MUSEA<br />
François<br />
Morellet<br />
05-05 t/m 30-09<br />
Chasse Spleen Centre<br />
d’Art<br />
Moulins-en-Médoc<br />
www.chasse-spleen.com<br />
Leve het pastel!<br />
07-05 t/m 25-07<br />
Alte Pinakothek<br />
München<br />
www.pinakothek.de<br />
François Morellet (1926-2016) was een belangrijke<br />
figuur van de geometrische abstractie en<br />
een voorloper van de minimal art. Hij experimenteerde<br />
met de mogelijkheden van de<br />
kinetische kunst en de actieve betrokkenheid van<br />
de waarnemer bij tal van interactieve installaties.<br />
Deze tentoonstelling belicht die kenmerkende<br />
facetten, in een dialoog tussen zijn werken en<br />
de zalen van het kunstcentrum in kasteel Chasse<br />
Spleen. Ze bestrijkt alle fasen van zijn carrière<br />
als schilder en beeldhouwer, vanaf 1950 tot de<br />
jaren 2000. De bezoeker ontdekt hoe François<br />
Morellet zijn oeuvre baseerde op eenvoudige<br />
systemen, met een rol voor het toeval en met<br />
de bedoeling het subjectieve en de keuzes van<br />
de kunstenaar zo veel mogelijk te beperken. Hij<br />
wilde de traditionele hiërarchieën slopen, het<br />
schilderij van zijn willekeurige grenzen bevrijden,<br />
zo zijn werkveld vergroten, hoeken combineren<br />
met kromme lijnen, orde met wanorde, het<br />
artificiële met het organische, spanning met<br />
flexibiliteit, dwang met fantasie. (ah)<br />
Het pastel was vooral<br />
in de 18e eeuw bijzonder<br />
geliefd als<br />
medium, met name in<br />
Frankrijk. Zo wilde de<br />
hele Parijse bourgeoisie<br />
een pastelportret<br />
laten maken door<br />
Rosalba Carriera (1675-<br />
1757), in de periode<br />
dat ze in de Franse<br />
hoofdstad verbleef.<br />
Het ligt dus voor de<br />
hand dat we op deze<br />
tentoonstelling werken<br />
van deze Venetiaanse<br />
kunstenares te zien<br />
krijgen. De expo wil<br />
ons laten zien waarom<br />
pastel in die tijd zo populair<br />
was. Zeker een<br />
bezoek waard, want<br />
ook werken van andere<br />
beroemde pastelschilders<br />
worden getoond,<br />
zoals Joseph Vivien,<br />
Maurice Quentin de La Tour en Jean-Etienne Liotard. De werken komen uit de collecties<br />
van de Alte Pinakothek, maar ook uit die van het Neues Schloss Schleißheim<br />
en uit privécollecties. (ah)<br />
Patrice Schmidt Joseph Vivien, Charles, Duke of Berry (1686-1714), 1700, pastel op papier,<br />
100,5 x 81,5 cm. Staatsgalerie im Neuen Schloss Schleißheim.<br />
© Bayerische Staatsgemäldesammlungen, München.<br />
François Morellet, Grands tiret 0°, 90 °, 1971. © Archives<br />
Morellet.<br />
Lynette Yiadom-Boakye<br />
t/m 05-09<br />
Mudam<br />
Luxemburg<br />
www.mudam.com<br />
Fly In League With The Night is de eerste grote tentoonstelling van de Britse kunstenares<br />
Lynette Yiadom-Boakye (°1977). Ze schildert het liefst met olieverf op doek of ruw linnen.<br />
Al meer dan twintig jaar creëert ze figuratieve werken, met personages in raadselachtige,<br />
tijdloze en vaak abstracte decors. Ze schrijft trouwens ook proza en poëzie. “Wanneer ik<br />
schilder, zijn er veel dingen die ik doe of waaraan ik denk en die ik niet onder woorden kan<br />
brengen. Elke poging om het uit te leggen is op zijn best oppervlakkig, en in het ergste<br />
geval onjuist.” (Lynette Yiadom-Boakye) Haar schilderijen op deze expo zijn dan ook niet<br />
vergezeld van verklarende teksten. Het is aan de waarnemer om ze op zijn heel eigen<br />
manier te interpreteren. (ah)<br />
Lynette Yiadom-Boakye, A passion like no Other,<br />
2012. Collectie Lonti Ebers. © De kunstenaar.<br />
15
GALERIES<br />
16<br />
16<br />
Kunst inzicht #0 5.<strong>2022</strong> — PART 1<br />
Newchild Gallery<br />
Van onbekend<br />
naar succesvol in<br />
Antwerpen<br />
Midden in de pandemie in Antwerpen een<br />
galerie oprichten met drie mensen, elk met<br />
een totaal verschillende achtergrond en<br />
nationaliteit: dat voelt als een groot avontuur.<br />
Newchild is een succesvol avontuur gebleken.<br />
En nu? Het enthousiasme om in de Scheldestad<br />
internationaal talent te tonen is alleen maar<br />
gegroeid. Een gesprek met de oprichters:<br />
kunsthistorica Sarah Vanwelden, architect<br />
Chandler Noah en kunstenaar Diego Castano<br />
Hoe zijn voor jullie de<br />
afgelopen twee jaar verlopen?<br />
“Na een opstart in onverwachte<br />
omstandigheden hebben we<br />
heel snel geleerd ons flexibel op<br />
te stellen, zowel wat betreft de<br />
programmering als de dagelijkse<br />
gang van zaken in de galerie.<br />
Een van de inzichten die we verworven<br />
in de laatste twee jaar is<br />
dat afstand irrelevant geworden<br />
is. Verzamelaars vanuit de hele<br />
wereld vonden hun weg naar de<br />
galerie, ondanks of misschien<br />
zelfs dankzij het feit iedereen<br />
verplicht in lockdown ging en<br />
dus thuiszat.”<br />
Zijn er ook inhoudelijke<br />
veranderingen opgetreden?<br />
Is jullie profilering<br />
gespecialiseerder of breder<br />
geworden?<br />
“Inhoudelijk hebben we geen<br />
aanpassingen gedaan. Onze<br />
visie en missie als galerie is niet<br />
veranderd. Wij richten ons op<br />
beloftevolle kunstenaars en in<br />
West-Europa minder gevestigde<br />
waarden. Als galerie brengen we<br />
kunstenaars naar Antwerpen die<br />
in <strong>België</strong> (of soms zelfs Europa)<br />
nog nooit geëxposeerd hebben.<br />
Technische excellentie en<br />
sterke verhalen vormen een<br />
graadmeter voor onze selectie,<br />
maar ook de uitbouw van een<br />
coherent oeuvre en oog voor<br />
vernieuwing.”<br />
Hoe omschrijven jullie de<br />
relatie die de galerie met haar<br />
kunstenaars heeft?<br />
“Newchild werd in het najaar<br />
van 2020 opgericht door Sarah,<br />
een Belgische kunsthistorica,<br />
Chandler, een Amerikaanse architect<br />
en Diego, een kunstenaar<br />
uit Columbia. Onze<br />
galerie is dan ook zeer divers,<br />
internationaal en informeel. Dit<br />
komt ook naar boven in onze<br />
interacties met kunstenaars.<br />
Wij zijn vertrouwenspersoon<br />
en adviseur voor hen, maar tegelijkertijd<br />
ook zeer bereikbaar<br />
en amicaal in onze communicatie.”<br />
Heeft Antwerpen een eigen<br />
kunstscene?<br />
“Absoluut. Een van de redenen<br />
waarom wij voor Antwerpen<br />
kozen als basis voor onze<br />
galerie is net de internationale<br />
reputatie die de stad heeft als<br />
centrum voor design, architectuur<br />
en kunst. Daarnaast heeft<br />
<strong>België</strong> een enorme concentratie<br />
van geëngageerde kunstverzamelaars,<br />
die op hun beurt<br />
bijdragen aan de kunstscene<br />
van de verschillende steden in<br />
het land.”<br />
Hoe vinden verzamelaars de<br />
galerie?<br />
“We werken samen met<br />
een heel internationale<br />
Diego Castano, Sarah Vanwelden en Chandler Noah. © Piet Albert Goethals.<br />
‘Newchild is zeer divers,<br />
internationaal en informeel’<br />
groep verzamelaars. Dankzij<br />
social media-kanalen zoals<br />
Instagram is de wereld heel<br />
klein geworden. Sinds de<br />
pandemie is het vertrouwen<br />
van verzamelaars om werken te<br />
kopen op basis van een foto of<br />
video ook veel groter geworden.<br />
Gek genoeg verkochten wij<br />
in ons eerste jaar meer aan<br />
internationale klanten dan aan<br />
lokale, Belgische verzamelaars.<br />
Nu begint de verkoop meer in<br />
balans te komen.”<br />
Waardoor worden jullie<br />
geïnspireerd?<br />
“Wij kijken op naar galeristen<br />
die een zeer duidelijke visie<br />
hebben en risico’s durven nemen<br />
in hun programma. Wij halen<br />
zelf enorm veel voldoening<br />
uit het opzetten van conceptuele<br />
groepstentoonstellingen en<br />
vinden het curatoriele aspect<br />
dan ook zeer belangrijk.”<br />
Wat zijn jullie ambities?<br />
“Onze ambitie is om een divers<br />
en verrassend tentoonstellingsprogramma<br />
te brengen in<br />
onze galerie in Antwerpen. We<br />
willen de Belgische verzamelaar<br />
de kans geven om werken van<br />
internationale talenten in eigen<br />
land te kunnen ontdekken. We<br />
hopen natuurlijk ook om in de<br />
toekomst op diverse kunstbeurzen<br />
onze visie internationaal<br />
voor het voetlicht te brengen.”<br />
Eind mei vindt Antwerp Art<br />
Weekend plaats. Wat betekent<br />
dit voor jullie?<br />
“Vorig jaar namen we voor het<br />
eerst deel aan Antwerp Art<br />
Weekend en waren we enorm<br />
verrast door de vele mensen die<br />
we over de vloer kregen tijdens<br />
deze vier dagen in mei. Het is<br />
een prachtig initiatief dat voor<br />
veel kunstminnaars de drempel<br />
om een galerie binnen te wandelen<br />
wegneemt. En het zorgt<br />
voor een communitygevoel tussen<br />
galeristen onderling.”<br />
Newchild Galery<br />
Shivering trees, Curling flames<br />
Alyina Zaidi (Delhi), Brittney<br />
Leeanne Williams (Chicago) en<br />
Madeleine Bialke (Brooklyn)<br />
t/m 11-06<br />
Antwerpen<br />
www.newchildgallery.com<br />
Antwerp Art Weekend<br />
26-05 t/m 29-05<br />
www.antwerpartweekend.be
GALERIES<br />
Gijs<br />
Van Vaerenbergh<br />
14-05 t/m 25-06<br />
valerie_traan gallery<br />
Antwerpen<br />
www.valerie<br />
traan.be<br />
Hommage aan<br />
Julien Coulommier<br />
22-05 t/m 03-07<br />
Galerie De Ziener<br />
Asse<br />
www.deziener.be<br />
Kunst en architectuur<br />
verstrengelen<br />
zich als nooit<br />
tevoren. Het<br />
verbaast niet dat<br />
het duo Gijs Van<br />
Vaerenbergh,<br />
de kunstenaarsarchitecten<br />
Pieterjan<br />
Gijs en Arnout<br />
Van Vaerenbergh,<br />
internationaal<br />
veel aandacht<br />
trekt. Reflectie,<br />
ruimtelijkheid en<br />
beleving, daar<br />
lijkt het hen om<br />
te doen. Dikwijls<br />
gaan ze aan de slag met iets uit de architectuurtypologie.<br />
Het ‘doorkijkkerkje’ Reading Between The Lines<br />
(2011) in Borgloon werd enorm populair. Sinds vorig<br />
jaar staat het stadspoortachtige Waterline Monument<br />
in Utrecht. Colonnade is een paviljoen vol schuinstaande<br />
kolommen, een dicht bos dat desoriënterend<br />
werkt, in 2021 gemaakt voor de Triënnale in Brugge en<br />
nu permanent geplaatst. Het geweldige Labyrint op<br />
de site van C-mine in Genk is ook nog te bezoeken.<br />
Dat ze bezig zijn met kleiner werk is misschien minder<br />
bekend. De derde soloshow in valerie_traan gallery<br />
toont in-situwerk, modellen en bas-reliëfs: nieuwe<br />
werken naast grote foto’s van bestaand werk, zodat<br />
zowel veranderingen als continuïteit aan het licht<br />
komen. (cv)<br />
Gijs Van Vaerenbergh, Colonnade (detail), 2021, kleurenfoto.<br />
Honderd jaar geleden werd Julien Coulommier geboren. Toen hij in 2014 op<br />
zijn 92e overleed, werd hij een van de meest boeiende fotografen in <strong>België</strong> genoemd.<br />
In de jaren 1950 begon hij als autodidact en hij groeide snel uit tot een<br />
belangrijke pionier in de experimentele fotografie. Hij was bevriend met kunstenaars<br />
als Serge Vandercam en Marcel Broodthaers, met wie hij in 1957 aan<br />
het boekproject Statues de Bruxelles werkte. Zelf was hij een aanhanger van de<br />
‘subjectieve fotografie’: een stroming die niet de werkelijkheid wilde weergeven,<br />
maar een eigen visie in een autonoom beeld. Coulommier verwerkte<br />
de natuur en de stad, of toch details ervan, in geabstraheerde composities.<br />
Hij maakte ook zelfportretten en fotogrammen. Gevoelige beelden, als een<br />
visueel gedicht. Galerie De Ziener verdedigt zijn oeuvre al heel lang. Gegroet<br />
Julien is een bijzondere hommage. Negen galeriekunstenaars, onder meer<br />
Mario De Brabandere en Stefaan Vermuyten, voegen er nieuw of bestaand<br />
werk aan toe. (cv)<br />
Julien Coulommier, Haiku, 1957. © Julien Coulommier. Prijsindicatie fotowerk (1/1): € 2.000.<br />
My Hair, My Soul, My Freedom<br />
07-05 t/m 09-07<br />
Gallery FIFTY ONE<br />
Antwerpen<br />
www.gallery51.com<br />
Sandro Miller, Melody B. #1, Chicago, 2016,<br />
archival pigment print, 50 x 60 cm.<br />
© Sandro Miller. Met toestemming van<br />
Gallery FIFTY ONE, Antwerpen.<br />
Prijsindicatie: € 3.500-14.500.<br />
Voor zijn reeks CROWNS: My Hair, My Soul, My Freedom vroeg de beroemde Amerikaanse fotograaf<br />
Sandro Miller zwarte vrouwen om een persoonlijk ‘haarverhaal’ met hem te delen. Een<br />
haarstylist voerde het kapsel uit waarmee ze hun persoonlijkheid, hun creativiteit, hun vrijheid,<br />
hun kracht uitdrukken. De portretfoto’s hebben allemaal een andere achtergrond, inspelend<br />
op de eigenheid van het model en het kapsel. De reeks wordt in de tentoonstelling My Hair, My<br />
Soul, My Freedom gekoppeld aan beelden van de Nigeriaanse fotograaf J.D. Okhai Ojeikere<br />
(1930-2014), die in 2013 deelnam aan de Biënnale in Venetië en in 2007 aan Documenta 12 in<br />
Kassel. Hij documenteerde de Nigeriaanse cultuur, hij zoomde in op lokale haarstijlen en inventariseerde<br />
deze ‘sculpturen van één dag’. Gelijktijdig exposeert FIFTY ONE TOO nooit getoonde<br />
foto’s van Vivian Maier in de soloshow Streetlife. Pas na haar dood ontdekt, vandaag wereldberoemd<br />
en vanaf 8 juni een grote solo in BOZAR in Brussel. (cv)<br />
17
GALERIES<br />
Lover Boy<br />
26-05 t/m 25-06<br />
ESD gallery - EVA STEYNEN.<br />
DEVIATION(S)<br />
Antwerpen<br />
www.deviations.evasteynen.be<br />
Tessa Perutz reactiveert<br />
landschapsschilderkunst<br />
21-05 t/m 26-06<br />
Baronian<br />
Knokke<br />
www.baronian.eu<br />
De kunst van<br />
Christine Clinckx<br />
(°1969, Merksem)<br />
kan je gerust<br />
ondergronds<br />
noemen. Met<br />
multimediainstallaties<br />
en<br />
performances<br />
begon ze het publiek<br />
in de jaren<br />
1990 te verrassen.<br />
Maatschappijkritiek<br />
ontbreekt<br />
nooit, en ze is zelf<br />
activiste. Misbruik<br />
van macht, milieukwesties,<br />
oorlogsgeweld, het lot van de vrouw<br />
of van vluchtelingen: een heleboel engagement,<br />
eerder onderhuids en vol dubbele bodems. Haar<br />
tweede solo bij Eva Steynen is Lover Boy, naar<br />
de gangbare term voor tienerpooiers die meisjes<br />
verleiden om ze dan uit te buiten in de prostitutie<br />
of de criminaliteit. In een donker fotowerk<br />
verschijnt een stel benen. Aangetast en obscuur,<br />
maar verleidelijk en dromerig. Als een geest of<br />
een schim. Clinckx nam de foto met een camera<br />
obscura uit 1920 en gebruikte het 19e-eeuwse<br />
afdrukprocédé wet plate collodion. Zo heeft ze een<br />
reeks gemaakt. Ander nieuw werk hoort bij haar<br />
lopende project met verknipte familiefoto’s en<br />
anonieme beelden. Vol geschiedenis, en hard over<br />
het heden. (cv)<br />
Christine Clinckx, Lover Boy, 2019, foto op metaal. Met toestemming<br />
van Christine Clinckx en ESD gallery, Antwerpen.<br />
Wat kan een kunstenaar<br />
nog aanvangen<br />
met het landschap?<br />
Tessa Perutz (°1988,<br />
Chicago) weet een<br />
verfrissende wind<br />
door het eeuwenoude<br />
schildergenre te<br />
jagen. Ze is er continu<br />
mee in de weer sinds<br />
een residentie in<br />
IJsland in 2016. Een<br />
paar jaar geleden<br />
verhuisde ze van New<br />
York naar Brussel.<br />
Paradisiaque is de<br />
tweede solo bij Baronian,<br />
allemaal nieuw<br />
werk in de galerie in<br />
Knokke. Schilderijen<br />
waar je blij van wordt,<br />
daar lijkt Perutz in uit<br />
te munten. Ter plekke<br />
geschetste landschappen<br />
worden kleurrijke<br />
werken op papier, en er kan een tijd overheen gaan voor ze zijn omgezet in schilderijen.<br />
Dikwijls is de olieverf vermengd met zand van de plek. Egale kleurvlakken<br />
vormen gestileerde composities, waarin vaak het lila van lavendel meespeelt. Het<br />
zijn psychologische landschappen, niet zonder spanningen. Ergens verwerken ze<br />
een stuk kunstgeschiedenis, van Munch en Gauguin tot Etel Adnan. Maar het is<br />
wel een persoonlijke beeldtaal. (cv)<br />
Tessa Perutz, Path Outside Lavendel Fields, Hasselt #2, 2021, olieverf en Belgisch zand op canvas,<br />
200 x 160 cm. Met toestemming van Tessa Perutz en Baronian, Brussel / Knokke.<br />
Prijsindicatie: € 13.000.<br />
Opkomend talent<br />
Yulia Iosilzon<br />
14-05 t/m 27-06<br />
De Brock Gallery<br />
Knokke<br />
www.debrockgallery.com<br />
De Brock Gallery deinst niet terug voor nieuw talent. Yulia Iosilzon (°1992, Moskou, woont<br />
in Londen) werd snel opgepikt na haar kunstopleiding in Londen. Soloshows volgden<br />
elkaar op, onder meer in New York, Londen en Stockholm. In <strong>België</strong> werd haar schilderkunst<br />
eind vorig jaar door De Brock geïntroduceerd op Art Antwerp in de solopresentatie<br />
Amanita Muscaria. Jawel, de vliegenzwam. Het is allicht de beroemdste paddenstoel ter<br />
wereld, die vaak optreedt in sprookjes en bovendien hallucinogene eigenschappen heeft.<br />
Een schilderij met vliegenzwammen waarvan de plaatjes onder de hoed doen denken aan<br />
een brede grijns heet Cheshire Cat Smiles, een knipoog naar de grijnzende kat uit Alice in<br />
Wonderland. Yulia Iosilzon schildert een soort droomlandschappen op transparante stof.<br />
Alles vloeit en in de abstractie duikt figuratie op. Nu komt ze voor de dag met nieuwe schilderijen<br />
en keramiek bij De Brock, in de tweede galerieruimte langs de Strandstraat. (cv)<br />
Yulia Iosilzon, Cheshire Cat Smiles, 2021, olieverf op<br />
transparante stof, 168 x 137 cm. Met toestemming<br />
van Yulia Iosilzon en De Brock Gallery, Knokke.<br />
Prijsindicatie: € 10.000-15.000.<br />
18
GALERIES<br />
Miguel Sbastida<br />
t/m 16-07<br />
LMNO<br />
Brussel<br />
www.lmno.be<br />
Bers Grandsinge<br />
& friends<br />
t/m 20-05<br />
La Maison<br />
Commune<br />
Brussel<br />
www.culturesetpublics.be<br />
Voor deze eerste solotentoonstelling van Miguel Sbastida (°1989) brengt<br />
LMNO een reeks werken getiteld High Tide. De hoeksteen van dit project is<br />
een performance die de kunstenaar in 2018 opvoerde en waarbij hij probeerde<br />
zijn krachten te bundelen met die van de oceaan, om zo bij te dragen tot het<br />
erosieproces van een klif. Het was een soort samensmelting van de mens en<br />
zijn omgeving, de natuur. De performance bestond erin om honderden liters<br />
water uit de Atlantische Oceaan tegen de klif te gooien, met behulp van een<br />
glazen vaas. Dat was een nabootsing van de golven die bij hoogtij uiteenspatten<br />
tegen de rotswand. Vandaar ook de naam van de reeks. In de tentoonstellingsruimte<br />
van de galerie krijgen we de performance te zien in de vorm van<br />
een video-installatie, foto’s en een door de kunstenaar ontworpen sculptuur.<br />
High Tide doet ons nadenken over de traditionele grenzen tussen het levende<br />
en het levenloze, het menselijke en het niet-menselijke, het biologische en het<br />
geologische. Met zijn werk wil Miguel Sbastida nieuwe, poëtische perspectieven<br />
bieden, een gevoel van verbondenheid met de Aarde creëren. (gg)<br />
Miguel Sbastida, High Tide (waves) 12, 2018, digigrafische druk op barietpapier van Hahnemühle<br />
315g, 41 x 61 cm, ed. 5 ex. + 1 E.A. © De kunstenaar en LMNO.<br />
Prijsindicatie: € 1.500-7.000.<br />
Bers Grandsinge, geboren<br />
als Jean-Pierre<br />
Bers Mbalaka (°1955),<br />
was de eerste Congolese<br />
kunstenaar die<br />
zich in 1985 in <strong>België</strong><br />
vestigde om de hedendaagse<br />
kunst van<br />
zijn land te promoten,<br />
op aanraden van<br />
Jean-Michel Basquiat.<br />
Hij volgde een opleiding<br />
aan de Academie<br />
voor Schone Kunsten<br />
in Kinshasa, waarna<br />
hij andere horizonten<br />
ging verkennen. Eerst ging het naar Afrikaanse landen,<br />
daarna naar New York. Op een tentoonstelling over<br />
Andy Warhol, in 1985, maakte hij kennis met Basquiat<br />
en de andere schilders van de New Yorkse kunstscene.<br />
Die ontmoeting zou doorslaggevend zijn voor zijn<br />
verdere werk. Het was trouwens Basquiat die hem de<br />
bijnaam Bers Grandsinge gaf. De kunstenaar ziet die<br />
reis als een verkenning van het terrein, een voorafspiegeling<br />
van de toekomstige bloei van de kunst uit het<br />
Afrikaanse continent. Na zijn terugkeer vestigde hij zich<br />
in Brussel, waar hij al snel werd ontdekt door Galerie<br />
Hutse. Hij zou daar werken tot aan de dood van de<br />
stichter. Zijn oeuvre is zeer divers, gaande van schilderijen<br />
en foto’s tot textielontwerp. (gg)<br />
Bers Grandsinge, La Fin tragique d’une dictature, 1987, olieverf<br />
en polyurethaan op doek, 120 x 180 cm. © De kunstenaar en La<br />
Maison Commune. Prijsindicatie: € 15.000-25.000.<br />
Babette Goossens stopt de tijd<br />
06-05 t/m 04-06<br />
The Palm Beach<br />
Brussel<br />
www.thepalmbeach.be<br />
Babette Goossens (°1991, Brussel) ging in 2009 schilderkunst studeren aan de Koninklijke Academie<br />
voor Schone Kunsten van Brussel. Ze studeerde er af in 2014. In 2016 sleepte ze een Spesbeurs<br />
in de wacht, waardoor ze naar Florence kon, om er zich te verdiepen in de geschiedenis en<br />
de techniek van het fresco. “Via mijn werk wil ik het hebben over die techniek en hoe die onze<br />
blik kan verruimen. Ik zoek een verband tussen het alledaagse, de tijd en de poëzie, een veranderlijke<br />
plek van waaruit je de wereld kunt benaderen. Het is ook een engagement. Kunst is een<br />
manier om de tijd te doen stilstaan, in een dialoog met onze voorgangers, zoals ook andere kunstenaars,<br />
dichters, waarnemers en getuigen van deze wereld dat vóór ons deden. Ik draag mijn<br />
steentje bij tot een discipline die nog steeds evolueert. De schilderkunst is een zeer oude kunst.<br />
Die traditie en die ziel die me verbinden met de oude generaties van kunstenaars zijn voor mijn<br />
werk van wezenlijke belang.” Op deze tentoonstelling presenteert Babette Goossens tekeningen<br />
op papier, aangevuld met video-installaties. (gg)<br />
Babette Goossens, Les endormis Romain<br />
II, z.d., olieverf en cellulose-emulsie op<br />
doek, op karton, 24 x 30 cm. © De kunstenaar<br />
en The Palm Beach.<br />
Prijsindicatie: € 500-4.500.<br />
19
GALERIES<br />
Johan Muyle<br />
Rodin achterna<br />
t/m 28-05<br />
Belgian Gallery<br />
Brussel<br />
www.belgiangallery.com<br />
Tuimelkruid<br />
12-05 t/m 25-06<br />
Zedes Art Gallery<br />
Brussel<br />
www.zedes-art-gallery.be<br />
Johan Muyle (°1956) is een van de belangrijkste Belgische kunstenaars van zijn<br />
generatie. Deze tentoonstelling presenteert het resultaat van het werk waarmee<br />
hij in mei 2021 begon in zijn atelier. Zijn recente sculpturale installaties hebben<br />
als gemeenschappelijk kenmerk dat ze geïnspireerd zijn op de historische<br />
beeldhouwkunst. Dat is nieuw in het oeuvre van Johan Muyle en te danken aan<br />
zijn bezoek aan het Musée Rodin. Daar zag hij onder meer interventies van de<br />
Franse beeldhouwer op Etruskische vazen. Daardoor kreeg hij zin zich er zelf<br />
ook aan te wagen. Het bezoek zette hem er eveneens toe aan nieuwe werken te<br />
creëren, vertrekkend van het oeuvre van beeldhouwers van het einde van de 19e<br />
en het begin van de 20e eeuw. Twee werken te zien op deze expo zijn geïnspireerd<br />
op gipsbeelden van Constantin Meunier. “Die nieuwe werken zijn bedoeld<br />
als hommage aan sommige van mijn collega’s.” De werken zijn hybride dankzij<br />
de diversiteit van de gebruikte beeldbronnen, en allegorisch door de gedachte<br />
die erin besloten ligt. Het oeuvre van Erik Satie, met name Vexations (waarin<br />
hetzelfde muzikale motief 840 maal na elkaar wordt herhaald) zette de toon bij<br />
het creëren van die sculpturen. (gg)<br />
Johan Muyle, La restitution (detail), <strong>2022</strong>. © De kunstenaar. Foto: Ethel Lilienfeld.<br />
Prijsindicatie: € 4.000-60.000.<br />
Na zich eerder te hebben ondergedompeld in de<br />
mysteries en fantasmagorieën van een denkbeeldige<br />
onderwaterwereld staat Ariane de Rosmorduc<br />
(°1967) nu weer stevig met beide voeten op de<br />
grond. Tumbleweed is de titel van haar nieuwe<br />
tentoonstelling. Stepperollers of tumbleweeds<br />
zijn typerend voor de woestijnen in het westen<br />
van de V.S. Het is het bovengrondse gedeelte van<br />
een plant dat, eenmaal volgroeid en droog, zich<br />
losmaakt van de wortel en wegtuimelt met de<br />
wind. Vandaar ook wel de naam tuimelkruid. De<br />
westerns en visuele media hebben die mysterieuze<br />
‘zwervers’ een symbolische dimensie verleend.<br />
Ariane de Rosmorduc transformeert dit fenomeen<br />
tot een hedendaagse metafoor over het lot van<br />
een deel van de mensheid. De kunstenares sublimeert<br />
deze plantaardige migratie in bijzonder rijke<br />
kleurschakeringen en een verbluffend magistrale<br />
beheersing van de materie. Die vibraties van<br />
kleuren en materie brengen beweging in het doek,<br />
waardoor de wervelende zwervers lijken te worden<br />
voortgejaagd. (gg)<br />
Ariane de Rosmorduc, zonder titel, 2021, gemengde techniek<br />
op doek, 120 x 170 cm. © De kunstenaar. Met toestemming<br />
van Zedes Art Gallery. Prijsindicatie: € 2.500-8.000.<br />
Bilal Bahir &<br />
Lieven Decabooter<br />
t/m 29-05<br />
Gallery Sofie Van den Bussche<br />
Brussel<br />
www.sofievandenbussche.be<br />
Bilal Bahir, Young poet, 2021, gemengde<br />
techniek op papier, 33 x 25 cm. © De kunstenaar<br />
en Gallery Sofie Van den Bussche.<br />
Prijsindicatie € 1.500-8.500.<br />
Als kunstenaar is Bilal Bahir (°1988) geboeid door de diversiteit van culturen, in een ruime<br />
chronologische waaier. Zijn dromerig en poëtisch ogende tekeningen en schetsen verleent<br />
hij een biografische en politieke dimensie. Hij biedt stof tot nadenken over de oorlog en het<br />
menselijke bestaan via de vele veranderingen die de Iraakse samenleving ondergaat, zowel op<br />
cultureel als op politiek en economisch vlak. De picturale elementen getuigen van de diepe<br />
betrokkenheid van de kunstenaar bij de grote vraagstukken van onze tijd: de plaats van het individu<br />
te midden van conflicten en veranderingen die onze wereld in beroering brengen en de<br />
mens raken in de kern van zijn leven. Lieven Decabooter (°1961) creëert monumentale werken<br />
met uiteenlopende motieven, schilderstijlen en intriges. Nu eens schildert hij uiterst nauwkeurig,<br />
dan weer snel en impulsief. Het effect is vaak overweldigend: een theatrale wereld, met een<br />
soms absurde visuele logica. De kunstenaar aarzelt niet op één en hetzelfde doek verschillende<br />
schildertechnieken toe te passen, soms gewoon door elkaar. (gg)<br />
20
GALERIES<br />
Uitstalling Art<br />
Gallery<br />
Wat broeit er<br />
in Genk?<br />
Danny Weckx is met zijn Uitstalling Art<br />
Gallery één van de voortrekkers van<br />
een Limburgse kunstrenaissance. In<br />
april opende hij een derde exporuimte,<br />
de KUBE, ingewijd door een solo van<br />
Koen Vanmechelen. Kendell Geers<br />
en Zanele Muholi staan nog op de<br />
planning. De Zuid-Afrikaanse lijn waar<br />
het allemaal mee begon wordt zo verder<br />
doorgetrokken.<br />
Danny Weckx. © Uitstalling Gallery.<br />
Kunst inzicht #05.<strong>2022</strong> — PART 2<br />
Hoe komt een Limburgse<br />
galerie aan een Zuid-Afrikaans<br />
thema?<br />
“Het begon met twee ruimtes<br />
waar ik in 2019 kunst ben<br />
beginnen tonen, met mijn<br />
eigen collectie als startpunt.<br />
Ik ben jaren geleden gefascineerd<br />
geraakt door Zuid-<br />
Afrikaanse kunst: er zit heel<br />
veel emotionele diepgang in,<br />
vaak met verwijzingen naar een<br />
turbulente politieke context.<br />
Toen ik een groot werk van de<br />
Zuid-Afrikaanse kunstenaar<br />
Anton Smit wou kopen kwam<br />
ik erachter dat hij verbonden<br />
was aan een Franse galerie.<br />
Daar liep het echter niet zo<br />
goed, dus recupereerde ik al<br />
zijn sculpturen die daar nog<br />
stonden. Toen kwam Anton<br />
op het idee om hier een expo<br />
te organiseren. Ik was niet van<br />
plan om gallerist te worden,<br />
maar zo is de bal toch aan het<br />
rollen gegaan. Het thema Zuid-<br />
Afrika onderscheidt ons van<br />
andere galerieën. Het is kunst<br />
die je vaker in grote kunsthubs<br />
als Parijs en Londen zal zien.”<br />
Uitstalling Gallery heeft<br />
inderdaad een unieke locatie,<br />
weg van de gekendere<br />
kunsthubs. Kan u meer vertellen<br />
over de keuze voor de ligging?<br />
“Er was hier in Genk veel aan<br />
het bewegen: C-Mine, CIAP, de<br />
Vonk-ateliers. Koen Vanmechelen<br />
begon in onze straat met La<br />
Biomista, en toen zijn we met<br />
hem gaan samenzitten. Koen<br />
merkte op dat we in Limburg<br />
nog geen galerie van internationaal<br />
niveau hadden. Dat vond<br />
ik jammer, want Limburgse<br />
kunstenaars trekken daardoor<br />
al snel weg naar Antwerpen of<br />
Brussel. Ik opereer graag vanuit<br />
de periferie. Euregionaal is het<br />
bovendien een strategische<br />
locatie, vlakbij Nederland en<br />
Duitsland. Ik hoop dat andere<br />
galeries ons zullen volgen.<br />
Limburg was aan het einde van<br />
de 19e, begin 20e eeuw het<br />
Mekka voor landschapschilders<br />
maar heeft zijn positie als een<br />
soort Sint-Martens-Latem<br />
verloren. Daar probeer ik iets<br />
aan te doen. Het is een beetje<br />
pionierswerk maar als je ziet<br />
hoeveel enthousiasme er is dan<br />
weet je dat er ook behoefte<br />
aan is. Als commerciële galerie<br />
krijgen wij natuurlijk geen subsidies,<br />
alle inkomsten komen<br />
uit de verkoop. Wat dat betreft<br />
kunnen we niet klagen, we trekken<br />
door onze Zuid-Afrikaanse<br />
link verzamelaars aan uit Hong<br />
Kong, Frankfurt, Canada, Finland<br />
en Zwitserland.”<br />
‘Ik ben altijd internationaal<br />
denkend geweest. Eind mei openen<br />
we een galerie in Polen’<br />
DANNY WECKX<br />
Op welke manieren<br />
onderscheidt de werking van<br />
Uitstalling zich nog meer van<br />
die van andere, misschien<br />
conventionelere galeries?<br />
“Ik probeer mijn eigen weg<br />
te gaan en niet te veel naar<br />
andere galeries te kijken. Wat ik<br />
zeker niet wou doen is de typische<br />
Belgische kunstenaars die<br />
overal geprogrammeerd staan<br />
naar hier brengen. Daar heb<br />
ik weinig aan toe te voegen,<br />
ik kijk liever internationaal. Ik<br />
denk dat sommige kunstenaars<br />
ook een beetje vast zitten aan<br />
een galeriecontract. Ik maak<br />
niet zoveel contracten met<br />
mijn kunstenaars, het werkt of<br />
het werkt niet. Wanneer een<br />
kunstenaar nieuwe mogelijkheden<br />
krijgt in het buitenland<br />
bijvoorbeeld, moet je dat enkel<br />
ondersteunen en niet vasthouden<br />
aan iemand omwille van<br />
een contract. Ik ben daar heel<br />
pragmatisch in.”<br />
Kan u wat meer vertellen over<br />
het project Uitgestald?<br />
“Samen met Kunstzetter<br />
hebben we een aantal<br />
maanden geleden een open<br />
call gelanceerd om het werk<br />
van Limburgse kunstenaars<br />
te verzamelen in een boek.<br />
Uiteindelijke zijn 18 kunstenaars<br />
met een Limburgse link in het<br />
boek Uitgestald-1 gebundeld,<br />
waaronder Gideon Kiefer en<br />
Gommaar Gilliams die nu in<br />
New York een solo heeft bij De<br />
Buck Gallery. Mooi is dat Koen<br />
Vanmechelen peter was van<br />
deze eerste editie.”<br />
Koen Vanmechelen:<br />
Couveuse<br />
Uitstalling Gallery<br />
Genk<br />
www.uitstalling.com<br />
t/m 26-06<br />
21
KUNSTENAAR VAN DE MAAND<br />
Shervin/e Sheikh Rezaei<br />
In deze reeks zoomt <strong>COLLECT</strong> in op de plek van jonge kunstenaars<br />
in de hedendaagse (kunst)wereld. Waarom maakt hij of zij precies zo’n<br />
werk, waar komt de inspiratie vandaan en hoe ziet hij of zij de eigen<br />
positie in de kunstwereld? Deze maand is Shervin/e Sheikh Rezaei<br />
(°1994, Gent) aan de beurt.<br />
TEKST: ELIEN HAENTJENS<br />
FOTO: GUY KOKKEN<br />
Een jaar gaf ze zichzelf de tijd om<br />
haar artistieke praktijk te verkennen.<br />
Negen maanden en drie tentoonstellingen<br />
later blikt Shervin/e<br />
Sheikh Rezaei terug en vooruit. “Hoewel<br />
ik Wiskunde-Wetenschappen heb gestudeerd,<br />
bracht ik mijn vrije tijd door op de<br />
tekenacademie en in de theaterles”, vertelt<br />
de multimediakunstenaar en architect. “Ik<br />
droomde ervan om als scenograaf in het<br />
theater te werken. Daarom koos ik voor een<br />
studie architectuur aan SintLucas. Vooral<br />
de artistieke, meer experimentele vakken<br />
spraken me aan. Dat ik tijdens mijn stage bij<br />
Architecten Jan De Vylder Inge Vinck vooral<br />
aan artistieke opdrachten mocht werken,<br />
was fijn. Bovendien stimuleerden zij me om<br />
de stap richting kunst te zetten.”<br />
Hoewel het misschien niet de meest logische<br />
weg is, is Sheikh Rezaei ook nu ze meer in de<br />
beeldende kunsten werkt heel blij met haar<br />
architecturale achtergrond: “Die schemert<br />
zonder twijfel door in mijn artistieke praktijk.<br />
Zo hecht ik veel belang aan de conceptuele<br />
omkadering en ga ik telkens opnieuw op<br />
zoek naar de essentie. Ook het eerder rigide<br />
lijnenspel in mijn tekeningen, dat voortvloeit<br />
uit een grid of wiskundige statistieken, en<br />
mijn liefde voor materialiteit en ruimtelijkheid<br />
vloeien daaruit voort. Voor een reeks<br />
tekeningen recupereerde ik afgedankte<br />
raamkaders uit het gebouw tegenover mijn<br />
studio. Door mijn werk een meer ruimtelijk<br />
karakter te geven til ik het naar mijn aanvoelen<br />
naar een hoger niveau. Wellicht is dat<br />
gevoel terug te voeren naar mijn opleiding<br />
als architect. Daar is een tekening een voorstudie<br />
en blijft bouwen de ultieme droom.”<br />
Tegelijk leerde architectuur haar om de<br />
werkelijkheid te observeren en op zoek te<br />
gaan naar een balans tussen logica en intuïtie.<br />
Sheikh Rezaei: “Daarom ben ik enorm<br />
aangetrokken door zaken die net niet zo<br />
strak en rationeel zijn. Ik ben gefascineerd<br />
door de zee, en door het verborgen leven<br />
dat ze herbergt. De film The Love Life of the<br />
Octopus (1967) voedde die bewondering<br />
voor de natuur en inspireerde me om met<br />
zeewier aan de slag te gaan. Dankzij de<br />
organische vormen ziet dat werk er tegelijk<br />
bijzonder elegant en afschrikwekkend uit.<br />
Door die planten te integreren in de rigide<br />
structuur van een aquarium, dat afgesloten<br />
is door een van mijn strakke tekeningen op<br />
glas, probeerde ik het oncontroleerbare als<br />
het ware te controleren. Al ondervond ik al<br />
gauw dat de natuur zich niet in een vakje laat<br />
duwen.”<br />
22
KUNSTENAAR VAN DE MAAND<br />
‘Ik heb de mentale<br />
impact van het<br />
kunstenaarschap<br />
onderschat’<br />
TUSSEN EMOTIE EN RATIO<br />
Die balans tussen emotie en ratio is ook<br />
eigen aan haar persoonlijkheid. Aan de<br />
ene kant zijn er haar Iraanse roots en<br />
opvoeding, aan de andere kant houdt ze<br />
ervan om de touwtjes stevig in handen te<br />
houden. “Wellicht hangt dat samen met<br />
de angst om de controle te verliezen”,<br />
zegt Sheikh Rezaei. “Terwijl zaken zoals<br />
onze gezondheid moeilijk te controleren<br />
zijn, en je als vrouw in de maatschappij op<br />
sommige vlakken ook niets in de pap te<br />
brokkelen hebt, kunnen we ons leven op<br />
andere vlakken wel in handen houden. Het<br />
vergt oefening om wat meer los te laten. Of<br />
wat meer ‘punk’ zijn, zoals een vriend het<br />
verwoordde, en zoals ik zelf in feite ook ben.<br />
Daarom laat ik geleidelijk aan meer organische<br />
vormen binnendringen in mijn eerder<br />
rigide tekeningen. Of geef ik toeschouwers<br />
via autobiografische tekstfragmenten een<br />
inkijk in mijn persoonlijke gedachten en gevoelens.<br />
Hoewel het werk in eerste instantie<br />
misschien afstandelijk lijkt, is het dat niet.<br />
Bovendien bezitten tekeningen sowieso een<br />
soort eerlijke fragiliteit door hun directheid.<br />
Terwijl je een installatie eerst conceptueel<br />
Installation: Analyse 01.23- 08: Anaesthetised, 2021,<br />
grijs karton 3MM, glas, water, zeewier, vloeibare<br />
paraffine, verschillende afmetingen. Prijs: € 4.800<br />
per stuk. © De kunstenaar.<br />
Archive, images: vergetelheid/əˈblivēən, <strong>2022</strong>, potlood, marker, ink en print op papier ingelijst in glas, verschillende<br />
afmetingen. Prijs: € 2.800. © De kunstenaar.<br />
moet uitdenken voordat je ze kan realiseren,<br />
en die daardoor snel afstandelijker is.”<br />
Op termijn lijkt het haar boeiend om feit<br />
en fictie te vermengen. Sheikh Rezaei:<br />
“Daarom hou ik enorm van cinema, zoals<br />
die van filmmakers Jonas Mekas of Chantal<br />
Akerman. Via geluid, beeld en ruimtelijkheid<br />
nemen zij de toeschouwers mee in<br />
hun persoonlijke werkelijkheid. Tegelijk ben<br />
ik gefascineerd door de rigide vormentaal<br />
van Sol LeWitt of Georges Vantongerloo, of<br />
door de materialiteit en conceptualiteit in<br />
het oeuvre van Dan Graham. Je zou kunnen<br />
zeggen dat ik voortdurend op zoek ben<br />
naar de juiste balans tussen ratio en emotie.<br />
Enerzijds ben ik westers geschoold en hang<br />
ik de principes van het modernisme aan,<br />
en anderzijds haal ik veel inspiratie uit het<br />
warme, persoonlijke oeuvre van iemand als<br />
Lina Bo Bardi of uit de sterk ornamentele<br />
architectuur van het Midden-Oosten. Die<br />
verschillende invloedssferen tracht ik samen<br />
te brengen in een universeel oeuvre. Ik<br />
vind het interessanter om het te hebben<br />
over diepmenselijke gevoelens en waarden<br />
die de strikt culturele grenzen overstijgen.<br />
Wellicht hou ik daarom niet van nostalgie.<br />
We moeten vooruit. Ik wil met mijn beide<br />
voeten in onze hedendaagse realiteit staan.<br />
Daarom werk ik graag met diverse media.<br />
Al houdt dat het ook gewoon boeiend voor<br />
mezelf en de toeschouwers.”<br />
STAP VOOR STAP<br />
De afgelopen maanden zette Shervin/e<br />
Sheikh Rezaei niet alleen haar eerste stappen<br />
in het tentoonstellingscircuit bij het<br />
Gentse BLANCO en KIOSK, maar ook in<br />
de galeriewereld bij Valerie Traan Gallery in<br />
Antwerpen. “Ik vind het boeiend om al die<br />
werelden stap voor stap te ontdekken. Tegelijk<br />
wil ik mezelf voldoende tijd en ruimte<br />
geven om verder te kunnen groeien en<br />
wil ik dus nog geen al te vast engagement<br />
aangaan met een galerie. Ik wil geen product<br />
worden maar vooral doen wat ik graag<br />
doe, in de hoop dat andere mensen mijn<br />
gevoelens delen en zo aangetrokken worden<br />
door mijn werk. Hoewel ik al stukken<br />
heb verkocht en ik op zich blij ben dat ze<br />
zich verspreiden, blijft het tegelijk voorlopig<br />
een beetje een tweestrijd om er afstand<br />
van te doen. Daarom weet ik graag bij wie<br />
ze zijn”, vertelt Sheikh Rezaei. “Ik heb de<br />
mentale impact van het kunstenaarschap<br />
onderschat. Voor je het goed en wel beseft,<br />
versmelten je werk en je persoonlijkheid tot<br />
één geheel. Dat is zowel voor jezelf als voor<br />
je omgeving beangstigend. Het is dus zaak<br />
om op tijd afstand te nemen. Daarom wil ik<br />
ook graag samenwerkingen met mensen<br />
uit andere disciplines aangaan, zodat ik<br />
mezelf en mijn werk vanuit een ander perspectief<br />
leer zien.”<br />
BEZOEKEN<br />
Archive, images: vergetelheid / ˈblivē n<br />
Valerie Traan Gallery<br />
Antwerpen<br />
www.valerietraan.be<br />
SURFEN<br />
www.shervinsheikhrezaei.com<br />
23
ZOOM<br />
August Sander<br />
De tijdgeest verbeeld<br />
De kale, naakte documentairefotografie<br />
van August Sander dwingt<br />
ons vooral te kijken naar de blik en<br />
die lijkt soms boekdelen te spreken.<br />
Het is verleidelijk te interpreteren.<br />
De fotograaf zet zijn geportretteerden<br />
op een subtiele manier te kijk.<br />
Centre Pompidou in Parijs toont zijn<br />
werk, ingebed in een expositie over<br />
de kunst en cultuur van de Nieuwe<br />
Zakelijkheid In Duitsland.<br />
TEKST: ELS BRACKE<br />
Sekretärin beim Westdeutschen Rundfunk in Köln, 1931, originele afdruk, gelatinezilver. © Die Photographische<br />
Sammlung/SK Stiftung Kultur - August Sander Archiv, Keulen/ Adagp, Parijs, <strong>2022</strong>.<br />
Als mijnwerkerszoon volgde August<br />
Sander (1876-1964) aanvankelijk<br />
de voetsporen van vader,<br />
een timmerman in de mijnbouw,<br />
en ging in het Duitse Herford ondergronds.<br />
Tijdens het assisteren van een fotograaf die<br />
voor de mijnmaatschappij werkte, raakte hij<br />
gefascineerd door fotografie. Als assistent<br />
fotograaf, mede-eigenaar van een studio<br />
en later met zijn eigen fotografiepraktijk<br />
slaagde hij erin een artistieke loopbaan<br />
te combineren met betaald werk. In 1910<br />
verhuisde hij naar Keulen, waar hij de rest<br />
van zijn leven doorbracht. Daar ontmoette<br />
Sander belangrijke kunstenaars van zijn<br />
generatie in avant-gardekringen, zoals Otto<br />
Dix en Raoul Haussman. Hun vrij vooruitstrevende<br />
ideeën zouden hem later tijdens<br />
de naziperiode en de oorlog in de problemen<br />
brengen. Sanders zoon werd in 1936<br />
gearresteerd en stierf in 1944 in de gevangenis<br />
vanwege zijn politieke opvattingen.<br />
August Sander staat vooral bekend om zijn<br />
esthetische portretten en indrukwekkende<br />
24
ZOOM<br />
Malerehepaar (Martha et Otto Dix), 1925-1926, originele afdruk, gelatinezilver. © Die Photographische<br />
Sammlung/SK Stiftung Kultur - August Sander Archiv, Keulen/ Adagp, Parijs, <strong>2022</strong>.<br />
Geistesarbeiter des Proletariats (Else Schuler, Tristan Rémy, Franz<br />
Wilhelm Seiwert, Gerd Arntz), ca. 1925, originele afdruk, gelatinezilver.<br />
© Die Photographische Sammlung/SK Stiftung Kultur - August<br />
Sander Archiv, Keulen/ Adagp, Parijs, <strong>2022</strong>.<br />
landschappen, maar als beroepsfotograaf<br />
legde hij alles vast: van objecten tot reclamewerk.<br />
Geïnspireerd door de levendige<br />
(en rusteloze) artistieke en intellectuele<br />
gemeenschap ondernam Sander een ambitieuze<br />
en genereuze taak: het in kaart brengen<br />
van de Duitse samenleving van zijn tijd,<br />
de zogenaamde Weimarrepubliek, de prille<br />
en wankele democratie van het naoorlogse<br />
Duitsland. Dit project, Menschen des 20. Jahrhunderts,<br />
vormde een soort encyclopedie<br />
waarin iedereen een plek kreeg, van boer<br />
tot rechter, van zwerver tot soldaat, van<br />
gehandicapte tot politicus en van acrobaat<br />
tot hotelkoerier. Met als uitgangspunt de<br />
foto’s die hij als freelance fotograaf maakte<br />
breidde hij zijn collectie uit door te zoeken<br />
naar thema’s en sociale categorieën die in<br />
zijn project ontbraken. Sander creëerde stilistische<br />
documentairebeelden, waarvoor<br />
hij zijn modellen veelal frontaal benaderde,<br />
met een zekere strengheid, waarin hij al zijn<br />
technische kennis van zijn studiowerk toepaste:<br />
geassembleerde poses en een gecontroleerde<br />
belichting en compositie. Deze<br />
manier van werken wordt geassocieerd met<br />
de Neue Sachlichkeit, een nieuwe Duitse<br />
objectiviteit, in een periode van post-picturale<br />
vermoeidheid waarin veel kunstenaars<br />
zich tot de fotografie wendden door haar<br />
vermogen om het zichtbare te beschrijven<br />
en objectiviteit vast te leggen.<br />
ONVOLTOOID LEVENSWERK<br />
In 1929 verscheen de uitgave Antlitz der Zeit,<br />
een verzameling van zestig portretten, representatief<br />
voor de tijdsgeest, elk voorgesteld<br />
onder een eigen naam en als vertegenwoordiger<br />
van een maatschappelijke functie.<br />
Sander beeldde hierin armen af naast<br />
rijken, mindervaliden naast kunstenaars.<br />
De uitgave was een onderdeel van zijn werk<br />
Menschen des 20. Jahrhunderts dat ongeveer<br />
zeshonderd beroepen omvatte, verdeeld in<br />
zeven groepen. Het fotoboek was een succes,<br />
ook bij avant-gardekunstenaars.<br />
Toen Hitler aan de macht kwam, werkte<br />
de fotograaf discreet verder, voegde toe,<br />
herschikte. Het is te wijten aan de politieke<br />
omstandigheden dat hij dit levenswerk nooit<br />
heeft kunnen afmaken. De nazi’s waren niet<br />
akkoord met de simpele en tegelijk genereuze<br />
beschrijving van het ‘Duitse ras’, namen<br />
het in 1936 in beslag en vernietigden de beschikbare<br />
exemplaren. Dat Sander in zijn categorieën<br />
en onderverdelingen van de Duitse<br />
‘mensen van de 20e eeuw’ naderhand ook<br />
een plaats reserveerde voor de vervolgers en<br />
de vervolgden van het nazisme, was tot nog<br />
toe weinig bekend. De oorlog dwong Sander<br />
om zich terug te trekken, zijn negatieven te<br />
verbergen en onder te duiken. Nadien legde<br />
hij zich toe op landschapsfotografie en fotografeerde<br />
hij de regio Keulen, verwoest door<br />
geallieerde bombardementen.<br />
Zijn project raakte dus nooit voltooid.<br />
Hoewel hij erkenning kreeg voor zijn werk<br />
– in 1956 exposeerde hij in het MoMA met<br />
Manuel Álvarez Bravo, Walker Evans en<br />
Paul Strand –, was Sander nooit uit op een<br />
grote carrière. Het is ook de vraag of een<br />
project als Menschen des 20. Jahrhunderts<br />
na de oorlog nog houdbaar was, door de<br />
opeenstapeling van sociale veranderingen<br />
zoals de industrialisatie, de Koude Oorlog<br />
en de oost-west-splitsing in Duitsland. Feit<br />
blijft dat het werk van Sander een samenhangend<br />
geheel van beelden is, complex in<br />
zijn doel: de afstand van een sociologische<br />
studie, gecombineerd met de nabijheid van<br />
de portretfotograaf, om het collectieve uit<br />
één persoon naar voren te brengen.<br />
BEZOEKEN<br />
Allemagne / Années 1920 /<br />
Nouvelle Objectivité / August Sander<br />
Centre Pompidou<br />
Parijs<br />
www.centrepompidou.fr<br />
11-05 t/m 05-09<br />
25
Jean-Michel Folon<br />
De waarde<br />
van universele<br />
poëzie<br />
Tientallen werken van Jean-Michel Folon zijn te zien in de Vaticaanse<br />
musea in Rome. De overzichtstentoonstelling vindt plaats in verschillende<br />
zalen, leidend naar de Sixtijnse Kapel. Meteen kijken we ook even naar de<br />
marktwaarde van deze Belgische kunstenaar, wiens talent niet altijd werd<br />
geapprecieerd, maar die tegenwoordig wel goed in de markt ligt.<br />
TEKST: CHRISTOPHE DOSOGNE<br />
Zonder titel, n.d., gekleurde inkt en Oost-Indische inkt. © Fondation Folon / ADAGP, Parijs, <strong>2022</strong>.<br />
Een buitengewone eer: een groots<br />
overzicht van het oeuvre van Jean-<br />
Michel Folon (1934-2005) op zo’n<br />
iconische plek. De tentoonstelling<br />
in Rome is de vrucht van een samenwerking<br />
tussen de Vaticaanse musea en de<br />
Stichting Folon. Ze brengt een selectie van<br />
tachtig tekeningen en aquarellen, van de<br />
militante werken uit zijn begintijd en de<br />
grote aquarellen uit de jaren tachtig tot de<br />
bekende sculpturen van zijn laatste jaren,<br />
door toenmalige critici beoordeeld als<br />
enigszins commercieel getint. Toch zijn het<br />
net die sculpturen die tegenwoordig het<br />
meest in trek zijn bij verzamelaars. Prenten,<br />
goed voor 63 % van de geveilde stukken,<br />
gaan tegenwoordig van de hand voor<br />
een paar honderd, hooguit tweeduizend<br />
euro, terwijl voor sommige sculpturen vlot<br />
meer dan honderdduizend euro moet worden<br />
neergeteld.<br />
De prenten zijn doorgaans aquarellen,<br />
aquatinten, etsen en zeefdrukken.<br />
Daarvoor gebruikte de kunstenaar graag<br />
vervloeiende tinten en schematische,<br />
raadselachtige personages in vereenvoudigde<br />
decors die de grote vraagstukken van<br />
na mei ’68 symboliseerden. De meeste van<br />
zijn tekeningen creëerde Folon met waterverf.<br />
Het ging met name om illustraties<br />
voor de werken van Kafka en Prévert, maar<br />
de kunstenaar werkte ook voor magazines,<br />
zoals The New Yorker. Minder bekend is<br />
dat hij aan de basis lag van het eerste logo<br />
van het computermerk Apple. Net als zijn<br />
prenten worden Folons aquarellen bevolkt<br />
door gewichtloze personages, met een uit-<br />
26
Dialoog, 1975, aquarel. Fondation Folon / ADAGP, Parijs, <strong>2022</strong>.<br />
drukkingsloze blik, een belichaming van de<br />
geest van na mei ’68, in een wereld vol onzekerheden.<br />
Zijn tekeningen, goed voor 19 %<br />
van de geveilde stukken, gaan tegenwoordig<br />
van de hand voor prijzen van € 1.000 tot<br />
€ 20.000. Zo werd afgelopen maart bij De<br />
Vuyst, in Lokeren, € 14.000 geboden voor<br />
een aquareltekening uit 1990, getiteld La<br />
Tempête. In november 2018 werd La Forêt<br />
(1970) bij Artcurial afgehamerd op<br />
€ 22.000, het beste veilingresultaat voor een<br />
aquareltekening.<br />
HOGE VEILINGPRIJZEN<br />
Folon was dol op brons. De meeste van<br />
zijn sculpturen zijn dan ook van dat materiaal<br />
gemaakt. Het gaat om figuratieve<br />
en uitgesproken humanistische werken,<br />
duidelijk beïnvloed door de conceptuele<br />
kunst. Ze zijn een warm pleidooi voor<br />
mensenrechten en ecologisch bewustzijn.<br />
Aanvankelijk creëerde hij sculpturen van<br />
hout en gips. Door het gebruik van brons<br />
steeg natuurlijk hun waarde. <strong>België</strong> is goed<br />
Net als zijn prenten worden Folons aquarellen<br />
bevolkt door gewichtloze personages,<br />
met een uitdrukkingsloze blik, een<br />
belichaming van de geest van na mei ’68,<br />
in een wereld vol onzekerheden.<br />
voor 49,8 % van de geveilde sculpturen<br />
van deze kunstenaar. Het record staat op<br />
naam van De Vuyst, waar in maart 2021<br />
een koper € 340.000 (iets minder dan de<br />
richtprijs) bood voor een bronzen sculptuur<br />
met groen patina (ed. 2/5), getiteld<br />
La fontaine aux poissons (2005). Volgens<br />
de Artprice Indicator® zou dit werk nu nog<br />
zo’n € 260.000 opbrengen op een veiling.<br />
Eveneens bij De Vuyst bood een koper in<br />
mei vorig jaar € 130.000 (in de buurt van<br />
de laagste richtprijs) voor Evasions (2002),<br />
een grote bronzen sculptuur in de vorm<br />
van een uitgeholde reiskoffer. In Monaco,<br />
in Hôtel des Ventes de Monte-Carlo,<br />
werd € 150.000 geboden voor een Centaure<br />
(1996); dit fabeldier is een typerend<br />
personage voor het oeuvre van Folon, die<br />
lange tijd, tot aan zijn dood, in Monaco<br />
woonde. Het zijn uitzonderlijke veilingresultaten.<br />
Sinds het begin van deze<br />
eeuw gaat de waarde van Folons werken<br />
gestaag in stijgende lijn. Volgens Artprice<br />
is die in de periode 2000-2021 gestegen<br />
met 230 %. Alleen al vorig jaar steeg de<br />
waarde met 13,4 %.<br />
27
Evasions, 2002, brons met bruine en rode patina, ed. 8/8, 126,5 x 233 x 100 cm. De Vuyst, Lokeren, 15-05-2021. © De Vuyst. € 130.000.<br />
Le bois, 1970, aquarel op papier, 70 x 95 cm. Artcurial, Parijs, 24-11-2018. © Artcurial. € 22.000.<br />
La Fontaine aux oiseaux, 2000, brons, ed. 4/8, 165 x 140 x<br />
101 cm. Artcurial, Parijs, 31-05-2017. © Artcurial. € 169.000.<br />
28
De bronzen,<br />
figuratieve werken<br />
zijn uitgesproken<br />
humanistisch van<br />
aard, duidelijk<br />
beïnvloed door de<br />
conceptuele kunst en<br />
een warm pleidooi<br />
voor mensenrechten<br />
en ecologisch<br />
bewustzijn.<br />
GEVIERD IN AMERIKA<br />
Ligt het werk van Folon tegenwoordig<br />
goed in de markt, dat was zeker niet altijd<br />
zo. Als zoon van een papierhandelaar<br />
leerde hij al op jonge leeftijd tekenen. Hij<br />
bekwaamde zich daarin verder aan de<br />
kunstacademie in Eigenbrakel en later aan<br />
de ENSAV La Cambre in Brussel. Het is<br />
daar dat hij werd beïnvloed door de filosofie<br />
van de modernistische architect Ludwig<br />
Mies van der Rohe. Diens motto less is<br />
more zou ook zijn eigen leitmotiv worden.<br />
Aanvankelijk werkte Folon als illustrator.<br />
Hij creëerde schematische personages,<br />
worstelend met de grote vraagstukken van<br />
die tijd. Typerend waren de stroken van<br />
uitvloeiende tinten. In de jaren zestig probeerde<br />
hij zijn tekeningen aan de man te<br />
brengen in Parijs, waar hij zich in 1955 had<br />
gevestigd. De reacties waren echter nogal<br />
lauw. Dus stuurde hij ze naar magazines<br />
in New York, waar zijn unieke stijl meteen<br />
in de smaak viel van onder meer The New<br />
Yorker, Esquire en Horizon. Die publiceerden<br />
zijn tekeningen zonder de kunstenaar<br />
ooit te hebben gezien. Folon vertrok vervolgens<br />
naar de Verenigde Staten. In 1969<br />
kwam het tot een eerste tentoonstelling in<br />
de Lefebre Gallery, geleid door de Franse<br />
kunstverzamelaar John Lefebre, die in New<br />
York een actieve promotor van Europese<br />
kunstenaars was.<br />
Het waren echter de idealen van de periode<br />
na mei 1968 waar Folon succes mee zou<br />
oogsten, samen met het personage met de<br />
Deep Deep Trouble, 1987, aquarel. Fondation Folon / ADAGP, Parijs, <strong>2022</strong>.<br />
blauwe jas en hoed. De jaren zeventig waren<br />
een bijzonder vruchtbare tijd voor de<br />
Belgische kunstenaar, die toen onder meer<br />
illustraties maakte voor De gedaanteverwisseling<br />
van Kafka en het integrale oeuvre<br />
van Jacques Prévert. Zijn dromerige landschappen,<br />
van een intense maar toegankelijke<br />
poëzie, vielen in de smaak van het<br />
grote publiek. Hij mocht ook muren versieren,<br />
zoals in Waterloo Station in Londen<br />
en in 1976 bij de opening van de Brusselse<br />
metro in metrostation Montgomery (Magic<br />
City, een schilderij van 165 m²). Die laatste<br />
opdracht werd hem toevertrouwd door<br />
een artistieke commissie voorgezeten door<br />
kunsthistoricus Emile Langui.<br />
Folons strijd tegen onrecht in zijn humanistische<br />
en poëtische werk, zijn opkomen<br />
voor de burgerrechten en zijn pleidooi voor<br />
respectvol omgaan met het milieu zorgen<br />
ervoor dat hij ook nu nog succes heeft met<br />
zijn universele en toegankelijke oeuvre.<br />
BEZOEKEN<br />
Folon. L’etica della poesia<br />
Vaticaanse musea<br />
Rome<br />
www.museivaticani.va<br />
06-05 t/m 27-08<br />
SURFEN<br />
www.fondationfolon.be<br />
29
TWENTY<br />
Van belle époque tot postmodern<br />
Stoel van Renaat Braem, 1952. © Baewards.<br />
30
‘In honderd jaar tijd<br />
hebben heel wat grote<br />
evoluties en zeer<br />
uiteenlopende stijlen<br />
elkaar opgevolgd’<br />
LUC DARTE<br />
Paar 18-karaats geelgouden oorbellen met lapus lazuli, ontworpen door Carlo Weingrill voor Fassano,<br />
Verona, Italië, 1970. © The old Treasury.<br />
Het team van Antica Namur zorgt<br />
met de lancering van TWENTY voor<br />
een verrassing op de beurskalender.<br />
Vijf dagen lang gaat alle aandacht<br />
naar kunst, design en juwelen uit<br />
de 20e eeuw. Een verzamelgebied<br />
dat nog niet vertegenwoordigd<br />
werd door een eigen beurs en dat<br />
wel eens een nieuw publiek naar de<br />
beursvloer zou kunnen lokken.<br />
TEKST: CELINE DE GEEST<br />
Dat de beurswereld nog steeds de<br />
tekenen van twee verstoorde jaren<br />
vertoont weerhield TWENTYorganisator<br />
Luc Darte er niet<br />
van om een nieuwe kaart te trekken. “We<br />
wilden een unieke beurs naar <strong>België</strong> brengen,<br />
een themabeurs die zich totaal onderscheidt<br />
van alle andere, meer traditionele<br />
beurzen.” De focus van TWENTY ligt op de<br />
20e eeuw als geheel, en daar valt heel wat<br />
onder. De belle époque, art nouveau en art<br />
deco natuurlijk, maar ook het Brabants fauvisme,<br />
de school van Sint-Martens-Latem,<br />
het surrealisme, de CoBrA-beweging, de<br />
Jonge Belgische Schilderkunst, abstractie en<br />
de moderne periode, tot en met conceptuele<br />
kunst, hedendaagse kunst en street art.<br />
“Een erg interessante periode”, vat Darte<br />
samen. “In honderd jaar tijd hebben heel<br />
wat grote evoluties en zeer uiteenlopende<br />
stijlen elkaar opgevolgd. Het idee is om het<br />
publiek de kans te geven om dingen tegen<br />
te komen die ze misschien kennen van hun<br />
ouders of grootouders, om de geest van de<br />
20e eeuw te herontdekken.” Het nieuwe,<br />
jongere bezoekersprofiel waar onder meer<br />
op gemikt wordt bestaat uit millennials<br />
(geboren tussen 1980 en 2000), die steeds<br />
actiever worden in dit marktsegment.<br />
NIEUWE BEURS, NIEUWE CONTACTEN<br />
Het publiek mag dan nieuw zijn, voor de<br />
kunst- en designhandelaren wordt gerekend<br />
op enkele vaste, vertrouwde waarden. In de<br />
eerste plaats gaat het om galeries met een<br />
uitsluitend 20e-eeuws aanbod. “We zijn wel<br />
op zoek gegaan naar nieuwe potentiële deelnemers,<br />
maar we hebben ook handelaren<br />
gevraagd die we al kenden uit het verleden<br />
en van wie we weten dat ze hoge kwaliteit<br />
aanbieden”, zegt Darte. Een van die oude<br />
bekenden is Polyedre, de Boechoutse galerie<br />
met antiek en vintage design, gespecialiseerd<br />
in meubels en verlichting. Eigenaar<br />
Henri Hermans heeft heel wat redenen om<br />
uit te kijken naar zijn eerste TWENTY-deelname:<br />
“Zoals bij elke beurs is het meest voor<br />
de hand liggende doel om nieuwe contacten<br />
te leggen, en dan volgt de verkoop vanzelf.<br />
Waar we ook naar uitkijken is het enthousiasme<br />
van nieuwe klanten voor een nieuwe<br />
beurs te voelen, van de eerste tot de laatste<br />
dag. Daarnaast zijn ook de uitwisselingen<br />
tussen kwaliteitshandelaren vaak verrijkend.<br />
We verwachten een nieuwe dynamiek<br />
binnen een organisatie die we al lang<br />
kennen, dat klanten nieuwsgierig worden<br />
gemaakt en in alle stands neuzen, en dat<br />
de beurs eenheid krijgt in de schoonheid<br />
van de 20e eeuw. Zelf breng ik stukken van<br />
bekende ontwerpers mee, waaronder een<br />
prachtig paar terrazza-zetels, in 1973 ontworpen<br />
door Ubald Klug voor het Zwitserse<br />
designlabel De Sede.”<br />
Guy Vandenbranden, gouache, 1991. © Claeys Gallery.<br />
31
Terrazza-zetel, 1973, ontworpen door Ubald Klug voor het Zwitserse designlabel De Sede. © Polyedre.<br />
Jozef Mees, Monumentaal Schilderij, 1962, olieverf<br />
op paneel. © Galerie Alain Hens.<br />
Niet alleen <strong>België</strong> wordt op de beurs vertegenwoordigd,<br />
ook uit de buurlanden komen<br />
enkele galeristen in Brussel hun geluk<br />
beproeven. Een van hen is René Claeys van<br />
Claeys Gallery, gevestigd in het Zuid-Franse<br />
Saint-Raphaël, niet ver van Saint-Tropez.<br />
Claeys verwacht een groot succes en<br />
heeft met zorg dertig stukken uitgekozen<br />
voor de beurs. Niet toevallig zien we in<br />
zijn selectie heel wat Belgen terug. “Uit het<br />
begin van de 20e eeuw hebben we gekozen<br />
voor olieverfschilderijen van schilders<br />
als Théo Van Rysselberghe, Emile Claus,<br />
Modest Huys, Lucien Frank, Alfons Proost<br />
en Albert Saverys”, vertelt hij. “Het midden<br />
van de 20e eeuw is vertegenwoordigd<br />
met surrealistische schilderijen zoals van<br />
Félix Labisse, Jan Verdoodt, Willi Rondas,<br />
Raymond Coninckx, en een uitzonderlijke<br />
olie van Marthe Donas. Uit de periode die<br />
daarop volgt zijn we gegaan voor abstracte<br />
schilderijen en gouaches, met een mooie<br />
collectie van Pierre Alechinsky, André<br />
Lanskoy, Maurice Wyckaert, Guy Van Den<br />
Borre, Geer Van Velde en Léopold Plomteux.<br />
Om nog maar te zwijgen van enkele<br />
prachtige werken op papier van Delvaux.<br />
Enkel grote namen dus, maar wel met betaalbare<br />
prijzen, van 2.000 tot 50.000 euro.”<br />
‘Het idee is om<br />
het publiek de kans<br />
te geven om dingen<br />
tegen te komen die<br />
ze misschien kennen<br />
van hun ouders<br />
of grootouders’<br />
LUC DARTE<br />
DE KENNER EN DE KOPER<br />
Om het vertrouwen van het nieuwe bezoekerspubliek<br />
te winnen zorgt TWENTY<br />
voor een comité van 25 onafhankelijke,<br />
gespecialiseerde deskundigen dat de<br />
tentoongestelde kunstwerken controleert<br />
voordat de beurs de deuren opent. Ook<br />
loopt er permanent een ploeg van drie<br />
expert-adviseurs rond. Zij hebben een informerende<br />
en adviserende rol en leveren<br />
de echtheidscertificaten van de stukken<br />
die tentoongesteld worden af. Een van<br />
hen is Laure Dorchy, sieradenhistoricus en<br />
onafhankelijk expert juwelen en antieke<br />
32
Thierry van Rijswijck, Poulain, ca. 1930-1958. © Dille Art.<br />
edelsmeedkunst. Dorchy geeft les in de<br />
geschiedenis van sieraden, doet taxaties<br />
en begeleidt antiquairs op Europese<br />
beurzen. “Ik help mensen bij de verkoop<br />
van sieraden, zoals een makelaar”, zegt ze.<br />
“Ik probeer de gemakkelijkste en eerlijkste<br />
manier te vinden om te verkopen, naargelang<br />
het type sieraden of goudsmidse.<br />
Op TWENTY ben ik de sieradenexpert. Ik<br />
bemoei me niet met de prijs, maar focus<br />
enkel op de kwaliteit, de herkomst van het<br />
juweel, het keurmerk en de geschiedenis.<br />
Waar ik vooral op zal letten is dat het juweel<br />
overeenkomt met de beschrijving en<br />
dat het echt oud is. Elk sieraad ‘in de stijl<br />
van’, zonder leeftijd, zal geweigerd worden.<br />
Stel je een sieraad voor in art-decostijl, dat<br />
echt lijkt op een art-decosieraad, maar dat<br />
eergisteren in Thailand is gemaakt: dat<br />
stuk maakt geen kans.”<br />
Authentieke 20e-eeuwse juwelen vind je op<br />
TWENTY onder meer bij Bernard Bouisset<br />
(FR), Andrée Cordeau (FR), Sonia De Haulleville<br />
(BE), Runway Vintage (BE), en The<br />
old Treasury (NL). Design wordt onder meer<br />
aangeboden bij Polyedre (BE), Galerie Watteeu<br />
(BE), New Hope (BE) en Zebres (FR),<br />
meubelen uit de art deco en art nouveau bij<br />
Rosat (BE), Art Déco 1925 (BE) en Baewards<br />
(BE), beeldende kunst bij Didier Brouwers<br />
(BE), Claeys Gallery (BE), Dille Art (NL) en<br />
Collection By Sophie Derom (BE). In totaal<br />
werden vijftig Belgische en internationale<br />
exposanten uitgenodigd voor de eerste<br />
editie van TWENTY, al valt niet uit te sluiten<br />
dat de beurs zich de komende jaren nog verder<br />
uitbreidt. Is dit het begin van een nieuwe<br />
klassieker op de beurskalender?<br />
BEZOEKEN<br />
TWENTY Art Fair<br />
Brussels Expo<br />
www.twentyartfair.be<br />
11 t/m 15-05<br />
Piero Dorazio, Composition bleu, vert et rouge, 1961, aquarel en zwart potlood op papier, 38,70 x 57,50 cm. © Sophie Derom – Young Gallery.<br />
33
Santiago Ydañez, zonder titel, 2020, acryl op papier, 42 x 29,7 cm. © De kunstenaar / The Clown Spirit.
Narren & clowns<br />
Remedie tegen droefheid?<br />
De clown roept een scala aan<br />
positieve, maar ook negatieve<br />
associaties op, getuige het werk<br />
van diverse kunstenaars. Deze<br />
figuur evolueerde door de eeuwen<br />
heen in een al even groot scala<br />
aan persoonlijkheden, met dito<br />
uitmonsteringen en functies. Hij is<br />
nooit uit de mode geweest, maar<br />
treedt deze maanden extra voor het<br />
voetlicht, in diverse exposities.<br />
TEKST: CHRISTOPHE DOSOGNE<br />
Hoewel clowns al lang bekend zijn<br />
in onze cultuur hangt er soms<br />
nog een zeker taboe rond die komische<br />
figuren. Kunstenaars die<br />
de spot willen drijven met de dwalingen en<br />
ijdelheden van onze tijd maken dankbaar<br />
gebruik van clowns, als een soort tegengif.<br />
Een clown is nu eens triest, dan weer euforisch,<br />
vaak lachwekkend, maar soms ook<br />
angstwekkend. Zouden we hem kunnen<br />
missen? Niemand speelt hem echt graag.<br />
Is een tentoonstelling over clowns en hun<br />
dolle fratsen niet meteen ook een kritiek<br />
op hun meest venijnige kant?<br />
Verschillende tentoonstellingen, in steden<br />
van Namen en Binche tot Parijs, zetten de<br />
clowns momenteel in de schijnwerpers,<br />
samen met hun collega’s, de narren en de<br />
harlekijnen. Wie de draak wil steken met de<br />
gevestigde orde, normen en figuren maakt<br />
traditiegetrouw gebruik van een grap, een<br />
fopperij of een spelletje. Met één welgemikte<br />
opzienbarende stunt in de media,<br />
een provocatie in het openbaar of groteske<br />
overdrijving kan een clowneske figuur iets of<br />
iemand genadeloos onderuithalen. De curatoren<br />
van de tentoonstelling Le Royaume<br />
des Clowns, in La Maison du Danemark in<br />
Parijs, zien de clown zo: “In wezen is het ook<br />
een wijze figuur, maar al te goed bewust<br />
van onze eindigheid en machteloosheid.<br />
Stervelingen, ontredderd in het aanschijn<br />
van de dood, geeft hij de kracht het bestaan<br />
luchthartiger op te vatten.” Ook de Deense<br />
wijsgeer en theoloog Søren Kierkegaard<br />
(1813-1855) prees deze idiote vorm van<br />
humor als zijnde heilzaam. “Die lach, die<br />
idiotie is bezwerend tegenover ons aller lot,<br />
Bij Lars von Trier<br />
is de clown donker<br />
en bijtend, en in<br />
de wrede satiren<br />
van Henrik Plenge<br />
Jakobsen een<br />
vervelende etter.<br />
want in het koninkrijk der mensen eindigen<br />
we allen nietig en naakt als pieren, of je nu<br />
dienaar, clown of koning bent.”<br />
De tentoonstelling, die de clown ziet als<br />
een metafoor voor de Scandinavische spot,<br />
belicht verschillende facetten van dit personage.<br />
Bij Lars von Trier (°1956) is hij donker<br />
en bijtend, terwijl hij in de wrede satiren<br />
van Henrik Plenge Jakobsen (°1967) een<br />
vervelende etter is. Voor het hedendaagse<br />
publiek is de clown een figuur van vlees en<br />
bloed, schijnbaar naïef en grijnzend in de<br />
schilderijen van Magnus Andersen (°1987),<br />
narcistisch en opgeblazen met helium bij<br />
Esben Weile Kjær (°1992), seksueel ambigu<br />
als de Pinocchio van Tora Schultz Larsen<br />
(°1991), terwijl hij in de performances van<br />
Christian Falsnaes (°1980) afwisselend<br />
kunstenaar en waarnemer is. Dit laatste<br />
doet trouwens denken aan de clowns van<br />
de Zwitserse kunstenaar Ugo Rondinone<br />
(°1964) die in 2016 het thema waren van<br />
een magistrale tentoonstelling in Museum<br />
Boijmans Van Beuningen in Rotterdam. Vijfenveertig<br />
levensgrote sculpturen van clowns<br />
35
Fabien Mérelle, Manège, 2016, Siliconen, carrouselmechanisme,<br />
textiel, verf, 100 x 18 x 12 cm, houten sokkel<br />
40 x 40 x 100 cm. © De kunstenaar / The Clown Spirit.<br />
Armand François Henrion, Pierrot fumant une pipe, 1930, olieverf op doek, 217,8 x 14 cm. Christie’s, Londen,<br />
19-07-2017. © Christie’s Images Ltd. £ 2.125 (€ 2.420 ).<br />
De nar was een<br />
ambigu personage,<br />
balancerend op de<br />
rand van de waanzin<br />
maar tegelijk zeer<br />
evenwichtig en een<br />
vat vol levenswijsheid<br />
beschreven er een dag uit het leven van een<br />
individu. Die bijzonder kleurrijke installatie<br />
legde alle aspecten van het menselijke bestaan<br />
bloot. De makkelijk herkenbare figuur<br />
van de clown is opvallend sterk aanwezig in<br />
de Nederlandse collecties, van het Van Gogh<br />
Museum tot het virtuele Circusmuseum<br />
en het Kröller-Müller Museum. Dit laatste<br />
herbergt een verschrikkelijke Clown, uitgebeeld<br />
door de hyperrealistische kunstenaar<br />
Charley Toorop (1891-1955) voor de ruïnes<br />
van Rotterdam, zwaar beschadigd door de<br />
Duitse bombardementen in 1940. De clown<br />
als tegengif tegen of satire op de moorddadige<br />
waanzin van een wereld die gek geworden<br />
is. Die traditie dateert van het begin van<br />
de 16e eeuw, met de befaamde figuur van de<br />
Lachende zot (ca. 1500), toegeschreven aan<br />
de Amsterdamse schilder Jacob Cornelisz.<br />
van Oostsanen (ca. 1470-1533).<br />
IN DEN BEGINNE WAS ER DE NAR<br />
Het woord ‘clown’ is ontleend aan het<br />
Engels. Oorspronkelijk zou het afstammen<br />
van het Germaanse klönne, dat boerse man<br />
of lomperik betekent. Van ongelikte beer<br />
ging het later naar nar of zot. Vanaf de 18e<br />
eeuw verwees de term specifiek naar een<br />
pantomimespeler of een personage uit de<br />
harlekinades en het circus. Het Internationaal<br />
Museum van het Carnaval en het<br />
Masker in Binche focust op de professionele<br />
entertainers die de narren van weleer<br />
waren. Sinds de middeleeuwen bekleden ze<br />
een speciale plaats in de westerse cultuur.<br />
Een nar was soms iemand die door afwijkende<br />
geestelijke of lichamelijke eigenschappen<br />
spontaan de lachlust opwekte.<br />
Hij kleedde zich vaak in een speciaal voor<br />
hem gemaakt pak, voorzien van zogenaamde<br />
narrenbellen. Soms droeg hij een staf,<br />
ook wel narrenstok of zotskolf genoemd.<br />
De nar bekleedde een bijzondere sociale<br />
positie. Enerzijds leek hij onderaan de<br />
sociale ladder te staan, anderzijds was hij<br />
bij machte leden en gasten van het hof te<br />
doorgronden en voor de gek te houden. Hij<br />
kon ingaan tegen de heersende opvattingen,<br />
zonder dat hij ervoor gestraft werd. In<br />
die zin had hij juist een hoge sociale status.<br />
De term ‘nar’ komt mogelijk van het laat-<br />
Latijnse nar(r)ire, dat ‘bespotten’ betekent.<br />
De hofnar was niet alleen een professionele<br />
entertainer, hij was ook een ‘wijze gek’,<br />
een raadgever. Het was dus een ambigu<br />
personage, balancerend op de rand van de<br />
waanzin, maar tegelijk zeer evenwichtig en<br />
een vat vol levenswijsheid. Als koning van<br />
het carnaval droeg hij vaak een masker. Hij<br />
kon zich alles permitteren, hoe gek ook.<br />
Waanzin is soms wijzer dan de wijsheid zelf.<br />
36
Tot de vaste uitrusting van de nar behoren<br />
ook een met lucht gevulde varkensblaas,<br />
verwijzend naar zijn gebrek aan inhoud, een<br />
vossenstaart, refererend aan zijn sluwheid<br />
en onbetrouwbaarheid, en een worst, waarvan<br />
de fallische vorm symbool staat voor<br />
de vleselijke lusten van de hartstochtelijke<br />
man die zich niet kan beheersen. Omstreeks<br />
de 15e eeuw kwam daar nog de typische<br />
zotskap bij, met groteske uitsteeksels, verwijzend<br />
naar de hoorns van de duivel, met<br />
wie hij verwant zou zijn. Vanaf de middeleeuwen<br />
was hij de enige die de ongezouten<br />
waarheid mocht zeggen tegen de koning,<br />
onder het mom van dwaasheid. Zijn openhartige<br />
en spottende commentaren zorgden<br />
nu eens voor gelach, dan weer voor verontwaardiging.<br />
Voortdurend balanceerde hij op<br />
de grens tussen artificiële gekheid en wijsheid.<br />
De nar groeide uit tot een boegbeeld<br />
van het humanisme, waarvan de waanzin<br />
een geliefd thema was. Denk aan de Lof der<br />
zotheid van Erasmus. De zot spot met de<br />
ondeugden van de mens en stelt de wantoestanden<br />
van een gek geworden wereld aan<br />
de kaak. De nar werd veelvuldig uitgebeeld<br />
door Noord-Europese graveurs. Ook in onze<br />
tijd blijft hij fascineren, doordat hij de vaak<br />
verwaande elites in hun hemd zet.<br />
THEATER, CIRCUS EN CLOWNS<br />
In het Italië van de 16e eeuw bestonden in<br />
de commedia dell’arte, een deels geïmproviseerd<br />
kluchtspel, diverse clowneske<br />
personages, zoals de bijzonder populaire<br />
harlekijn en de polichinel (janklaassen).<br />
Het kostuum van de harlekijn, met ruiten<br />
die hij zelf had aangenaaid, groeide uit tot<br />
het symbool van duivelse vindingrijkheid<br />
en verzet tegen de heersende klasse. De<br />
pantomime zou dit personage overnemen.<br />
In de 18e eeuw werd het de spilfiguur van<br />
de harlekinades.<br />
De figuur van de clown, ook paljas of pias<br />
genoemd, onlosmakelijk verbonden met<br />
het circus, heeft dezelfde oorsprong. Ook<br />
hij stamt af van de commedia dell’arte. In<br />
het Engeland van de 18e eeuw dook hij<br />
voor het eerst op, met name in het paardencircus.<br />
Om hun programma’s extra<br />
cachet te geven deden de circusdirecteurs<br />
een beroep op boerenknechten die zelf<br />
geen paard konden rijden, als ‘opvullertje’<br />
tussen de optredens van de ruiters door.<br />
Ze speelden de rol van sullige helpers<br />
die het publiek aan het lachen maakten,<br />
zowel door hun boerse kledij, een schril<br />
De nar werd veelvuldig uitgebeeld door<br />
de Noord-Europese graveurs. Ook in onze<br />
tijd blijft hij fascineren, doordat hij de vaak<br />
verwaande elites in hun hemd zet.<br />
Marina Abramović, The Sad Clown, 2020, kleurenprint, 29,7 x 29,7 cm. © De kunstenaar. Met<br />
toestemming van Marina Abramović Archives.<br />
Charlery Toorop, Clown voor de Ruïnes van Rotterdam, 1940-1941, olieverf op<br />
doek, 150 x 110 cm. Otterlo, Kröller-Müller Museum, inv. KM 101.426.<br />
37
Met één welgemikte<br />
opzienbarende stunt<br />
in de media, een<br />
provocatie in het<br />
openbaar of groteske<br />
overdrijving kan<br />
een clowneske<br />
figuur iets of<br />
iemand genadeloos<br />
onderuithalen.<br />
contrast met het mooie kostuum van<br />
de andere artiesten, als door hun komische<br />
gedrag, soms tegen wil en dank. Die<br />
clowns volgden de bewegingen van de<br />
opgevoerde circusnummers, waarbij ze<br />
die karikaturiseerden, ter vermaak van<br />
de toeschouwers. Gaandeweg werden het<br />
volwaardige acts, minder boertige. Hun<br />
kostuum, nu gemaakt van nobele stoffen,<br />
werd ook steeds zwaarder, door het<br />
gebruik van – vaak witte – pailletten. Uiteindelijk<br />
zouden ze een team vormen met<br />
de August, de domme clown. Die laatste,<br />
voorzien van een lachwekkende rode neus<br />
en reusachtige schoenen, werd hét komische<br />
personage bij uitstek, de clown die<br />
Katie O’Hagan, Media Circus, 2019, olieverf op doek, 40,6 x 30,5 cm. © De kunstenaar / The Clown Spirit.<br />
diende als aangever. Dit succesduo is nog<br />
steeds een vaste waarde in het moderne<br />
circus. Geleidelijk aan wist de August het<br />
publiek aan het lachen te brengen zonder<br />
de witte clown als tegenspeler. Uiteindelijk<br />
werd hij een op zichzelf staand personage,<br />
een solovedette. Het is ook die figuur die<br />
men het vaakst aantreft in de hedendaagse<br />
beeldende kunsten, soms in een schizofrene<br />
rol: neerslachtig, vrolijk, opvliegend,<br />
verliefd of alles tegelijk, in een voortdurende<br />
interactie met de toeschouwers. Hij<br />
laat zijn emoties de vrije loop en sloopt de<br />
clichés en vooroordelen die het publiek<br />
beletten helder te zien.<br />
CLOWNOFOBIE<br />
In de loop van de 20e eeuw evolueerde het<br />
personage van de clown van het archetype<br />
van de malle figuur die het publiek moest<br />
doen lachen tot een steeds kwaadaardiger<br />
personage, en uiteindelijk zelfs tot<br />
een regelrechte duivel. Denk maar aan de<br />
van gedaante verwisselende demonische<br />
figuur uit de roman It (1986) van Stephen<br />
King, die de aantrekkingskracht die hij als<br />
clown uitoefent op kinderen misbruikt om<br />
ze te folteren of vermoorden. Het personage<br />
van de Joker uit de Batman-films<br />
misstaat trouwens niet in dit rijtje. Een<br />
zekere ‘clownofobie’ ligt dus voor de hand,<br />
maar het personage blijft niettemin fascineren.<br />
Gefascineerd is alvast ook curator<br />
Joanna De Vos, de achterkleindochter van<br />
circusdirecteur Frans De Vos (1880-1936).<br />
In Namen pakt ze uit met een dubbeltentoonstelling,<br />
in Le Delta en in de Belgian<br />
Gallery, waar hedendaagse kunstenaars<br />
hun heel eigen kijk op de clown presenteren.<br />
“De melancholische kunstenaar, de<br />
serieuze clown, de komische kunstenaar,<br />
de tragische clown, de idiote kunstenaar,<br />
de subversieve clown, de troostende kunstenaar<br />
… Allen bezitten ze de gave het<br />
banale van het leven te overstijgen, anders<br />
te zien, te voelen en te denken dan hun<br />
medemens”, zegt De Vos, die kunstenaars<br />
als Carlos Aires, Kendell Geers, Marie-Jo<br />
Lafontaine, Johan Muyle, Femmy Otten,<br />
Erwin Olaf en Hans Op de Beeck vroeg<br />
een portret van zichzelf als clown te<br />
maken. Gezien de vele positieve reacties<br />
raakt de clown nog altijd een gevoelige<br />
snaar, zowel artistiek als symbolisch. De<br />
kritisch-komische clown steekt net als<br />
vroeger feilloos de draak met de vermeende<br />
achtbaarheid van de bourgeoisie en de<br />
heersende klasse. De tentoonstelling in<br />
Musée Rops is klassieker en historischer<br />
38
Sasha Frolova, Koningin der Clowns, 2020, fotografische afdruk, 42 x 29,7 cm.<br />
© De kunstenaar / The Clown Spirit.<br />
Dodi Espinosa, Saltimbanqui Profile, 2018, brons en touw.<br />
© De kunstenaar met toestemming van Trampoline Gallery / The Clown Spirit.<br />
De zot spot met<br />
de ondeugden van<br />
de mens en stelt de<br />
wantoestanden van<br />
een gek geworden<br />
wereld aan de kaak.<br />
opgevat, met een focus op de 19e eeuw en<br />
de leefomstandigheden van die straatkunstenaars<br />
en de dieren die hen op hun<br />
reizen begeleidden. Net als Félicien Rops,<br />
die niet het podiumgebeuren maar het<br />
gebeuren achter de schermen afbeeldde,<br />
hebben tal van andere schilders een sociale<br />
visie op die heel aparte wereld geboden.<br />
Hoe dan ook, de carrière van de clown is<br />
nog lang niet ten einde.<br />
BEZOEKEN<br />
Le Royaume des Clowns<br />
Le Bicolore – Maison du Danemark<br />
Parijs<br />
www.maisondudanemark.dk<br />
t/m 08-05<br />
Bouffons! Eloge de la Fou’losophie<br />
Musée international du Carnaval<br />
et du Masque<br />
Binche<br />
www.museedumasque.be<br />
www.museebinche.be<br />
t/m 11-09<br />
SURFEN<br />
www.circusmuseum.nl<br />
The Circus We Are!<br />
Musée Félicien Rops / Le Delta<br />
Namen<br />
www.museerops.be<br />
www.ledelta.be<br />
13-05 t/m 25-09<br />
The Clown Spirit<br />
Belgian Gallery<br />
Namen<br />
www.belgiangallery.com<br />
13-05 t/m 10-09<br />
39
Christoffel Pierson, Nis met valkerijuitrusting, ca. 1660-1670, olieverf op doek, 80,5 x 64,5 cm. Washington, National Gallery of Art. Met toestemming van National Gallery of Art, Washington.<br />
40
Trompe-l’oeil<br />
Uit het leven gegrepen<br />
Gouden Eeuw-schilder Christoffel<br />
Pierson waagde zich met Nis met<br />
valkerijuitrusting aan een van de<br />
meest beoefende thema’s binnen<br />
de beeldende kunsten: de trompel’oeil.<br />
Voor een valkenier waren<br />
de jachtattributen in het werk van<br />
Pierson uit het leven gegrepen<br />
– letterlijk. De kunstenaar hoopt<br />
namelijk dat wij in zijn optische val<br />
lopen, dat we vruchteloos naar de<br />
uitrusting op zijn doek reiken.<br />
TEKST: CELINE DE GEEST<br />
BEZOEKEN<br />
Hyperreal. The Art of Trompe l’Oeil<br />
Museo Thyssen-Bornemisza<br />
Madrid<br />
www.museothyssen.org<br />
t/m 22-05<br />
Al sinds de Griekse oudheid proberen<br />
kunstenaars met allerlei<br />
optische kunstgrepen de indruk<br />
van driedimensionaliteit te wekken.<br />
Het doel, ook in de renaissance, de<br />
barok, de romantiek en zelfs vandaag: de<br />
kijker bedriegen, op het verkeerde been<br />
zetten. De vroegste voorbeelden zijn terug<br />
te vinden in de Griekse literatuur. Een oude<br />
Griekse legende gaat over een wedstrijd<br />
tussen twee beroemde schilders. De ene,<br />
Zeuxis (geboren rond 464 v. C.), had een<br />
tros druiven geschilderd die zo realistisch<br />
was dat er vogels op afkwamen. Zijn rivaal,<br />
Parrhasius, vroeg Zeuxis vervolgens om<br />
naar een van zijn schilderijen te komen kijken,<br />
verborgen achter een paar gordijnen<br />
in zijn studeerkamer. Zeuxis probeerde de<br />
gordijnen, die eigenlijk deel uitmaakten<br />
van het schilderij zelf, tevergeefs open<br />
te schuiven, en zo won Parrhasius de<br />
wedstrijd. Later waren ook de Italiaanse<br />
renaissancekunstenaars gefascineerd door<br />
perspectief, dat toegepast werd in fresco’s<br />
die de ruimte groter moesten doen lijken<br />
dan ze in werkelijkheid was. In de Lage<br />
Landen werd de trompe-l’oeil in de 17e<br />
eeuw een populaire oefening binnen het<br />
stilleven. De Haagse schilder Christoffel<br />
Pierson (1631-1714) was een van de eerste<br />
kunstenaars die zich specialiseerde in<br />
trompe-l’oeilschilderijen van jachtuitrusting.<br />
Dat specifieke schildergenre kwam<br />
voort uit de toen bloeiende jachtcultuur.<br />
De jacht was in de zeventiende eeuw een<br />
populaire bezigheid van de Nederlandse<br />
adel. De valkerij in het bijzonder beleefde<br />
in die eeuw haar absolute hoogtepunt, en<br />
deze was nog tot 1792 voorbehouden aan<br />
edellieden. Den Haag, de geboortestad van<br />
Pierson en de plek waar de prinsen van<br />
Oranje hun hoofse residentie hadden, werd<br />
In de Lage Landen<br />
werd de trompel’oeil<br />
in de 17e<br />
eeuw een populaire<br />
oefening binnen<br />
het stilleven.<br />
het centrum van de jacht. Maar Pierson begon<br />
pas jachtattributen te schilderen nadat<br />
hij met zijn gezin naar Gouda was verhuisd<br />
en benoemd werd tot poorter, een burger<br />
die bijzondere politieke en economische<br />
rechten genoot. Het is niet uitgesloten dat<br />
hij geïnspireerd was door Anthonie Leemans,<br />
zijn leeftijds- en stadsgenoot die met<br />
zijn jachtstillevens bijzonder veel succes<br />
oogstte.Pierson benadrukte in zijn trompel’oeiljachtstukken<br />
met valkerij-elementen<br />
het driedimensionale effect met illusionistisch<br />
geschilderde lijsten en nissen. In Nis<br />
met valkerijuitrusting zien we die elementen<br />
opgesteld in en rond een nis met een houten<br />
kader in een wit gestucte muur. In de<br />
gewelfde nis leunt een jachthoorn tegen een<br />
kleine vogelkooi, met daaronder een net en<br />
een pijl en boog. Op de kooi staat een opvallende<br />
valkenkap met een rode pluim. Deze<br />
kap werd door de valkenier over de kop<br />
van de valk geplaatst wanneer de valk niet<br />
werd opgelaten. Aan de kooi hangen twee<br />
verschillende soorten fluitjes. Links van de<br />
nis hangen een kruitzak en kruithoorn en<br />
rechts hangt een schoudertas. De sterke<br />
contrasten van licht en schaduw brengen<br />
leven in het beeld en geven het gevoel dat<br />
een helder daglicht het tafereel overspoelt.<br />
41
De reizende ster<br />
van Judith Leyster<br />
Bij velen is Judith Leyster<br />
voornamelijk bekend als een<br />
leerlinge van Frans Hals.<br />
Alleen is zij vrijwel zeker niét<br />
door Hals opgeleid. Het is maar<br />
een van de vele misverstanden<br />
en vraagtekens die nog bestaan<br />
rond deze zeventiende-eeuwse<br />
schilder uit Haarlem. Zelfverzekerd<br />
kijkt ze ons aan vanaf haar vrolijke<br />
zelfportret. Maar wie was Judith<br />
Leyster, en wat laat ze na?<br />
TEKST: CELINE DE GEEST<br />
In werkelijkheid heeft Judith Leyster<br />
de basis wellicht niet bij Frans Hals<br />
maar bij Frans Pieterszoon de Grebber<br />
geleerd, net als Hals bekend om<br />
zijn groepsportretten. Het is kunsthistoricus<br />
Pieter Biesboer, 32 jaar lang curator<br />
van het Frans Hals Museum in Haarlem,<br />
die graag duidelijkheid schept over de<br />
opleiding van Judith Leyster. “De Grebbers<br />
dochter Maria, die hij ook tot schilder had<br />
opgeleid, zou een jong meisje als Judith<br />
Leyster in het atelier begeleid hebben.<br />
Zonder chaperonne konden deftige ongehuwde<br />
vrouwen zich in de 17e eeuw namelijk<br />
niet zomaar in het openbaar begeven.”<br />
En deftig was Judith Leyster ongetwijfeld.<br />
Haar vader was een succesvol textielhandelaar<br />
met een redelijk vermogen. Die rijkdom<br />
investeerde hij op een bepaald moment<br />
in een bierbrouwerij. “Dat pakte helaas<br />
verkeerd uit”, vertelt Biesboer. “Na zijn faillissement<br />
is hij op de vlucht geslagen naar<br />
een vrijplaats in Vreeland. Maar Judith bleef<br />
in Haarlem, bij haar zussen die met gegoede<br />
Haarlemse burgers waren getrouwd. Uiteindelijk<br />
kon ze een eigen atelier openen waarin<br />
ze ook zelf enkele leerlingen begeleidde.<br />
Eén ervan stapte na een paar maanden over<br />
naar het atelier van Frans Hals. Zijn moeder<br />
eiste het leerlingengeld terug, maar Judith<br />
weigerde omdat de leerling hun overeenkomst<br />
niet nagekomen was.”<br />
De anekdote laat zien dat Leyster vrij zakelijk<br />
ingesteld was. En dat kon haast niet<br />
anders, want als vrouw in de schilderkunst<br />
moest ze haar mannetje staan. “Kwam je<br />
uit een kunstenaarsfamilie dan kon je in<br />
de voetsporen van je vader treden”, legt<br />
‘Dat sommige<br />
van Judith Leysters<br />
vroege genrestukken<br />
bijna levensgroot<br />
zijn toont durf ’<br />
PIETER BIESBOER<br />
Biesboer uit. “Maar dat was bij Judith niet<br />
het geval. Bovendien kwam haar familie<br />
niet uit Haarlem en had ze dus weinig<br />
connecties. Na het faillissement van haar<br />
vader was de familienaam ook nog eens<br />
besmeurd. Ze moest echt opboksen tegen<br />
alles wat tegenzat.”<br />
SCHILDERIJ ALS STATEMENT<br />
Gelukkig dus, dat Leyster commercieel<br />
ingesteld was. Ze volgde de mode van dat<br />
moment in Haarlem, en keek naar het<br />
werk van Frans Hals, Dirck Hals en Jan<br />
Miense Molenaer, met wie Leyster uiteindelijk<br />
zou trouwen. Gaandeweg groeide<br />
haar naam, en in 1633 werd de kunstenaar<br />
toegelaten tot het Sint-Lucasgilde en kon<br />
ze zonder tussenpersoon werk verkopen.<br />
Judith Leyster was een van de slechts twee<br />
vrouwen die in de 17e eeuw tot het Haarlemse<br />
kunstenaarsgilde werden toegelaten.<br />
Hoe heeft ze dat voor elkaar gekregen?<br />
Biesboer: “Je moest onder meer kunnen<br />
bewijzen dat je schilderijen kon verkopen,<br />
dat er een commerciële toekomst in zat.<br />
42
Judith Leyster, Zelfportret, ca. 1630, olieverf op linnen, 74,6 × 65,1 cm. National Gallery of Art, Washington D.C.<br />
Wellicht heeft ze voordat ze lid werd van<br />
het gilde haar diensten aangeboden bij<br />
andere schilders. Het zou kunnen dat ze in<br />
ruil voor haar diensten haar eigen werken<br />
in het voorhuis van die schilders mocht<br />
ophangen en verkopen.”<br />
Het ultieme bewijsmateriaal van haar<br />
kunnen leverde Leyster al in 1630 af,<br />
met haar opvallende zelfportret. Op een<br />
buitengewoon gewiekste manier presenteert<br />
ze zichzelf met palet en penselen,<br />
als een soort uithangbord voor wie ze is<br />
en wat ze kan. “Iedereen weet zo hoe je<br />
eruitziet, wat vertrouwen kan wekken”,<br />
verklaart Biesboer. “Het genrewerk dat op<br />
de schildersezel staat, de muzikant, heeft<br />
ze in de aanbieding voor klanten. En dat je<br />
bij haar een kundig portret kan bestellen<br />
weet je ook ineens. Dat sommige van haar<br />
vroege genrestukken bijna levensgroot zijn<br />
toont durf. Het is een statement dat je niet<br />
zomaar maakt, want de verf en het linnen<br />
zijn duur, en het schilderen neemt ook veel<br />
tijd in beslag. Ze moet de garantie gehad<br />
43
Judith Leyster<br />
was een van de<br />
slechts twee vrouwen<br />
die in de 17e eeuw<br />
tot het Haarlemse<br />
kunstenaarsgilde<br />
werden toegelaten.<br />
hebben dat ze het werk kon verkopen.”<br />
Haar latere werk wordt steeds kleiner<br />
en eenvoudiger, en van na 1635, het jaar<br />
waarin Leyster trouwt met Jan Miense<br />
Molenaer, is er nauwelijks werk bekend.<br />
Na het huwelijk gaat ze volledig op in de<br />
werkplaats van haar man. In zijn werk<br />
vinden we volgens Biesboer de hand van<br />
Judith Leyster terug. “Af en toe kan ze zichzelf<br />
nog manifesteren, in haar schilderij<br />
van een tulp bijvoorbeeld. Mogelijk heeft<br />
ze nog andere werken zelf gemaakt, maar<br />
die werden dan onder de naam van haar<br />
man verkocht.”<br />
TOCH GEEN LEYSTER<br />
Het resultaat is een vrij klein oeuvre. Niet<br />
alleen omdat Leyster slechts gedurende<br />
een korte periode gewerkt heeft, maar ook<br />
doordat een deel is verloren gegaan. Dat<br />
haar werk zo vergelijkbaar is met dat van<br />
andere Haarlemse meesters, zoals haar<br />
echtgenoot en Dirck Hals, heeft daar volgens<br />
Biesboer mee te maken: “Zij produceerden<br />
en masse schilderijen, waarvan<br />
veel niet van denderende kwaliteit. Rond<br />
de tweede helft van de 18e eeuw geraakt<br />
die categorie van 17e-eeuwse tafereeltjes<br />
uit de mode.”<br />
Toch blijft het de vraag of er niet nog schilderijen<br />
van Judith Leyster bestaan die, zoals<br />
dat in het verleden wel vaker het geval<br />
is bij werk van vrouwelijke kunstenaars,<br />
nog niet aan haar toegeschreven zijn.<br />
Volgens Biesboer is die kans klein. In de<br />
jaren tachtig suggereerde de Amerikaanse<br />
kunsthistorica Frima Fox Hofrichter dat<br />
Leyster een leerlinge van Frans Hals moet<br />
zijn geweest, en wees enkele werken die<br />
van Hals leken te zijn aan haar toe. Sindsdien<br />
zijn verschillende werken toch weer<br />
afgekeurd op grond van technisch onderzoek.<br />
“Van een Kannekijker hoopten we<br />
dat hij van Leyster was, maar het is een kopiist<br />
van Frans Hals, en ook een klein schilderijtje<br />
van een Rommelpotspeler komt<br />
bij nader inzien uit het atelier van Hals.<br />
Eerder werd al een Luitspeler weerlegd.”<br />
Ook de claim dat Leyster een leerlinge van<br />
Hals geweest zou zijn bleek onterecht.<br />
Omdat Hals enorm gevraagd was als leermeester<br />
worden schilders nogal gemakkelijk<br />
als ‘leerling van’ beschouwd. Biesboer:<br />
“We denken niet dat Judith Leyster bij Hals<br />
in het atelier heeft gewerkt. Ze heeft heel<br />
goed gekeken naar zijn werk, dat wel, maar<br />
ze heeft helemaal niet de techniek van<br />
Hals. Zij schildert vrij dik en opaak, terwijl<br />
hij zijn olieverf heel licht en transparant<br />
gebruikt, bijna alsof het een aquarel is. In<br />
Leysters Twee kinderen met een kat zien we<br />
goed hoe ze Hals probeert te benaderen en<br />
hoe ze de compositiepatronen overneemt.<br />
Dat doet ze ook met de thema’s en compositiepatronen<br />
van Dirck Hals. In het zelf<br />
verzinnen van ruimtelijke composities lag<br />
duidelijk haar zwakte.”<br />
Judith Leyster, Vrolijk gezelschap, ca. 1629, olieverfschilderij op linnen, 74,4 × 62,9 cm. Collectie Noortman,<br />
Londen en Maastricht.<br />
OP HET VERLANGLIJSTJE<br />
Haar grootste kwaliteiten lagen elders. In<br />
de keuze van haar thema’s, bijvoorbeeld. In<br />
Man die een vrouw geld aanbiedt uit 1631<br />
zien we een vrouw die ijverig met naaiwerk<br />
bezig is bij het licht van een olielampje.<br />
Een man benadert haar vanuit de schaduw<br />
en steekt een hand vol munten uit. Hij<br />
heeft een bontmuts op en zijn aanzoek ziet<br />
er niet erg eervol uit. Maar valt ze voor het<br />
geld dat hij aanbiedt? “Dat is een typisch<br />
44
Judith Leyster, De vroege Brabantsson, fol. 29 uit:<br />
Tulpenboek, 1643, zilverstift en aquarel op velijn,<br />
gesigneerd JL*, Haarlem, 38,2 × 27,2 cm. Frans Hals<br />
Museum, Haarlem.<br />
Judith Leyster, Man die een vrouw geld aanbiedt, 1631, olieverfschilderij op paneel, 30,8 × 24,2 cm.<br />
Mauritshuis, Den Haag.<br />
Omdat Hals enorm gevraagd was<br />
als leermeester worden schilders nogal<br />
gemakkelijk als ‘leerling van’ beschouwd.<br />
dilemma in het leven van een vrouw in de<br />
17e eeuw”, geeft Biesboer aan. “Je krijgt allerlei<br />
verzoeken en daaruit moet je kiezen.<br />
Een belangrijke beslissing zonder veel<br />
garanties. Meestal zie je in schilderijen dat<br />
de vrouw in die situatie voor mannen met<br />
verkeerde eigenschappen kiest. Judith Leyster<br />
kiest hier voor een andere invalshoek.”<br />
Het grootste vraagteken dat nog overblijft<br />
is of er nog werken van deze kunstenaar<br />
bestaan en te vinden zijn. Een<br />
Judith Leyster staat op het verlanglijstje<br />
van elke grote verzamelaar. “Werk van<br />
vrouwelijke kunstenaars is nooit op die<br />
manier gevraagd geweest en het aanbod<br />
is heel beperkt”, weet Biesboer. Dat zien<br />
we ook op de veilingen, waar de afgelopen<br />
25 jaar enkel werken uit de omgeving<br />
van Judith Leyster verschenen, of werken<br />
die aan haar werden toegeschreven,<br />
maar die nooit officieel erkend zijn. Vaak<br />
blijven ze onverkocht, soms halen ze een<br />
paar duizend euro. “Leyster is pas aan<br />
het einde van de 19e eeuw herontdekt,<br />
door Cornelis Hofstede de Groot. Hij heeft<br />
haar signatuur bekendgemaakt, de JL met<br />
de getekende ster van ‘Ley-ster’. Daarna<br />
kwamen de verkeerde toewijzingen, in de<br />
jaren dertig door Juliane Harms en in de<br />
jaren tachtig door Frima Hofrichter. In de<br />
laatste jaren werd dat rechtgezet, en zo zet<br />
iedereen kleine stapjes. Na mijn tijd komt<br />
er vast weer een kunsthistoricus of kunsthistorica<br />
die de boel komt opschudden.”<br />
BEZOEKEN<br />
Mauritshuis<br />
Den Haag<br />
www.mauritshuis.nl<br />
45
Schatten van een<br />
mysterieus continent<br />
Precolumbiaanse kunst<br />
De verbluffend diverse<br />
precolumbiaanse kunst blijft een<br />
nichepubliek fascineren. Ondanks<br />
de delicate context, waarbij de<br />
landen van herkomst aandringen<br />
op een teruggave, blijft de markt<br />
verrassend stabiel. Zelfs bijzonder<br />
fraaie stukken kun je nu op de kop<br />
tikken voor een schappelijke prijs.<br />
TEKST: GILLES BECHET<br />
Grote hoogwaardigheidsbekleder met waaier, Mexico, Jalisco cultuur, 100 v.C. - 300 n.C., terracotta, beschilderd<br />
in rood, beige, zwart en geel, 51 x 30 x 22 cm. © Galerie Furstenberg. Foto: Michel Gurfinkel.<br />
De precolumbiaanse beschavingen<br />
behoren tot de meest<br />
mysterieuze uit de menselijke<br />
geschiedenis. Er bestaat weliswaar<br />
een waaier aan objecten getuigend<br />
van die beschavingen, maar verder weten<br />
we er amper iets over. Er zijn geen geschreven<br />
documenten die ons wijzer kunnen<br />
maken over de sociale en religieuze organisatie<br />
of de machtsstructuur. Een precolumbiaans<br />
beeldje kan zowel een sjamaan,<br />
een hogepriesteres, een vorst of een ander<br />
personage voorstellen. Toch ben je getroffen<br />
door de ruwe schoonheid ervan.<br />
Gemakshalve spreken we van precolumbiaanse<br />
kunst, maar eigenlijk gaat het om<br />
een zeer breed scala aan culturen, zowel<br />
ruimtelijk als chronologisch gezien. Zo heb<br />
je stukken daterend van 2.000 tot 3.000 jaar<br />
v.C., tot stukken uit de tijd van de Spaanse<br />
verovering, van de zuidelijke tip van Argen-<br />
46
Dodenmasker van Ai Apaec, Mochica cultuur, 100 - 800 n.C, koper en Strombusschelp, 17,5 x 23,5 cm. © Larco Museum, Lima, Peru.<br />
tinië tot New Mexico. Daarin komen twee<br />
namen het vaakst voor: Mexico en Peru,<br />
oftewel de Azteken en de Inca’s. “Archeologisch<br />
gezien zijn dat niet de interessantste<br />
stukken, want het gaat om late culturen”,<br />
zegt Jean-Christophe Argillet, directeur<br />
van Galerie Furstenberg. “Er is echt weinig<br />
bekend over die beschavingen. Je hebt<br />
ook zeer interessante objecten uit Costa<br />
Rica, Ecuador en Panama. En in sommige<br />
landen, zoals Brazilië en Argentinië, is nog<br />
maar weinig onderzoek verricht.”<br />
De precolumbiaanse kunst is een nichemarkt,<br />
met objecten die lang geleden werden<br />
opgedolven en nu een plaats hebben<br />
in privécollecties. “Men koopt objecten uit<br />
collecties van overal vandaan, en die verhuizen<br />
dan naar collecties van over de hele<br />
wereld, soms tot in Singapore, Taiwan en<br />
Rusland”, vertelt Argillet. Mooie stukken<br />
zijn volgens hem te krijgen voor een vrij<br />
schappelijke prijs, zeker in vergelijking met<br />
de oude Egyptische kunst of de klassieke<br />
Afrikaanse kunst. “Een eerste aankoop kan<br />
een terracotta beeldje van een vruchtbaarheidsgodin<br />
zijn, behorend tot de Tlatilcocultuur<br />
uit Mexico, of een stijgbeugelkruik<br />
van de Mochica-cultuur uit Peru, voor<br />
een bedrag van € 600 tot € 800. Een meer<br />
bemiddelde liefhebber kan beginnen met<br />
een fraai stenen masker uit Teotihuacán,<br />
in Mexico, voor een bedrag van € 40.000<br />
tot € 70.000.” Gezien hun heel aparte aard<br />
kunnen die objecten ook een plaats krijgen<br />
in niet-archeologische collecties. Stèles<br />
van de Valdivia-cultuur, bijvoorbeeld, zijn<br />
steeds meer in trek. Het zijn abstracte,<br />
geometrische uitbeeldingen van personages<br />
die een sterke verwantschap met de<br />
moderne kunst vertonen. Mooie stukken<br />
kosten tegenwoordig € 40.000 tot 60.000.<br />
Zoals steeds is het de zeldzaamheid die<br />
‘Ik ben al veertig<br />
jaar expert en ik<br />
heb nog nooit<br />
een geveild<br />
object moeten<br />
terugbezorgen’<br />
JACQUES BLAZY<br />
de prijs bepaalt. Denk maar aan objecten<br />
uit de Olmeekse cultuur, zeer gewild, maar<br />
ook zeer zeldzaam. Binnen één en dezelfde<br />
beschaving lopen de prijzen sterk uiteen,<br />
van enkele honderden tot honderdduizenden<br />
euro’s, naargelang de kwaliteit en het<br />
belang van het object.<br />
47
48<br />
Antropomorfe urn, Zapotec, Monte Albán, Centrale<br />
Vallei van Oaxaca, Mexico, Monte Alban III, Klassieke<br />
Periode, n.C. 500 - 900, grijs terracotta, 21,5 x 14,5 cm.<br />
© Galerie Serge Schoffel Art Premier.
‘Sommige<br />
veilinghuizen hebben<br />
niet altijd zin om<br />
een object onder de<br />
loep te laten nemen<br />
door een expert’<br />
YANNICK DURAND<br />
SPANNINGEN EN AANSPRAKEN<br />
In Europa heb je weinig handelaars van<br />
precolumbiaanse kunst, maar wel mooie<br />
musea. Zo hoeft <strong>België</strong> zich zeker niet te<br />
schamen, met een collectie als die van<br />
Paul en Dora Janssen-Arts, bewaard in het<br />
Antwerpse MAS, en die van het Museum<br />
Kunst & Geschiedenis in Brussel. Door<br />
het overlijden van de bekende handelaar<br />
Emile Deletaille is er een leegte ontstaan in<br />
de Belgische hoofdstad. Enkele galerieën<br />
verkopen precolumbiaanse kunst naast<br />
tribale kunst en antiquiteiten. Zo heb je<br />
Serge Schoffel, die onlangs op de Parijse<br />
beurs Parcours des Mondes uitpakte met<br />
een ensemble van veertien figuurtjes van<br />
terracotta en steen, behorend tot de weinig<br />
bekende Timoto-Cuica-cultuur uit Venezuela.<br />
Het initiatief, het werk en de keuze van<br />
dergelijke objecten bewijzen volgens de<br />
galeriehouder het nut van een kunsthandelaar:<br />
“Ons beroep staat tegenwoordig in<br />
een kwade reuk, alsof we allemaal sjacheraars<br />
zijn. Men vergeet dat in de vitrines<br />
van musea prachtige stukken te zien zijn,<br />
waarnaar veel onderzoek werd verricht, leidend<br />
tot een uitgebreide literatuur, en dat<br />
dit te danken is aan de passie, de grote leergierigheid,<br />
de kennersblik en het instinct<br />
van handelaars en verzamelaars.”<br />
Al tientallen jaren krijgt de markt van de<br />
precolumbiaanse kunst te maken met de<br />
systematische vraag tot teruggave van alle<br />
te koop aangeboden objecten vanwege de<br />
landen van herkomst. De marktspelers zijn<br />
dus enorm op hun hoede. In Frankrijk moet<br />
elk te koop aangeboden object opgenomen<br />
zijn in het register van het Centraal bureau<br />
voor de bestrijding van handel in cultuurgoederen.<br />
Wettelijk gezien vormt het<br />
Unesco-verdrag uit 1970 de hoeksteen. De<br />
ratificatie ervan verschilt echter van land<br />
tot land. Voor de Verenigde Staten gebeurde<br />
dat in 1983, voor Frankrijk in 1994 en voor<br />
<strong>België</strong> pas in 2003. “Je moet aan de hand van<br />
wetenschappelijke publicaties of tentoonstellingscatalogi<br />
kunnen bewijzen dat een<br />
object vóór 1970 uit zijn land van oorsprong<br />
werd gehaald. Wie een object op een veiling<br />
koopt, wordt er definitief de eigenaar<br />
van”, verzekert Jacques Blazy, een expert<br />
in precolumbiaanse kunst, met name voor<br />
verkopingen georganiseerd door het Parijse<br />
veilinghuis Binoche & Giquello. “Ik ben al<br />
Oorsieraden met krijger-vogelmozaïek, Mochica cultuur, 100 - 800 n.C., goud, massief groen turkoois, turkoois, sodaliet, parelmoer, spondylusschelp, 10 x 9,9 cm.<br />
© Larco Museum, Lima, Peru.<br />
49
‘Men koopt objecten<br />
uit collecties van overal<br />
vandaan, die naar<br />
collecties van over de<br />
hele wereld verhuizen,<br />
soms tot in Singapore,<br />
Taiwan en Rusland’<br />
JEAN-CHRISTOPHE ARGILLET<br />
veertig jaar expert en ik heb nog nooit een<br />
geveild object moeten terugbezorgen.”<br />
De veiling van de collectie van Barbier-<br />
Mueller bij Sotheby’s, in 2013, was nogal<br />
spraakmakend, door de oplopende spanningen<br />
met Mexico en Peru, landen die<br />
hard aandrongen op een teruggave. Het<br />
was dan ook een uitzonderlijke veiling. De<br />
Zwitserse verzamelaar die zijn collectie<br />
van driehonderd stukken in 1997 had<br />
uitgeleend aan de stad Barcelona wilde ze<br />
van de hand doen, nadat de Catalaanse<br />
hoofdstad afzag van aankoop. De waarde<br />
ervan was geschat op € 15 miljoen, maar<br />
dat bedrag werd niet gehaald. Bovendien<br />
ging minder dan de helft van de stukken de<br />
deur uit. Blazy: “Jammer, maar het is ook<br />
geen ramp. De mooiste stukken gingen immers<br />
wel van de hand.” Bij de kopers was<br />
er niet één Amerikaans museum, omdat<br />
de federale overheid na protest vanwege<br />
de pers en de twee Latijns-Amerikaanse<br />
landen een decreet had uitgevaardigd<br />
dat musea verbood nog precolumbiaanse<br />
stukken aan te kopen. In die gevoelige context<br />
heeft ook het Musée du Quai Branly<br />
besloten geen nieuwe precolumbiaanse<br />
kunstobjecten meer aan te kopen.<br />
STEEDS JONGERE VERZAMELAARS<br />
Bij de verzamelaars merken we een<br />
langzame verandering van het profiel. De<br />
historische verzamelaars verdwijnen en er<br />
is niet altijd een erfgenaam die hun passie<br />
Acrobaat, Olmeekse cultuur, Mexico, midden-preklassieke periode, 900-400 v.C., bruin steatiet met fraai<br />
patina, 23 x 26 cm. Binoche & Giquello, 29-06-2021. © Binoche & Giquello. € 458.180 (inclusief kosten)<br />
Frontale hoofdtooi met katachtige en condors,<br />
Mochica-cultuur, 100 - 800 n.C., goud, 22,4 x 25,6 cm.<br />
© Larco Museum, Lima, Peru.<br />
50
‘Men vergeet dat de<br />
prachtige stukken die<br />
in musea te zien zijn,<br />
te danken zijn aan de<br />
passie, de kennersblik<br />
en het instinct<br />
van handelaars en<br />
verzamelaars’<br />
SERGE STOFFEL<br />
Mannenhoofd, Azteekse cultuur, Midden-Mexico, postklassieke periode, 1325-1521 n.C., grijs basalt en<br />
resten van rood pigment, 18,5 cm hoog. 11-02-<strong>2022</strong>. © Binoche & Giquello. € 54.640 (inclusief kosten).<br />
deelt. Mensen die ensembles van veertig<br />
tot vijftig stukken verzamelen worden<br />
zeldzamer. Er zijn nu ook jongere verzamelaars,<br />
die eerder drie of vier zeer mooie<br />
precolumbiaanse stukken kopen om hun<br />
collectie kracht bij te zetten. Die krijgen<br />
dan bijvoorbeeld het gezelschap van een<br />
Hartung, een Soulages, een consoletafel<br />
in Lodewijk XVI-stijl en een Chinese vaas.<br />
Argillet: “Soms ontvlamt de passie op een<br />
reis. Veel mensen stappen mijn galerie<br />
binnen na een reis naar Mexico, waar ze<br />
sites en musea hebben bezocht en geboeid<br />
raakten door die cultuur.” Het beperkte<br />
aantal handelaars en de snelle ontwikkeling<br />
van de internethandel zijn een<br />
voordeel voor veilingen. Los van de grote<br />
collecties die onder de hamer gaan, kun je<br />
in minder bekende veilinghuizen ook precolumbiaanse<br />
objecten kopen op veilingen<br />
van etnische kunst. Yannick Durand,<br />
dealer van de in precolumbiaanse kunst<br />
gespecialiseerde Galerie 1492: “Sommige<br />
veilinghuizen hebben niet altijd zin om<br />
een object onder de loep te laten nemen<br />
door een expert. Zo heb ik een Colimahond<br />
uit Mexico gewoon aangekondigd<br />
gezien als ‘zittend hondje’.”<br />
Ondanks de delicate context blijft de<br />
markt van de precolumbiaanse kunst stabiel,<br />
vrij van speculatie, met gepassioneerde<br />
liefhebbers die gefascineerd zijn door<br />
die objecten, die vaak niets meer te bieden<br />
hebben dan hun intrinsieke schoonheid<br />
en de herinnering aan een van de grootste<br />
culturen ooit.<br />
BEZOEKEN<br />
Machu Picchu et les trésors du Pérou<br />
Cité de l’Architecture et du Patrimoine<br />
Parijs<br />
www.expo-machupicchu.fr<br />
t/m 04-09<br />
51
Tanabe<br />
Chikuunsai IV<br />
Je zou denken dat alle mogelijkheden die natuurlijke materialen<br />
bieden al lang zijn uitgeprobeerd. Fout gedacht! Dankzij kunstenaars<br />
als Tanabe Chikuunsai IV gaat de zowel esthetische als symbolische<br />
vernieuwing verder, met verrassende resultaten.<br />
TEKST: GWENAELLE DE SPA<br />
© De kunstenaar, met toestemming van Galerie Mingei, Parijs. Foto: Tadayuki Minamoto.<br />
52
De Japanse kunstenaar Tanabe<br />
Chikuunsai, de vierde met die<br />
naam, is al jaren geboeid door<br />
bamboe, een houtgewas dat oneindig<br />
veel mogelijkheden biedt. Bamboe<br />
is tegelijk buigzaam en sterk. Je kunt het<br />
plooien, vlechten en er zelfs sculpturen<br />
van maken. Met dit vooral in Azië voorkomend<br />
gewas creëert Tanabe Chikuunsai IV<br />
(°1973) buitengewoon esthetische en geraffineerde<br />
werken, stuk voor stuk pareltjes<br />
van vlechtwerk. Zijn aanpak is geïnspireerd<br />
op het traditionele Japanse vlechtwerk.<br />
Af en toe pakt hij ook uit met monumentale<br />
installaties. Zo stelde hij in 2018 in de<br />
Grange aux Abeilles op het Domaine de<br />
Chaumont-sur-Loire, in Touraine (Frankrijk),<br />
een werk op, Connection, bestaande<br />
uit drie zuilen, met geen andere steun<br />
dan de dunne lamellen van bamboe, heel<br />
minutieus over elkaar aangebracht. De drie<br />
met elkaar vervlochten zuilen verrezen uit<br />
een gemeenschappelijk wortelnetwerk. De<br />
tegelijk robuuste en lichte vorm van het<br />
geheel deed ook denken aan een draaikolk.<br />
Een en ander was geïnspireerd op de<br />
‘onophoudelijke beweging van de naburige<br />
Loire’. De indruk van wervelende energie<br />
die uitging van het werk werd nog versterkt<br />
door de lamellen met zwarte strepen van<br />
torachiku (tijgerbamboe), een zeldzame<br />
bamboesoort die enkel te vinden is op het<br />
eiland Shikoku. Het luchtige vlechtwerk liet<br />
het licht door, zodat in de loop van de dag<br />
de op de muren van het gebouw geprojecteerde<br />
motieven veranderden.<br />
TRADITIE EN MODERNITEIT<br />
“Voor deze installatie heb ik een natuurlijk<br />
materiaal, bamboe, gekozen. Dat geeft hier<br />
gestalte aan de band tussen natuur, mens<br />
en geschiedenis”, aldus de kunstenaar.<br />
Het werk is ook een ode aan het aloude<br />
vakmanschap, hem aangeleerd door zijn<br />
vader. Tanabe Chikuunsai IV volgde een<br />
opleiding schone kunsten aan de Crafts<br />
High School in Osaka, en daarna een opleiding<br />
beeldhouwkunst aan de Tokyo University<br />
of the Arts. Zijn oeuvre kun je ook<br />
zien als een streven naar vereniging tussen<br />
traditie en moderniteit. Oosterlingen hebben<br />
vaak een andere kijk op de natuur<br />
en kunst dan westerlingen. Een westerse<br />
kunstenaar ziet een werk doorgaans als<br />
voortkomend uit een verlangen om de natuur<br />
te transformeren, terwijl een oosterse<br />
kunstenaar vaak kiest voor vormen die de<br />
natuur volgen, leidend tot een ‘herschikking’<br />
van de dingen en de wereld.<br />
Tanabe Chikuunsai IV, Connection, 2018, beeld van de tentoonstelling in het Domaine de Chaumont-sur-Loire.<br />
© De kunstenaar, met toestemming van Galerie Mingei, Parijs. Foto: Tadayuki Minamoto.<br />
Tanabe Chikuunsai IV heeft de vaste gewoonte<br />
de bouwelementen van zijn installaties<br />
opnieuw te gebruiken voor nieuwe<br />
projecten. Ook dit werk, speciaal gecreëerd<br />
voor het Festival International des Jardins<br />
en het Saison d’Art 2018, werd na afloop van<br />
de tentoonstelling gedemonteerd. Enkel de<br />
herinnering aan het werk resteert. Dit is een<br />
concrete toepassing van de concepten van<br />
continuïteit en wedergeboorte, verwijzend<br />
naar de banden met de ruimte die de tijd<br />
overstijgen. De specifieke historische context<br />
van het kasteel van Chaumont-sur-Loire,<br />
ooit een koninklijk verblijf en nu een centrum<br />
voor kunst en natuur, had een sterke<br />
invloed op het ontstaan van dit kunstwerk.<br />
Tanabe Chikuunsai IV wil gestalte geven<br />
aan de nauwe band tussen mens, natuur<br />
en geschiedenis, maar ook aan de banden<br />
tussen zijn familie en hemzelf. Het is een<br />
werk dat het midden houdt tussen intiem<br />
en universeel. Het werk zelf en de handelingen<br />
van de kunstenaar moeten ons<br />
gevoeliger maken voor de omgeving, ons<br />
in een staat van eenheid met de natuur en<br />
totale continuïteit brengen.<br />
BEZOEKEN<br />
Tanabe Chikuunsai IV<br />
Galerie Mingei<br />
Parijs<br />
www.mingei-arts-gallery.com<br />
t/m 28-05<br />
53
Dragers van licht<br />
Vóór de komst van gas en daarna<br />
elektriciteit waren kandelaars,<br />
met twee, drie of meer armen, de<br />
belangrijkste manier om woningen<br />
te verlichten. Kaarsdragers van brons<br />
of porselein, van een sobere of<br />
geraffineerde stijl, evolueerden in de<br />
loop der tijd volgens de heersende<br />
mode.<br />
TEKST: ANNE HUSTACHE<br />
Ook nu nog zijn kandelaars<br />
geliefd, want niets is gezelliger<br />
dan het zachte licht van enkele<br />
kaarsen. Kandelaar is afgeleid<br />
van het Latijnse woord candela (was- of<br />
vetkaars). Traditioneel bestaat een kandelaar<br />
uit een zuilvormig gestel met verbrede<br />
voet en een schaaltje of bekervorm aan de<br />
bovenkant om een kaars op of in te zetten.<br />
Aan de stam kunnen extra armen bevestigd<br />
zijn voor verschillende kaarsen. De term<br />
kandelaber wordt meestal gebruikt voor<br />
zo’n kandelaar met meerdere armen, die<br />
doorgaans complexer is van vorm en in de<br />
decoratie. Een kandelaar of luchter kan ook<br />
een aan het plafond hangende kaarsenhouder<br />
zijn.<br />
Lange tijd werden grote ruimten als hallen<br />
en balzalen verlicht met kroonluchters vol<br />
kaarsen. Dat was echter een dure verlichting,<br />
voorbehouden aan rijke kringen. Het<br />
ging dan ook meestal om luxueuze kroonluchters.<br />
Vanaf de 18e eeuw waren ze vaak<br />
versierd met kristallen die het licht naar<br />
alle kanten weerkaatsten. Dat had amper<br />
praktisch nut, maar werd gedaan om een<br />
indruk van glans en schittering te wekken.<br />
Je had ook wandarmen, kandelaars<br />
met een blinkende achterplaat, die aan<br />
de muur werden gehangen. Kandelaars<br />
zorgden voor licht en sfeer en vervulden in<br />
interieurs eeuwenlang een onmisbare rol.<br />
Mythische verlichting<br />
ca. 500-475 v.C.<br />
In het oude Griekenland en Etruria werden<br />
veelvuldig afbeeldingen van Hercules en<br />
Minerva gemaakt. Hier prijken ze trots op<br />
een grote kandelaber, waarvan de vorm<br />
typerend is voor de mediterrane oudheid.<br />
Dit stuk bestaat uit zes elementen, gegoten<br />
met behulp van de verloren-wastechniek,<br />
en vier druipschaaltjes. De Etrusken waren<br />
zeer bedreven in de vuurkunsten en uitstekende<br />
metaalbewerkers. Die vakkennis<br />
droegen ze over op de Romeinen, zoals<br />
blijkt uit kandelaars van dezelfde vorm die<br />
zijn aangetroffen in de ruïnes van Pompeï.<br />
Etruskische kandelaber, Italië, wellicht Vulci, brons,<br />
hoogte: 154,9 cm. New York, The Metropolitan<br />
Museum of Art, inv. nr. 61.11.3.<br />
Klassieke kracht<br />
ca. 1200-1250<br />
In de middeleeuwen versierde men graag<br />
huishoudelijke objecten met dieren, niet<br />
zelden monsters of exotische beesten,<br />
zoals een olifant of een leeuw. De aquamanilen<br />
(waterkannen) en kandelaarsvoeten<br />
uit die tijd zijn daarvan treffende voorbeelden.<br />
De leeuw werd vaak afgebeeld in<br />
gezelschap van Samson. Zoals het Boek<br />
der Richteren vertelt, doodde deze Bijbelse<br />
held een leeuw, symbool van kracht en<br />
moed, met zijn blote handen. Dit klassieke<br />
thema uit de kunstgeschiedenis bood de<br />
koperslager de gelegenheid zijn vakkennis<br />
te demonstreren in het verbeelden van de<br />
expressieve kracht van de muil en de manen<br />
van het dier.<br />
Kandelaar met Samson en leeuw, wellicht Dinant<br />
(<strong>België</strong>), verguld koper, hoogte: 27,8 cm. Brussel,<br />
Koninklijke Musea voor Kunst en Geschiedenis, inv.<br />
nr. 0A6937. © MRAH.<br />
54
Origineel aan<br />
deze geraffineerde<br />
kandelaar zijn de<br />
twee engelen die<br />
de twee armen<br />
ondersteunen en<br />
twee andere die<br />
de druipschaaltjes<br />
vasthouden.<br />
Goddelijk licht<br />
ca. 1666-1699<br />
Objecten die in de tweede helft van de 17e<br />
eeuw in Engeland werden vervaardigd van<br />
geëmailleerd brons zijn zeldzaam. Exemplaren<br />
zoals deze kandelaar, in wit, zwart,<br />
groen en blauw en voorzien van bloemmotief,<br />
werden beschouwd als afkomstig uit<br />
Surrey, ten zuiden van Londen. Ze worden<br />
meestal toegeschreven aan Anthony<br />
Hatch, lid van de Armourers and Brasiers<br />
Company, en zijn medewerker Stephen<br />
Pilchard. Beiden hadden immers een oven<br />
om brons te emailleren geïnstalleerd in<br />
de hoofdvestiging van de vereniging. Het<br />
email is hier aangebracht in openingen in<br />
het brons. Origineel aan deze geraffineerde<br />
kandelaar zijn de twee engelen die de twee<br />
armen ondersteunen en twee andere die<br />
de druipschaaltjes vasthouden.<br />
Kandelaber, Engeland (Surrey), email op brons,<br />
hoogte: 27,3 cm. New York, The Metropolitan<br />
Museum of Art, schenking van Irwin Untermyer, inv.<br />
nr. 64.101.1621.<br />
Liefdesbrenger<br />
ca. 1759-1770<br />
Van de honderden figuurtjes gecreëerd<br />
in de porseleinfabriek in Chelsea was de<br />
putto een van de populairste, zeker wanneer<br />
die was voorzien van cupidovleugels.<br />
Verschillende motieven zetten de visuele<br />
charme van dit object kracht bij: slingers<br />
met roze en rode bloemen die het kinderfiguurtje<br />
tooien en zijn mand vullen, en<br />
draperieën in dezelfde kleuren. De putto<br />
ondersteunt met zijn handen de twee<br />
armen van de kandelaar. Het lichaam heeft<br />
een spontane, levenslustige houding en<br />
vormt een vloeiend geheel met de armen<br />
en het voetstuk in rocaillestijl. Dit object<br />
werd niet alléén verkocht: het museum<br />
bezit ook zijn pendant, eveneens met een<br />
putto versierd. Zijn kleine broer neemt<br />
een andere houding aan, maar draagt dezelfde<br />
druipschaaltjes, op een soortgelijk<br />
voetstuk.<br />
Kandelaber, Engeland, fabriek in Chelsea, porselein,<br />
26,7 cm hoog. Londen, Victoria & Albert<br />
Museum, inv. nr. 772-1877.<br />
55
Arte delicata<br />
18e eeuw<br />
Van hogerhand<br />
ca. 1846<br />
Muzikale muzen<br />
Midden 19e eeuw<br />
Deze kandelaar is een fraai staaltje vakmanschap<br />
van de Venetiaanse glasmeesters,<br />
aan wie de Serenissima Repubblica<br />
eeuwenlang haar toppositie in die discipline<br />
dankte. De centrale structuur, de<br />
armen en de druipschaaltjes zijn vervaardigd<br />
van perfect transparant cristallo,<br />
uitgevonden door de glasmeesters van<br />
Murano. Andere onderdelen, afzonderlijk<br />
vervaardigd alvorens te worden geassembleerd,<br />
getuigen van de liefde van de<br />
Venetianen voor levendige kleuren. Ze zijn<br />
versierd met lichtroze bloemen en felrode<br />
rozetten, afwisselend van transparant en<br />
melkglas en ondersteund door bloemen in<br />
blauwtinten.<br />
Kandelaar, Italië, Venetië (Murano), glas, hoogte:<br />
61,9 cm. New York, The Metropolitan Museum of Art,<br />
inv. nr. 81.8.269a-gg.<br />
Deze indrukwekkende kandelaar werd<br />
ontworpen door Augustus Pugin (1812-<br />
1852), de beroemde architect van het<br />
Palace of Westminster, voor een van de<br />
prestigieuze zalen van dit paleis, met<br />
name het House of Lords (Hogerhuis).<br />
Trouw aan de neogotische stijl koos Pugin<br />
als model de grote kerkkandelaars die aan<br />
het einde van de middeleeuwen werden<br />
vervaardigd in Duitsland en de Zuidelijke<br />
Nederlanden, met name in Dinant. Hij<br />
had die ontdekt op zijn vele reizen op het<br />
continent. Deze kandelaar is versierd met<br />
lofwerk, getuigend van Pugins vrije interpretatie<br />
van de gotiek. Het stuk werd met<br />
grote zorg vervaardigd met behulp van<br />
de elektrolysetechniek, toen beschouwd<br />
als de meest vernieuwende. De kandelaar<br />
heeft nooit het House of Lords gehaald<br />
want werd op de Wereldtentoonstelling<br />
in 1851 aangekocht door het Victoria &<br />
Albert Museum.<br />
De drie jongedames, dansend rond de centrale<br />
zuil van deze zware kandelaar, lijken<br />
al evenzeer sympathieke muzikanten te<br />
zijn, met hun instrument in de hand, als<br />
antieke muzen met ontblote borst. Gaat<br />
het om een moderne versie van De Drie<br />
Gratiën, zoals Rafaël ze aan het begin van<br />
de 16e eeuw schilderde? Toen Lodewijk<br />
Filips I op de Franse troon zat (1830-1848),<br />
was de renaissance een belangrijke inspiratiebron.<br />
De lichtheid van de vrouwelijke<br />
figuren vormt een opvallend contrast met<br />
de vrij zware armen van de kandelaar, met<br />
een versiering die getuigt van een nogal<br />
beperkte verbeelding.<br />
Tienarmige kandelaar, Frankrijk, Louis-Philippestijl,<br />
verguld brons, hoogte: 99 cm. Christie’s, New York,<br />
20-10-2021. © Christie’s Images Ltd.<br />
$ 6.875 (€ 5.915).<br />
Augustus Pugin, kandelaar, fabriek Hardman and<br />
Co., Birmingham, brons, hoogte: 83,8 cm. Londen,<br />
Victoria & Albert Museum, inv. nr. 2742-1851.<br />
56
Terug naar de natuur<br />
2021<br />
Jugendstil<br />
1901<br />
Is deze kandelaar geen fascinerende mix van modern en klassiek? In perfecte symmetrie,<br />
buitengewoon elegant, met een centrale zuil bestaande uit ringen en ronde<br />
elementen. Bij kaarslicht moet dit object ongetwijfeld nog mooier zijn. Men kan de<br />
armen onder elkaar schikken, zoals hier, maar ook draaien om de centrale zuil, zodat<br />
de kandelaar er groter uitziet en meer ruimte inneemt. Bruno Paul (1874-1968) was<br />
een avant-gardistische kunstenaar. Hij maakte onder meer tekeningen voor het<br />
kunsttijdschrift Jugend en het satirische weekblad Simplicissimus. Als architect en<br />
interieurontwerper werd hij in 1907 lid van de beroemde Deutscher Werkbund.<br />
Deze kandelaar getuigt van zijn uitzonderlijke ontwerptalent.<br />
Het Nederlandse Pols Potten zorgt al jaren<br />
voor een humoristische toets in ons interieur.<br />
De kandelaar Twiggy is daarvan een<br />
knap staaltje: in deze tijden van klimaatverandering<br />
en milieubederf vrolijkt hij<br />
ons op met de levendigheid van eekhoorns<br />
die van tak naar tak springen. Die takken<br />
zijn hier de armen van de kandelaar, tegelijk<br />
statig en natuurlijk. Een originele aanwinst,<br />
en overdag even mooi als ’s avonds.<br />
Pols Potten Studio, Twiggy, kandelaar met<br />
eekhoorns, verguld metaal. © Pols Potten.<br />
Bruno Paul, kandelaber, München, brons, hoogte: 41 cm. Londen, British Museum, inv. nr. 1993,1012.5.<br />
Salvador & Salvador<br />
1975<br />
Op het eerste gezicht doen deze kandelaars denken aan een kubistische synthese<br />
van twee bewegende lichamen. Dat strookt niet meteen met de illusionistische<br />
fantasieën waarin Dalí zich vele jaren heeft uitgeleefd. Deze stukken dateren evenwel<br />
uit 1975. De Spaanse kunstenaar maakte toen allang geen deel meer uit van de<br />
wereld der surrealisten. In die tijd beleefde hij een ‘paranoïde-kritische methode’,<br />
gebaseerd op de ‘systematische objectivering van waanvoorstellingen en interpretaties’,<br />
zoals hij dat zelf noemde. Deze kandelaars zijn daar een treffend voorbeeld van,<br />
aangezien ze Castor en Pollux voorstellen, de tweelingbroers uit de Griekse mythologie.<br />
Het ene exemplaar verwijst naar Dalí zelf en het andere naar zijn broer, ook<br />
Salvador geheten, die negen maanden voor de geboorte van de kunstenaar overleed.<br />
Salvador Dalí, Castor & Pollux, verchroomd brons, 26 x 18 x 11 cm. Wright Auctions,<br />
Chicago, 27-02-2014. © Wright Auctions. $ 2.500 (€ 1.830).<br />
57
Poëzie in een<br />
postapocalyptisch<br />
kader<br />
Met Baranzate Ateliers stampen<br />
Lionel Jadot, Zaventem Ateliers<br />
en enkele bevriende galeries en<br />
ontwerpers wellicht een van de<br />
meest prestigieuze projecten van<br />
de nakende Milanese meubelbeurs<br />
uit de grond.<br />
Ze zetten er collectible design<br />
verder mee op de kaart.<br />
TEKST: ELIEN HAENTJENS<br />
KRJST Studio, Venus, 2021, 200 x 200 cm, verschillende soorten textiel, ed. 3 + AP. © Stefania Zanetti.<br />
Tijdens Fuorisalone – de overkoepelende<br />
naam voor de randactiviteiten<br />
in de Milanese binnenstad<br />
rond de Salone del Mobile – nam<br />
Zaventem Ateliers met een collectieve<br />
expositie voor het eerst deel aan de Salone.<br />
Het was de 60e editie van de beurs, vorig<br />
jaar, gehouden in september. Een van de<br />
bezoekers die het collectief er ontdekte,<br />
was Alessandra Necchi. “In de jaren dertig<br />
bouwde haar familie in het stadscentrum<br />
Villa Necchi, die nu toegankelijk is voor het<br />
publiek. In de jaren vijftig bouwden ze een<br />
grote fabriek in Baranzate, dat even buiten<br />
Milaan ligt. In haar zoektocht om Baranzate<br />
een boeiender toekomst te geven dan<br />
louter vastgoed was ze meteen gefascineerd<br />
door het verhaal van Zaventem Ateliers”,<br />
vertelt ontwerper en bezieler Lionel<br />
Jadot. “Na de beurs hebben we de verlaten<br />
fabriek, waar ooit massa’s naaimachines<br />
werden geproduceerd, samen bezocht.<br />
Aangezien Alessandra de gebouwen graag<br />
een creatieve toekomst wil geven, heeft ze<br />
58
Studio Elémentaires, White Night #1, 2021, tube uit glas<br />
en acryl, aluminium, 360° LED, 3D-geprinte onderdelen,<br />
motor, gelimiteerde oplage van acht stukken, 15 x 50 cm.<br />
© Studio Elémentaires.<br />
Pierre-Emmanuel Vandeputte, Abacus-tafel, 2020, gepoederlakt staal en hout, 180 x 75 x 80 cm en Pausa-kruk,<br />
2016, massieve eik, in 45, 65 of 80 cm hoogte. © Stefania Zanetti.<br />
ons de locatie aangeboden om te helpen<br />
ze terug op de kaart te zetten. In ruil organiseren<br />
we er tijdens de komende meubelbeurs<br />
een grootschalige expo en allerlei<br />
evenementen zoals dj-sets, hedendaagse<br />
dans en diners. We willen de plek opnieuw<br />
tot leven brengen. Zo hebben we ook een<br />
overeenkomst met een naburig restaurant<br />
dat voor catering zal zorgen. We willen de<br />
gemoedelijke sfeer van Zaventem ook in<br />
Baranzate tot leven brengen.”<br />
Bijzonder is dat enkele daklozen, die hun<br />
intrek hebben genomen in een deel van de<br />
10.000 vierkante meter grote gebouwen, in<br />
het project worden betrokken. Jadot: “Ze<br />
helpen ons alles te organiseren en onze<br />
ruimte klaar te maken voor het grote publiek.<br />
Dat creëert een interessante dynamiek<br />
en geeft het project een sociale dimensie.”<br />
Als tegengewicht voor de gelikte showrooms<br />
in het centrum van de stad biedt<br />
Baranzate een ruw kader voor de stukken.<br />
“Niet alleen het noordelijke licht dat door<br />
de impressionante sheds naar binnen valt,<br />
Als tegengewicht voor de gelikte<br />
showrooms in het centrum van de stad<br />
biedt de locatie in Baranzate een ruw kader<br />
voor de te exposeren stukken.<br />
maar ook de patina op de voormalige industriële<br />
constructie, zijn bijzonder mooi.<br />
Doordat we de planten die in de loop<br />
der jaren in de gebouwen zijn gegroeid,<br />
laten staan, krijgt de expo een postapocalyptische<br />
toets”, vertelt Jadot. “Door het<br />
universum van designers, kunstenaars en<br />
ambachtsmensen samen te brengen tonen<br />
we hoe een interieur er anno <strong>2022</strong> kan uitzien.<br />
Tegelijk verliezen we onder meer via<br />
het gebouw het verleden niet uit het oog.”<br />
THEATRALE LAMPEN<br />
Een van de zeventien residenten van<br />
Zaventem Ateliers die hun werk tonen is<br />
het Franse Studio Élémentaires. Tijdens<br />
hun opleiding aan de theaterschool van<br />
Lyon leerden Gauthier Haziza en Apolline<br />
Couverchel elkaar kennen. Terwijl hij lichtontwerp<br />
studeerde, volgde zij scenografie.<br />
“In eerste instantie werkten we in de<br />
theaterwereld, maar we misten een stuk<br />
creatieve vrijheid. Tegelijk is onze liefde<br />
voor beweging en onze interdisciplinaire<br />
aanpak geïnspireerd door die achtergrond.<br />
Onze designobjecten hebben een sterk<br />
performatief karakter”, vertelt het duo.<br />
Zo toont Studio Élémentaires in Baranzate<br />
een installatie op basis van de lamp System<br />
(2020). Tijdens een 360 graden grote beweging<br />
dooft het licht langzaamaan uit en verbeeldt<br />
zo de overgang tussen dag en nacht.<br />
59
Initiatiefnemer Lionel Jadot. © Lydie Nesvadba.<br />
Lionel Jadot, Lost Highway, 2021, metaal, macadam, 100 x 62 x 70 cm. © Seppe Elewaut – Everyday Gallery.<br />
‘Door het universum<br />
van designers,<br />
kunstenaars en<br />
ambachtsmensen<br />
samen te brengen<br />
tonen we hoe een<br />
interieur er anno <strong>2022</strong><br />
kan uitzien’<br />
LIONEL JADOT<br />
“Met onze poëtische installatie willen we de<br />
bezoekers laten stilstaan bij onze relatie met<br />
tijd en hen eventjes tot rust laten komen in<br />
de drukte van de beurs”, leggen Couverchel<br />
en Haziza uit. “In onze objecten combineren<br />
we hoogtechnologische elementen met<br />
een ambachtelijke afwerking, en design met<br />
theater. Meer dan louter een functioneel<br />
product willen we een ervaring creëren<br />
die meerdere zintuigen aanspreekt, en een<br />
stukje magie en poëzie naar de huiskamer<br />
brengen. In het samengaan van licht en beweging<br />
schuilt voor ons de schoonheid.”<br />
Ook enkele vroegere residenten halen de<br />
banden met Zaventem Ateliers opnieuw<br />
aan. “Om praktische redenen kon ik niet<br />
in het atelier blijven, maar ik voel me nog<br />
steeds deel van de Zaventem-familie.<br />
Daarom vervoeg ik de ploeg graag in Baranzate”,<br />
vertelt de Portugese kunstenaar<br />
Bela Silva. Zij presenteert twee nieuwe<br />
collecties: een reeks grote, organische keramieken<br />
tegels om op een muur te plaatsen<br />
en een aantal tafeltjes annex krukjes.<br />
“Daarvoor werk ik zoals altijd met keramiek,<br />
maar voor het eerst ook met steen”,<br />
zegt ze. “Qua vormentaal sluiten die twee<br />
reeksen perfect op elkaar aan.”<br />
IMMERSIEVE INSTALLATIE<br />
Lionel Jadot nodigde eveneens enkele<br />
bevriende galerijen uit. Zo toont Everyday<br />
Gallery, dat met Alpha ook een residentieruimte<br />
heeft in Zaventem Ateliers, stukken<br />
van onder meer Serban Ionescu, Schimmel<br />
& Schweikle en Jadot zelf. “Lionel breit een<br />
vervolg aan zijn Lost Highway-stoel, die we<br />
tijdens Design Miami lanceerden. Daarin<br />
integreerde hij stukken van een uitgebroken<br />
straat. Die lijken bijna te zweven op de<br />
metalen constructie. In Milaan toont hij<br />
een volledige eetkamerset in dezelfde vormentaal”,<br />
vertelt Boris Devis van Everyday<br />
Gallery uit Antwerpen. “Daarnaast toont<br />
de Roemeense kunstenaar Serban Ionescu<br />
een modulaire kast en brengt het duo<br />
Schimmel & Schweikle een loungeversie<br />
van hun intussen iconische Blown-up chair<br />
(2018). Als galerie werken we vooral met<br />
creatievelingen die een persoonlijk artistiek<br />
discours uitbouwen en op basis daarvan<br />
stukken creëren. Of ze een achtergrond<br />
in design of kunst hebben doet er niet<br />
toe. Vaak hebben de creaties sculpturale<br />
kwaliteiten, soms ook functionele. Daarom<br />
spreken we over functional art. De werken<br />
schrijven zich in de kunstgeschiedenis in,<br />
en helpen zo het spectrum binnen de designwereld<br />
verbreden”, vertelt Devis.<br />
Ook Modern Shapes Gallery uit Antwerpen<br />
trekt voor het eerst naar Milaan. Daar heeft<br />
bezieler Michaël Francken een goede reden<br />
voor. “Tijdens Fuorisalone lanceren we een<br />
nieuwe activiteit van onze galerie”, vertelt<br />
hij. “Onder de noemer Modern Shapes<br />
Editions brengen we voortaan gelimiteerde<br />
edities van handgemaakte objecten in hout<br />
uit. Voor de kunstenaars van onze galerie<br />
vormt het een uitdaging om hun vormentaal<br />
te vertalen naar een nieuw, maar ook<br />
warm en tactiel materiaal. Tegelijk biedt<br />
dit hen de kans om hun werk op iets grotere<br />
schaal te laten produceren, en zo hun<br />
naamsbekendheid te vergroten en meer<br />
60
Het is reikhalzend<br />
uitkijken naar de<br />
allereerste show met<br />
collectible design<br />
van Studiopepe.<br />
tijd te maken voor creativiteit. Voor Milaan<br />
bijt de Canadees David Umemoto de spits<br />
af. Vanuit zijn architecturaal geïnspireerde<br />
betonnen sculpturen bedacht hij modulaire<br />
elementen die je op verschillende<br />
manieren kan combineren.” Tegelijk biedt<br />
deze activiteit Modern Shapes Gallery de<br />
kans zich nog sterker internationaal te profileren<br />
en een breder publiek te bereiken.<br />
Francken: “Veel mensen hebben voeling<br />
met de vormentaal van onze kunstenaars,<br />
maar aangezien het meestal om unieke,<br />
arbeidsintensieve stukken gaat kan niet<br />
iedereen zich een stuk veroorloven. Met de<br />
edities bieden we daar een antwoord op.”<br />
Daarnaast lanceert de internationale Galerie<br />
Philia de allereerste show met collectible<br />
design van Studiopepe. Aangezien dit Milanese<br />
duo – Arianna Lelli Mami en Chiara<br />
Di Pinto – er de voorbije jaren in slaagde<br />
om telkens een van de meest spraakmakende<br />
expo’s van de Fuorisalone op te<br />
zetten, is het reikhalzend uitkijken naar dit<br />
debuut. In een immersieve installatie van<br />
220 vierkante meter, die The Temple heet,<br />
presenteert Studiopepe sculpturale stukken,<br />
waaronder monolithische stoelen, een<br />
Zaventem Ateliers, Blend, 2021, productieoverschotten van de ateliers + jesmonite composietmateriaal, 40 x 38 x<br />
40 cm, gelimiteerde reeks van 100 per kleur. © Stefania Zanetti.<br />
console, een spiegel, lampen en objecten.<br />
De collectie vloeit voort uit hun interesse in<br />
antropologie en culturele artefacten. Ze is<br />
geïnspireerd door circulaire dimensies van<br />
sacrale momenten zoals Stonehenge, maar<br />
ook door het werk van Constantin Brancusi,<br />
Isamu Noguchi en Le Corbusier. Studiopepe<br />
onderzoekt zo de notie van heiligheid<br />
in een antropologisch en historisch kader,<br />
en de manier waarop objecten en meubels<br />
in de loop der tijden een symbolische betekenis<br />
hebben gekregen.<br />
BEZOEKEN<br />
Schimmel & Schweikle, Blown-up chair, 2018, 3D geprint met een robotarm, gerecycleerd polypropyleen plastic,<br />
harde PU coating, 80 x 88 x 72 cm. © Everyday Gallery.<br />
Baranzate Ateliers<br />
6 t/m 12-06<br />
Fuorisalone, Salone del Mobile, Milaan<br />
www.baranzateateliers.com<br />
61
Keeping up with<br />
Rachel Jones<br />
Er rijst een nieuwe ster aan het<br />
kunstfirmament: Rachel Jones, pas<br />
31 jaar oud. De laatste maanden is<br />
zij zichtbaar bezig aan een opmars<br />
in de kunstwereld. <strong>COLLECT</strong> nam<br />
samen met Bonhams-experts Jones’<br />
recente wereldrecord onder de<br />
loep en gaat na wat verzamelaars<br />
beweegt.<br />
TEKST: ELS BRACKE<br />
Op de Post-War & Contemporary<br />
Art-veiling bij Bonhams,<br />
op 24 maart van dit jaar, werd<br />
het werk Spliced Structure uit<br />
2019 van Rachel Jones (richtprijs<br />
£ 40.000-60.000) verrassend afgehamerd<br />
op £ 910.750 (inclusief kosten). Het tweede<br />
hoogste bedrag die avond, netjes gerangschikt<br />
tussen gerenommeerde kunstenaars<br />
als Botero en Frank Auerbach in. Slechts<br />
twee werken van Jones kwamen tot nu op<br />
veiling, wat op zich vrij normaal is voor zo<br />
een jonge kunstenaar. Op 2 maart verkocht<br />
Sotheby’s Londen A Slow Teething (2020),<br />
voor £ 617.400.<br />
Maar naast deze opvallend hoge debuutbedragen<br />
springt ook het snelle traject<br />
van Jones in het oog: ze studeerde in 2015<br />
af aan de Glasgow School of Art, daarna<br />
gevolgd door de Royal Academy Schools<br />
(2016 - 2019). Vanaf 2018 wordt de kunstenaar<br />
opgepikt en neemt ze deel aan<br />
interessante groepsexposities in zowel de<br />
VS als Groot-Brittanië. Zo was zij onder<br />
meer te zien in The Artist Dining Room|<br />
Faith Ringgold bij Guest Projects in Londen<br />
en in Red Shaped Mouths in The Chinati<br />
Foundation in Texas in 2019. Een jaar later<br />
tekent ze bij galerie Thaddaeus Ropac.<br />
Haar debuutsolotentoonstelling<br />
SMIIIILLLLEEE in Londen (december 2021<br />
tot januari <strong>2022</strong>) was volledig uitverkocht.<br />
Jones was ook opgenomen in de groepstentoonstelling<br />
Mixing It Up: Painting Today,<br />
die van september tot december 2021<br />
in de Hayward Gallery in Londen te zien<br />
was en veel bijval oogstte. Deze groeps-<br />
Jones’ werk bevat<br />
veel kleur, met<br />
woeste lijnen en<br />
op het eerste zicht<br />
abstracte en grillige<br />
vormen die als een<br />
lappendeken zijn<br />
opgebouwd.<br />
expositie toonde enkele van de meest<br />
spraakmakende jonge kunstenaars van<br />
deze generatie, waaronder Issy Wood, Oscar<br />
Murillo, Kudzanai-Violet Hwami, Lisa<br />
Brice en Allison Katz maar ook een oudgediende<br />
als Peter Doig. Op dit moment<br />
loopt in Chisenhale Gallery say cheeeeese,<br />
haar eerste institutionele show, waarmee<br />
Jones haar positie als een van de meest<br />
opmerkelijke hedendaagse schilders op de<br />
internationale scène verstevigt. De show<br />
in de Chisenhale Gallery gaat vergezeld<br />
van een unieke publicatie, de eerste van de<br />
kunstenaar.<br />
Iedereen is het erover eens: Rachel Jones<br />
blinkt uit! Ze maakt een verschil in de<br />
kunstwereld door haar techniek, stijl, taal<br />
en boodschap, maar ook haar onconventionele<br />
manier om werk aan een publiek<br />
te tonen. En dat is een gevarieerd publiek,<br />
62
Rachel Jones, spliced Structure (7), 2019, gesigneerd en gedateerd, waskrijt en pastel op doek, 190,3 x 250,3 cm. © De kunstenaar.<br />
63
© Foto: Adama Jalloh.<br />
Dit is kunst waar<br />
je als verzamelaar<br />
mee wil leven,<br />
naar wil kijken,<br />
doeken die je dag in,<br />
dag uit om je heen<br />
wil hangen en die je<br />
niet zomaar aan<br />
een depot toevoegt.<br />
dat opvalt door zijn jeudigheid en achtergrond.<br />
Jones speelt met de traditionele<br />
opvattingen over schilderkunst: zo kiest<br />
ze niet voor rechthoekige formaten of<br />
uitgewerkte kaders en zijn haar doeken<br />
vaak niet opgespannen en polymorf. Zelfs<br />
de manier van ophangen is no-nonsense<br />
doordat ze werken direct tegen de muur<br />
plakt of gewoon los op de vloer plaatst.<br />
Voor de tentoonstelling in de Chisenhale<br />
Gallery vroeg ze om alle zes ramen van de<br />
galerie, die sinds de jaren 1980 kunstmatig<br />
wordt belicht, te openen om het daglicht<br />
binnen te laten. Daarnaast plakte<br />
ze enorme stickers op de buitendeuren<br />
van het gebouw om voorbijgangers te<br />
verwelkomen en geeft ze tekst en uitleg<br />
over hoe beelden en muziek haar oeuvre<br />
beïnvloeden.<br />
NIEUW EN EIGENTIJDS<br />
Voor haar werk op doek en papier gebruikt<br />
Jones waskrijtjes en oliepastel. Hiermee<br />
werkt ze naar eigen zeggen sneller en<br />
preciezer dan met olieverf en penseel. Het<br />
is een techniek die een dynamische en<br />
directe energie oplevert, waarbij elke markering,<br />
elke lijn en elk uitzinnig streepje<br />
laat zien wat haar hand doet. De compositie,<br />
de snelheid en de kleuren – sommige<br />
warm, andere koel – suggereren een kunstenaar<br />
die op zoek is naar een emotionele<br />
respons. De ervaring van het zien van haar<br />
schilderijen is, zoals zij het ooit uitdrukte,<br />
bedoeld om de toeschouwer ‘te laten voelen<br />
met je ogen’.<br />
Maar wat zie je op Jones’ werk? Veel<br />
kleur, woeste lijnen en op het eerste zicht<br />
abstracte en grillige vormen die als een<br />
lappendeken zijn opgebouwd. De titels<br />
van haar twee solo-exposities SMIIIILLL-<br />
LEEEE en say cheeeeese geven al wat<br />
meer weg. In haar meest recente werken,<br />
waarvan sommige meer dan zeven meter<br />
breed zijn maar evengoed het formaat van<br />
een A4 kunnen hebben, toont de kunstenaar<br />
tanden en monden, een zintuigelijk<br />
orgaan dat voor haar meer dan één betekenis<br />
heeft. Zo is het een visuele metafoor<br />
voor de maatstaf die men gebruikte<br />
om de conditie van slaven af te meten.<br />
De kleuren refereren aan de edelsteen-<br />
64
tjes waarmee zwarte modeontwerpers<br />
en muzikanten hun tanden versieren.<br />
Zingen, zoenen, lachen, grimassen, eten,<br />
overgeven: je beleeft het werk binnen in<br />
de mond van iemand die een nieuw en eigentijds<br />
verhaal vertelt. Interne gevoelens<br />
projecteren zich naar buiten toe in een<br />
feest van kleur en textuur.<br />
Waarom staan verzamelaars nu te dringen<br />
voor haar werk en waarom was haar eerste<br />
commerciële expositie volledig uitverkocht?<br />
Christine de Schaetzen (Bonhams<br />
<strong>België</strong>) en Cassi Young (hoofd Modern &<br />
Contemporary Art Bonhams Londen) zijn<br />
het erover eens dat het behaalde bedrag<br />
voor een dergelijke jonge kunstenaar<br />
op een veiling vrij uitzonderlijk is. “Een<br />
combinatie van factoren heeft geleid tot<br />
dit resultaat”, zeggen ze. “De belangstelling<br />
op de veiling was mondiaal, zowel in<br />
Groot-Brittannië als de VS, waar Jones al<br />
exposeerde, maar ook in Europa en vooral<br />
Azië drongen verzamelaars zich online en<br />
telefonisch op om haar werk te kopen. De<br />
richtprijs was laag en dus aantrekkelijk<br />
voor kopers. Daarnaast laat de bedachtzame<br />
productie van Jones haar wachtlijst bij<br />
galerie Thaddeus Ropac gestaag oplopen.”<br />
En uiteraard speelt de heersende tendens<br />
waarin vrouwelijke, gekleurde kunstenaars<br />
zich inzetten voor Black Lives Matter een<br />
rol. Ook haar recente deelname aan de<br />
expositie Mixing It Up Painting Today, over<br />
de nieuwe evoluties in schilderkunst in de<br />
gerenommeerde Haywarth Gallery tussen<br />
gevestigde kunstenaars miste haar effect<br />
niet. Maar vooral het passionele en vibrerende<br />
oeuvre van Jones doet zijn werk. Dit<br />
is kunst waar je als verzamelaar mee wil<br />
leven, naar wil kijken, doeken die je dag in,<br />
dag uit om je heen wil hangen en je niet<br />
zomaar aan een depot toevoegt.<br />
ADVIES VOOR AANSCHAF<br />
Hoe Jones’ prijzen nu verder gaan evolueren<br />
na dit wereldrecord is nog onzeker.<br />
“Zoals bleek uit de veiling op 24 maart,<br />
zijn de werken van Jones duidelijk in trek.<br />
We kunnen alleen maar vermoeden dat<br />
de markt van Jones zal blijven floreren<br />
naarmate haar ster rijzende is”, aldus<br />
De Schaetzen en Young. “De belangstelling<br />
voor haar werk vóór de veiling was<br />
duidelijk, maar dat betekent niet altijd<br />
dat bieders er tijdens een veiling ook om<br />
zullen vechten. Hier hebben we duidelijk<br />
gezien dat verzamelaars vastbesloten waren<br />
om tot het uiterste te gaan om haar<br />
werk te verwerven.”<br />
Jones speelt met de traditionele opvattingen<br />
over schilderkunst: ze kiest niet voor<br />
rechthoekige formaten of uitgewerkte kaders<br />
en haar doeken zijn vaak niet opgespannen<br />
en polymorf.<br />
Veel verzamelaars zijn op zoek naar uniek<br />
en interessant werk. Hoe kunnen zij erin<br />
slagen om parels als Jones van in het begin<br />
in hun vizier te krijgen? De Schaetzen<br />
en Young :“Eerst en vooral is het bij het<br />
verwerven van werken voor je collectie<br />
belangrijk om het werk en de kunstenaar<br />
in kwestie in het echt te bekijken. Het is<br />
ook verstandig om zelf onderzoek te doen<br />
naar de huidige internationale markt en<br />
om op de hoogte te blijven van tentoonstellingen<br />
en verkopen. Er zijn zoveel<br />
prachtige kunstenaars, zowel gevestigde<br />
als opkomende, maar voor wie vooral<br />
geïnteresseerd is in de hedendaagse<br />
kunstmarkt, is het een goed begin om de<br />
kleinere galeries en opkomende tentoonstellingen<br />
in de gaten te houden.” Hoe het<br />
verder zal gaan is nog afwachten, maar<br />
het is hoog tijd dat het vasteland Rachel<br />
Jones aan den lijve ontdekt.<br />
CONTACT<br />
Cassi Young: Senior Specialist, Hoofd<br />
verkoop naoorlogse en hedendaagse kunst<br />
(Bonhams Londen)<br />
Christine de Schaetzen: Hoofd <strong>België</strong><br />
& Luxemburg, moderne en hedendaagse<br />
kunst-specialist (Bonhams Brussel)<br />
christine.deschaetzen@bonhams.com<br />
Giacomo Balsamo: Internationaal Directeur<br />
naoorlogse en hedendaagse kunst<br />
(Bonhams Londen & Parijs)<br />
www.bonhams.com<br />
BEZOEKEN<br />
Rachel Jones — say cheeeeese<br />
Chisenhale Gallery<br />
London<br />
www.chisenhale.org.uk<br />
t/m 12-06<br />
Thaddaeus Ropac Gallery<br />
www.ropac.net<br />
Rachel Jones, Say cheeeeese, 2021. © De kunstenaar. In opdracht van Chisenhale Gallery.<br />
65
Veilingen<br />
Wereldwijd<br />
€ 288.000<br />
Vlaamse school, Portret van een man, 15e<br />
eeuw, olieverf op paneel overgebracht<br />
op doek (?), 52,3 x 35,5 cm. La Suite<br />
Subastas, Barcelona, 03-03. © La Suite<br />
Subastas.<br />
€ 3.071.000<br />
Peter Paul Rubens, Portret van een vrouw, 1620-<br />
1625, olieverf op doek. Desa Unicum, Warschau,<br />
17-03. © Desa Unicum. zł 14.400.000.<br />
€ 55.900<br />
Max Ingrand, staanlamp, ca. 1959, speciale bestelling,<br />
fabr. Fontana Arte, gelakt notenhout, vernikkeld<br />
messing, gezandstraald glas, 170 x 60 x 35 cm.<br />
Piasa, Parijs, 23-03. © Piasa.<br />
AFGELOPEN<br />
Een mysterieus<br />
Vlaams schilderij in<br />
Barcelona<br />
Op 3 maart laatstleden kwam<br />
het op een veiling bij La Suite<br />
Subastas, in Barcelona, tot een<br />
lange biedstrijd, met als inzet een<br />
portret van een Vlaamse man<br />
uit de 15e eeuw. Het schilderij<br />
werd eenvoudig omschreven als<br />
‘Vlaamse school, 15e-16e eeuw, in<br />
de trant van de Italiaanse Renaissance’.<br />
In de catalogus stond te<br />
lezen: ‘olieverf, wellicht op papier,<br />
en aangebracht op paneel’. Verder<br />
stond vermeld dat het werk uit een<br />
‘voorname privécollectie’ stamde.<br />
Zodra de veiling van het werk werd<br />
aangekondigd, konden welingelichte<br />
bronnen het al snel linken<br />
aan een blijkbaar identiek schilderij,<br />
toegeschreven aan de Leuvense<br />
schilder Dirk Bouts (ca. 1415-1475)<br />
in de catalogus van Vlaamse schilders<br />
opgesteld door het Koninklijk<br />
Instituut voor het Kunstpatrimonium<br />
(KIK), in Brussel. Als herkomst<br />
wordt zelfs de door Georges Spiridou<br />
bijeengezamelde collectie,<br />
uit Rome, opgegeven. Spiridou<br />
kocht onder meer werken uit de<br />
collecties van kardinaal Fesch,<br />
in verschillende keren geveild in<br />
1841-1845. De Spiridou-collectie<br />
ging zelf onder de hamer in 1928,<br />
in Amsterdam. In die veilingcatalogus<br />
werd het schilderij gelinkt aan<br />
een vrouwenportret. Een Europese<br />
handelaar, die het werk mocht<br />
analyseren, vertelde aan onze<br />
collega’s van de Antiques Trade<br />
Gazette dat hij zeker is dat hij niet<br />
een 19e-eeuwse kopie in handen<br />
heeft gehad, zoals het veilinghuis<br />
uit Barcelona beweerde, maar<br />
wel degelijk een originele versie<br />
uit de 15e eeuw. Hij zei dat het<br />
eigenlijk ging om een olieverfschilderij<br />
op paneel overgebracht<br />
op doek, in die tijd een frequent<br />
toegepaste restauratiemethode.<br />
Vreemd genoeg is ook een rode<br />
vilten muts te zien op de twee<br />
bekende mannenportretten van<br />
Dirk Bouts, waarvan een bewaard<br />
in de Londense National Gallery,<br />
en het andere in het Metropolitan<br />
Museum of Art in New York. Is het<br />
daardoor dat de kandidaat-kopers,<br />
hoofdzakelijk handelaars, zo hevig<br />
tegen elkaar opboden? De richtprijs<br />
bedroeg € 8.000-12.000, maar<br />
de nieuwe eigenaar bood er liefst<br />
€ 288.000 (exclusief kosten) voor.<br />
Nogal duur voor een schilderij uit<br />
de 19e eeuw … Gaat het echter om<br />
een origineel werk van Dirk Bouts,<br />
dan doet de koper natuurlijk een<br />
gouden zaak. De analyse door experts<br />
is pas begonnen en belooft<br />
spannend te worden!<br />
Groot succes voor<br />
de collectie van<br />
André Mourgues<br />
bij Sotheby’s<br />
Op 17 maart bracht het koperspubliek<br />
bij Sotheby’s, in Parijs,<br />
een klinkende hulde aan de<br />
eclectische en visionaire smaak<br />
van de beroemde kunsthandelaar<br />
Alexander Iolas. Alle stukken uit<br />
de collectie van André Mourgues,<br />
meer dan een kwarteeuw lang de<br />
levensgezel van Iolas, gingen van<br />
de hand. De opbrengst overtrof<br />
alle verwachtingen. De interesse<br />
van het koperspubliek was niet<br />
weinig te danken aan de herkomst<br />
en de onberispelijke staat van het<br />
ensemble. Uiteindelijk belandde er<br />
bijna € 10 miljoen in het laatje, drie<br />
keer meer dan verwacht! Opvallend<br />
sterke resultaten werden<br />
behaald met werk van moderne<br />
kunstenaars als René Magritte,<br />
Max Ernst, Victor Brauner en<br />
Claude Lalanne, maar ook met<br />
Griekse en Egyptische antiquiteiten,<br />
waar Alexander Iolas en<br />
André Mourgues zich graag mee<br />
omringden. Na een eerder record<br />
voor een schilderij in Londen<br />
zorgde René Magritte opnieuw<br />
voor een veilingrecord in Parijs,<br />
dit keer met een werk op papier.<br />
Negen kandidaat-kopers boden<br />
tegen elkaar op voor De verkrachting<br />
(1951), een subversieve en<br />
revolutionaire tekening van museumkwaliteit.<br />
Het lot had een richtprijs<br />
van € 200.000-300.000, maar<br />
werd afgehamerd op € 1 miljoen.<br />
De oorspronkelijke versie van dit<br />
werk, een olieverschilderij op doek,<br />
dateert van 1934. Dit provocerende<br />
werk omvat alle grote hema’s van<br />
Magritte en het surrealisme. Het<br />
zou talloze keren worden gereproduceerd,<br />
onder meer in 1934,<br />
op de cover van een bekend werk<br />
van André Breton: Qu’est-ce que<br />
le Surréalisme? Magritte zou er<br />
later nog verschillende versies van<br />
creëren, waaronder deze hier, de<br />
enige met potlood op papier die<br />
zo mooi afgewerkt is.<br />
Een Rubens<br />
steelt de show in<br />
Warschau<br />
Op de avond van 17 maart waren<br />
in Warschau alle ogen gericht op<br />
de veiling bij Desa Unicum, waar<br />
men kon bieden op een portret te<br />
danken aan Rubens. Het was het<br />
duurste kunstwerk dat ooit onder<br />
de hamer ging in Polen. Dit Portret<br />
van een vrouw, geschilderd omstreeks<br />
1620-1625, maakte vroeger<br />
deel uit van de collectie van Sir Peter<br />
Lely, maar was al sinds 1965 niet<br />
meer tentoongesteld. Het schilderij<br />
werd ter veiling aangeboden<br />
door een Britse burger. Het was de<br />
eerste in Polen geveilde Rubens.<br />
Het werk ging van de hand voor<br />
14,4 miljoen zloty (€ 3,07 miljoen),<br />
veel minder dan verwacht. Rubens<br />
66
€ 500.000<br />
Jean Ramon le Jeune, bijgenaamd<br />
de Meester van de Privileges van<br />
Gent, randversiering toegeschreven<br />
aan Jacquemart Pilavaine, getijdenboek<br />
in het Latijn en Frans, verlucht<br />
manuscript op perkament (18 grote<br />
miniaturen te halver hoogte van<br />
de pagina), 23,2 x 15,5 cm (bladen).<br />
Beurret Bailly Widmer Auktionen,<br />
Basel, 23-03. © Widmer Auktionen.<br />
CHF 513.330.<br />
€ 631.000<br />
Snuifflesje, China, Peking, Qing-dynastie,<br />
Qianlong-periode, glas geëmailleerd<br />
met famille rose en geciseleerd goud,<br />
merkteken van het keizerlijke atelier.<br />
Christie’s, New York, 24-03. © Christie’s<br />
Images Ltd. $ 693.000.<br />
€ 287.000<br />
James Ensor, De intrede van Christus in Brussel, op Vastenavond in 1889, 1898,<br />
fijne druk, met de hand gekleurd door de kunstenaar. Christie’s, Londen, 25-03.<br />
© Christie’s Images Ltd. £ 239.400.<br />
schilderde het portret in Antwerpen,<br />
geholpen door medewerkers<br />
uit zijn atelier. Volgens experts is<br />
de afgebeelde vrouw mogelijk de<br />
eerste echtgenote van de schilder,<br />
Isabella Brant, een lid van de juweliersfamilie<br />
Duarte, toen buren<br />
van Rubens, of een lid van het<br />
Spaanse hof.<br />
Design schittert<br />
bij Piasa<br />
Op 23 maart behaalde Piasa<br />
uitstekende resultaten met zijn<br />
veiling van design. Het veilinghuis<br />
versterkt zo zijn reputatie en positie<br />
op de internationale designmarkt.<br />
Grote belangstelling was<br />
er voor stukken van Max Ingrand,<br />
maar ook met Italiaans design<br />
werden sterke resultaten geboekt,<br />
met name voor Gio Ponti, Angelo<br />
Lelii, Gino Sarfatti en Carlo Mollino.<br />
In totaal bracht de veiling niet<br />
minder dan € 2,6 miljoen op. Een<br />
van de beste resultaten was het<br />
bod van € 55.900 voor een speciale<br />
bestelling, gefabriceerd door Fontana<br />
Arte, met name een uiterst<br />
zeldzame staanlamp, ontworpen<br />
omstreeks 1959 door Max Ingrand.<br />
Ook interessant was het bod van<br />
€ 32.500, bijna het dubbele van<br />
de hoogste richtprijs (€ 12.000-<br />
18.000), voor een hanglamp (Model<br />
2227) van dezelfde ontwerper,<br />
vervaardigd van messing, glas en<br />
gelakt aluminium. Het model werd<br />
ontworpen omstreeks 1960.<br />
Henegouws<br />
getijdenboek<br />
blikvanger in Basel<br />
Op 23 maart kon men bij Beurret<br />
Bailly Widmer Auktionen, in Basel,<br />
bieden op een opvallend goed<br />
bewaard gebleven manuscript,<br />
daterend van vóór 1460 en te danken<br />
aan een talentrijke miniaturist,<br />
bekend als de Meester van de<br />
Privileges van Gent en Vlaanderen.<br />
De laatste raadsels rond<br />
dit personage werden opgelost<br />
door kunsthistorici Dominique<br />
Vanwijnsberghe en Erik Verroken.<br />
Bij hun onderzoek ontdekten ze de<br />
naam van Jean Ramon le Jeune,<br />
een verluchter die in de 15e eeuw<br />
actief was in Gent en Doornik.<br />
Hij dankte zijn bijnaam aan een<br />
manuscript dat hij omstreeks 1453<br />
had versierd voor de hertog van<br />
Bourgondië, met name dat met de<br />
Keuren en Privileges van Gent en<br />
Vlaanderen, thans bewaard in de<br />
Nationale Bibliotheek in Wenen.<br />
De stijl, de composities, het palet<br />
en het inzicht in de perspectief zijn<br />
nog stevig verankerd in de productie<br />
van de eerste helft van de<br />
15e eeuw, waardoor hij makkelijk te<br />
onderscheiden is van zijn tijdgenoten.<br />
Toch had hij een trefzeker<br />
gevoel voor kleur. De opdrachtgever<br />
is helaas onbekend. Op het<br />
manuscript is geen wapen te zien.<br />
Door de luxueuze uitvoering moet<br />
het boek wel hebben gecirculeerd<br />
in de aristocratische kringen<br />
van Bergen, in Henegouwen, en<br />
daarna in Frankrijk, want in de<br />
17e eeuw kreeg het een prachtige<br />
Franse boekband van olijfkleurig<br />
marokijn aangemeten. Tot in 1967<br />
bevond het manuscript zich in de<br />
bibliotheek van Beloeil, het kasteel<br />
van de prinsen van Ligne. Dit getijdenboek<br />
is des te uitzonderlijker<br />
daar er nog een andere vakman<br />
aan heeft gewerkt: de miniaturen<br />
bevinden zich alle in een<br />
rijkelijk verluchte randversiering,<br />
toegeschreven aan Jacquemart<br />
Pilavaine, een kopiist, decorateur<br />
en boekbinder die actief was in<br />
Bergen. Ook tal van liturgische<br />
elementen wijzen op die Bergense<br />
herkomst, met een kalender die<br />
verschillende lokaal vereerde<br />
heiligen telt, onder wie Waltrudis,<br />
de beschermheilige van Bergen.<br />
Dit prachtige boek werd ter veiling<br />
aangeboden met een richtprijs van<br />
CHF 400.000-600.000. Het veranderde<br />
van eigenaar voor<br />
CHF 513.330 (€ 500.000).<br />
Uiterst zeldzaam<br />
Chinees snuifflesje<br />
bij Christie’s<br />
Eind maart hield Christie’s een<br />
reeks veilingen van Aziatische<br />
kunst in New York. Zo ging op<br />
24 maart de collectie Chinese<br />
snuifflesjes van Rachelle R. Holden<br />
onder de hamer. Die bracht niet<br />
minder dan $ 2,25 miljoen (€ 2,05<br />
miljoen) in het laatje. Een van de<br />
topstukken van die collectie was<br />
een uiterst zeldzaam en kostbaar<br />
snuifflesje uit de tijd van keizer<br />
Qianlong (1736-1795), met daarop<br />
het merkteken van het keizerlijke<br />
atelier in Peking. Het ging de deur<br />
uit voor $ 693.000 (€ 631.00). Dit<br />
elegante flesje van geëmailleerd<br />
glas is versierd met bloemen en<br />
een vlinder van famille rose. Het<br />
prachtige deksel is van geciseleerd<br />
goud.<br />
Wereldrecord voor<br />
Ensor bij Christie’s<br />
De online-veiling van prenten en<br />
multipels die Christie’s op 25 maart<br />
hield in Londen toonde aan dat de<br />
internationale vraag naar werk van<br />
Andy Warhol nog steeds sterk is,<br />
en wel in alle prijscategorieën. Zo<br />
ging een afdruk van Mick Jagger<br />
(1975) van de hand voor £ 151.200<br />
(€ 181.000), meer dan het drievoudige<br />
van de hoogste richtprijs en<br />
meteen goed voor een veilingrecord<br />
voor deze kunstenaar. Alles<br />
samen bracht de veiling £ 4,8<br />
miljoen (€ 5,7 miljoen) in het laatje.<br />
Het hoogste bod ging naar een<br />
werk van James Ensor, met name<br />
De intrede van Christus in Brussel,<br />
op Vastenavond in 1889. Dat werd<br />
afgehamerd op een bedrag van<br />
£ 239.400 (€ 287.000). Ook voor<br />
deze kunstenaar is dat een<br />
wereldrecord. Het gaat om de be-<br />
67
Veilingen<br />
Wereldwijd<br />
€ 46.250<br />
Jan Fris, Vanitas, 1666, doek, gesigneerd en<br />
gedateerd, 11,5 x 87 cm. Briscadieu, Bordeaux,<br />
26-03. © Briscadieu.<br />
€ 12.571<br />
Devotieplaat met Maria en Kind (Maria van<br />
Zoeterwoude), Utrecht, tweede helft 15e eeuw,<br />
polychrome, gestempelde en gepatineerde<br />
pijpaarde, 40,5 x 20,7 cm. Tessier & Sarrou et Associés<br />
OVV, Parijs, 01-04. © Tessier & Sarrou.<br />
RICHTPRIJS: € 183.000.000-275.000.000<br />
Andy Warhol, Shot Sage Blue Marilyn, 1964, acryl en<br />
zeefdruk op doek, 101,6 x 101,6 cm. Christie’s, New York,<br />
09-05. © Christie’s Images Ltd. Richtprijs: $ 200.000.000-<br />
300.000.000.<br />
langrijkste prent van James Ensor<br />
met daarop Christus als socialistische<br />
messias. Deze fijne druk,<br />
rijkelijk met de hand gekleurd, is<br />
opgedragen aan Charles Polydore<br />
de Mont (1857-1931), een Belgische<br />
schrijver, dichter, kunstcriticus en<br />
ook de eerste directeur van het<br />
Koninklijk Museum voor Schone<br />
Kunsten in Antwerpen. Behalve<br />
topresultaten behaald met werken<br />
van Andy Warhol waren er ook nog<br />
andere successen voor de popart<br />
op deze veiling. Zo ging Forms in<br />
Space (1985) van Roy Lichtenstein<br />
van de hand voor £ 113.400<br />
(€ 136.000), het dubbele van de<br />
richtprijs.<br />
Mooie Nederlandse<br />
vanitas in Bordeaux<br />
Van Jan Fris (ca 1627-1672), een Nederlandse<br />
schilder van vanitassen,<br />
zijn weinig werken bekend. Momenteel<br />
is dat amper een vijftiental.<br />
Daar komt nu nog een werk<br />
bij. Op 26 maart ging het onder de<br />
hamer bij Briscadieu, in Bordeaux,<br />
na te zijn onderzocht door het<br />
Franse expertisebureau Turquin.<br />
Rechts op het werk zijn een signatuur<br />
en een datum te zien: J Fris<br />
1666. Het werk werd afgehamerd<br />
op € 46.250. Rond een schedel<br />
en een bovenarmbeen plaatste<br />
de kunstenaar symbolen van het<br />
onherroepelijke vlieden van de tijd<br />
en de broosheid van het bestaan<br />
(zandloper, kaars, glas), en ook<br />
symbolen van kennis en rijkdom<br />
(wereldbol, tapijt). De schone<br />
schijn wordt hier uitgebeeld door<br />
een helm met veren, een origineel<br />
element dat we ook aantreffen op<br />
drie andere schilderen van Jan Fris.<br />
Een devotieplaat<br />
uit Utrecht in<br />
Drouot<br />
Devotieplaten zie je tegenwoordig<br />
niet vaak meer, maar in de<br />
tweede helft van de 15e eeuw,<br />
toen dit exemplaar werd gemaakt,<br />
waren ze wijdverbreid. Ze werden<br />
vervaardigd in gespecialiseerde<br />
ateliers in Utrecht, in mallen,<br />
en vervolgens gepatineerd. De<br />
kwaliteit van de makelij was<br />
opvallend. Deze objecten waren<br />
nochtans bestemd voor huiselijk<br />
gebruik. Soms dienden ze ook als<br />
ex voto in een kapel. Maria is hier<br />
afgebeeld met het kind Jezus op<br />
een sokkel, met een omlijsting die<br />
een mini-interieur voorstelt. Op<br />
de randen zijn lovende commentaren<br />
op Maria en Jezus te zien,<br />
als hulp bij het bidden. In het museum<br />
van het Catharijneconvent<br />
(ook wel Sint-Catharijneklooster<br />
genoemd) in Utrecht is een identiek<br />
model te zien. Pijpaarde is<br />
een fijne, taaie klei, vroeger vooral<br />
gebruikt voor het bakken van<br />
pijpen. Lange tijd hadden de Nederlanders<br />
de reputatie de enigen<br />
te zijn die dit konden bereiden.<br />
Ze hadden trouwens ook de beste<br />
kleigroeven. Op 1 april werd dit<br />
object door Tessier & Sarrou et<br />
Associés ter veiling aangeboden<br />
in Drouot, in Parijs, met een<br />
richtprijs van € 6.000-8.000. Het<br />
veranderde van eigenaar voor<br />
€ 12.571, kosten inbegrepen.<br />
Mooie prijs voor<br />
een Bruegel in<br />
Zürich<br />
“Zonder dit werk zou de artistieke<br />
ontwikkeling van de volgende<br />
generaties van kunstenaars, zoals<br />
Hendrick Avercamp (1585-1634),<br />
Esaias Van der Velde (1587-1630)<br />
en Aert Van der Neer (1603-1677),<br />
ondenkbaar zijn geweest.” Dat<br />
stond op 25 maart laatstleden te<br />
lezen in La Gazette Drouot (nr. 12).<br />
Dit Winterlandschap met vogelknip<br />
van Pieter Bruegel de Jongere<br />
was een belangrijk werk voor het<br />
genre van de winterlandschappen.<br />
In de 17e eeuw was dit een van de<br />
populairste thema’s. Het schilderij<br />
is rechtstreeks geïnspireerd op het<br />
Winterlandschap met schaatsers<br />
en vogelknip van zijn vader Pieter<br />
Bruegel de Oudere (ca. 1525-1569),<br />
tegenwoordig bewaard in de<br />
Koninklijke Musea voor Schone<br />
Kunsten van <strong>België</strong>, in Brussel. Het<br />
is dankzij de vele versies van zijn<br />
zoon en het Bruegel-atelier (127<br />
bekende versies tot nu toe) dat<br />
dit thema zo populair werd. Een<br />
versie uit 1601, die sterk lijkt op de<br />
versie te zien in het Kunsthistorisches<br />
Museum in Wenen, ging op<br />
1 april laatstleden onder de hamer<br />
bij Koller, in Zürich. Dit schilderij<br />
bevond zich al verschillende<br />
generaties in een Luxemburgse<br />
privécollectie. Experts verwachtten<br />
een opbrengst van CHF 800.000<br />
tot 1,2 miljoen. Het atelier van de<br />
schilder bracht dan wel een groot<br />
aantal exemplaren voort, maar<br />
het aantal dat nu nog in omloop<br />
is, is beperkt. Dat verklaart deze<br />
richtprijs. De nieuwe eigenaar<br />
telde er uiteindelijk CHF 1.615.000<br />
(€ 1.580.000) voor neer.<br />
OP KOMST<br />
Een Marilyn van<br />
Warhol bij Christie’s<br />
Op de grote veilingen in mei, in<br />
New York, staan tal van topwerken<br />
uit de moderne, naoorlogse<br />
en hedendaagse kunst op het<br />
menu. Ze stammen met name uit<br />
de collectie van Thomas & Doris<br />
Ammann en die van Anne H. Bass.<br />
Uit de eerste collectie gaat op 9<br />
mei bij Christie’s een uitzonderlijke<br />
versie van de fameuze Marilyn<br />
van Andy Warhol onder de hamer.<br />
Uitzonderlijk, want het is een vroeg<br />
en uitgesproken realistisch werk.<br />
Experts denken dat deze Shot Sage<br />
Blue Marilyn uit 1964 liefst<br />
$ 200 tot 300 miljoen (€ 183 tot<br />
275 miljoen) zal opbrengen. Uit de<br />
tweede collectie, nog steeds bij<br />
Christie’s in New York, gaan op 12<br />
mei een uitzonderlijk paar werken<br />
van Rothko, maar ook werken van<br />
Degas, Monet, Balthus, Morris<br />
Louis en Vilhelm Hammershøi<br />
68
RICHTPRIJS: € 1.000.000-1.500.000<br />
Titiaan, De boetvaardige Maria Magdalena, olieverf<br />
op doek, 115 x 96,7 cm. Dorotheum, Wenen,<br />
11-05. © Dorotheum.<br />
RICHTPRIJS: € 18.000.000-27.500.000<br />
The Rock, witte diamant D-Z van 228,31 karaat.<br />
Christie’s, Genève, op 11-05. © Christie’s Images Ltd.<br />
RICHTPRIJS: € 150.000-200.000<br />
Boekenkast, prototype, 1986, ruw dennenhout, aluminium,<br />
lichtblokken, 173 x 173 x 33cm. Christie’s, Parijs,<br />
25-05. © Christie’s Images Limited <strong>2022</strong>. Foto: Anna<br />
Buklovska.<br />
onder de hamer. Phillips pakt op<br />
18 mei in New York dan weer uit<br />
met een beroemd werk van Jean-<br />
Michel Basquiat: Untitled (1982),<br />
afkomstig uit de collectie van<br />
Yusaka Maezawa. Verwacht wordt<br />
dat het meer dan $ 70 miljoen<br />
(€ 64 miljoen) opbrengt.<br />
Een vermiste<br />
Titiaan duikt weer<br />
op bij Dorotheum<br />
Een eerst verdwenen, maar<br />
intussen teruggevonden schilderij<br />
van de Venetiaanse schilder<br />
Titiaan wordt ongetwijfeld een van<br />
de blikvangers op de veiling van<br />
schilderijen van oude meesters in<br />
het Dorotheum, in Wenen, op 11<br />
mei. Op het schilderij is de boetedoening<br />
van Maria Magdalena<br />
te zien. Het werk maakte ooit deel<br />
uit van de befaamde collectie van<br />
de Zweedse koningin Christina<br />
(1629-1689), die van de regent van<br />
Frankrijk Philippe, de hertog van<br />
Orléans (1674-1723), en zeer waarschijnlijk<br />
ook die van de Duitse<br />
keizer Rudolf II. Het werk verschijnt<br />
voor het eerst in meer dan anderhalve<br />
eeuw weer op de markt. Het<br />
gaat om een van de populairste<br />
thema’s van Titiaan, waar ook het<br />
meest vraag naar is. Het werk is<br />
van buitengewone kwaliteit en is<br />
dan ook een bijzonder waardevolle<br />
aanwinst voor de markt. Experts<br />
verwachten dat het € 1 tot 1,5<br />
miljoen opbrengt.<br />
De grootste witte<br />
diamant is voor<br />
Christie’s<br />
The Rock: dat is de bijnaam van<br />
de diamant die meer dan twintig<br />
jaar geleden werd gedolven en<br />
geslepen in Zuid-Afrika. Het is de<br />
grootste peervormige diamant van<br />
het kleurengamma D-Z (tinten van<br />
wit) die ooit werd geregistreerd<br />
door het Gemological Institute of<br />
America (GIA). Op 11 mei wordt<br />
de steen door Christie’s geveild in<br />
Genève. De diamant was eerder<br />
tentoongesteld in Dubai, Taipei en<br />
New York. “Het Midden-Oosten is<br />
altijd dol geweest op waardevolle<br />
juwelen en edelstenen”, aldus<br />
Rahul Kadakia, het internationale<br />
hoofd van de afdeling Juwelen bij<br />
Christie’s. “We vonden het een<br />
goed idee de diamant eerst tentoon<br />
te stellen in een regio waar je<br />
enorm veel grote verzamelaars van<br />
edelstenen hebt.” Deze prachtige<br />
steen, goed voor 228,31 karaat, zou<br />
$ 20 tot 30 miljoen (€ 18 tot 27,5<br />
miljoen) moeten opbrengen.<br />
Fans van sneakers:<br />
allen naar Millon!<br />
Op 15 mei houdt veilinghuis Millon<br />
in Parijs een eerste veiling die volledig<br />
is gewijd aan sneakers, een niet<br />
meer weg te denken onderdeel van<br />
de huidige streetwear. De veiling<br />
wordt georganiseerd in samenwerking<br />
met Loving Sneakers. Het gaat<br />
om limited editions, exclusieve samenwerkingen<br />
en cult-exemplaren.<br />
Alles samen kan men bieden op<br />
bijna tweehonderd beroemde modellen,<br />
in nieuwe staat: van de Yeezy<br />
en de Air Max tot de Air Force One<br />
en de Jordan, het summum van<br />
de basketbalschoenen. De veiling<br />
wordt in goede banen geleid door<br />
Alexandre Millon. De richtprijzen<br />
gaan van € 200 tot enkele duizenden<br />
euro’s voor sommige paren.<br />
Op het menu staat een groot aantal<br />
beroemde modellen en stukken<br />
behorend tot limited editions van<br />
Nike, het Amerikaanse merk met de<br />
komma als logo.<br />
Perriand bij<br />
Christie’s<br />
Op de designveiling bij Christie’s,<br />
in Parijs, op 25 mei aanstaande,<br />
kunnen verzamelaars bieden op<br />
een zeldzaam ensemble komende<br />
uit het privémeubilair van Charlotte<br />
Perriand. De Fondation Louis<br />
Vuitton hield onlangs nog een<br />
overzichtstentoonstelling over deze<br />
visionaire Franse ontwerpster, die<br />
de evolutie naar de moderniteit van<br />
de 20e eeuw belichaamde. Ze is en<br />
blijft een van de weinige vrouwelijke<br />
ontwerpers die internationale<br />
faam genieten. De opbrengst van<br />
de veiling gaat naar de Archives<br />
Perriand, opgericht om het werk<br />
van Charlotte Perriand te bewaren<br />
en zoveel mogelijk bekendheid<br />
te geven, samen met haar heel<br />
eigen visie en aanpak. De stukken<br />
van deze collectie, die Perriand<br />
ontwierp voor eigen gebruik, geven<br />
gestalte aan de cruciale fasen in<br />
de ontwikkeling van haar belangrijkste<br />
concepten. Het gaat om<br />
unieke stukken en prototypen die<br />
nooit eerder te zien waren. Het is<br />
zonder twijfel een van de belangrijkste<br />
ensembles van Charlotte<br />
Perriand die ooit ter veiling werden<br />
aangeboden. Alles samen gaat om<br />
een vijftiental stukken, die nu voor<br />
het eerst haar appartement in de<br />
Rue Las Cases, in Parijs, verlaten. Ze<br />
woonde er tot in 1970. Haar atelier<br />
was er gevestigd tot aan het einde<br />
van haar carrière. Op de veiling kan<br />
men onder meer bieden op een<br />
zeldzaam paar indrukwekkende<br />
metalen Potences uit 1938 (richtprijs:<br />
€ 120.00-180.000). Er zijn slechts vijf<br />
exemplaren van deze beroemde,<br />
door Charlotte Perriand ontworpen<br />
wandlamp bekend. Een van de<br />
blikvangers van deze veiling wordt<br />
ongetwijfeld de befaamde boekenkast<br />
met lichtblokken (richtprijs:<br />
€ 150.000-200.000). Het is een<br />
treffende illustratie van de moderne<br />
geest van deze Franse ontwerpster.<br />
Dit dynamische stuk, dat wat<br />
doet denken aan een totem, vormt<br />
een origineel spel met kleuren en<br />
asymmetrie. Het is de perfecte<br />
synthese van de heel eigen visie van<br />
Perriand, waarbij het esthetische<br />
wordt gepaard aan het functionele.<br />
Dit unieke model met twee<br />
lichtblokken diende als wand tussen<br />
de salon en het bureau in haar<br />
appartement. Het gaat om een<br />
prototype, dat diende als model<br />
voor haar boekenkast Plurima, later<br />
op de markt gebracht door Cassina.<br />
69
€ 52.000<br />
Verrassend afgehamerd<br />
De Antwerpenaar Hendrick III van<br />
Cleve (1525-ca. 1590) was als<br />
schilder, tekenaar en etser actief in<br />
de Renaissance. Hij is bekend om<br />
zijn topografische gezichten, met name van<br />
Rome en het Vaticaan, en zijn denkbeeldige<br />
landschappen. Hij reisde naar Italië,<br />
maar we weten niet wanneer precies. Hij<br />
creëerde er een groot aantal tekeningen,<br />
met daarop bergen, gebouwen en stadslandschappen<br />
die hij later zou gebruiken<br />
voor zijn werken. In de periode 1557-1582<br />
verdween hij van de radar, maar in 1585 was<br />
hij weer in zijn geboortestad, waar hij zou<br />
blijven tot aan zijn overlijden, als rijke en<br />
invloedrijke kunstenaar. Zijn persoonlijke<br />
productie vertoont een hiaat van dertig<br />
jaar, maar wordt geauthenticeerd door het<br />
monogram HVC. Het omvat onder meer<br />
een reeks landschappen met de toren van<br />
Babel en gezichten van Rome, gecreëerd<br />
op basis van schetsen die hij ter plekke had<br />
gemaakt. Er worden tal van afbeeldingen<br />
van de bouw van de toren van Babel aan<br />
hem toegeschreven, al bestaat er over<br />
slechts drie daarvan enige zekerheid. De<br />
meeste worden tegenwoordig dan ook<br />
toegeschreven aan anonieme Vlaamse<br />
schilders, collectief aangeduid als de ‘groep<br />
Hendrick III van Cleve’, wellicht actief in<br />
Antwerpen van 1580 tot 1600. In totaal gaat<br />
het over een vijftigtal werken. Een ervan<br />
ging op 20 maart van de hand in het Brusselse<br />
filiaal van Cornette de Saint Cyr, waar<br />
een privécollectie onder de hamer ging.<br />
Het is een typerend werk voor de afbeeldingen<br />
die deze kunstenaar maakte van de<br />
toren van Babel. Het thema is ontleend aan<br />
het boek Genesis (11: 1-9). Centraal zien we<br />
een toren, met een kegelvormige structuur<br />
en een pad dat zich spiraalsgewijs naar boven<br />
slingert. Een en ander is kenmerkend<br />
voor de vele uitbeeldingen van dit thema<br />
sinds de middeleeuwen, al verwijst de architecturale<br />
versiering hier duidelijk naar de<br />
renaissance. Het werk, ter veiling aangeboden<br />
met een richtprijs van € 15.000-20.000,<br />
is ook karakteristiek voor de belangstelling<br />
van de maniëristische beweging waartoe<br />
Hendrick III van Cleve behoorde, voor het<br />
uitbeelden van panorama’s van denkbeeldige<br />
steden. Dat leidde hier tot een<br />
mengelmoes van Vlaamse architecturale<br />
stijlen en klassieke elementen, zoals aquaducten,<br />
halfzuilen, paleizen, triomfbogen,<br />
rondbogen en sculpturen. Wat hier echter<br />
vooral intrigeert, is de afbeelding op de<br />
voorgrond van een openbare terechtstelling<br />
middels ophanging. Het eindbod van<br />
€ 52.000 (exclusief kosten) is dan ook des te<br />
verrassender!<br />
Hendrick III van Cleve, De toren van Babel, z. d.,<br />
olieverf op geparketteerd paneel, 53,1 x 75,1 cm.<br />
Cornette de Saint-Cyr, Brussel, 20-03. © Cornette.<br />
70
Veilingen<br />
<strong>België</strong><br />
Collect-1/2pQ-mai.qxp_320 7/04/22 11:02 Page3<br />
OPENBARE VEILING<br />
17 & 18 MEI om 18u30<br />
€ 28.380<br />
Een paar vierkante Chinese qianjiang<br />
cai-vazen met landschappen en<br />
onsterfelijken, 19e/20e eeuw. Coronari<br />
Auctions, 9 t/m 11-03. © Coronari<br />
Auctions.<br />
€ 640.000<br />
Gustave De Smet, De plezierboot,<br />
1915. De Vuyst, 12-03. © De Vuyst.<br />
AFGELOPEN<br />
Voorjaarsveiling bij<br />
Coronari Auctions<br />
De eerste veiling van het jaar<br />
<strong>2022</strong> bij Coronari Auctions ging<br />
voor het eerst sinds lang terug<br />
door met publiek en het Gentse<br />
veilinghuis kon verrassen met<br />
een aantal mooie resultaten.<br />
Op het terrein van de Aziatische<br />
kunst sprong in eerste instantie<br />
een indrukwekkende Chinese<br />
bronzen wierookbrander met<br />
draken en vlammende parels,<br />
Qianlongmerk en -periode, in<br />
het oog met een resultaat van<br />
ruim € 216.000. Ook een paar<br />
vierkante Chinese qianjiang<br />
cai-vazen met landschappen<br />
en onsterfelijken kon op<br />
veel belangstelling rekenen en<br />
klokte uiteindelijk af op € 28.380.<br />
Daarnaast scoorden ook enkele<br />
19e-eeuwse vazen sterk boven de<br />
verwachtingen. Een famille rose<br />
vaas met vogels tussen bloesemtakken<br />
en een Qianlongmerk<br />
(€ 7.095) en twee blauw-witte<br />
celadon vazen met floraal decor,<br />
waren samen goed voor een<br />
opbrengst van ruim € 15.000.<br />
Verder behaalde een Chinees<br />
Qing-schilderij met voorstelling<br />
van een berglandschap met<br />
paarden, geiten en figuren een<br />
mooi resultaat (€ 9.275), evenals<br />
een Chinese blanc de Chinefiguur<br />
van Guanyin, goed voor<br />
ruim € 12.000. Het tweede deel<br />
van de veiling was gewijd aan de<br />
Europese en Islamitische kunst<br />
en ook hier volgden de sterke<br />
resultaten elkaar in sneltempo<br />
op. Binnen de selectie oude<br />
meesters gingen onder meer een<br />
Vlaams 16e-eeuws winterlandschap<br />
met schaatsers, een Duitse<br />
16e-eeuwse Aanbidding der Koningen<br />
en een Anna en Joachim<br />
bezoeken Maria en Jezus van de<br />
hand van Hermann tom Ring<br />
(1521-1596) voor respectievelijk<br />
bijna € 16.000, € 40.800 en ruim<br />
€ 49.000 onder de hamer. Binnen<br />
de hedendaagse kunst veranderde<br />
daarnaast de zevendelige<br />
reeks Sans l’écorce van Pierre<br />
Alechinsky (°1927) van eigenaar<br />
voor € 15.300. Deze resultaten<br />
beloven alvast veel moois voor de<br />
komende veilingen, te beginnen<br />
met de collectie van Paul De<br />
Grande in juni.<br />
Spilliaert bij<br />
De Vuyst<br />
De Vuyst heeft op 12 maart een<br />
aantal ongeziene resultaten<br />
behaald: zeven kunstwerken<br />
werden verkocht voor een totaalbedrag<br />
boven de € 100.000, en<br />
veertig boven de € 25.000. Het<br />
aanbod omvatte in het bijzonder<br />
enkele topwerken van het<br />
Belgische expressionisme. Zo was<br />
er veel aandacht voor Jean Brusselmans,<br />
met een uiteindelijk resultaat<br />
van € 55.440 voor Dilbeek<br />
(1929), € 36.960 voor Zittende<br />
jonge vrouw (1946) en € 43.860<br />
voor Jonge vrouw met rood<br />
hoedje (1941). De oogst (1932)<br />
Staande lampen model "Kaleidoscope" in vernikkeld messing<br />
Gesigneerd Brev. Gabriella Crespi. Italiaanse school<br />
Periode: ca. 1970. H.: +/- 110 en 130cm<br />
"Studie van een paard in profiel" en "Schets van dieren"<br />
dubbelzijdige tekening in potlood op papier. Rode merkteken H.T.L.<br />
gebruikt door testamentaire erfgenaam van Toulouse-Lautrec.<br />
Afmeting: 228x177mm.<br />
TENTOONSTELLING<br />
13, 14 EN 15 MEI<br />
VAN 10 TOT 18 U<br />
HOTEL DE VENTES VANDERKINDERE S.A.<br />
685-687 ALSEMBERGSESTEENWEG - 1180 B RUSSEL<br />
PRIVÉ PARKING • TEL. 02 344 54 46<br />
info@vanderkindere.com<br />
w w w . v a n d e r k i n d e r e . c o m<br />
71
Veilingen<br />
<strong>België</strong><br />
€ 12.000<br />
Andy Warhol, Stiched photographs, 1987.<br />
Damien Voglaire, 12-03. © Voglaire.<br />
€ 21.877<br />
Abel Grimmer (1570-1618 of 1619), De maaltijd en de rust van<br />
de maaiers, olieverf op eiken paneel. Soudant, 13-03.<br />
© Soudant.<br />
€ 104.140<br />
Toegeschreven aan Ambrosius Benson, drieluik<br />
met de Kruisiging, links het portret van Jean de<br />
Cruyninghe en Jacqueline de Bourgogne, rechts<br />
leden van de familie Van Der Hulst, Brugge,<br />
ca. 1549-1550, 182 x 88 cm (open), 122 x 88 cm (gesloten).<br />
Carlo Bonte, 15 t/m 17-03. © Carlo Bonte.<br />
van Constant Permeke behaalde<br />
€ 115.700. Ook schilderijen van<br />
Edgard Tytgat behaalden topresultaten.<br />
De tragische grijsaards<br />
is een belangrijk werk uit 1924, vol<br />
symboliek in een narratieve compositie<br />
die kenmerkend is voor<br />
de kunstenaar. Dit werk wisselde<br />
van eigenaar voor € 170.800, het<br />
hoogste bedrag ooit behaald op<br />
veiling voor een werk van Tytgat.<br />
Eén van de sterren van de veiling<br />
was Gustave De Smet met het<br />
magnifieke schilderij De plezierboot<br />
(1925). Een meesterlijke<br />
compositie, schitterende kleuren<br />
en rijke geschiedenis maken van<br />
dit werk een topstuk. Het finale<br />
bod werd online geplaatst, en<br />
het uiteindelijke resultaat van<br />
€ 640.000 is een wereldrecord op<br />
veiling voor Gustave De Smet.<br />
Le jugement de Paris (1949) is<br />
een prachtige tekening in Oost-<br />
Indische inkt van Paul Delvaux.<br />
Een dromerig en mysterieus<br />
dilemma met schoonheden in<br />
een antieke setting: dit is Delvaux<br />
pur sang. Het werk kon lang op<br />
voorhand op grote belangstelling<br />
rekenen. Uiteindelijk werd<br />
het belangrijke resultaat van €<br />
218.100 genoteerd. Robert Indiana<br />
is een icoon van de Pop Art.<br />
Van hem werd een wereldbekend<br />
LOVE-sculptuur aangeboden,<br />
dat het belangrijke resultaat van<br />
€ 275.000 behaalde. Ook andere<br />
Amerikaanse kunstenaars konden<br />
op belangstelling rekenen.<br />
Voor de zeefdruk Mildred Scheel<br />
(1980) van Andy Warhol werd<br />
€ 10.000 genoteerd. Ook de<br />
sculpturen van Jean-Michel Folon<br />
vielen bijzonder in de smaak.<br />
Er werd onder meer € 96.500<br />
genoteerd voor de man in brons<br />
La légèreté de l’être (2005) en<br />
€ 54.180 voor het prachtige<br />
paar boeksteunen Lire (2003).<br />
Een kunstenaar die bijzonder<br />
veel aandacht genereerde deze<br />
veiling was Pierre Alechinsky. Er<br />
werd een breed gamma werken<br />
van zijn hand geveild, van grafiek<br />
tot schilderijen op doek of papier,<br />
en enkele stukken behaalden<br />
belangrijke resultaten. Zo<br />
werd € 192.500 genoteerd voor<br />
L’invention de la brouette (1974),<br />
een werk dat Alechinsky maakte<br />
in het atelier van zijn vriend<br />
Bengt Lindström te Sundsvall<br />
(Zweden).<br />
Een Warhol bij<br />
Damien Voglaire<br />
Een ensemble van vier Stiched<br />
photographs van Andy Warhol<br />
was één van de hoofdloten op de<br />
veiling van 12 maart bij Damien<br />
Voglaire (vroeger Ferraton), in<br />
Brussel. Deze gestencilde foto's<br />
waren deel van de laatste tentoonstelling<br />
die de kunstenaar<br />
tijdens zijn leven kreeg, in 1987.<br />
Het zijn zeldzame en uniek stukken,<br />
gedateerd en gesigneerd.<br />
Ze werden geveild voor € 12.000,<br />
in lijn met de richtprijs. Een grote<br />
gouache van Gérard Schneider<br />
uit 1964 haalde € 3.500, twee<br />
monochrome werken van Francis<br />
Dusepulchre behaalden € 1.500<br />
en € 1.600, en een zeer grote en<br />
mooie Emile Salkin, Gele vrachtwagen<br />
uit 1975, € 13.000. Er is ook<br />
een prachtig olieverfschilderij<br />
van André Beullens, Lignes d’or<br />
XIX (1967) geveild voor € 2.800.<br />
Niet minder dan vijf schilderijen<br />
van Yves Zurstrassen werden<br />
aangeboden, waaronder één<br />
uit 1985, geveild voor € 4.000,<br />
en één uit 1991, geveild voor<br />
€ 8.500. Er is ook een gouache<br />
van Zoran Music geveild voor<br />
€ 1.900 en tenslotte zijn er twee<br />
schilderijen van Robert Giron<br />
geveild, Au café (1923) voor<br />
€ 1.900 en Nu sortant du bain<br />
voor € 2.100. Het werk van Robert<br />
Giron, een vrij onbekende en<br />
weinig productieve schilder, is<br />
gedurende een korte periode<br />
verspreid. Samen met zijn vriend<br />
Paul Delvaux exposeerde hij in de<br />
Galerie Robert Giroux in 1923 en<br />
vervolgens in de Galerie Royale<br />
in 1925. Tien jaar lang kwamen<br />
zij elke maandag bijeen om<br />
hun werk te vergelijken, voordat<br />
Robert Giron directeur van het<br />
Paleis voor Schone Kunsten werd<br />
en het internationaal begon te<br />
promoten.<br />
De familie Peltzer<br />
bij Soudant<br />
Tijdens de veiling van 13 maart bij<br />
Salle Soudant in Gerpinnes, gingen<br />
400 loten onder de hamer,<br />
met name uit de nalatenschap<br />
van Jacques Peltzer, zoon van<br />
gravin Hélène de Breteuil. Zijn<br />
vader was de beroemde industrieel<br />
George Peltzer. Een werk<br />
van de Brabantse kunstschilder<br />
Abel Grimmer (1570-1618 of 1619),<br />
getiteld De maaltijd en de rust<br />
van de maaiers, was goed voor<br />
een bod van € 21.877 (richtprijs:<br />
€ 8.000-12.000). Van Jean Lurçat<br />
(1892-1966), een Franse kunstenaar<br />
die bekend stond om zijn<br />
rol in de heropleving van het<br />
hedendaagse wandtapijt, werd<br />
een 98 cm hoge zonnevaas in<br />
geglazuurde en geëmailleerde<br />
klei met ijzeren steun geveild<br />
voor € 10.002 (richtprijs € 3.000-<br />
4.000). Van de Belgische schilder<br />
Jean Ransy (1910-1991), een kunstenaar<br />
die weleens als surrealist<br />
beschouwd wordt, werd Les armes<br />
de la nuit, een schilderij van<br />
een verzameling harnassen voor<br />
een middeleeuwse stadspoort,<br />
geveild voor € 5.002 (richtprijs:<br />
€ 4.000-6.000).<br />
Religieuze kunst<br />
bij Carlo Bonte<br />
De voorjaarsveiling bij Carlo Bonte<br />
had meerdere verrassingen<br />
in petto. Voor de rubriek grafiek<br />
betekende dit een record voor<br />
de James Ensors-ets uit 1896, de<br />
dood vervolgt de mensenkudde,<br />
waar het skelet voor het eerst<br />
een centrale rol toebedeelt krijgt.<br />
Na een spannende strijd werd<br />
de ets verkocht voor € 57.150.<br />
Etienne Elias scoorde eveneens<br />
een recordbedrag van € 20.320<br />
voor zijn werk the Hippies. Wat<br />
de oude meesters betreft was het<br />
uithangbord De kruisiging op de<br />
72
KIJKDAGEN<br />
2 - 6 juni<br />
VEILINGEN<br />
7 - 9 juni<br />
HERE<br />
COMES<br />
THE<br />
SUN<br />
CLASSIC<br />
VS.<br />
MODERN ART<br />
&<br />
WORKS<br />
ON PAPER<br />
I II III IV<br />
I Edward Portielje (1861-1949) € 3500 - 4500<br />
II Frits Van den Berghe (1883-1939) € 18 000 - 24 000<br />
III Ferdinand Schirren (1872-1944) € 500 - 700<br />
IV Rene Magritte (1898-1967) € 1500 - 2000 LIVE.BERNAERTS.EU<br />
VEILINGHUIS BERNAERTS<br />
Verlatstraat 18<br />
2000 Antwerpen<br />
www.bernaerts.be<br />
Exclusive Items<br />
17 mei <strong>2022</strong><br />
Aziatica<br />
18 mei <strong>2022</strong><br />
Willem Gerard Hofker<br />
(1902-1981)<br />
‘Balische zusjes<br />
op ’t tempelfeest‘<br />
Bali, dec. 1940<br />
100 x 75 cm<br />
300.000 - 500.000 €<br />
Jan Zoetelief Tromp<br />
(1872-1947)<br />
China, Transition<br />
Hatcher Cargo<br />
Maurits Cornelis Escher<br />
(1898-1972)<br />
Dordrecht, 1749<br />
‘Admiraliteyt tot Rotterdam’<br />
Cornelis Ouderogge - 1658<br />
Kijkdagen:<br />
vrijdag 13 mei 13 - 17 uur<br />
zaterdag 14 mei 10 - 17 uur<br />
maandag 16 mei 10 - 17 uur<br />
dinsdag 17 mei 10 - 12 uur<br />
China, Kangxi<br />
Coll. Jhr. F. Beelaerts van Blokland (1872-1956)<br />
middelburg amsterdam tel. +31(0)118 - 650 680 info@zeeuwsveilinghuis.nl www.zeeuwsveilinghuis.nl
Veilingen<br />
<strong>België</strong><br />
€ 8.500<br />
Neoklassieke mand ondersteund door twee gratieën uit de<br />
Brusselse porseleinfabriek van Frédéric Faber (1782-1844).<br />
Vanderkindere, 15 & 16-03. © Vanderkindere.<br />
€ 12.350<br />
Henri de Toulouse Lautrec, La Troupe de Mademoiselle<br />
Églantine, 1896, kleurenlitho, 62,3 x 81 cm. Cornette, 20-03.<br />
© Cornette.<br />
€ 10.000<br />
Fernand Toussaint (1873-1955), Jonge<br />
vrouw in profiel met naakte rug, olieverf<br />
op doek, 100 x 80 cm. Horta, 21 &<br />
22-03. © Horta.<br />
berg Golgotha, een triptiek uit<br />
ca. 1559-1550, en toegeschreven<br />
aan Ambrosius Benson. Een<br />
Belgische collectioneur kocht<br />
het werk voor € 104.140. Ook de<br />
unieke collectie Delfts aardewerk<br />
lag goed in de markt en leverde<br />
in totaliteit een aardig bedrag op.<br />
Heel wat interesse was er voor<br />
de impressionante tuinsculptuur<br />
van Hercules, uit 1727, van de<br />
hand van de Brugse kunstenaar<br />
Hendrik Pulinx. Het beeld bracht<br />
€ 88.900 op. Ook de Aziatica<br />
deed het zoals steeds naar verwachtingen.<br />
Vooral de collectie<br />
Chinese koralen scoorde goed.<br />
Een absolute topper liet de adem<br />
even inhouden, en werd verkocht<br />
aan € 83.820. De Bodhisattva van<br />
Avalokiteshvara, een brons uit<br />
de Ming-periode, bracht maar<br />
liefst € 55.880 op. Tenslotte is er<br />
de thangka in gouache, voorstellend<br />
de Panchen Lama, die werd<br />
afgehamerd voor € 40.640. De<br />
volgende veiling gaat door op 14,<br />
15 en 16 juni.<br />
Religieuze<br />
antiquiteiten bij<br />
Vanderkindere<br />
Een zeldzaam Napolitaans<br />
kinderbedje kon bekoren tijdens<br />
de gecatalogiseerde veiling van<br />
15 en 16 maart bij Vanderkindere.<br />
Het bedje uit de 18e eeuw met<br />
een honderdtal polychrome terracotta<br />
versieringen die figuren<br />
en dieren voorstellen maakt deel<br />
uit van een middeleeuwse napolitaanse<br />
traditie die tot op de dag<br />
van vandaag wordt uitgeoefend.<br />
Aanvankelijk waren deze bedjes<br />
gereserveerd voor kerken, die<br />
grote taferelen lieten maken,<br />
maar geleidelijk werden ze ook<br />
particulier bezit. Deze rage gaf<br />
aanleiding tot echte wedstrijden<br />
tussen kerken, gemeenten, burgers<br />
en aristocraten. Het bedje<br />
werd afgehamerd voor € 68.000<br />
(richtprijs: € 10.000-15.000). Een<br />
zeldzaam 16e-eeuws kruisje<br />
in 18-karaats geelgoud, bezet<br />
met polychroom emaille werd<br />
gekocht voor € 16.000 (richtprijs:<br />
€ 9.000-12.000). Van de Franse<br />
beeldhouwer Albert-Ernest<br />
Carrier-Belleuse (1824-1887), een<br />
van de stichtende leden van de<br />
Société Nationale des Beaux-<br />
Arts, werd een bronzen beeld<br />
van een jonge vrouw, getiteld<br />
La Source, geveild voor € 4.700<br />
(richtprijs: € 2.500-3.000). Tot slot<br />
was een schitterende opengewerkte<br />
neoklassieke mand<br />
ondersteund door twee gratieën<br />
uit de brusselse porseleinfabriek<br />
van Frédéric Faber (1782-1844)<br />
goed voor een bod van € 8.500<br />
(richtprijs: € 1.500-2.000).<br />
Een privécollectie<br />
bij Cornette<br />
Het veilinghuis Cornette de Saint<br />
Cyr in Brussel veilde op 20 maart<br />
een verzameling meubels, antieke<br />
en hedendaagse schilderijen,<br />
wetenschappelijke voorwerpen,<br />
antieke boeken en andere<br />
kunstwerken. Het hoofdlot van<br />
de veiling was een schilderij van<br />
Robert Combas (°1957), getiteld<br />
Pan dans ta gueule de Gaulois.<br />
Het werd geschat op € 60.000-<br />
80.000 maar bracht vlot € 107.449<br />
op. Een Toren van Babel uit de<br />
omgeving van de Antwerpse<br />
schilder Hendrick III Van Cleve<br />
(1525-1589) had een richtprijs van<br />
€ 15.000-20.000 maar kon verrassen<br />
met een bod van € 52.000.<br />
De volgende dag, 21 maart, werd<br />
onder meer een kleurenlitho van<br />
Henri de Toulouse Lautrec (1864-<br />
1901), La Troupe de Mademoiselle<br />
Églantine uit 1896, geveild voor<br />
€ 12.350 (richtprijs: € 10.000-<br />
12.000). Van de Antwerpse<br />
stillevenschilder Pieter Boel<br />
(1626-1674), een medewerker van<br />
Charles Le Brun in diens eerste<br />
atelier voor wandtapijten en<br />
‘paintre ordinaire’ van koning Lodewijk<br />
XIV, werd een jachtscène<br />
geveild voor € 17.550 (richtprijs:<br />
€ 8.000-10.000).<br />
Juwelen bij Horta<br />
Op de veiling van 21 en 22 maart<br />
bij Horta scoorden de juwelen<br />
goed. Zo werd een witgouden<br />
ring bezet met een Ceylon-saffier<br />
van +/- 21,85 karaat geveild voor<br />
op € 90.000. Daarnaast werd<br />
onder meer een Jonge vrouw<br />
in profiel met naakte rug door<br />
Fernand Toussaint (1873-1955)<br />
aangeboden, met een richtprijs<br />
van € 12.000-15.000 euro en<br />
afgehamerd voor € 10.000. Een<br />
marine van Permeke (1886-1952)<br />
was geschat op € 3.500-8.000 en<br />
werd verkocht voor € 5.000. De<br />
grote verrassing van de veiling<br />
kwam echter van een Chinese<br />
boeddha uit de 19e eeuw, gemaakt<br />
uit hout en papier mâché.<br />
De richtprijs bedroeg € 500-700<br />
maar een enthousiaste koper<br />
deed een bod van € 26.000.<br />
Belgische kunst<br />
in de kijker bij BA<br />
Auctions<br />
Verschillende belangrijke stukken<br />
uit privé-collecties maakten deel<br />
uit van de veiling van BA Auctions<br />
op 22 maart. Twee werken van<br />
Emile Claus konden de zaal<br />
aan een mooie prijs verlaten.<br />
Het meesterwerk De appelboom,<br />
een olieverf op doek die<br />
rechtstreeks afkomstig is uit het<br />
atelier van de kunstenaar en in<br />
het bezit was van een nazaat van<br />
de kunstenaar, werd afgehameerd<br />
aan € 320.000. De Leie te<br />
Sint-Martens-Latem onder de<br />
sneeuw bracht het veilinghuis<br />
€ 26.000 op. Eveneens succesvol<br />
was de veiling van een aquarel<br />
getiteld Venetië (1898), van Théo<br />
Van Rysselberghe (1862-1926),<br />
voor € 11.500. Georges Lemmen<br />
(1865-1916), de impressionist uit<br />
Schaarbeek die door Van Rysselberghe<br />
beïnvloed werd, werd<br />
74
€ 320.000<br />
Emile Claus, De appelboom, olieverf op doek, 90 x 120<br />
cm. BA Auctions, 22-03. © BA Auctions.<br />
€ 23.000<br />
Atelier van Lucas Cranach, Oude verliefde vrouw en jonge<br />
man (een koppel), 34,5 x 25 cm. Haynault, 28-03. © Haynault.<br />
€ 22.000<br />
Victor Vasarely (1906-1997), Saint Jean,<br />
1948. Bernaerts, 29 t/m 31-03. © Bernaerts.<br />
vertegenwoordigd door enkele<br />
olieverfwerken, die geveild werden<br />
voor € 5.000 en € 6.200. Een<br />
olieverfschilderij van Anna Boch,<br />
De Zondagswandeling, uit de<br />
collectie van de nazaten van de<br />
schilder, verraste met een bod<br />
van € 10.000. Een kubistische<br />
olie uit 1927 van Floris Jespers<br />
behaalde € 14.000. Onder de<br />
moderne schilderijen en beeldhouwwerken<br />
uit het park van een<br />
Kortrijks kasteel werden twee<br />
iconische werken van Dodeigne<br />
(1923-2015), een stele in Soignies-steen<br />
en een vrouwelijke<br />
torso in marmer, geveild voor<br />
€ 11.000 en € 26.000 respectievelijk.<br />
Jacques Moeschal (1913-2004)<br />
was ook goed vertegenwoordigd<br />
in dit park met beelden als Op<br />
de Heuvel en Driewegster, elk<br />
geveild voor € 7.000.<br />
Lucas Cranach<br />
bij Haynault<br />
De veiling op 28 maart in Haynault<br />
draaide voornamelijk om<br />
een paar panelen uit het atelier<br />
van Lucas Cranach, te dateren<br />
rond 1535, met als thema<br />
‘omkoopbare geliefden’. Aan<br />
de ene kant verlangt een oude<br />
vrouw naar een knappe jonge<br />
man terwijl ze hem geld uit haar<br />
portemonnee geeft, en aan de<br />
andere kant tast een jonge vrouw<br />
in de geldbuidel van de oudere<br />
man die haar begeert. Het is<br />
zeldzaam dat dit soort panelen<br />
bij elkaar blijft. Er werd dan ook<br />
afgehamerd op € 23.000. Een<br />
mooie art nouveau Daum-vaas<br />
met een polychroom landschap<br />
werd geveild voor € 7.000. Van<br />
Salvador Dalí werd een personage<br />
in profiel uit 1970, een<br />
kopie naar Raphaël gemaakt<br />
met grafiet op papier, geveild<br />
voor € 5.000. De liefde steelt de<br />
tijd, een monumentale schouwdecoratie<br />
in Lodewijk XVI-stijl<br />
die bestaat uit een klok en twee<br />
bronzen kandelaars met gouden<br />
en zwarte patina en rode marmeren<br />
voetstukken, gesigneerd door<br />
de 18e-eeuwse horlogemaker<br />
Ferdinand Berthoud, verliet de<br />
zaal voor € 6.400.<br />
Modern vs. Classic<br />
bij Bernaerts<br />
Veilinghuis Bernaerts had tijdens<br />
de veiling van 29 maart onder<br />
meer een doek van de Amerikaanse<br />
hedendaagse kunstenaar<br />
Kenny Scharf (°1958) te<br />
veil, geschat op € 8.000-12.000.<br />
Het cartoonachtige werk werd<br />
verkocht voor € 22.000. Een vroeg<br />
werk van de Frans-Hongaarse<br />
Victor Vasarely (1906-1997) op<br />
leisteen, met een opdracht aan<br />
zijn boezemvriend, de schilder<br />
Jean Deyrolle landde met een<br />
hamerprijs van € 14.000 midden<br />
in de richtprijs. Een abstracte<br />
compositie van de Vlaamse schilder<br />
Felix De Boeck (1898-1995) uit<br />
1920, met op de achterzijde een<br />
landschap, had een richtprijs van<br />
€ 5.000-6.000 maar werd door<br />
een verzamelaar op de kop getikt<br />
voor € 8.500. Misschien wel de<br />
grootste verrassing van de lenteveilingen<br />
bij Bernaerts volgde<br />
op 30 maart, toen een Engelse<br />
KUNST- EN<br />
ANTIEKVEILINGEN<br />
JORDAENS NV<br />
VEILINGEN<br />
DINSDAG 24 EN WOENSDAG 25 MEI<br />
VANAF 19 UUR.<br />
KIJKDAGEN<br />
VRIJDAG 20 EN ZATERDAG 21 MEI<br />
VAN 10 TOT 17 UUR.<br />
Drabstraat 74 I 2640 Mortsel I info@jordaens.eu<br />
03 449 44 30 I Catalogi en livestream: www.jordaens.eu<br />
75
Veilingen<br />
<strong>België</strong><br />
RICHTPRIJS: € 15.000-20.000<br />
Francis Bacon, Study from the human<br />
body, 1987, aquatint in kleuren gesigneerd<br />
en genummerd, 64/90, 160 x 130 cm.<br />
Cornette de Saint-Cyr, 01-05. © Cornette<br />
de Saint-Cyr.<br />
Zoömorfe rituele vaas met langwerpige tuit<br />
uit de Amlash-regio, Iran, 1e millenium/7e<br />
eeuw v. C., keramiek, hoogte: 25 cm. Native<br />
Auctions, 07-05. © Native Auctions.<br />
RICHTPRIJS: € 1.600-2.000<br />
Zilveren servies van Simonet, Brussel. MonsAntic, 08-05. © MonsAntic.<br />
schrijftafel uit ca. 1720, de Queen<br />
Anne-periode, gekocht werd<br />
voor € 100.000. De schrijftafel uit<br />
wortelnoot met lederen bovenblad<br />
kwam uit de collectie van<br />
Axel Vervoordt en was geschat<br />
op € 4.000-5.000. In dezelfde<br />
veiling kon een anoniem doek<br />
met een Model in atelier bij de<br />
kunstenares, uit de tweede helft<br />
van de negentiende eeuw verrassen<br />
met een bod van € 18.000,<br />
terwijl het slechts op € 800-1.200<br />
geschat stond. Op 31 maart<br />
kwam het werk op papier aan<br />
bod, en overtrof een tekening in<br />
Oost-Indische inkt van Christian<br />
Dotremont (1922-1979) uit 1978 de<br />
verwachtingen. printemps prend<br />
le pain du temps... was geschat<br />
op € 8.000-10.000 maar behaalde<br />
uiteindelijk € 43.000. Van<br />
Rinus Van de Velde tot slot, werd<br />
een houtskooltekening uit 2015<br />
geveild voor € 22.000 (richtprijs:<br />
€ 14.000-16.000).<br />
KOMENDE<br />
Belgische, moderne<br />
en hedendaagse<br />
kunst bij Cornette<br />
Op 1 mei organiseert het Brusselse<br />
veilinghuis Cornette de<br />
Saint Cyr de veiling van de<br />
verzameling van ‘Monsieur D.’,<br />
een privéverzameling van Belgische,<br />
moderne en hedendaagse<br />
kunst die verschillende Belgische<br />
en internationale stromingen<br />
combineert, met een bijzondere<br />
belangstelling voor de CoBrAbeweging.<br />
Het groot aantal<br />
uiteenlopende artistieke uitingen<br />
getuigt van een gedurfde verzamelaar.<br />
De verzameling wordt<br />
aangevuld door een zeer fraaie<br />
groep prenten van hedendaagse<br />
kunstenaars (Andy Warhol, Anish<br />
Kapoor, Serge Poliakoff, Frank<br />
Stella, Sol Lewitt en Georges<br />
Baselitz). Het tweede deel van de<br />
veiling bestaat uit gevarieerde<br />
genummerde edities, op groot<br />
formaat en van hoge kwaliteit,<br />
van de hand van de gecompliceerde<br />
schilder hors catégorie,<br />
Francis Bacon. Deze werken worden<br />
gepresenteerd naast andere<br />
litho’s, zeefdrukken, houtsneden<br />
en etsen in beperkte oplage van<br />
kunstenaars als James Ensor, Pablo<br />
Picasso, Sonia Delaunay, Joan<br />
Miró, Salvador Dalí, Yves Klein,<br />
Victor Vasarely, Toko Shinoda,<br />
William Kentridge, Max Beckman,<br />
Pierre Alechinsky, Panamarenko<br />
en Banksy, alsook van nationale<br />
kunstenaars als Jo Delahaut en<br />
Jean-Michel Folon. Het veilinghuis<br />
eert ook de multiples, in de<br />
vorm van beeldhouwwerken van<br />
César, Arman of Hans Arp, voorwerpen<br />
van Yves Klein, Roger Raveel,<br />
Bernar Venet, of een mooie<br />
collectie van Miguel Berrocal.<br />
De Collectie<br />
Colette Ghysels<br />
bij Native<br />
Al decennia lang neemt Colette<br />
Ghysels ons mee op een reis tussen<br />
land en zee, van noord naar<br />
zuid en van oost naar west. Haar<br />
uiteenlopende en grenzeloze interesses<br />
brengen ons van het zand<br />
van de Sahara tot het hart van het<br />
equatoriale woud. We belanden<br />
in Azië, Oceanië en de Amerika’s.<br />
Samen met haar echtgenoot<br />
Jean-Pierre heeft Colette Ghysels<br />
in de loop van een halve eeuw<br />
een mooie collectie etnografische<br />
voorwerpen uit de vijf continenten<br />
bijeengebracht. Op 7 mei maken<br />
ze deel uit van de veiling bij Native<br />
Auctions. Onder de aangeboden<br />
voorwerpen bevindt zich<br />
een prachtige zoömorfe rituele<br />
plengoffer-vaas uit de Amlashregio<br />
in Iran (te dateren tussen het<br />
1e millennium en de 7e eeuw v.C.),<br />
een Japanse Ikebana Hanakagovaas,<br />
in 1898 gemaakt door<br />
Tanabe Chikuunsai I (1877-1937) en<br />
afkomstig uit de Kōfuku-ji tempel<br />
in Nara, alsook een zeer mooie<br />
mannenabaya, een Perzisch<br />
kledingstuk uit de Kashar-regio,<br />
daterend uit de tweede helft van<br />
de 19e eeuw. Het is gemaakt van<br />
zijde geborduurd met gouden en<br />
zilveren draden. De veiling wordt<br />
vervolledigd met voorwerpen<br />
uit een Belgische privéverzameling,<br />
waaronder een eenarmige<br />
stoel van de Amerikaans-Japanse<br />
George Nakashima (1905-1990),<br />
gemaakt in opdracht van de Orde<br />
van Sint-Helena, en een zeldzaam<br />
bijzettafeltje uit ca. 1928, van<br />
Eugène Printz (1889-1948).<br />
Varia bij MonsAntic<br />
Tijdens de veiling van 8 mei bij<br />
MonsAntic gaan meer dan 500 lots<br />
onder de hamer, waaronder een<br />
sculptuur in Soignies-steen, een<br />
vrouwelijk naakt met monogram<br />
‘AB’ voor Arnould Beth (1930-<br />
2016), geschat op € 400-600, een<br />
18 karaats geel- en witgouden<br />
ring bezet met drie oud geslepen<br />
diamanten van ongeveer 1 karaat<br />
elk, geschat op € 1.500-2.000, een<br />
zilveren koffieservies van het Brusselse<br />
huis Simonet, met onder<br />
meer een koffiekan, een suikerpot,<br />
een melkkan en een dienblad<br />
geschat op € 1.600-2.000, een<br />
gouache-schilderij getiteld La<br />
Lessive, met monogram ‘F.M.’<br />
voor Frans Masereel (1889-1972),<br />
geschat op € 1.000-1.500, een herenpolshorloge<br />
van Ulysse Nardin,<br />
geschat op € 1.500-2.000, een<br />
bronzen sculptuur met groene<br />
patina van gieren op een rots<br />
(1900), gesigneerd Charles Paillet<br />
(1871-1937), geschat op € 500-700,<br />
en andere leuke verrassingen.<br />
76
Léon Spilliaert<br />
Pierre Alechinsky<br />
VEILING<br />
HEDENDAAGSE KUNST,<br />
MODERNE & OUDE MEESTERS<br />
Zaterdag 21 mei <strong>2022</strong> - 13u & 19u30<br />
Kijkdagen: 11 t.e.m. 18 mei - 10-19u<br />
Wenst u te verkopen?<br />
Contacteer Hervé Lescornez: +32 9 348 54 40<br />
of herve.lescornez@de-vuyst.com. Bezoek aan huis op afspraak.<br />
Jean-Michel Folon<br />
Veilinghuis De Vuyst - Kerkstraat 22-54 - 9160 Lokeren (<strong>België</strong>) - +32 9 348 54 40 - info@de-vuyst.com - www.de-vuyst.com<br />
DEV_22_026_<strong>COLLECT</strong>_Maart<strong>2022</strong>_200x132_KL_NL.indd 1 21/03/<strong>2022</strong> 13:55<br />
Veiling 31 mei <strong>2022</strong><br />
www.LOECKX.be<br />
INGELANDGAT 4 - GENT 09/223 37 93
Veilingen<br />
<strong>België</strong><br />
RICHTPRIJS: € 5.000-10.000<br />
Een grote blauw-witte Delftse jardinière met<br />
Venus en Adonis, 1e helft 18e eeuw. Rob Michiels,<br />
12 t/m 14-05. © Rob Michiels.<br />
RICHTPRIJS: € 5.000-10.000<br />
Andries Daniels (ca. 1580-1640),<br />
toegeschreven aan: 'De bruiloft van<br />
Jozef en Maria' in een ovaal medaillon<br />
met bloemenkrans, olie op doek.<br />
Rob Michiels, 12 t/m 14-05.<br />
© Rob Michiels.<br />
RICHTPRIJS:<br />
€ 30.000-50.000<br />
Walasse Ting, Sans Titre.<br />
Ladies with Flowers, schilderij<br />
op groot formaat,<br />
rood monogram van de<br />
kunstenaar. ABACA, 14-05.<br />
© ABACA.<br />
RICHTPRIJS:<br />
€ 100.000-150.000<br />
Rik Wouters, James Ensor, 1913.<br />
De Vuyst, 21-05. © De Vuyst.<br />
Aziatische kunst<br />
bij Rob Michiels<br />
Bij de highlights van de aankomende<br />
veiling op 12, 13 en 14 mei<br />
bij Rob Michiels rekenen we een<br />
grote blauw-witte Delftse jardinière<br />
met Venus en Adonis uit de<br />
1e helft 18e eeuw met als richtprijs<br />
€ 5.000-10.000. Bij de schilderkunst<br />
wordt een aan Andries<br />
Daniels (ca. 1580-1640) toegeschreven<br />
De bruiloft van Jozef<br />
en Maria in een ovaal medaillon<br />
met bloemenkrans (richtprijs:<br />
€ 5.000-10.000) geveild, en van<br />
Pieter (Peter) van Lint (1609-1690,<br />
Antwerpen) een Sint-Anna-tendrieën<br />
een werk met pen en<br />
bruine inkt op papier (richtprijs:<br />
€ 4.000-8.000). Daarnaast werd<br />
een Italiaanse Mona Lisa-kopie<br />
naar Leonardo Da Vinci uit 1839<br />
geschat op € 6.000-12.000. Bij<br />
de Chinese toegepaste kunsten<br />
heeft een grote blauw-witte vaas<br />
met decor van Zeven wijzen in het<br />
bamboebos uit de Qianlong-periode<br />
als richtprijs € 30.000-60.000,<br />
en zien we ook nog een achtdelig<br />
kamerscherm in Coromandellakwerk<br />
uit de 18 of 19e eeuw<br />
(€ 4.000-8.000), een blauw-witte<br />
flesvormige vaas met vier krijgers<br />
uit de Transitieperiode (€ 6.000-<br />
12.000), een paar turquoise- en<br />
aubergine-geglazuurde boeddhistische<br />
leeuwen met vergulde<br />
bronzen kandelaarsmonturen<br />
met Kangxi-merk uit de 19e eeuw<br />
(€ 1.000-2.000) en een wucai-<br />
’drakenvaas’ met deksel uit de<br />
Transitie periode (€ 2.000-4.000).<br />
Boeken en werk op<br />
papier bij ABACA<br />
Het nieuwe Brusselse veilinghuis<br />
ABACA, gevestigd in Laken, is<br />
gespecialiseerd in boeken en<br />
werken op papier. Het stelt op 14<br />
mei ongeveer 600 loten beschikbaar<br />
gespreid over twee veilingen.<br />
Op het menu staan getijdenboeken,<br />
manuscripten, gedrukte<br />
en/of geïllustreerde boeken van<br />
de 16e tot de 20e eeuw, banden,<br />
foto’s, handtekeningen alsook<br />
originele werken van kunstenaars<br />
als Pierre Alechinsky, Jim Dine,<br />
René Magritte, Roger Raveel,<br />
Walasse Ting, Andy Warhol of Tom<br />
Wesselmann. Opmerkelijke stukken<br />
zijn onder meer de originele<br />
editie van de eerste cyclus van<br />
het Wohltemperierte Klavier van<br />
Johann Sebastian Bach, het Liber<br />
Veritatis van Claude Gelée dit Le<br />
Lorrain, gebonden door Derome<br />
le Jeune, Les Bucoliques de Virgile<br />
geïllustreerd door Jacques Villon,<br />
inclusief twee originele tekeningen,<br />
in een door Cretté gesigneerde<br />
band.<br />
Nalatenschap<br />
van de familie<br />
Taevernier bij<br />
De Vuyst<br />
August Taevernier wist een<br />
verzameling van ongeziene<br />
kwaliteit op te bouwen dankzij<br />
persoonlijke contacten met<br />
kunstenaars als Gustave De Smet<br />
en Constant Permeke, maar ook<br />
handelaars als Paul van der Perre<br />
en de Galerij Georges Giroux. De<br />
fundamenten van zijn collectie<br />
werden gelegd in zijn studententijd,<br />
toen hij tekeningen en<br />
etsen van Jules De Buycker en<br />
Dirk Baksteen kocht. August<br />
zaaide de kiem die zou blijven<br />
groeien in de latere generaties<br />
van zijn familie. In deze veiling<br />
bij De Vuyst op 21 mei wordt een<br />
veelzijdige selectie werken uit<br />
het nalatenschap van de familie<br />
Taevernier aangeboden. Van<br />
Henri Evenpoel is er onder meer<br />
het schilderij Dansende Neger<br />
(1898), uit zijn Algerijnse periode,<br />
naast prachtige tekeningen, een<br />
grote naaktstudie van een man<br />
in olieverf (ca. 1894) en De kaai te<br />
Parijs (1894). Één van de meest<br />
indrukmakende werken deze<br />
veiling is de volumineuze buste<br />
van James Ensor (1913) door Rik<br />
Wouters. Ook is er onder meer<br />
een lumineuze Zomerdag aan<br />
de Leie te Astene (1911) van Emile<br />
Claus. De gevel met blauweregen<br />
(1912-13) is een charmant schilderij<br />
van Anna De Weert waarin ze<br />
de fleurige gevel van haar eigen<br />
woonst neerzet. Van Gustave De<br />
Smet is er onder meer Hoofd van<br />
een visser (1918) en een <strong>Mei</strong>sje<br />
met rode strik (1940). Er zijn verschillende<br />
aquarellen van Léon<br />
Spilliaert, alsook twee olieverfschilderijen.<br />
Van Felix De Boeck is<br />
er het abstracte schilderij De val<br />
van de vlinder (ca. 1923), dat dubbelzijdig<br />
beschilderd werd met<br />
op de achterzijde Levenssynthese<br />
(ca. 1929). Ook opmerkelijk zijn<br />
vier doeken van Louis Van Lint.<br />
Namen die verder nog aan bod<br />
komen zijn Evelyne Axell, Roger<br />
Raveel, Raoul De Keyser, Bram<br />
Bogart, Olivier Strebelle, Lynn<br />
Chadwick, Pablo Atchugarry,<br />
Jean-Michel Folon, Koen van den<br />
Broek, Rinus Van de Velde, Hans<br />
Op de Beeck en Walter Swennen.<br />
78
ABACA<br />
Association Brussels Art & Culture Auctions<br />
BOOKS & PRINTS<br />
LIVE AUCTION : SATURDAY 14 MAY <strong>2022</strong><br />
Session I : 9.30 A.M. / Session II : 2.00 P.M.<br />
VIEWING : by appointment : 2 - 7 MAY<br />
9 - 13 MAY : 10.00 A.M. - 6.00 P.M.<br />
Contact : Armelle Gasquet<br />
+32 468 46 51 28<br />
info@abaca.auction<br />
Live bidding<br />
Online catalogue : www.abaca.auction (starting : 14 April <strong>2022</strong>)<br />
Printed catalogue available on request<br />
325 Bld Emile Bockstael – 1020 Brussels – Belgium
Veilingen<br />
<strong>België</strong><br />
RICHTPRIJS: € 14.000-18.000<br />
Ben Storms, In Vein, 2015, uniek stuk, tafel<br />
en spiegel, marmeren blad en gepolijste<br />
roestvrijstalen achterkant, schragen in<br />
gepatineerd gietijzer en leer. 74 x 299 x<br />
100 cm. Cornette, 23-05. © Cornette.<br />
RICHTPRIJS: € 50.000-60.000<br />
Rembrandt Bugatti, Giraffe, brons met donkere<br />
patina, gesigneerd ‘R. Bugatti’, stempel van<br />
de gieterij A. Hébrard, genummerd 2. Hébrard,<br />
genummerd 2, getiteld op de marmeren voet,<br />
13,5 x 18 x 18 cm. Horta, 23 & 24-05. © Horta.<br />
RICHTPRIJS: € 1.000<br />
Vaas en coupes uit de collectie Val Saint-Lambert, gemerkt. Jordaens, 24 &<br />
25-05. © Jordaens.<br />
20e- en 21e-eeuws<br />
design bij Cornette<br />
Gelijktijdig met, en als partner<br />
van de beurs <strong>COLLECT</strong>IBLE,<br />
organiseert het veilinghuis<br />
Cornette de Saint-Cyr op 23 mei<br />
in Brussel een veiling van design<br />
uit de 20e en 21e eeuw. Onder<br />
toezicht van veilingmeester Jean-<br />
François Declercq worden meubelen,<br />
voorwerpen en verlichting<br />
aangeboden die samen een terugblik<br />
geven op de 20e eeuw en<br />
de grote namen van het internationale<br />
en Belgische design in de<br />
kijker zetten. Op dezelfde veiling<br />
komt ook een selectie hedendaags<br />
design aan bod. Tijdens de<br />
kijkdagen is er ook aandacht voor<br />
‘designer-architecten’ met belangrijke<br />
en historische stukken<br />
zoals sunbreakers of kastfronten<br />
van Jean Prouvé, luiken van Le<br />
Corbusier, deuren van Charlotte<br />
Perriand; een belangrijke set<br />
constructivistische kantoor- en<br />
eetkamermeubelen van de Belgische<br />
vooroorlogse architect Huib<br />
Hoste, maar ook mini replica’s<br />
en kunstvoorwerpen. Tot de<br />
topstukken behoren een collectie<br />
eetkamermeubelen van Pierre<br />
Chapo, waaronder een tafel en<br />
vier stoelen, geschat op € 9.000-<br />
12.000; een grote console van<br />
Charlotte Perriand, geschat op<br />
€ 12.000-15.000; een fauteuil en<br />
voetsteun in wol en staal, model<br />
Alta van Oscar Niemeyer, geschat<br />
op € 9.000-12.000, een grote<br />
drie meter lange peperbuseettafel<br />
van Ado Chale, geschat<br />
op € 30.000-40.000 euro, een<br />
salontafel model Copeau, geschat<br />
op € 16.000-20.000, evenals<br />
Braziliaanse meubels waaronder<br />
een eettafel Guanabara-model<br />
van Jorge Zalszupin, geschat<br />
op € 10.000-15.000 euro, een<br />
iconische Septima hanglamp van<br />
Poul Henningsen, geschat op<br />
€ 15.000-20.000, maar ook meubelen<br />
van Poul Kjaerholm waaronder<br />
een eettafel in marmer en<br />
hout, geschat op € 10.000-15.000,<br />
samen met zeven stoelen (richtprijs<br />
€ 18.000-25.000) en een<br />
iconisch lederen chaise longue<br />
geschat op € 20.000-30.000. Bij<br />
de selectie hedendaagse stukken<br />
is een paar consoles van Pol<br />
Quadens, geschat op € 8.000-<br />
10.000, een prachtige grote tafel<br />
van Ben Storms in marmer en<br />
gepolijst staal (richtprijs € 14.000-<br />
18.000) en een betonnen<br />
maquette van Mattia Listowski<br />
(richtprijs € 4.000-6.000).<br />
Een Bugatti bij<br />
Horta<br />
Op 23 en 24 mei zullen er bij<br />
Horta in Brussel enkele mooie<br />
loten te koop worden aangeboden.<br />
Onder de juwelen springt<br />
een belangrijke geelgouden<br />
ring met een briljant geslepen<br />
solitaire diamant van ± 6,33 karaat,<br />
met certificaat, geschat op<br />
€ 55.000-58.000, in het oog. Bij<br />
de schilderijen en bronzen, een<br />
prachtige bronzen sculptuur met<br />
een donker patina van Rembrandt<br />
Bugatti voorstellend een<br />
giraf geschat op € 50.000- 60.000<br />
euro. Verder ook twee werken op<br />
papier, Coquillages (1911) geschat<br />
op € 12.000-15.000 en Potagers<br />
dans la ville, Ostende (1921), een<br />
olieverf op doek, waarvan de<br />
richtprijs € 10.000-12.000 euro<br />
bedraagt, beiden van Léon Spilliaert.<br />
Een derde Spillaert, Arbre<br />
solitaire, hiver (1917), ook een<br />
gemengde techniek op papier<br />
is geschat op € 6.000-8.000. Op<br />
dezelfde veiling is er ook nog<br />
Moutons et poule à l’intérieur de<br />
l’étable van Eugène Verboeckhoven<br />
(richtprijs: € 10.000-15.000)<br />
en een pastel op papier getiteld<br />
Les amies van André Lhote (richtprijs:<br />
€ 8.000-10.000). De derde<br />
veilingdag op 25 mei, is gewijd<br />
aan een selectie wijnen, waaronder<br />
Petrus, Château Haut-Brion,<br />
Château Lafite Rothschild en<br />
andere Clos de Tart of Sassicaia.<br />
Val Saint-Lambert<br />
bij Jordaens<br />
Jordaens veilt op 24 en 25 mei<br />
stukken uit de enorme collectie<br />
Val Saint-Lambert die ze ook al in<br />
april deels veilden, en die ze wellicht<br />
ook nog in juni zullen veilen.<br />
Als we even gaan spieken in de<br />
catalogus van Val Saint-Lambert<br />
zelf, dan blijken ze daar voor een<br />
vaas van 60 cm niet minder dan<br />
€ 19.950 te vragen. Bij Jordaens<br />
gaat alles weg aan de hoogstbiedende<br />
en er wordt verwacht voor<br />
de voornaamste loten om en<br />
bij de € 1.000 per stuk te halen.<br />
Naast Val Saint-Lambert biedt<br />
Jordaens ook waardevolle loten<br />
aan uit voorname inboedels.<br />
Voorts is het intussen een traditie<br />
geworden om ook “online only”<br />
een driehonderdtal leuke loten<br />
aan bieden, daarop kan tot 23<br />
mei geboden worden.<br />
80
Een paar vazen, Kanton, China, 19e eeuw, porselein,<br />
hoogte: 90 cm. Millon, 25-05. © Millon.<br />
Verzameling boeddhistische kunst uit Tibet, Nepal en China. Loeckx, 31-05. © Loeckx.<br />
Twee veilingen<br />
bij Millon<br />
Millon Belgique kondigt voor mei<br />
twee catalogusveilingen aan, gepland<br />
voor de 24e en 25e van de<br />
maand. De eerste betreft juwelen<br />
en horloges, en het hoofdlot is<br />
een geëmailleerde ring bezet<br />
met diamanten uit het einde van<br />
de 18e eeuw, een memorabiliastuk<br />
uit circa 1885. De tweede<br />
veiling, gewijd aan Aziatische<br />
kunst, zal onder meer een paar<br />
grote Chinese vazen in Kantonporselein<br />
bevatten, daterend uit<br />
de 19e eeuw.<br />
collectie Boch-keramiek onder de<br />
hamer. Meer dan 150 stukken zijn<br />
beschikbaar, waaronder enkele<br />
zeldzame stukken van Charles<br />
Catteau (1880-1966), de Franse<br />
keramist en ontwerper bekend<br />
om zijn art-decostijl met uitgesproken<br />
kleurgebruik. Daarnaast<br />
biedt Loeckx een grote collectie<br />
religieuze kunst aan met een<br />
mooi aanbod iconen. Eén van de<br />
highlights is een 17e-eeuws landschap<br />
toegeschreven aan Alexander<br />
Keirincx (1600-1652), een<br />
meester binnen het Antwerpse<br />
Sint-Lucasgilde. Bij de uitzonderlijke<br />
stukken vinden wij ook een<br />
mooi vuurverguld bronzen beeld<br />
van Dido en Aeneas door de<br />
Franse Salon-beeldhouwer Jean-<br />
Baptiste Germain (1841-1910).<br />
GASTLAND<br />
ZUID<br />
KOREA<br />
대<br />
한<br />
민<br />
국<br />
VAN<br />
14<br />
MEI<br />
TOT<br />
12<br />
JUNI<br />
<strong>2022</strong><br />
Boeddhistische<br />
kunst bij Loeckx<br />
Op de volgende veiling van het<br />
Gentse veilinghuis Loeckx, op<br />
31 mei, komen enkele belangrijke<br />
verzamelingen aan bod.<br />
Allereerst wordt een kwalitatieve<br />
verzameling boeddhistische<br />
kunst uit Tibet, Nepal en China<br />
aangeboden, die voornamelijk<br />
uit beeldhouwwerken bestaat.<br />
Ten tweede gaat een uitgebreide<br />
5 & 6 JUNI <strong>2022</strong><br />
8 INTERNATIONALE<br />
TENTOONSTELLINGEN, WORKSHOP,<br />
CONFERENTIES, FAMILIEDAG, ....<br />
WWW.CERAMICARTANDENNE.BE<br />
81
Hugo Claus<br />
de duizendpotige woelgeest<br />
14 mei t/m 4 juni <strong>2022</strong><br />
Verkooptentoonstelling van ruim 100 tekeningen, aquarellen, collages en gouaches van<br />
multitalent Hugo Claus (1929-2008), recent uit de familie verworven. In goed gezelschap van zijn<br />
vrienden Karel Appel, Constant, Corneille en Maurice Wyckaert.<br />
Kom kijken, kijken en<br />
misschien wel kopen<br />
Open: di t/m za 11-17 uur<br />
SIMONIS BUUNK<br />
een keur aan kunst<br />
Notaris Fischerstraat 19<br />
6711 BD Ede (Gld.)<br />
www.simonisbuunk.nl
© Foto: Mathijs Labadie.<br />
48<br />
Wat koopt het Museum<br />
Portefeuille van Elsene<br />
Jonge antiekhandelaars Collectible<br />
Nieuwe garde is strijdvaardig<br />
Design walhala<br />
Wat koopt het Museum Gedrukte kunst<br />
Portefeuille van Elsene<br />
Technieken op een rijtje<br />
JUNI 2021<br />
Kunst aan zet<br />
NR. 507 € 5,90 Nederlandstalige editie<br />
Kunst kopen op lening<br />
Jonge antiekhandelaars Collectible<br />
Nieuwe garde is strijdvaardig<br />
Design walhala<br />
JUNI 2021<br />
NR. 507 € 5,90 Nederlandstalige editie<br />
Gedrukte kunst<br />
Technieken op een rijtje<br />
Kunst aan zet<br />
Kunst kopen op lening<br />
Maria van Oosterwyck<br />
Stilleven gesublimeerd<br />
Jean-Henri Riesener<br />
18e-eeuwse top meubilair<br />
Maria van Oosterwyck<br />
Stilleven Booming gesublimeerd kunst<br />
Vrouwen uit Afrikaanse diaspora<br />
Jean-Henri Riesener<br />
18e-eeuwse top meubilair<br />
Booming kunst<br />
Vrouwen uit Afrikaanse diaspora<br />
Ze was een van de ambassadeurs<br />
tijdens de jongste Dutch Design<br />
Week en reisde tussendoor naar<br />
Londen voor de uitreiking van<br />
de Earthshot Prize. In opdracht<br />
van Prins William ontwierp ze de<br />
trofee. Hoewel haar leerkrachten<br />
aan Dutch Design Academy haar<br />
werk niet onmiddellijk begrepen,<br />
maakt het nu deel uit van de meest<br />
prestigieuze museumcollecties.<br />
TEKST: ELIEN HAENTJENS<br />
ie design associeert met opvallend,<br />
industrieel gemaakt<br />
meubilair, is bij Christien<br />
<strong>Mei</strong>ndertsma aan het verkeerde<br />
adres. De Nederlandse ontwerper<br />
legde de voorbije 15 jaar een eigenzinnig<br />
parcours af waarin het onderzoek naar de<br />
herkomst van materialen centraal staat.<br />
Toen ze in 2004 afstudeerde met het boek<br />
Checked Baggage (daarin documenteerde<br />
ze de inhoud van een container door de<br />
douane in beslag genomen spullen, red.),<br />
was ze de vreemde eend in de bijt. Zelfs<br />
haar leerkrachten aan de Design Academy<br />
in Eindhoven – onder wie Hella Jongerius –<br />
begrepen het in eerste instantie niet. Intussen<br />
volgt een hele generatie ontwerpers,<br />
zeker in Eindhoven, datzelfde door onderzoek<br />
gedreven designpad en maakt haar<br />
werk deel uit van de vaste collecties van<br />
het Museum of Modern Art in New York,<br />
© Foto: Mathijs Labadie.<br />
het Victoria & Albert Museum in Londen<br />
en het Vitra Museum in Weil am Rhein.<br />
Zo onderzocht <strong>Mei</strong>ndertsma voor een van<br />
haar eerste projecten, Pig 05049 (2007),<br />
wat er allemaal gemaakt wordt vertrekkende<br />
van één varken. Naast de voor de<br />
hand liggende producten toonde ze in het<br />
boek ook producten zoals medicijnen,<br />
fotopapier, sigaretten of conditioner. Voor<br />
een volgend project verdiepte ze zich in<br />
het vlasverleden van Nederland, <strong>België</strong> en<br />
Frankrijk. “Dat project begon met lampen<br />
die ik samen met touwslagerij Steenbergen<br />
creëerde voor het Nederlandse designlabel<br />
Thomas Eyck. Aangezien er binnen de<br />
kortste keren veel goedkopere kopieën op<br />
de markt kwamen, en ik veel belang hecht<br />
aan de traceerbaarheid van materialen,<br />
ging ik op zoek naar de oorsprong van het<br />
basismateriaal. Omdat het me maar niet<br />
lukte, besloot ik uiteindelijk de boer zelf te<br />
volgen. Zo kwam ik bij een man in <strong>België</strong><br />
terecht. Toen het kavel vlas verkocht dreigde<br />
te worden aan een Chinese opkoper<br />
– en vervolgens in de vorm van goedkope<br />
producten zou terugkeren naar onze regio,<br />
heb ik het zelf gekocht. Alleen was het<br />
project daardoor zo groot geworden, dat<br />
ik nog andere producten moest bedenken<br />
met het materiaal”, vertelt <strong>Mei</strong>ndertsma.<br />
IN DE BAN VAN VLAS<br />
“Enkele jaren later kreeg ik de opdracht<br />
van Texture in Kortrijk om in samenwerking<br />
met Jos Vanneste, een Belgisch bedrijf<br />
gespecialiseerd in het spinnen van draden<br />
Met toestemming van Friedman Benda en Christien <strong>Mei</strong>ndertsma. © Foto: Daniel Kukla.<br />
en tuften van tapijten, een wandkleed te<br />
creëren. Toen ik een historische foto zag<br />
van het gebouw, dat tijdens Wereldoorlog<br />
I als duivengevangenis fungeerde (de<br />
Duitsers zagen de duiven als mogelijke<br />
overbrengers van berichten naar Engeland,<br />
red.), besloot ik het project over een<br />
andere boeg te gooien. Zo zijn de duiven<br />
van Pigeon Service (2015) ontstaan. Samen<br />
met Jos Vanneste bedacht ik een getufte<br />
linnen stof, die de glans van duivenveren<br />
nabootst. Tegelijk kreeg elke duif een verborgen<br />
gepersonaliseerd labeltje waarop<br />
de route die het garen afgelegd heeft –<br />
bijvoorbeeld <strong>België</strong>-India-<strong>België</strong>, werd genoteerd.<br />
Net als reisduiven keren ook veel<br />
materialen na bewerking terug naar hun<br />
land van oorsprong”, vertelt <strong>Mei</strong>ndertsma.<br />
“Daarnaast wilde ik met dit project de<br />
vaak onzichtbare mens achter producten<br />
Insertion-Native-MAI-<strong>2022</strong>-Collect-226x300 - DEF.indd 2 13/04/22 20:54<br />
49<br />
“Ook wij<br />
zijn materie”<br />
Christien <strong>Mei</strong>ndertsma<br />
W<br />
Native<br />
Met verhalende projecten en installaties<br />
bewandelt Christien <strong>Mei</strong>ndertsma de dunne<br />
grens tussen kunst en design.<br />
AAA / <strong>COLLECT</strong> MEI <strong>2022</strong> / NR. 516<br />
<strong>COLLECT</strong><br />
MAANDBLAD verschijnt niet in januari, juli en augustus - € 5,90 - Nr. 507 - P608061<br />
MAANDBLAD verschijnt niet in januari, juli en augustus - € 5,90 - Nr. 507 - P608061<br />
Lot 10<br />
Amlash Tuitvaas<br />
Iran - 1st millennium BC - 7th century BC<br />
Een selectie van Werken uit de<br />
Colette Ghysels Verzameling<br />
Lot 186<br />
Tapio Wirkkala<br />
Schaal - c.1951<br />
Moderne en Decoratieve Kunst<br />
uit een Belgische Verzameling<br />
Veilingen 07 <strong>Mei</strong> <strong>2022</strong> - Kijkdagen 30 April - 07 <strong>Mei</strong> <strong>2022</strong><br />
Gelegenheidsadres Amerikaansestraat, 26-28 - 1060 Brussel - T +32 (0) 2 514 04 42 - www.native-auctions.com<br />
Maandblad verschijnt niet in januari, juli en augustus - € 6,95 - P608061<br />
NR. 516 / MEI <strong>2022</strong><br />
TWENTY<br />
Belle époque tot postmodern<br />
Jean-Michel Folon<br />
De marktwaarde<br />
van universele poëzie<br />
Narren en clowns<br />
Remedie tegen droefheid?<br />
Een jaar lang leesplezier!<br />
€ 49,50 voor 9 nummers<br />
of € 25 digitaal<br />
www.collectaaa.be
Stripverhalen<br />
Florissante nichemarkt<br />
In veilingzalen worden geregeld<br />
records gevestigd met platen of<br />
tekeningen van stripauteurs. Dat<br />
zijn uiteraard de grote namen uit de<br />
stripgeschiedenis, maar ook enkele<br />
bekende hedendaagse stripauteurs.<br />
De stripmarkt is vrij stabiel, met<br />
dank aan de vele gepassioneerde<br />
verzamelaars. Het aanbod is<br />
beperkt, maar soms verschijnen<br />
topstukken op de markt.<br />
TEKST: GILLES BECHET<br />
Todd McFarlane, The Amazing Spider-Man, #328, originele covertekening, Marvel, 1990. Heritage Auctions,<br />
Dallas, 26-07-2012. © Heritage Auctions. $ 657.250 (€ 536.000).<br />
Stripverhalen zijn voor velen van<br />
ons een terugkeer naar de kinderjaren.<br />
Wie een stripplaat koopt,<br />
koopt een stukje nostalgie. En<br />
het is helemaal niet kinderachtig om als<br />
volwassene een originele tekening te kopen<br />
van een stripverhaal waar je als kleine<br />
jongen of klein meisje bij wegdroomde.<br />
Trouwens, sinds de jaren zeventig is de<br />
stripkunst zelf volwassen geworden, met<br />
tijdschriften als Pilote, Métal Hurlant en A<br />
Suivre. Hoewel de stripkunst intussen te<br />
boek staat als de negende kunst, bezien<br />
sommigen haar nog altijd met een enigszins<br />
geringschattende blik. Een groot deel<br />
van de stripproductie is immers bedoeld<br />
voor de grote massa. Het elitaire is hier<br />
dus volkomen afwezig. Er gaat heel wat<br />
tijd overheen om de artistieke waarde van<br />
originele tekeningen te scheiden van een<br />
alledaags consumptieproduct. De grote<br />
namen van de Frans-Belgische school,<br />
zoals Franquin, Will, Uderzo, E.P. Jacobs,<br />
Jacques Martin, Jean Graton en natuurlijk<br />
Hergé, zijn intussen al voldoende ‘gerijpt’.<br />
De stripkunst is en blijft een nichemarkt.<br />
“Toen ik in 1986 mijn galerie opende, zei<br />
84
‘De stripkunst is<br />
de enige kunst<br />
waar stukken van<br />
museumkwaliteit<br />
nog in handen van<br />
verzamelaars zijn’<br />
ALAIN HUBERTY<br />
men dat het een kleine markt was. Ook al<br />
zijn er inmiddels nieuwe kopers, toch is er<br />
niet veel veranderd. Millon is een van de<br />
weinigen die ermee bezig zijn, maar het<br />
draait goed”, zegt Thierry Goossens, expert<br />
in originele stripplaten en tekeningen. Wat<br />
betreft de negende kunst is de groep Millon<br />
waartoe hij behoort in vijftien jaar uitgegroeid<br />
tot een van de grote marktspelers in<br />
Frankrijk en <strong>België</strong>. In die periode bedroeg<br />
de omzet € 60.000.000 en werden meer dan<br />
dertig records gevestigd. De laatste jaarlijkse<br />
stripveiling, in maart <strong>2022</strong>, bracht € 920.000<br />
op en 96 % van de lots ging de deur uit.<br />
De markt evolueert in de goede richting,<br />
vindt Arnaud de Partz, directeur-generaal<br />
van Millon <strong>België</strong>. “Topstukken gaan soms<br />
van de hand voor uitzonderlijk hoge bedragen.<br />
Het moeilijkste is om topstukken te<br />
vinden, niet om ze verkocht te krijgen.”<br />
BEPERKT MAAR DIVERS AANBOD<br />
Op de stripmarkt heb je Hergé en … de<br />
rest. In januari 2021 ging op een veiling bij<br />
Artcurial een tekening met Oost-Indische<br />
inkt voor de oorspronkelijke cover van het<br />
Kuifje-album De Blauwe Lotus (1936) van de<br />
hand voor € 2,6 miljoen. Dat is een absoluut<br />
record voor de Frans-Belgische stripkunst,<br />
te danken aan de zeldzaamheid van de beschikbare<br />
stukken en de faam van de geestelijke<br />
vader van de reporter met de kuif.<br />
“Het is een bijzonder selectieve markt. De<br />
grote auteurs zijn het meest in trek. Sommige<br />
werken gaan sneller de deur uit dan<br />
Frank Frazetta, Egyptian Queen, 1969, originele schilderij. Heritage Auctions, Dallas, 16-05-2019.<br />
© Heritage Auctions. $ 5.400.000 (€ 4.820.000, wereldrecord).<br />
andere”, zegt Eric Leroy, expert bij Artcurial.<br />
“Mooie stukken zijn zeldzaam. Met wat<br />
geluk kun je een plaat van Franquin kopen<br />
voor € 40.000 tot € 100.000. Een afdruk van<br />
Uderzo uit de Asterix-reeks kost al € 150.000<br />
tot € 200.000. Voor een prent van Enki Bilal,<br />
de populairste van de nog levende auteurs,<br />
tel je € 50.000 tot € 100.000 neer.”<br />
De stripkunst is een markt met een zeer<br />
beperkt aanbod. Tal van werken zijn immers<br />
beschermd door stichtingen, die erover waken<br />
dat er geen prenten de deur uitgaan. Dat<br />
is zo voor Hergé, E.P. Jacobs en Jean Graton.<br />
Voor anderen, zoals Franquin, Morris en<br />
Peyo, gaat het om rechthebbenden. Toch<br />
verschijnen er soms topstukken op de markt,<br />
wanneer collecties van de hand worden<br />
gedaan. “De stripkunst is de enige kunst<br />
waar stukken van museumkwaliteit nog in<br />
handen van verzamelaars zijn. Een twintigtal<br />
jaar geleden hadden de musea er trouwens<br />
nog geen belangstelling voor”, vertelt Alain<br />
Huberty van Galerie Huberty & Breyne.<br />
De stripkunst is intussen veel volwassener<br />
geworden. Stripverhalen zijn goed voor een<br />
flinke portie van de boekenmarkt en steeds<br />
meer musea, stichtingen en tentoonstellingen<br />
gewijd aan de stripkunst zijn. Het zijn<br />
al lang geen kinderverhalen meer die je stiekem<br />
las. Huberty: “Twintig jaar geleden waren<br />
alle platen van dezelfde auteur evenveel<br />
waard. Tegenwoordig verschilt de waarde,<br />
naargelang er sprake is van actie of dialogen,<br />
en naargelang het hoofdpersonage erop te<br />
zien is of niet. Wordt van een auteur voor<br />
het eerst een stuk verkocht, dan heeft hij er<br />
85
‘Het moeilijkste is<br />
om topstukken<br />
te vinden, niet om ze<br />
verkocht te krijgen’<br />
ARNAUD DE PARTZ<br />
Christophe Chaboute, Yellow Cab, ingekleurde inkt op papier voor de albumomslag. 40 x 28,9 cm, Vents<br />
d'Ouest, 2021. © Huberty & Breyne.<br />
van stripauteurs opnemen in hun collectie.<br />
Het gaat om twee vrij afgesloten markten,<br />
tot grote spijt van Huberty, die al vaak geprobeerd<br />
heeft een brug te slaan tussen die<br />
twee werelden: “Enkele jaren geleden heb<br />
ik een ontmoeting tussen Wim Delvoye en<br />
François Schuiten georganiseerd, met een<br />
voorstel tot samenwerking. Het was best<br />
wel amusant toen bleek dat beiden naar<br />
het tegenovergestelde streefden. Delvoye,<br />
bekend bij een specifiek publiek van verzamelaars,<br />
was graag populairder geweest,<br />
terwijl Schuiten al populair was, maar graag<br />
ook erkend wilde worden door de elite.”<br />
belang bij dat het vlot van de hand gaat, en<br />
dat de lat dus niet te hoog wordt gelegd, om<br />
daarna nog hogerop te kunnen.”<br />
Elke expert zal het beamen: sommige auteurs<br />
en strips hebben niet de marktwaarde<br />
die ze verdienen. Voor Leroy is dat de Corto<br />
Maltese-reeks van Hugo Pratt, voor Goossens<br />
is dat René Hausman, en voor Eric<br />
Verhoest van Galerie Champaka zijn dat<br />
de historische platen van Philippe Druillet.<br />
“Vaak hangt alles af van de manier waarop<br />
de rechthebbenden de nalatenschap van<br />
een auteur hebben beheerd”, zegt Verhoest.<br />
Behalve platen zijn er ook albums van de<br />
eerste editie, die € 1.000 tot € 20.000 kunnen<br />
opbrengen, afhankelijk van de staat<br />
waarin ze verkeren. Om ook in andere<br />
marktsegmenten aanwezig te zijn, streven<br />
hedendaagse auteurs naar diversificatie.<br />
Liefhebbers kunnen zo schilderijen van<br />
Enki Bilal, Druillet of Loustal kopen, of een<br />
houtskooltekening van Tardi. Er zijn ook<br />
steeds meer edities gericht op de galeriemarkt,<br />
met grotere vakken, afgedrukt op<br />
doek of plexiglas, van Rik Ringers en Michel<br />
Vaillant. Het profiel van de verzamelaar<br />
evolueert amper en de kern blijft dezelfde.<br />
Het gaat om gepassioneerde liefhebbers die,<br />
wat de Frans-Belgische stripwereld betreft,<br />
hoofdzakelijk Franstalig zijn, al komt daar<br />
geleidelijk aan verandering in. Doorgaans<br />
zijn de verzamelaars ook zeer monomaan.<br />
Zo zijn er niet gek veel verzamelaars van<br />
hedendaagse kunst die platen of tekeningen<br />
AMERIKAANSE MARKT<br />
Aan de andere kant van de Atlantische<br />
Oceaan zijn comics al lang een pijler van de<br />
volkscultuur. Ook in het land van Marvel en<br />
DC Comics zit de stripmarkt volop in de lift.<br />
In januari <strong>2022</strong> ging een afdruk van Spiderman<br />
uit 1984, getekend door Mike Zeck, van<br />
de hand voor 3,36 miljoen dollar (3 miljoen<br />
euro). “Het was een beroemde plaat, want<br />
het was de eerste keer dat Spiderman het<br />
befaamde zwarte pak aantrok. Een en ander<br />
zou leiden tot het ontstaan van het personage<br />
Venom”, verduidelijkt Olivier Delflas.<br />
Deze Belg is internationaal directeur van de<br />
afdeling International Comic Art & Anime<br />
en expert inzake internationale, met name<br />
Frans-Belgische stripverhalen van veilinghuis<br />
Heritage Auctions, opgericht in Dallas,<br />
in de jaren zeventig. Heritage Auctions telt<br />
niet minder dan veertig afdelingen. Het is<br />
86
de internationale wereldleider wat betreft<br />
collectibles, onder meer originele platen en<br />
Amerikaanse comics. De veilingen vinden<br />
maandelijks plaats, uitsluitend online.<br />
Bijzonder aan dit veilinghuis is dat er begonnen<br />
wordt zonder minimumprijs, vanaf<br />
één dollar. Tijdens de twintig dagen voor de<br />
veiling kunnen liefhebbers de onlinecatalogus<br />
raadplegen, tot de dag van de veiling,<br />
die live plaatsvindt, met een veilingmeester.<br />
“Tijdens die periode kunnen ze verliefd<br />
raken op het stuk waarop ze hun oog hebben<br />
laten vallen en eventueel het nodige<br />
geld bijeenbrengen om te kunnen bieden”,<br />
zegt Delflas. Het verschil tussen het eerste<br />
bod en het eindbod kan behoorlijk groot<br />
zijn. Zo ging een illustratie van Moebius in<br />
maart <strong>2022</strong> van $ 10.000 naar $ 118.750<br />
(€ 106.500), goed voor een nieuw wereldrecord.<br />
Een illustratie uit Kuifje ging dan weer<br />
van $ 40.500 naar $ 93.750 (€ 84.000). “Het<br />
is bijzonder moeilijk de prijs van een stuk<br />
te bepalen in een markt die voortdurend<br />
evolueert, en al zeker sinds de komst van<br />
het coronavirus. Een minimumprijs is een<br />
psychologische rem, die veel mensen ervan<br />
weerhoudt een stevig startbod te doen.”<br />
Traditioneel zijn er altijd meer Europeanen<br />
geweest die platen van comics kopen dan<br />
Amerikanen die Frans-Belgische werken<br />
aanschaffen, maar met anderhalf miljoen<br />
klanten in 195 landen denkt Heritage<br />
Auctions daar verandering in te kunnen<br />
brengen. Delflas: “Stripverhalen zijn nog<br />
altijd vrij onbekend op de Amerikaanse<br />
markt, maar de Frans-Belgische cultuur<br />
heeft intussen wel al voet aan de grond<br />
gekregen in grote steden als New York, Los<br />
Angeles en Dallas. Er is duidelijk belangstelling.<br />
Zo stelt men mij veel vragen over<br />
het stripfestival van Angoulême, dat heel<br />
anders is dan de cultuur van comics waar<br />
het Amerikaanse publiek mee vertrouwd<br />
is. Acht op de tien premiumoriginelen van<br />
Frans-Belgische strips vertrekken nu naar<br />
de Verenigde Staten.”<br />
Sinds zo’n tien jaar zijn manga’s de onbetwiste<br />
toppers van stripveilingen. Platen<br />
van Japanse stripverhalen zie je vrijwel<br />
nooit in een veilingzaal of galerie. Die paradox<br />
valt te verklaren door verschillende<br />
factoren. Ten eerste blijft de uitgever in<br />
de wereld van de manga’s de eigenaar van<br />
de prints. Daarnaast geef je als verkoper<br />
maatschappelijk gezien een slechte indruk.<br />
Verkoopt een auteur zijn platen, dan is<br />
dat omdat hij geld nodig heeft. Bovendien<br />
wordt de verkoop van kunstwerken aan buitenlanders<br />
zwaar belast. Het valt dus te begrijpen<br />
dat afdrukken van One Piece, Naruto<br />
en Dragon Ball nog niet onder de hamer<br />
zijn gegaan. Toch is dat wellicht slechts een<br />
kwestie van tijd. De laatste twintig jaar is de<br />
markt voortdurend veranderd. Wie twintig<br />
jaar geleden platen kocht, heeft een gouden<br />
zaak gedaan. Stukken van grote auteurs<br />
zijn nu immers twintig tot dertig keer meer<br />
waard. Van sommige grote namen blijft de<br />
waarde stijgen, maar wellicht niet meer in<br />
dezelfde sterke mate. Stripverhalen blijven<br />
hoe dan ook een aparte wereld, en aan liefhebbers<br />
zal er nooit een gebrek zijn.<br />
Hergé (echte naam: Georges Remi), Welkom op de maan, meneer Armstrong! Welcome!, Oost-Indische<br />
inkt, ecoline en waterverf voor een tekening met daarop Kuifje, Bobbie, kapitein Haddock en professor Zonnebloem<br />
die Neil Armstrong van Apollo XI verwelkomen op de Maan, 26 × 30 cm. Artcurial, Parijs, 20-11-2021.<br />
© Artcurial. € 573.000 (inclusief kosten).<br />
Action Comics, #1, Rocket Copy, Washington DC,<br />
1938, verzegelde kopie CGC FN 6.0, blanco pagina’s.<br />
Heritage Auctions, Dallas, 13-01-<strong>2022</strong>. © Heritage<br />
Auctions. $ 3.180.000 (€ 2.774.000, wereldrecord).<br />
87
Kunsthandelaars<br />
en de antiwitwaswet<br />
Het koninklijk besluit in <strong>België</strong> van<br />
29 september 2021 betreffende de<br />
inschrijving van kunsthandelaars,<br />
veilinghuizen, organisatoren van<br />
beurzen en gespecialiseerde<br />
organisaties bij de FOD Economie<br />
trad oktober vorig jaar in werking.<br />
Doel: een betere bestrijding van<br />
het witwassen van geld. Welke<br />
gevolgen hebben deze nieuwe<br />
beperkingen voor de spelers op de<br />
markt? De Brusselse galeriehouder<br />
Didier Claes, vice-voorzitter van<br />
de BRAFA en lid van de ROCAD,<br />
gespecialiseerd in Afrikaanse kunst,<br />
werpt een licht op deze kwestie.<br />
La Gazette Drouot meldde begin<br />
maart dat de Internationale Confederatie<br />
van Kunsthandelaars<br />
(CINOA) opriep tot een ‘heroverweging’<br />
van de maatregelen om de<br />
kunstmarkt in Europa te controleren,<br />
na de publicatie van een officieel Amerikaans<br />
rapport waarin de effecten van het<br />
witwassen van geld werden geminimaliseerd.<br />
In deze oproep, die werd gesteund<br />
door de International Association of Dealers<br />
in Ancient Art (IADAA) en Drouot<br />
Patrimoine, riep de confederatie, die<br />
vijfduizend handelaars en veilinghuizen<br />
in twintig landen vertegenwoordigt, op<br />
om ‘de geplande antiwitwasregels op de<br />
kunstmarkt niet uit te breiden’.<br />
De Europese Commissie heeft namelijk<br />
besloten elke transactie van cultuurgoederen<br />
van meer dan 10.000 euro, ongeacht<br />
de betrokken partij, aan controle<br />
te onderwerpen, een maatregel die het<br />
Amerikaanse rapport ontoereikend acht,<br />
maar die <strong>België</strong> haastig in zijn wetgeving<br />
heeft opgenomen. Bovendien zouden<br />
de actoren op de kunstmarkt nauwelijks<br />
zijn geraadpleegd over deze beleidswijzigingen<br />
die enorme gevolgen hebben.<br />
Ook zijn er grote twijfels over de impactstudies<br />
die ten grondslag liggen aan de<br />
tenuitvoerlegging van deze Europese<br />
richtlijnen. CINOA stelt dus dat Europa<br />
zich heeft laten verleiden tot een propagandistische<br />
richting, beïnvloed door de<br />
vele opvallende en sensationele berichten<br />
over bepaalde verkopen, zoals te lezen<br />
was in de 7 april-editie van het weekblad<br />
Paris Match van dit jaar. De nieuwe strategie<br />
zou niet alleen ondoeltreffend zijn<br />
maar ook schadelijk voor het culturele<br />
erfgoed.<br />
‘Deze extra regels<br />
verhogen de<br />
waakzaamheid<br />
en het werk, maar<br />
stellen daarnaast<br />
onze cliënten gerust’<br />
DIDIER CLAES<br />
FANTASIE EN WERKELIJKHEID<br />
Het verslag van het Amerikaanse ministerie<br />
van Financiën van februari vrijwaart de<br />
kunstmarkt weliswaar niet van alle blaam,<br />
volgens La Gazette Drouot. ‘Er zijn inderdaad<br />
voorbeelden waaruit blijkt dat de explosieve<br />
groei van de handel in de afgelopen<br />
jaren ‘een gelegenheid biedt voor het verhullen<br />
van illegale transacties’. (...) De hoge<br />
waarde van bepaalde stukken, maar ook de<br />
ietwat verdoken traditie van de kunstmarkt,<br />
de schommelingen in de prijsvorming en<br />
het subjectieve karakter ervan, het gemak<br />
waarmee bepaalde werken over de grenzen<br />
kunnen worden vervoerd, de moeilijkheid<br />
voor de instellingen om deze bewegingen<br />
te traceren en de werken te taxeren, het gebruik<br />
van een groot aantal tussenpersonen<br />
(handelaars, consultants, decorateurs, lege<br />
vennootschappen, enz.) en de anonimiteit<br />
van hun klanten ‘kunnen allemaal factoren<br />
zijn die bijdragen tot misbruiken’.<br />
Het ministerie van Financiën merkt niettemin<br />
op dat, zonder daartoe wettelijk<br />
verplicht te zijn, ‘veel handelaars spontaan<br />
88
Didier Claes. Met toestemming van Galerie Didier Claes. Foto: Michel Figuet.<br />
informatie verzamelen’ over ‘de herkomst<br />
van de stukken als van de identiteit en<br />
betrouwbaarheid van de verkoper’. Iets wat<br />
de Brusselse galeriehouder Didier Claes<br />
bevestigt: “De meeste handelaars waren<br />
al ingeschreven bij de Kruispuntbank van<br />
Ondernemingen, dus het koninklijk besluit<br />
verandert niet veel. Onze Belgische en<br />
internationale cliënten waren reeds op de<br />
hoogte van deze vereisten, ook al blijven<br />
sommige zeer belangrijke en bekende<br />
verzamelaars enigszins gekant tegen het<br />
uitgeven van hun identiteitsdocumenten.<br />
Anderzijds delen zij bijvoorbeeld graag de<br />
statuten van een vennootschap. Wij doen<br />
ook vooraf onderzoek met de middelen<br />
waarover wij beschikken en houden rekening<br />
met de ons verstrekte informatie om<br />
vast te stellen of de transactie al dan niet<br />
een risico inhoudt. Dat de kunsthandel,<br />
en luxegoederen in het algemeen, geheimhouding<br />
en gesloten discretie van belang<br />
acht om te kunnen floreren, wijst Didier<br />
Claes van de hand: “Deze onaantastbare<br />
discretie is een fantasie! Vandaag wordt de<br />
kunstmarkt gecontroleerd zoals alle andere<br />
domeinen. In dit opzicht speelt de bank de<br />
hoofdrol, omdat die over middelen beschikt<br />
die de handelaars niet hebben. Deze extra<br />
regels verhogen weliswaar de waakzaamheid<br />
en het werk, maar stellen daarnaast<br />
ook onze cliënten gerust.”<br />
ONMOGELIJKE OVEREENKOMST?<br />
Het enige struikelblok zou paradoxaal<br />
genoeg de relatie met de Belgische belastingadministratie<br />
kunnen zijn, met name<br />
de Cel voor Financiële Informatieverwerking<br />
(CTIF) en de Federale Overheidsdienst<br />
Economie, die op dit moment niet<br />
bepaald de meest relevante gesprekspartners<br />
lijken te zijn. Claes: “Het is ingewikkeld<br />
voor de Belgische administratie, die<br />
nog niet echt weet hoe in deze materie op<br />
te treden en soms overvallen wordt door<br />
de snelheid waarmee dingen veranderen.<br />
De FOD Economie heeft als opdracht de<br />
consument te beschermen en de markt te<br />
saneren. De werkwijze van deze overheidsdienst<br />
kan soms terecht worden<br />
bekritiseerd, maar ik ben er zeker van dat,<br />
wanneer alles eenmaal operationeel is, de<br />
interacties met alle partijen op de kunstmarkt<br />
gunstig zullen zijn.”<br />
Het verslag van het Amerikaanse ministerie<br />
van Financiën bagatelliseert weliswaar<br />
de risico’s van terrorismefinanciering op<br />
de kunstmarkt, maar moedigt de particuliere<br />
sector aan manieren te vinden om<br />
informatie over klanten te delen, zodat<br />
risicobedrijven en -personen kunnen worden<br />
geïdentificeerd, en stimuleert de staat<br />
om de opleiding op gebied van douane-,<br />
gerechtelijke politie- en belastingambtenaren<br />
te versterken. Zal dit genoeg zijn om<br />
alle partijen te verzoenen? “Met dit verslag<br />
wordt het beeld over de financiering van<br />
terrorisme via de kunstmarkt werkelijkheid”,<br />
zegt Claes. “In <strong>België</strong> zadelen de<br />
controlediensten van de staat de handelaars<br />
op met een opdracht die zij niet<br />
kunnen uitvoeren, terwijl zij heel goed<br />
weten dat wij niet over de nodige middelen<br />
beschikken. We moeten echter niet in<br />
een paranoïde situatie terechtkomen die<br />
ertoe leidt dat de spelers op de kunstmarkt<br />
op de vlucht slaan. Dat zou ertoe kunnen<br />
leiden dat naburige landen en hoofdsteden<br />
van het ontstane gat profiteren.”<br />
SURFEN<br />
www.rocad.be<br />
www.economie.fgov.be<br />
www.didierclaes.com<br />
89
Auction calendar<br />
MAY / JUNE <strong>2022</strong><br />
Belgium<br />
MAY<br />
30-2 DVC<br />
klassieke kunst en antiek,<br />
modern, hedendaags, design<br />
GENT<br />
1 Cornette de Saint Cyr<br />
Collection de Monsieur D et à<br />
divers BRUSSEL<br />
3 Berg van Barmhartigheid<br />
Juwelen BRUSSEL<br />
6 Maison des Huissiers de<br />
Justice<br />
Deurwaarderstukken BRUSSEL<br />
7 ABS Veilingen Mechelen<br />
Deurwaarderstukken<br />
MECHELEN<br />
7 Native Auctions<br />
Collecties BRUSSEL<br />
7-8 Maison Jules<br />
Kunst, antiek en design GENT<br />
7-9 Bernaerts<br />
Here comes the sun<br />
ANTWERPEN<br />
8-9 Monsantic<br />
Art & Antiques BERGEN<br />
10 Berg van Barmhartigheid<br />
Juwelen, muziekinstrumenten<br />
en stripverhalen<br />
BRUSSEL<br />
10 Vanderkindere<br />
Vente Bourgeoise UKKEL<br />
12-14 Rob Michiels Auctions<br />
Rond de wereld BRUGGE<br />
13 Maison des Huissiers<br />
de Justice<br />
Deurwaarderstukken BRUSSEL<br />
14 ABS Veilingen Mechelen<br />
Deurwaarderstukken<br />
MECHELEN<br />
16-21 Rops<br />
Art & Antiques NAMEN<br />
17 Berg van Barmhartigheid<br />
Juwelen BRUSSEL<br />
17-18 Vanderkindere<br />
Art & Antiques UKKEL<br />
20 Maison des Huissiers<br />
de Justice<br />
Deurwaarderstukken BRUSSEL<br />
21 De Vuyst<br />
Hedendaagse, moderne en<br />
oude meesters LOKEREN<br />
21 Berg van Barmhartigheid<br />
Speciale veiling BRUSSEL<br />
21 ABS Veilingen Mechelen<br />
Deurwaarderstukken<br />
MECHELEN<br />
23 Cornette de Saint Cyr<br />
Design des Xxe et XXIe<br />
Siècles BRUSSEL<br />
23 Millon<br />
Cave d’amateurs (Drouot)<br />
PARIS<br />
23-24 Galerie Moderne<br />
Art & Antiques BRUSSEL<br />
23-24 Horta<br />
Art & Antiques BRUSSEL<br />
24-25 Jordaens<br />
Art & Antiques MORTSEL<br />
28 ABS Veilingen Mechelen<br />
Deurwaarderstukken<br />
MECHELEN<br />
30-31 Elysée Liège<br />
Art & Antiques LUIK<br />
31 Berg van Barmhartigheid<br />
Juwelen BRUSSEL<br />
31 Campo & Campo<br />
Klassieke veiling ANTWERPEN<br />
31 Loeckx<br />
Kunst en keramiek GENT<br />
JUNE<br />
3 Maison des Huissiers de<br />
Justice<br />
Deurwaarderstukken BRUSSEL<br />
4 ABS Veilingen Mechelen<br />
Deurwaarderstukken<br />
MECHELEN<br />
4-5 Cnock<br />
Juwelen en oldtimers KNOKKE<br />
7 Antenor<br />
Antenor IV BRUSSEL<br />
7 Berg van Barmhartigheid<br />
Juwelen en fietsen BRUSSEL<br />
7-8 Galerie Athena<br />
Kunst en antiek BRUSSEL<br />
8 Antenor<br />
Juwelen BRUSSEL<br />
9 Legia Auction<br />
Grand Classique BERTRÉE<br />
10 Maison des Huissiers de<br />
Justice<br />
Deurwaarderstukken BRUSSEL<br />
11 Morel de Westgaver<br />
Boeken, prenten,<br />
ansichtkaarten BRUSSEL<br />
11 ABS Veilingen Mechelen<br />
Deurwaarderstukken<br />
MECHELEN<br />
The Netherlands<br />
MAY<br />
30/4-1 Korst Van der Hoeff<br />
Inboedel en curiosa DEN<br />
BOSCH<br />
1-4 Botterweg<br />
Voorjaarsveiling AMSTERDAM<br />
2-16 Notarishuis Arnhem<br />
Voorjaarsveiling kunst en<br />
antiek ARNHEM<br />
4-18 De Zwaan<br />
Kunst en antiek<br />
AMSTERDAM<br />
9-12 Medusa<br />
Kunst en antiek ONLINE<br />
10-11 Burgersdijk en Niermans<br />
Boeken en prenten LEIDEN<br />
14 Veilinghuis Bouwman<br />
Vintage toys BRUMMEN<br />
16 Hessink’s Veilingen<br />
Asian Decorative Art Auction<br />
ZWOLLE<br />
16 Venduhuis Rotterdam<br />
Design ROTTERDAM<br />
17 Venduhuis Rotterdam<br />
Kunst en antiek ROTTERDAM<br />
17 Veilinghuis De Jager<br />
Kunst en antiek GOES<br />
17-18 Zeeuws veilinghuis<br />
Aziatica/Indonesian art<br />
MIDDELBURG<br />
17-20 Bubb Kuyper<br />
Boeken, prenten, tekeningen<br />
en schilderijen ONLINE<br />
17-31 Venduehuis Den Haag<br />
Moderne en contemporaine<br />
kunst<br />
18 Venduehuis Den Haag<br />
Old masters, 19th century &<br />
early modern art DEN HAAG<br />
18-19 Veilinghuis De Jager<br />
Aziatica GOES<br />
19 Venduehuis Den Haag<br />
Old masters, 19th century &<br />
early modern art<br />
DEN HAAG<br />
23-24 Van Zadelhoff Veilingen<br />
Kunst en antiek HILVERSUM<br />
30-31 Adams Amsterdam<br />
Auction<br />
Kunst AMSTERDAM<br />
JUNE<br />
1-2 De Ruiter<br />
Sieraden, horiloges en zilver<br />
KLAASWAAL<br />
France<br />
MAY<br />
1 Aguttes<br />
Un premier Mai à Cassel<br />
CASSEL<br />
1 Osenat<br />
Les Intérieurs de Versailles<br />
VERSAILLES<br />
2 May Associés<br />
Mobilier & objets d’art<br />
ROUBAIX<br />
2 Pierre Bergé<br />
Art moderne & Contemporain<br />
PARIS<br />
3 Nice Enchères<br />
Vente listée NICE<br />
4 Artcurial<br />
Bibliothèque Maurice<br />
Houdayer PARIS<br />
5 Coutau Begarie<br />
Vente Classique: tableaux,<br />
objets d’Art (Drouot) PARIS<br />
5 Tessier & Sarrou et Associés<br />
Tableaux, mobilier & objets<br />
d’art (Drouot) PARIS<br />
5 Lucien Paris<br />
Collection de Madame V<br />
NOGENT<br />
5 Thierry de Maigret<br />
Vente Classique: tableaux,<br />
objets d’Art, mobilier, tapis<br />
(Drouot) PARIS<br />
6 Ader<br />
Orfèvrerie & Art de la table<br />
(Drouot) PARIS<br />
6 Gros & Delettrez<br />
Bijoux anciens et modernes<br />
(Drouot) PARIS<br />
6 Oger - Blanchet<br />
Importants Bijoux dont Van<br />
Cleef & Arpels (Drouot) PARIS<br />
6 Thierry Lannon<br />
Tableaux modernes PARIS<br />
9 May Associés<br />
Livres & Manuscrits ROUBAIX<br />
10 Aguttes<br />
Collection Michel Siméon<br />
AGUTTES NEUILLY<br />
10 Tajan<br />
Mobilier et Objets d’Art PARIS<br />
10 Drouot Estimations<br />
Classique (Drouot)<br />
PARIS<br />
10 Art Rémy Le Fur<br />
Vente Classique (Drouot)<br />
PARIS<br />
10 Cannes Enchères<br />
Vente Courante CANNES<br />
11 Piasa<br />
Africa + Modern and<br />
Contemporary Art PARIS<br />
11 Aguttes<br />
Mobilier & Objets d’Art<br />
(Drouot) AGUTTES NEUILLY<br />
11 Libert Damien<br />
Vente Cataloguée (Drouot)<br />
PARIS<br />
11 Vilanfray & Associés<br />
Art Contemporain & Design<br />
(Drouot)<br />
PARIS<br />
11 Siboni<br />
Matriel de Boulangerie PARIS<br />
11 Pierre Bergé<br />
Mobilier du XVIIIe siècle au<br />
Design PARIS<br />
12 Pierre Bergé<br />
Bibliotheque Pierre Collin<br />
PARIS<br />
12 Ader<br />
Collection Particulière PARIS<br />
12 Boisgirard Antonini<br />
Bijoux, mode & Accessoires<br />
NICE<br />
12 Artcurial<br />
Spring Sale PARIS<br />
12 Lynda Trouvé<br />
Orient (Drouot) PARIS<br />
12 Alde<br />
Reliures PARIS<br />
14 Cornette de Saint Cyr<br />
Bandes Dessinées BRUSSEL<br />
13 Ader<br />
Art de l’Islam et de l’Inde, Art<br />
Impressionniste PARIS<br />
13 De Baecque & Associés<br />
Collections Focillon<br />
Baltrusaitis (Drouot) PARIS<br />
13 Ferri & Associés<br />
Art Populaire et cu (Drouot)<br />
PARIS<br />
13 Binoche et Giquello<br />
Collection A.S. Labarthe<br />
Livres Modernes et<br />
Autographes (Drouot) PARIS<br />
13 Pescheteau-Badin<br />
Faïences Européennes<br />
Collections Particulieres<br />
(Drouot) PARIS<br />
14 Rouillac<br />
Collection Arsicaud de Coiffes<br />
Tourangelles<br />
NOIZAY<br />
14 Strasbourg Enchères<br />
Belle Déco & Mobilier<br />
STRASBOURG<br />
16 Artcurial<br />
Archéologie, Arts d’Orient &<br />
Art Précolombien PARIS<br />
17 Nice Enchères<br />
Vente Arts Decoratifs du Xxe<br />
NICE<br />
17 Artcurial<br />
Les Amérindiens vus par les<br />
Européens 1800-1960 PARIS<br />
17 Lynda Trouvé<br />
Ecrin de Mme T. (Drouot)<br />
PARIS<br />
17 Nouvelle Etude<br />
Tableaux Mobilier Objets<br />
d’Art (Drouot) PARIS<br />
17 L’Huillier & Associés<br />
Bijoux & Orfèvrerie (Drouot)<br />
PARIS<br />
90
Grotesteenweg<br />
Anno 1897<br />
17 Gros & Delettrez<br />
Atelier Claire Pichaud<br />
(Drouot) PARIS<br />
17 Aguttes<br />
Lettres Manuscrites &<br />
Autographes (Drouot)<br />
AGUTTES NEUILLY<br />
17 Tajan<br />
Arts d’Orient PARIS<br />
17 May Associés<br />
Luxe ROUBAIX<br />
17 Boisgirard Antonini<br />
Art & Deco NICE<br />
18 Cannes Enchères<br />
Bijoux anciens & Modernes<br />
CANNES<br />
18 Azures Enchères<br />
Collection de Tableaux<br />
CANNES<br />
19 Artcurial<br />
Collection Maurice Houdayer<br />
PARIS<br />
19 Piasa<br />
American Design PARIS<br />
19 Lucien Paris<br />
L’Entier Contenu d’Un<br />
Appartement Parisien NOGENT<br />
19 Alde<br />
Litérature PARIS<br />
19 Tessier & Sarrou<br />
et Associés<br />
Madame Sort ses Griffes<br />
(Drouot) PARIS<br />
19-22 Cornette de Saint Cyr<br />
Menart Fair PARIS<br />
20 Tessier & Sarrou et<br />
Associés<br />
Dessins et Tableaux, mobilier<br />
et objets d’art (Drouot)<br />
PARIS<br />
20 Thierry de Maigret<br />
Dessins Anciens, Vitraux,<br />
Icônes PARIS<br />
20 Pierre Bergé<br />
Collection Bertolini PARIS<br />
20 Ader<br />
Dessins Anciens (Drouot)<br />
PARIS<br />
20 Art Rémy Le Fur<br />
Univers Napoléon III (Drouot)<br />
PARIS<br />
20 Gros & Delettrez<br />
Bijoux Anciens & Modernes<br />
(Drouot) PARIS<br />
20 Millon<br />
Instruments d’Ecriture Stylos<br />
de Collection (Drouot)<br />
PARIS<br />
21 Rouillac<br />
Atelier du Sculpteur Elsa<br />
Genèse NOIZAY<br />
21 Mercier Art<br />
Art du Xxe LILLE<br />
22 Siboni<br />
Tableaux, Bijoux,<br />
Argenterie, Objets d’art<br />
PARIS<br />
23-24 Ader<br />
Affiches PARIS<br />
24 Nice Enchères<br />
Vente de bijoux NICE<br />
24 Artcurial<br />
Art Déco/ Design PARIS<br />
24 L’Huillier & Associés<br />
Vente de Hifi (Drouot) PARIS<br />
24 Tajan<br />
Arts Impressionniste et<br />
Moderne PARIS<br />
24 Gros & Delettrez<br />
Hermès (Drouot) PARIS<br />
24 Daguerre<br />
Collections Privées (Drouot)<br />
PARIS<br />
24-25 Ader<br />
Arts Décoratifs du XVIe au<br />
XIXe Siècle (Drouot)<br />
PARIS<br />
25 Artcurial<br />
Design Scandinave PARIS<br />
25 Tajan<br />
Art Contemporain PARIS<br />
26 Alde<br />
Manuscrits & Autographes<br />
PARIS<br />
28 Osenat<br />
Mobilier & Objets d’Art<br />
FONTAINEBLEAU<br />
28 Artcurial<br />
Un Printemps Marocain PARIS<br />
28 Cannes Enchères<br />
Mode, vintage<br />
CANNES<br />
29 Osenat<br />
Les Intérieurs de Versailles<br />
VERSAILLES<br />
30 May Associés<br />
Mobilier & Objets d’Art<br />
ROUBAIX<br />
30 Cornette de Saint Cyr<br />
Chanel Vintage PARIS<br />
31 Thierry de Maigret<br />
Vente Classique PARIS<br />
31 Tessier & Sarrou et Associés<br />
Marine & Voyage (Drouot)<br />
PARIS<br />
31 Edric Caudron<br />
Vente & Bijoux (Drouot) PARIS<br />
31 Aguttes<br />
Arts d’Asie AGUTTES NEUILLY<br />
31 Artcurial<br />
Un Printemps Marocain PARIS<br />
31 Boisgirard Antonini<br />
Arts d’Asie (Drouot)<br />
PARIS<br />
Klassieke kunst- en antiekveiling 31 mei om 14u<br />
Kijkdagen/expo: 26 – 29/05/<strong>2022</strong> 10:00 tot 18:00<br />
Catalogus online: www.campocampo.be<br />
Grotesteenweg 19-21 - 2600 Antwerpen-Berchem - Tel 03 218 47 77 - guy@campocampo.be<br />
Collect 95x132mm.indd 1 14/04/<strong>2022</strong> 13:12<br />
Chsée de St-Job n° 638 - 1180 Bxl Tel : 02/372 92 19 - salledeventesaintjob@gmail.com<br />
I.Mitoraj<br />
M.Landry<br />
M.Berrocal<br />
Dim : 112 x 94 cm
Auction calendar<br />
MAY / JUNE <strong>2022</strong><br />
31 Ader<br />
Arts Décoratifs du XVIe au<br />
XIXe Siècle (Drouot)<br />
PARIS<br />
JUNE<br />
1 Piasa<br />
Modern and Contemporary<br />
Art PARIS<br />
1 Osenat<br />
Les Intérieurs de Versailles<br />
VERSAILLES<br />
1 Daguerre<br />
Un appartement Rue des<br />
Belles Feuilles PARIS<br />
2 Aguttes<br />
Peintres d’Asie AGUTTES<br />
NEUILLY<br />
2 Cornette de Saint Cyr<br />
Bibliothèque d’un Grand<br />
Amateur PARIS<br />
2 Pierre Bergé<br />
Bijoux & Orfevrerie PARIS<br />
2 Lucien Paris<br />
Fonds de Maisons NOGENT<br />
3 Aguttes<br />
Violons & Archets AGUTTES<br />
NEUILLY<br />
3 L’Huillier & Associés<br />
Mobiliers & Objets d’Art<br />
(Drouot) PARIS<br />
3 Beaussant Lefèvre<br />
& Associés<br />
Art Impressionniste et<br />
Moderne (Drouot)<br />
PARIS<br />
3 Craït + Müller<br />
Sculptures (Drouot) PARIS<br />
3 Ader<br />
Arts Décoratifs et Sculptures<br />
du Xxe Siècle (Drouot) PARIS<br />
5 Osenat<br />
Art de l’Europe de l’Est<br />
VERSAILLES<br />
6 May Associés<br />
Arts d’Asie ROUBAIX<br />
7 Cannes Enchères<br />
Vente Courante CANNES<br />
8 Artcurial<br />
Art d’Asie, Post-War<br />
& Contemporain,<br />
Impressionniste & Moderne<br />
PARIS<br />
8 Thierry de Maigret<br />
Art Asiatique et céramiques<br />
Européennes (Drouot) PARIS<br />
9 De Baecque et Associés<br />
Bijoux Montres Orfevrerie<br />
(Drouot) PARIS<br />
9 Gros & Delettrez<br />
Arts décoratifs (Drouot)<br />
PARIS<br />
9 Alde<br />
Livres anciens et du XIXe<br />
siecle PARIS<br />
9 Piasa<br />
Liaigre, Contemporary Design<br />
PARIS<br />
United Kingdom<br />
MAY<br />
28-13 Christie’s<br />
Efie Gallery x Christie’s<br />
LONDON<br />
2-10 Sotheby’s<br />
The Samurai LONDON<br />
3-12 Sotheby’s<br />
Picasso ceramics LONDON<br />
6-12 Sotheby’s<br />
From Japan With Love LONDON<br />
6-17 Sotheby’s<br />
STYLE London<br />
LONDON<br />
9-10 Bonhams<br />
Asian Art (Knightsbridge)<br />
LONDON<br />
11 Sotheby’s<br />
Important Chinese Art<br />
LONDON<br />
11 Sotheby’s<br />
Important Chinese Art<br />
LONDON<br />
11 Phillips<br />
Wired: online LONDON<br />
12 Phillips<br />
Design LONDON<br />
12 Bonhams<br />
Fine Chinese & Japanese Art<br />
(New Bond)<br />
LONDON<br />
13-19 Sotheby’s<br />
Photographs LONDON<br />
18 Sotheby’s<br />
The Library of Henry Rogers<br />
LONDON<br />
18 Bonhams<br />
Picassomania (New Bond)<br />
LONDON<br />
24 Bonhams<br />
Modern & Contemporary Art<br />
(New Bond) LONDON<br />
25 Phillips<br />
Photographs LONDON<br />
25 Bonhams<br />
Antique Arms and Armour<br />
(Knightsbridge) LONDON<br />
25 Christie’s<br />
The Collection of Sir<br />
Nicholas Goodison<br />
LONDON<br />
26 Bonhams<br />
Rifles (Knightsbridge)<br />
LONDON<br />
27 Christie’s<br />
Private Collection LONDON<br />
Germany<br />
MAY<br />
7 Lempertz<br />
Preußen KÖLN<br />
7 Lempertz<br />
Berlin Salon BERLIN<br />
7-14 Schloss Ahlden<br />
Grosse Kunstauktion<br />
AHLDEN<br />
10 Quittenbaum<br />
Lalique Only, Jugendstil I<br />
MÜNCHEN<br />
11 Quittenbaum<br />
Jugendstil II MÜNCHEN<br />
13-14 Fischer<br />
Antiquitäten & Kunst<br />
HEILBRONN<br />
16-20 Hermann Historica<br />
Präsenzauktion MÜNCHEN<br />
17-18 Nagel Auktionen<br />
Antiquitäten & Kunst<br />
STUTTGART<br />
20 Lempertz<br />
Bedeutende Mörser der<br />
Sammlung Schwarzach IV<br />
KÖLN<br />
21 Auction Partners<br />
Auktion BERLIN<br />
28 Ruetten<br />
Antiquitäten & Kunst<br />
MÜNCHEN<br />
30 Ketterer<br />
Wertvolle Bücher HAMBURG<br />
JUNE<br />
30 Ketterer<br />
Zeitgenössische Kunst<br />
MÜNCHEN<br />
Fair calendar<br />
MAY / JUNE <strong>2022</strong><br />
Belgium<br />
MAY<br />
28-1/5_<br />
Brussels<br />
ART BRUSSELS<br />
28-1/5 Brussels<br />
SOLO PROJECT<br />
11-15 Brussels<br />
TWENTY<br />
14-12/6 Andenne<br />
CERAMIC ART ANDENNE<br />
20-22 Brussels<br />
<strong>COLLECT</strong>IBLE<br />
HUNTENKUNST<br />
20-22 Rotterdam<br />
OBJECT ROTTERDAM<br />
20-22 Rotterdam<br />
ROTTERDAM PHOTO<br />
20-22 Rotterdam<br />
TEC ART ROTTERDAM<br />
20-22 Rotterdam<br />
JEWEL.ROTTERDAM<br />
JUNE<br />
12 Waspil<br />
VERZAMELAARSBEURS VOOR<br />
TRIBALE KUNST EN CULTUUR<br />
26-29 Saint-Briac-sur-mer<br />
SALOND DU DESSINET DE<br />
L’EDITION<br />
Germany<br />
MAY<br />
28-1/5 Stuttgart<br />
KUNST & ANTIQUITÄTEN TAGE<br />
AUSTRIA<br />
MAY<br />
Italy<br />
MAY<br />
23-1/5 Assisi<br />
ASSISI ANTIQUARIATO<br />
28-1/5 Milano<br />
MILAN IMAGE ART FAIR<br />
Portugal<br />
MAY<br />
30-8/5 Lisboa<br />
LAAF<br />
The Netherlands<br />
MAY<br />
19-22 Rotterdam<br />
ART ROTTERDAM<br />
20-22 Ulft<br />
France<br />
MAY<br />
19-22 Paris<br />
PARIS PRINT FAIR<br />
19-22 Paris<br />
MENART FAIR PARIS<br />
23-1/5_WIEN<br />
WIKAM<br />
United Kingdom<br />
MAY<br />
4-8 London<br />
SPRING FAIR<br />
USA<br />
MAY<br />
6-10 New York<br />
TEFAF NEW YORK
Museum calendar<br />
MAY / JUNE <strong>2022</strong><br />
Belgium<br />
ANTWERPEN<br />
DIVA<br />
△ DIVA: Work in Progress<br />
t/m 27-11<br />
FOMU<br />
△ Bertien Van Manen -<br />
Diana Markosian<br />
t/m 28-08<br />
M HKA<br />
△ Mash Up - Anthea<br />
Hamilton<br />
t/m 15-05<br />
BINCHE<br />
Musée du Carnaval et<br />
du Masque<br />
△ Bouffons!<br />
j. 11-09<br />
BRUGGE<br />
Musea Brugge<br />
△ Verhalen uit de<br />
ondergrond. Brugge in<br />
het jaar 1000.<br />
t/m 27-10-2023<br />
BRUSSELS<br />
Art et marges musée<br />
△ Haute tension<br />
j. 16-06<br />
Atomium<br />
△ View from my<br />
window<br />
j. 29-05-2023<br />
Autoworld Museum<br />
△ 1,2,3,4 Cars &Rock’n<br />
Roll<br />
j. 26-06<br />
Bozar<br />
△ Un centenaire pour le<br />
Palais des Beaux-Arts<br />
j. 21-07<br />
Centrale<br />
△ Alien - Oussama Tabti<br />
j. 18-09<br />
△ Deeply, Madly - Helen<br />
Anna Flanagan<br />
j. 18-09<br />
△ This is what you came<br />
for. Els Dietvorst<br />
j. 18-09<br />
Centre Albert Marinus<br />
△ Projet Ommegang<br />
19-05 au 07-09<br />
Centre Culturel<br />
Coréen<br />
△ Trésors coréens<br />
en Belgique (re)<br />
découverts<br />
j. 13-05<br />
Centre d’art de<br />
Rouge-Cloître<br />
△ Baudouin Deville<br />
j. 15-05<br />
Charles Riva Collection<br />
△ Entre chien et loup<br />
j. 09-07<br />
CIVA<br />
△ Sick Architecture<br />
06-05 au 28-08<br />
△ Expo: le logis-floréal -<br />
un project coopératif<br />
j. 26-06<br />
Design Museum<br />
Brussels<br />
△ Charlotte Perriand.<br />
Comment voulonsnous<br />
vivre? Politique du<br />
photomontage<br />
j. 28-08<br />
Fondation A<br />
△ Belleville - Thomas<br />
Boivin<br />
j. 26-06<br />
ISELP<br />
△ New Horizons in Painting<br />
j. 28-05<br />
Jewish Museum of<br />
Belgium<br />
△ Sol Lewitt. Wall Drawings,<br />
Works on paper, Structures<br />
(1968-2002)<br />
j. 31-07<br />
KBR & MIM<br />
△ Toots 100. The Sound<br />
of a Belgian Legend<br />
j. 31-08<br />
Maison de l’Histoire<br />
européenne<br />
△ Quand les murs parlent!<br />
j. 13-11<br />
Mima<br />
△ Mima reload<br />
j. 29-05<br />
Musée de la bande<br />
dessinée<br />
△ Bulles de Louvre -<br />
vingt auteurs de Bande<br />
Dessinée propose de<br />
découvrir le Louvre<br />
j. 11-09<br />
Musee Mode et<br />
Dentelle<br />
△ Brussels Touch<br />
j. 22-05<br />
Musées royaux des<br />
Beaux-Arts<br />
△ Christian Dotremont,<br />
Peintre de L’écriture<br />
j. 07-08<br />
△ Marat assassiné<br />
j. 07-08<br />
△ Voyage au-dèla de<br />
l’illusion - Omar BA<br />
j. 07-08<br />
△ Optics and Duration -<br />
Tanya GOEL<br />
j. 07-08<br />
Museum Kunst &<br />
Geschiedenis<br />
△ Shin Hanga - Nieuwe<br />
prenten van Japan 1900-<br />
1960<br />
14-10 t/m 15-01-2023<br />
△ Before Time Began<br />
t/m 29-05<br />
Villa Empain<br />
△ Portrait of a Lady<br />
j. 04-09<br />
△ Michel Polak<br />
j. 21-08<br />
CHARLEROI<br />
BPS22<br />
△ Teen Spirit<br />
j. 22-05<br />
Musée de la<br />
Photographie<br />
Charleroi<br />
△ Michel Vanden<br />
Eeckhoudt<br />
j. 15-05<br />
△ Soleil Noir - Gaëlle<br />
Henkens et Roger Job<br />
j. 15-05<br />
△ Arbres-Troncs - Zoé<br />
Van der Haegen<br />
j. 15-05<br />
△ Melanie De Biasio<br />
j. 15-05<br />
△ Danielle Rombaut<br />
j. 15-05<br />
EUPEN<br />
Museum für<br />
Zeitgenössische Kunst<br />
△ Kristina Benjocki<br />
j. 05-06<br />
△ Reinhard Doubrawa<br />
j. 29-05<br />
GEEL<br />
The Phoebus<br />
Foundation<br />
△ ZOT van DIMPNA. Een<br />
wereld vol passie, lief en<br />
rebellie<br />
t/m 28-08<br />
GENT<br />
Museum Dr. Guislain<br />
△ Circonstances. Fernand<br />
Deligny<br />
t/m 29-05<br />
S.M.A.K.<br />
△ POPART van Warhol<br />
tot Panamarenko Uit de<br />
Collectie Matthys-Colle<br />
& S.M.A.K.<br />
t/m 08-05<br />
HASSELT<br />
Cultuurcentrum<br />
Hasselt<br />
△ En toch is ook de nacht<br />
niet uitzichtloos zolang<br />
er sneeuw ligt<br />
t/m 22-05<br />
△ Genre ZERO - Diana Herz<br />
t/m 22-05<br />
△ Self-Portraits, Dated,<br />
Untitled - Mies Cosemans<br />
& Joke Timmermans<br />
t/m 22-05<br />
Z33<br />
△ Please do touch - Lore<br />
Langendries<br />
13-05 t/m 15-08<br />
△ Same Same but<br />
Different - BC architects<br />
& studies & materials<br />
t/m 07-08<br />
HORNU<br />
CID Grand Hornu<br />
△ Bricks beyond Walls<br />
j. 05-06<br />
△ Beirut. Eras of design<br />
j. 14-08<br />
MACS<br />
△ Gaillard & Claude. A<br />
Certain Decade<br />
j. 18-09<br />
△ Cruising Bye - Aline<br />
Bouvy<br />
j. 18-09<br />
ITTRE<br />
Musée Marthe Donas<br />
△ Jean Rets. Un<br />
constructeur inattendu<br />
j. 05-06<br />
KNOKKE-HEIST<br />
Cultuurcentrum<br />
Scharpoord<br />
△ Foto Knokke-Heist<br />
- Frieke Janssens &<br />
Servaas Van Belle<br />
t/m 12-06<br />
LA HULPE<br />
Fondation Folon<br />
△ Tomi Ungerer. Enfant<br />
terrible<br />
j. 26-06<br />
LA LOUVIÈRE<br />
Centre de la gravure<br />
et de l’Image<br />
imprimée<br />
△ Denicolai & Provoost.<br />
La stagione dell’amore<br />
j. 24-07<br />
△ Eleni Kamma. Qui<br />
Who Etes Are Vous les<br />
Louviérvoix ?<br />
j. 24-07<br />
△ Delphine Deguislage.<br />
Archetype Canon<br />
j. 24-07<br />
LA LOUVIÈRE<br />
Keramis - Centre de<br />
la Céramique de la<br />
Fédération Wallonie-<br />
Bruxelles (asbl)<br />
△ Les collections de<br />
Verviers à Keramis<br />
j. 28-08<br />
LEUVEN<br />
Museum M<br />
△ Prendre le temps<br />
t/m 23-04-2023<br />
△ Dry Culture Wet<br />
Culture - Wael Shawky<br />
t/m 28-08<br />
LIÈGE<br />
Maison des Métiers<br />
d’Art<br />
△ Upcycling - Recycler<br />
avec style<br />
j. 25-06<br />
Trinkhall Museum<br />
△ Des lieux pour exister<br />
j. 05-03-2023<br />
△ Des visages et des<br />
lieux. Pedro Ribeiro<br />
j. 11-09<br />
MALDEGEM<br />
Sint-Annakasteel<br />
△ Johan Rotsaert<br />
t/m 02-05<br />
MECHELEN<br />
Kazerne Dossin<br />
△ Universal Human<br />
Rights. Why they matter<br />
t/m 11-12<br />
MONS<br />
Beaux-Arts Mons<br />
△ Anto-Carte. De terre<br />
et de ciel<br />
j. 21-08<br />
△ Souviens-toi -<br />
Emelyne Duval<br />
j. 29-05<br />
MORLANWELZ<br />
Musée Royal de<br />
Mariemont<br />
△ La Chine au féminin.<br />
Une aventure moderne<br />
j. 23-10<br />
OOSTENDE<br />
Mu.Zee<br />
△ <strong>België</strong>-Argentinië.<br />
Trans-Atlantische<br />
modernismen, 1910-1958<br />
t/m 12-06<br />
PUURS-SINT-AMANDS<br />
Emile Verhaeren<br />
Museum<br />
△ La Ville abandannée -<br />
Koen Broucke<br />
t/m 22-05<br />
SINT-MARTENS LATEM<br />
Museum Dhondt-<br />
Dhaenens<br />
△ Blindsight – Manon<br />
de Boer in dialoog met<br />
Latifa Laâbissi en Laszlo<br />
Umbreit<br />
t/m 22-05<br />
△ Time, and time again<br />
– Werk uit de collectie<br />
Vermeire-Notebaert<br />
t/m 22-05<br />
△ Yvan Derwéduwé -<br />
Antichambre<br />
t/m 22-05<br />
△ untitled 2018 (the infinite<br />
dimensions of smallness) -<br />
Rirkrit Tiravanija<br />
t/m 31-05<br />
SINT-NIKLAAS<br />
Mercatormuseum<br />
△ Kaarten aan de wand<br />
- (Her)ontdek oldschool<br />
platen en kaarten<br />
t/m 01-05<br />
SINT-PIETERS-<br />
WOLUWE<br />
Museum van de<br />
Boekkunsten en de<br />
Boekband<br />
△ Touching, Moving,<br />
Reading Books<br />
j. 22-05<br />
SOUMAGNE<br />
La galerie de Wégimont<br />
△ Déambulations au cœur<br />
du Comptoir d’estampes<br />
- Barzin, Dacos, Corbisier,<br />
Pace et quelques autres<br />
j. 08-05<br />
TOURNAI<br />
Musée des Beaux-<br />
Arts de Tournai<br />
△ Toute une histoire, regard<br />
sur les collections #3<br />
j. 02-2023<br />
△ Open Field - Raffaella<br />
Crispino<br />
j. 15-05<br />
TAMAT<br />
△ Asia E<br />
j. 29-05<br />
93
Gallery calendar<br />
MAY / JUNE <strong>2022</strong><br />
Belgium<br />
AALST<br />
Netwerk Aalst<br />
△ Rewinding<br />
Internationalism<br />
t/m 01-05<br />
ANTWERPEN<br />
Annie Gentils Gallery<br />
△ Current Affairs - Marc<br />
Vanderleen<br />
t/m 15-05<br />
Coppejans Gallery<br />
△ O₂ - Riki Mijling, solo<br />
exhibition<br />
t/m 21-05<br />
Galerie De Zwarte<br />
Panter<br />
△ Tomorrow is an other<br />
day - Fred Bervoets<br />
t/m 26-06<br />
△ Voorwoordelijk -<br />
Michel Buylen<br />
t/m 26-06<br />
Office Baroque<br />
△ Chambres d’Amis: Ikea<br />
t/m 30-06<br />
Tim Van Laere Gallery<br />
△ Jonathan Meese -<br />
Self Portraits and Nudes<br />
(Gesamtkunstwerk)<br />
t/m 14-05<br />
BEERSEL<br />
LKFF<br />
△ Hanneke Beaumont.<br />
The quiet between<br />
j. 30-06<br />
BONHEIDEN<br />
Art Depot Gallery<br />
△ April ontluikt, en bam …<br />
daar komt de kleur - JAS<br />
t/m 08-05<br />
BRUSSELS<br />
Almine Rech Brussels<br />
△ More - Brian Calvin<br />
j. 28-05<br />
△ The Wall: Peter Peri<br />
‘Night is also a sun’<br />
j. 28-05<br />
ArtContest<br />
△ Connexion #1<br />
j. 30-06<br />
Association du<br />
Patrimoine artistique<br />
△ La révolte de la<br />
couleur. Le Fauvisme<br />
belge 1904-1918<br />
j. 07-05<br />
Atelier 34zéro<br />
△ Marek Kus<br />
j. 13-06<br />
Atomium<br />
△ View from my window<br />
j. 29-05-2023<br />
△ Olivier Mosset<br />
j. 14-05<br />
△ The Last Cowboy<br />
Songs - Olivier Mosset<br />
j. 14-05<br />
Belgian Gallery<br />
△ A Bocca Chiusa - Johan<br />
Muyle<br />
j. 28-05<br />
Bruno Matthys<br />
Gallery<br />
△ Trublions - Petra Werlé,<br />
Michel Vranckx<br />
j. 28-05<br />
Brussels Expo<br />
△ Antoine de Saint-<br />
Exupéry. Le Petit<br />
Prince parmi les Hommes<br />
j. 30-06<br />
CLEARING<br />
△ Neïl Beloufa. Pandemic<br />
Pandemonium<br />
j. 15-05<br />
Contretype<br />
△ Hernie & Plume -<br />
Katherine Longly<br />
j. 22-05<br />
△ Retour à La Louvière -<br />
Pauline Vanden Neste<br />
j. 22-05<br />
△ D’ici là - Jérôme<br />
Hubert<br />
j. 22-05<br />
Dauwens & Beernaert<br />
Gallery<br />
△ 1 x 4 = 5 - Loïc Van<br />
Zeebroek, Toon<br />
Boeckmans, Isa De Leener,<br />
Charlotte Vandenbroucke<br />
j. 01-05<br />
Deodato Arte - Brussels<br />
△ Editions - Mr. Brainwash<br />
j. 24-06<br />
Esther Verhaeghe Art<br />
Concepts<br />
△ Idomes - Sébastien<br />
Pauwels<br />
j. 14-05<br />
Fondation Thalie<br />
△ Inner Bodies - Kiki Smith<br />
j. 01-05<br />
Galerie ABC<br />
△ Quentin Smolders<br />
j. 07-05<br />
Galerie Alice<br />
△ Bye Bye Bye, go away<br />
green - Jean Julien<br />
j. 21-05<br />
△ Nicholas Julien<br />
j. 21-05<br />
Galerie DYS<br />
△ Stil Leven. Natures<br />
silencieuses<br />
j. 29-05<br />
Galerie Emile Dujat<br />
△ Light my Fire. Atelier<br />
Haute Cuisine & J.-M. De<br />
Pelsemaeker<br />
j. 15-05<br />
Galerie Faider<br />
△ Échos de lumière -<br />
Guy Leclercq<br />
j. 14-05<br />
Galerie Horta<br />
△ Frida Khalo - The life of<br />
an icon<br />
j. 14-05<br />
Galerie La Forest<br />
Divonne<br />
△ L’Oeuvre au coprs. Un<br />
rencontre ente les arts et<br />
le goût<br />
19-05 au 18-06<br />
△ Singularités -<br />
Catherine François<br />
j. 15-05<br />
Galerie Martine Ehmer<br />
△ Transition - Rose Madone<br />
j. 22-05<br />
Galerie Nathalie Obadia<br />
△ The Traveler Walking<br />
On Tiptoes - Guillaume<br />
Leblon<br />
19-05 au 09-07<br />
△ Foolhardy Boarding A<br />
Lost State of Mind - Joris<br />
Van de Moortel<br />
j. 07-05<br />
Gallery Sofie Van den<br />
Bussche<br />
△ Inescapable - Bilal<br />
Bahir, Lieven Decabooter<br />
j. 29-05<br />
Grand-Place<br />
△ Pop Masters<br />
j. 29-05<br />
HANGAR- Photo Art<br />
Center<br />
△ Trance’n’dance - Isabel<br />
Muñoz<br />
j. 18-06<br />
△ Louise Bourgeois:<br />
Intimate Portrait - Jean-<br />
François Jaussaud<br />
j. 18-06<br />
Horst<br />
△ The Act of Breathing<br />
12-05 au 31-07<br />
Huberty & Breyne<br />
△ Olivier Ledroit<br />
j. 14-05<br />
Jan Mot<br />
△ Each Moment Presents<br />
What Happens - Johanna<br />
Billing<br />
j. 21-05<br />
KULT XL<br />
△ Hypnagogie -<br />
Robberto & Milena Atzori<br />
j. 22-05<br />
La Patinoire Royale -<br />
Galerie Valérie Bach<br />
△ Self-Play - Hannah De<br />
Corte<br />
j. 28-05<br />
△ Au gré de ses<br />
“déplacements” -<br />
Marthe Wéry<br />
j. 07-05<br />
△ Illimités - Sahar Saâdaoui<br />
j.07-05<br />
La Verrière<br />
△ Tactiques du rêve<br />
augmenté - Exposition<br />
collective<br />
j. 25-06<br />
Le Botanique - Galerie<br />
△ Portrait of a landscape -<br />
Pierre-Philippe Hofmann<br />
j. 08-05<br />
Le salon d’art<br />
△ arbo-naissance -<br />
Simon Outers<br />
j. 14-05<br />
L’Enfant Sauvage<br />
△ Matthieu Marre.<br />
Seules les pierres sont<br />
innocentes<br />
j. 21-05<br />
Maison Commune à<br />
Ixelles<br />
△ Bers Grandsinge &<br />
Friends. Avis de recherche<br />
j. 20-05<br />
Marie-Laure Fleisch<br />
△ Unbroken Landscape -<br />
Alice Cattaneo<br />
j. 11-06<br />
Meessen De Clercq<br />
△ Sparrow Song - José<br />
María Sicilia<br />
j. 14-05<br />
Melissa Ansel<br />
△ Devenir l’estran -<br />
Alexane Sanchez, Hadrien<br />
Loumaye, Julia Renaudot<br />
j. 08-05<br />
Rodolphe Janssen<br />
△ Sky Gardens - Jason<br />
Saager<br />
j. 28-05<br />
Rossicontemporary<br />
△ Matrix Verbatim -<br />
Charlotte Flamand<br />
j. 07-05<br />
Spazio Nobile Gallery<br />
△ Serendipity - Kiki van<br />
Eijk & Joost van Bleisjwijk,<br />
Duo show<br />
17-05 au 04-09<br />
△ Arbre de Vie - Bela<br />
Silva & Vera Vermeersch,<br />
duo show<br />
j. 15-05<br />
Zedes Art Gallery<br />
△ Tumbleweed - Ariane<br />
de Rosmorduc<br />
12-05 au 25-06<br />
FLÉMALLE<br />
La Châtaigneraie -<br />
Centre wallon d’Art<br />
contemporain<br />
△ Nôtre – photographier<br />
l’intime<br />
21-05 au 10-07<br />
La Châtaigneraie -<br />
Centre wallon d’Art<br />
contemporain<br />
△ Paréidolies - en quête<br />
de formes<br />
j. 08-05<br />
GRIMBERGEN<br />
Cultuurcentrum<br />
Strombeek<br />
△ Open Source - Noah<br />
Latif Lamp<br />
t/m 01-05<br />
HASSELT<br />
Z33<br />
△ Charging Myths -<br />
On-Trade-Off<br />
t/m 21-08<br />
KNOKKE-HEIST<br />
Baronian<br />
△ Eric Poitevin<br />
j. 04-06<br />
△ Origin and Presence -<br />
Max Frintrop<br />
t/m 15-05<br />
Galerie Ronny<br />
Van de Velde<br />
△ Jean-Jacques Gailliard<br />
(1890-1976) in the Twenties<br />
t/m 29-05<br />
Muruani Mercier<br />
△ Memories we share -<br />
Cornelius Annor<br />
t/m 04-05<br />
Stephane Simoens<br />
Contemporary fine art<br />
△ Colour Shaping Form<br />
- Machteld Rullens,<br />
Masaaki Yamada<br />
t/m 17-05<br />
VCRB Gallery<br />
△ isarithms of life -<br />
Matthias Verginer<br />
t/m 22-05<br />
KORTRIJK<br />
Be-Part<br />
△ Black Sun - Ruben<br />
Bellinkx<br />
t/m 05-06<br />
LIÈGE<br />
Europaexpo - Gare<br />
de Liège Guillemins<br />
△ I LOVE JAPAN<br />
j. 31-08<br />
LIÈGE<br />
Galerie Christine Colon<br />
△ Julien Allègre & Sergio<br />
Moscona<br />
j. 08-05<br />
Les Brasseurs Art<br />
Contemporain<br />
△ Evan a stopped clock<br />
is right two times a day<br />
- Jan Duerinck, Bram<br />
Van Breda, Gerlinde Van<br />
Puymbroeck<br />
j. 21-05<br />
△ La déchirure du même<br />
- Alexane Sanchez<br />
j. 21-05<br />
LINKEBEEK<br />
Huize Lismonde<br />
△ Gaandeweg - Anne<br />
Marie Finné<br />
t/m 22-05<br />
LOUVAIN-LA-NEUVE<br />
Espace 001<br />
△ Emmanuel Kervyn<br />
j. 22-05<br />
OOSTEEKLO<br />
Galerie William Wauters<br />
△ Wim Biewenga<br />
t/m 15-05<br />
△ Christian Verhelst<br />
t/m 15-05<br />
STAVE (METTET)<br />
Pépinière Ortie-<br />
Culture<br />
△ Arts Emulsions de Namur<br />
j. 29-05<br />
TERVUREN<br />
Spazio Nobile At Home<br />
△ Inner Landscapes<br />
j. 29-05<br />
WAREGEM<br />
Be-Part<br />
△ Hips don’t lie -<br />
Hadassah Emmerich<br />
t/m 22-05<br />
WIJNEGEM<br />
Axel Vervoordt<br />
△ Shiro Tsujimura<br />
t/m 07-05<br />
△ Shen Chen<br />
t/m 07-05<br />
△ Chaos & Order -<br />
Group exhibition<br />
t/m 21-05<br />
94
Un constructeur inattendu<br />
Tot 5 juni <strong>2022</strong><br />
Jean Rets (1910-1998) toonde al vroeg een voorliefde voor<br />
ingenieus plastisch onderzoek en ontwikkelde zo een repertoire<br />
van tekens, vormen en kleuren die hij combineerde in verrassende<br />
composities. Zijn oeuvre overstijgt het zuiver picturale naar<br />
architectuur en de stedelijke ruimte.<br />
Deze expo brengt een frisse kijk in een selectie van een veertigtal<br />
schilderijen, tekeningen, reliëfs, maar ook schetsen en ongepubliceerde<br />
archiefdocumenten uit openbare en particuliere collecties.<br />
Openingstijden:<br />
Donderdag en zaterdag: 13:00 >à 17:00,<br />
zondag: 11:00 > 17:00<br />
en op afspraak (0471 21 63 88)
Koninklijke Belgisch – Luxemburgse<br />
kamer van veilingzalen<br />
Veilingmeesters-Taxateurs, Makelaars en Deskundigen V.z.w. Opgericht In 1936<br />
Louizalaan 500, 1000 Brussel<br />
Tel. 0475-62 71 85<br />
Fax 02-741 60 70<br />
www.auctions-in-belgium.be<br />
info@auctions-in-belgium.be<br />
Uittreksel ledenlijst (Volledige lijst gratis verkrijgbaar op secretariaat hierboven)<br />
ANTWERPEN 2000<br />
Amberes b.v.b.a<br />
(Dir. Rik Dupain - Marc<br />
Royer)<br />
Terninckstraat 6-8-10<br />
T.03/226.99.69 -<br />
F.03/227.03.89<br />
www.amberes.be.<br />
Gecatalogeerde kunstveilingen,<br />
schattingen voor nalatenschappen<br />
en verzekering.<br />
Geïllustreerde catalogus.<br />
Wekelijkse burgerveilingen.<br />
Meer dan 35.000 loten<br />
toegewezen per jaar<br />
Bernaerts Kunstveilingen<br />
(Dir. Ch. & P. Bernaerts)<br />
Verlatstraat 16-22<br />
T.03/248.19.21<br />
info@bernaerts.be<br />
www.bernaerts.be<br />
LIVE & ONLINE VEILINGEN<br />
Oude, Romantische &<br />
Moderne Meesters.<br />
Antiek, Toegepaste kunsten,<br />
Design, Werk op papier.<br />
Expertises voor verdeling en<br />
verzekering<br />
Campo & Campo<br />
(Dir. Guy Campo)<br />
Grote Steenweg 19-21 - 2600<br />
Berchem<br />
T.03/218.47.77<br />
F.03/218.53.63<br />
guy@campocampo.be<br />
www.campocampo.be - 5<br />
Gecatalogeerde kunst- en<br />
antiekveilingen - schilderijen<br />
- grafiek - beeldhouwkunstmeubelen<br />
- porselein - zilverwerk<br />
- tapijten - wijnen<br />
e.a.<br />
DVC<br />
(Dir. D. Van Cappel)<br />
Ellermanstraat 36-38 - 2060<br />
Antwerpen<br />
T.03/232.36.64<br />
F.03/234.22.14<br />
Gecatalogiseerde kunst- en<br />
antiekveilingen schattingen<br />
en expertises van nalatenschappen<br />
en verzekeringen<br />
e-mail: dvc@dvc.be<br />
www.dvc.be<br />
Jordaens N.V.<br />
Drabstraat 74 - 2640 Mortsel<br />
T.03/449.44.30<br />
e-mail: info@jordaens.eu<br />
www.jordaens.eu<br />
Openbare verkopingen van<br />
kunst, antiek, juwelen, wijn,<br />
collecties en inboedels.<br />
Taxatie voor verdeling en<br />
verzekering<br />
BRUGGE 8000<br />
Carlo Bonte Auctions<br />
Kardinaal Mercierstraat 20,<br />
8000 Brugge<br />
www.carlobonte.be<br />
info@carlobonte.be<br />
T. 050 33 23 55<br />
Internationale ONLINE<br />
Kunst- en Antiekveilingen.<br />
Asian Art, Western Art,<br />
Antiques, Design. Advies bij<br />
verkoop - expertise - schattingen<br />
Van de Wiele Auctions<br />
Groeninge 34<br />
T.050 49 07 69<br />
auctions.vandewiele@proximus.be<br />
www.marcvandewiele.com<br />
Zeldzame drukken en handschriften,<br />
oude kaarten, atlassen,<br />
grafiek en schilderijen.<br />
Schattingen voor verzekeringen<br />
en nalatenschap.<br />
BRUSSEL 1000<br />
Arenberg Auctions<br />
(dir. Johan Devroe § Henri<br />
Godts)<br />
Wolstraat 19 bus 2 - 1000<br />
Brussel<br />
T. 02-5441055<br />
info@arenbergauctions.com<br />
www.arenbergauctions.com<br />
Veilingen van zeldzame<br />
atlassen, boeken, prenten<br />
en tekeningen. Ook gehele<br />
bibliotheken, archieven en<br />
zeldzame manuscripten.<br />
Salle de Ventes du<br />
Beguinage s.p.r.l.<br />
(Olivier Bolens - David Libotte)<br />
Rue Haute 161 (1000)<br />
T.02/218.17.42<br />
0475/87.06.77<br />
F.02/218.86.50<br />
www.salledeventesdubeguinage.be<br />
s.v.b@hotmail.be<br />
Online via Drouot digital<br />
Haynault Kunstveilingen<br />
(dir. Rodolphe de<br />
Maleingreau d’Hembise)<br />
Stallestraat 9 - 1180 Brussel<br />
T.02/842.42.43<br />
www.haynault.be<br />
info@haynault.be<br />
Negen gespecialiseerde veilingen<br />
per jaar: juwelen, goud<br />
en zilverwerk (3x); munten<br />
penningen, verzamelingen<br />
en historische souvenirs (2x);<br />
schilderijen, kuntwerken uit<br />
Europa en Azië (4x)<br />
Lempertz 1798<br />
(dir. Henri Moretus Plantijn)<br />
Grote Hertstraat 6, 1000<br />
Brussel / Rue du Grand Cerf<br />
6, 1000 Bruxelles<br />
T. 02 514 05 86<br />
F. 02 511 48 24<br />
brussel@lempertz.com<br />
www.lempertz.com<br />
Schattingen en expertises<br />
van maandag tot vrijdag<br />
van 9:00 – 13:00 uur en van<br />
14:00 uur -17:00 uur.<br />
Hôtel de Ventes Horta<br />
(Dir. Dominique de Villegas)<br />
70/74 Avenue de<br />
Roodebeek (1030)<br />
T.02/741.60.60<br />
F.02/741.60.70<br />
www.horta.be<br />
info@horta.be<br />
‘Ventes mensuelles cataloguées<br />
d’antiquitées, oeuvres<br />
d’art, bijoux et vins’<br />
Brussels Art Auctions<br />
Dir. Ph Serck & Is. Maenaut<br />
Rue Ernest Allardstraat 7-9 /<br />
Sablon - Zavel (1000).<br />
F. 02/503.62.10<br />
www.ba-auctions.com<br />
info@ba-auctions.com<br />
T.02/511.53.24<br />
Vente d’art et antiquités.<br />
Spécialiste en art Belge classique<br />
et moderne<br />
Galerie Moderne<br />
(Dir. David & Jérôme Devadder)<br />
Rue du Parnasse 3 (1050) -<br />
T.02/511.54.15 - F.02/511.99.40<br />
www.galeriemoderne.be -<br />
info@galeriemoderne.be<br />
11 Ventes mensuelles cataloguées<br />
GENT 9000<br />
DVC<br />
(Dir. D. Van Cappel)<br />
Zandlopersstraat 10 - 9030<br />
Mariakerke<br />
T.09/224.14.40<br />
F.09/225.04.14<br />
e-mail: dvc@dvc.be -<br />
www.dvc.be<br />
Gecatalogiseerde Kunst- en<br />
Antiekveilingen<br />
Schattingen en expertises<br />
voor nalatenschappen en<br />
verzekeringen<br />
Galerie en Veilingzaal<br />
Pictura b.v.b.a.<br />
Brusselsesteenweg 656<br />
9050 Gentbrugge<br />
T.0475/74.49.25<br />
henk.vervondel@telenet.be<br />
www.pictura.be<br />
Loeckx<br />
auctioneers Belgium<br />
(Dir. Cécile La Pipe,<br />
Peter en Natan Loeckx)<br />
Ingelandgat 4<br />
T.09/223.37.93<br />
F.09/233.76.71<br />
www.loeckx.be<br />
info@loeckx.be<br />
International art & antiques<br />
auctions. Expertises<br />
LIEGE 4000<br />
Hôtel des Ventes Elysée<br />
(Dir. Fairon)<br />
Boulevard Cuivre et Zinc 28<br />
T.04/221.09.09<br />
F. 04/221.15.05<br />
www.ventes-elysee.be<br />
info@ventes-elysee.be<br />
Ventes publiques mensuelles<br />
d’antiquités et objets<br />
d’art, Vintage, Maroquinerie,<br />
Bijoux. Expertises et accueil<br />
du lundi au vendredi de<br />
9h00 à 12h00 et de 13h00 à<br />
17h00. Fermé le mercredi<br />
Légia – Auction<br />
(Dir. Bruno de Wasseige<br />
& Vincent de Lange)<br />
Rue de Cras-Avernas, 12<br />
4280 Hannut<br />
Tél. : 019/63.55.59<br />
0495/87.99.01 - 0475/27.73.87<br />
www.legia-auction.com contact@legia-auction.com<br />
Ventes publiques d’Arts et<br />
d’Antiquités, tapis, mobiliers,<br />
bijoux, tableaux, Art d’Asie,…<br />
Expertises gratuites sur rendez-vous.<br />
Librairie LHomme<br />
(Dir. David Lhomme)<br />
Rue des Carmes 9<br />
T.04/223.24.63<br />
F.04/222.24.19<br />
www.michel-lhomme.com<br />
librairie@michel-lhomme.com<br />
Livres anciens et modernes<br />
de qualité - Gravures -<br />
Tableaux - Curiosités<br />
Hôtel des Ventes Mosan<br />
(Dir. Maxence Nagant de<br />
Deuxchaisnes)<br />
Rue du Nord belge 9 (4020)<br />
T.04/344.91.70 - F.04/341.39.19<br />
www.hvm.be - Expertises<br />
gratuites tous les vendredi<br />
de 9h à 12h30 et de 14h à 18h<br />
LOKEREN 9160<br />
De Vuyst<br />
(Dir. Guy De Vuyst &<br />
Pascale Philips)<br />
Kerkstraat 22-54, 9160<br />
Lokeren<br />
T.09/348.54.40<br />
F.09/348.92.18<br />
www.de-vuyst.com<br />
info@de-vuyst.com<br />
Internationale Kunstveilingen<br />
en Tentoonstellingen van<br />
17de eeuw tot hedendaagse<br />
kunst.<br />
Schattingen en expertises<br />
van nalatenschappen en verzekeringen<br />
MONS - MAISIERES 7020<br />
Monsantic<br />
(Dir: Daniel Otten)<br />
Rue Grande 193b,<br />
7020 Maisières (Mons)<br />
T.065/73.94.00<br />
F.065/73.94.09<br />
otten@monsantic.com<br />
www.monsantic.com<br />
Ventes publiques cataloguées<br />
Expertises le<br />
mercredi, le samedi ou sur<br />
rendez vous - déplacement<br />
gratuit à domicile<br />
NAMUR 5000<br />
Salle de Ventes ROPS<br />
(Dir. B. de Sauvage)<br />
Avenue d’Ecolys 2, 5020<br />
Suarlée (Namur)<br />
T.081/74.99.88<br />
F.081/74.99.86<br />
www.rops.be /<br />
www.rops-online.be<br />
Ventes publiques mensuelles<br />
d’antiquités et ventes bourgeoises.<br />
Expertises gratuites<br />
à domicile sur rendez-vous<br />
ou à la salle tous les jours<br />
de 9h à 12h, sauf les lundis<br />
et jeudis<br />
VERVIERS 4800<br />
Hôtel des Ventes Legros<br />
(Dir. Benoît Legros)<br />
Rue Peltzer de Clermont 41<br />
4800 Verviers<br />
T. 087/33.01.00 - F.087.30.19.00<br />
www.venteslegros.com<br />
benoit.legros@euronet.be.<br />
Ventes régulières d’antiquités<br />
et objets d’art<br />
96
Aanbevolen<br />
adressen<br />
Zoekers<br />
Verzekeringen<br />
INVICTA ART INSURANCE<br />
‘Verzekeren ten dienste van de kunst’<br />
Eeckman Jean-Pierre & Eeckman<br />
Isabelle<br />
67-69 Bd.Reyerslaan – 1030 Brussel<br />
Tel : 02/735 55 92 - Fax: 02/734 92 30<br />
Eeckman.jpe@portima.be,<br />
Eeckman.ie@portima.be<br />
invicta.belgium@portima.be<br />
Musea – Privé coll. —Tentoonstellingen<br />
– Particuliere en beroepsstichtingen–<br />
verblijven – Transport<br />
www.invicta-art.com<br />
Restauratie<br />
METAALRESTAURATIE<br />
Restauratie van antieke metalen<br />
objecten, fototoestellen, projectoren,<br />
microscopen, automaten,…<br />
Specialisatie : klokken en horloges.<br />
Aanmaak van presentatiesystemen<br />
Geert Schumeth, GeertSchumeth@<br />
hotmail.com<br />
www.metaalrestauratie.com<br />
RESTAURATIEATELIER TEMPERA<br />
Tempera bvba, Aalst - Aurel<br />
Uytterhaegen & zoon<br />
Restauratie van schilderijen op doek en<br />
paneel en gepolychromeerde beelden.<br />
Voor vrijblijvende deskundige beoordeling:<br />
tempera@telenet.be of 0494<br />
47 60 32<br />
www.temperarestauratie.be<br />
Inlijstingen<br />
VAN THIENEN CVBA<br />
Aanbeeldstraat 28, 1210 Brussel<br />
T. 02 230 27 16<br />
Artisanale productie van moderne,<br />
hedendaagse en oude kaders. Meer<br />
dan 600 modellen, gemaakt met de<br />
hand. Restauratie van oude en moderne<br />
kaders. Bladgoudvergulden.<br />
Uniek model op bestelling.<br />
www.van-thienen.be<br />
Art Handling<br />
Zolderopruiming<br />
BROCANTE -<br />
ZOLDEROPRUIMING<br />
Snuisterijen en leuke voorwerpen<br />
voor brocante gezocht. Prijs samen<br />
overeen te komen.<br />
Huis volledig leegmaken is ook<br />
mogelijk.<br />
Evrard de Villenfagne:<br />
evrard@haveso.be - 0032 476 410 916.<br />
Museum<br />
MEM - MUSEUM VAN EROTIEK<br />
EN MYTHOLOGIE<br />
Dit museum in een mooi huis van<br />
de Zavel geeft een historisch overzicht<br />
van de erotische kunst in de<br />
loop der tijden sinds de oudheid tot<br />
hedendaags. Deze private collectie,<br />
één van de mooiste van Europa,<br />
toont zeldzame voorwerpen van allerlei<br />
aard : ivoren, schilderijen, skulpturen,<br />
griekse en romeinse antikwiteiten,<br />
japanse etsen, tekeningen ,<br />
litho’s, werken van Belgische artiesten<br />
en andere curiosa.<br />
Sint-Annastraat, 32 (Zavel)<br />
1000 Brussel<br />
T: +32(0)2/514.03.53<br />
E-Mail : info@m-e-m.be<br />
www.m-e-m.be<br />
Aangeboden<br />
Te koop: Eugene Laermans, de voorbijganger<br />
uit 1918. Olieverf op doek,<br />
Kleurrijk. Afmeting doek 63 x 44 cm<br />
met originele lijst 78 x 58 cm. In zeer<br />
goede staat. Info +32 478 375 285<br />
Revues ‘Médecine de France’<br />
met interessante kunstbijdragen.<br />
Nummers van 1948 tot en met 1958.<br />
GRATIS. Info 0498/50 76 44<br />
Particulier verkoopt: uitgaves Hart (nr<br />
106-194), Art Press (nr 116-194), Beaux-<br />
Arts (1990-1998), Museart (1992-1998).<br />
Tel. 02/4283260<br />
Te koop wegens plaatsgebrek: 17de<br />
eeuwse eiken zit/haardbank met kofferruimte.<br />
Afmetingen: H 135 B 120 D<br />
53. Zithoogte 48 cm. Zitdiepte 38 cm.<br />
Foto op vraag. vdheydhi@gmail.com<br />
0474906979.<br />
Gezocht<br />
Cultuurregio Leie Schelde (www.<br />
polsregio.be) startte dit najaar met<br />
het samenstellen van het archief<br />
rond kunstenaar Martin Wallaert.<br />
Kunstschilder Martin Wallaert (www.<br />
martinwallaert.be) is geboren in<br />
Deinze en nu werkzaam in Machelenaan-de-Leie.<br />
Hij woonde en werkte<br />
zowel in <strong>België</strong> als in het buitenland.<br />
Hierdoor raakte het archief rond de<br />
kunstenaar en zijn werken versnipperd.<br />
We zijn dan ook op zoek naar<br />
foto’s, brieven, werken, kortom alles<br />
waar een verhaal aan verbonden<br />
is, om dit archief te vervolledigen<br />
en digitaal te verwerken. Kan u ons<br />
helpen? Laat ons iets weten via toerisme@zulte.be<br />
of via het nummer 09<br />
243 14 24.<br />
Verzamelaar zoekt strips en jeugdweekbladen<br />
voor zijn collectie. Ik ben<br />
uitsluitend op zoek naar uitzonderlijke<br />
en/of zeldzame items van vóór<br />
1970 in perfecte of heel mooie staat,<br />
bijvoorbeeld Kuifje/Tintin, Nero,<br />
Suske en Wiske, Dupuis, Lombard<br />
en weekbladen zoals ‘Ons volkske’,<br />
‘t Kapoentje’, ‘Robbedoes’, ‘Heroic’,<br />
‘Petit Vingtieme’ enzovoort.<br />
Hoge prijzen voor topstaten.<br />
E-mail: jeanpaul.vonck@hotmail.com<br />
of tel. 0486.71.11.88<br />
Gezocht: Werken (schilderijen,<br />
tekeningen) en gegevens (krantenartikels,<br />
brieven, foto’s, ...) over<br />
het leven van de Belgische schilder<br />
Albert Dupuis (1923-2010) voor<br />
een tentoonstelling en catalogus<br />
in het Charlier Museum. Contact:<br />
Michèle Schoonjans van de stichting<br />
F.A.D. - gsm: 0478 71 62 96 of e-mail<br />
michele@micheleschoonjans.be of<br />
mailto:fondation.albert.dupuis.2010@<br />
gmail.com<br />
Te koop gevraagd werk van: L.W.R.<br />
Wenckebach. Tekeningen, schilderijen<br />
en aquarellen. Tel. 0653751408.<br />
Ter voorbereiding van een tentoonstelling<br />
door het Yper Museum in Ieper<br />
in <strong>2022</strong> n.a.v. de honderdste sterfdag<br />
van de kunstenares Louise De Hem<br />
zouden wij eigenaars van werk van /<br />
documenten over deze kunstenares willen<br />
vragen om conservator Jan Dewilde<br />
te contacteren (jan.dewilde@ieper.be /<br />
057/239.450). Alle informatie wordt met<br />
de nodige discretie behandeld.<br />
Guy Poelvoorde zoekt schilderijen<br />
van Brugse schilders, Ierse schilders,<br />
Paul Permeke, Paul Klein, Gaston<br />
Bogaert, honden en paarden. tel 0475<br />
393498 www.guyart.com<br />
Bent u in het bezit van een doek of<br />
tekening van Renée Demeester? De<br />
familie van de kunstenaar is op zoek<br />
naar werken afkomstig uit privécollecties,<br />
om zijn volgende monografische<br />
catalogus te illustreren. Neem dan<br />
contact op met zijn neef Paul Gonze<br />
via e-mail paul.gonze@gmail.com of<br />
via gsm: 0484 59 71 01<br />
ART ON THE MOVE<br />
Henri-Joseph Genessestraat 1, 1070<br />
BrusselTél. : 02 333 2411<br />
georges.merz@art-onthemove.be &<br />
stephane.merz@art-onthemove.be<br />
Gespecialiseerde en inclusieve dienstverlening:<br />
voor, gedurende en na<br />
het transport. Ophangen/hangen,<br />
bescherming & verpakking, beveiligde<br />
opslag, verzekering, nationaal &<br />
internationaal transport/verzending,<br />
douaneformaliteiten, enz...<br />
www.art-onthemove.be<br />
GRATIS ZOEKERTJES<br />
Wenst u iets te plaatsen bij onze gratis zoekertjes?<br />
Breng ons op de hoogte via collect@ips.be<br />
Wij bieden een gratis platform voor particulieren die iets willen aanbieden<br />
of op zoek zijn naar (informatie over) kunst of antiek.<br />
97
Decorative Art<br />
Fine Art<br />
Fine Jewels<br />
Veiling:<br />
18 /19 mei <strong>2022</strong><br />
kijkdagen:<br />
13 –16 mei <strong>2022</strong><br />
EXEPTIONELE PENDULE MET OLIFANT<br />
EN DE ALLEGORIE VAN AZIË<br />
Parijs | De wijzerplaat: Julien Le Roy<br />
Het porselein: Samson | Midden 19e eeuw<br />
Taxatie: € 25.000 – 30.000<br />
gratis catalogi | online catalogi | data: www.van-ham.com<br />
Vertegenwoordiging Nederland/<strong>België</strong> | Dr. Petra Versteegh-Kühner | Sterrenlaan 6 | B-3621 Rekem<br />
Tel. +32 89 7160 04 | Mobiel +31 620 402187 | p.versteegh@van-ham.com
Ercole Barovier<br />
(Murano 1889-1974),<br />
Autunno gemmato vase<br />
for Ferro Toso Barovier.<br />
Murano (Italy), 1936. H 35 cm.<br />
DESKUNDIGHEID • COMPETENTIE • PROFESSIONALISME<br />
De ROCAD – Belgian Royal Chamber of Art Dealers – opgericht in 1919,<br />
is de Belgische professionele vereniging van kunsthandelaars. Zij telt 110 leden<br />
die erkend zijn om hun expertise in de diverse disciplines van de kunsthandel.<br />
De ROCAD is uw partner om een kunstwerk te evalueren, te (ver)kopen met<br />
strikte eerbiediging van een ethische code. Alle info op rocad.be<br />
Belgian Royal Chamber of Art Dealers<br />
Ernest Allardstraat 32, 1000 Brussel<br />
T +32 2 548 00 00 – info@rocad.be – www.rocad.be
Native<br />
Lot 10<br />
Amlash Tuitvaas<br />
Iran - 1st millennium BC - 7th century BC<br />
Lot 186<br />
Tapio Wirkkala<br />
Schaal - c.1951<br />
Een selectie van Werken uit de<br />
Colette Ghysels Verzameling<br />
Moderne en Decoratieve Kunst<br />
uit een Belgische Verzameling<br />
Veilingen 07 <strong>Mei</strong> <strong>2022</strong> - Kijkdagen 30 April - 07 <strong>Mei</strong> <strong>2022</strong><br />
Gelegenheidsadres Amerikaansestraat, 26-28 - 1060 Brussel - T +32 (0) 2 514 04 42 - www.native-auctions.com
Change language