Roots editie 4 - 2022 - Inkijkexemplaar

APRIL 2022
10
JAAR
• MIDDEN IN DE NATUUR •
De Kwak.
Zeldzame
kosmopoliet
HET
ZUIVERSTE
WATER
De 10 waterparels
van Nederland
WANDELEN
Zeeuwse zeekust &
Limburgs Maasdal
VOORJAARS-
PADDENSTOELEN
Lente aan je voeten
KLEIN GELUK
WAAROM JONGE DIEREN ONWEERSTAANBAAR ZIJN

10
JAAR
Verdwaald
Heuglijk nieuws: in april verschijnt de zesde wandelgids
van Roots, met daarin 21 routes door 21 nationale parken
(zie pagina 42). En zoals ik eerder op deze plek al schreef,
voor de totstandkoming van zo’n gids wordt iedereen
van de redactie ingeschakeld om een of meer van deze
wandelroutes na te lopen. In een optimistische bui had ik
me opgegeven voor drie routes, en dat heb ik geweten.
De eerste twee routes waren een makkie vergeleken met
de route door de Loonse en Drunense Duinen. Die bleek te
stammen uit 2010 en dan blijkt dat er veel kan veranderen
in zo’n stuifzandgebied waar de wind vrij spel heeft. Ik
wandelde deze route in mijn eentje, op een doordeweekse
dag eind november. De eerste kilometers waren geen
probleem, maar eenmaal aangekomen bij de grote zandvlakte
die ik moest doorkruisen begonnen de problemen.
Op de vlakte – die ook wel Brabantse Sahara wordt genoemd
– zag ik vooral veel zand, heuvels, heidestruikjes en
her en der bosjes. Duidelijk herkenningspunten ontbraken.
Wel zag ik de bosrand die ik volgens de beschrijving moest
volgen, dus dat deed ik. En daar ging het fout. Ik zie mezelf
nog door het zand ploeteren, met de kaart in de ene hand
en mijn mobiel in de andere om mijn gps-positie terug te
vinden. Maar omdat de stuifzandvlakte geen echte paden
kent, had ik daar niet zo veel aan. Gelukkig liet mijn
richtingsgevoel me niet in de steek en kwam ik uiteindelijk
uit aan de andere kant van de vlakte en kon ik de route
weer oppakken.
Op basis van hoe ik gelopen was, kon ik helaas geen beschrijving
maken van de ‘grote oversteek’, maar teruggaan
en opnieuw lopen was op dat moment geen optie, het zou
immers vroeg donker worden. Dus ik besloot op een andere
dag nog eens terug te komen en vervolgde de route. En
maar goed ook: in de schemer en met de tong op mijn
schoenen kwam ik aan bij het eindpunt. Afijn, het is gelukt,
want de nieuwe gids met vers gecheckte wandelroutes is
klaar. Veel wandelplezier, ook met de routes uit deze Roots,
en geniet van het voorjaar!
60 Lezersfoto’s met tegenlicht
38 In de ban van sponzen
Caroline Vogel, adjunct-hoofdredacteur
caroline.vogel@newskoolmedia.nl
facebook.com/rootsmag
twitter.com/rootsnl
instagram.com/rootsnl
nl.pinterest.com/rootsmagazinenl
rootsmagazine.nl/podcast
Kijk voor het laatste
natuurnieuws, nog meer
lezersfoto’s en wandelen
fotografietips op
rootsmagazine.nl.
4 APRIL
26 Waarom wij hiervan smelten

Door het Land van de Maas 16 70 De nachtreiger
inhoud
- April -
Fotohut getest 44
BELEVEN & ONTDEKKEN
06 Nu te doen, zien, wandelen
en fotograferen
42 De 21 mooiste wandelingen
door de nationale parken van
Nederland
44 Fotohut in Rijssen getest
57 De mooiste natuurbankjes
96 Sterren kijken met
Govert Schilling
FLORA & FAUNA
26 De hoge awww-factor
van jonge dieren
38 In de ban van sponzen
48 De paardenbloem
54 Wat een vraag!
58 De kwestie: vogelgriep
66 Voorjaarspaddenstoelen
70 De kwak
82 De 10 waterparels van NL
COLUMNS
15 Saskia struint
76 De kleintjes van Krekels
NAAR BUITEN
16 Lentewandelen in Maaspark
Ooijen-Wanssum
(+routekaart)
78 Natuurommetje bij
de Zeeuwse kust
FOTOGRAFIE
60 Lezersfoto’s
thema ‘tegenlicht’
100 Nieuw: Roots natuurfotografiespecial
ELKE MAAND
14 6x Roots + de nieuwste
Roots wandelgids
25 Post
37 De Groene Pagina
92 Roots recenseert
98 Colofon & lezersservice
99 Volgende maand
PAG. 82
De zuiverste
Nederlandse wateren
Plant met imagoprobleem 48
COVERONDERWERPEN - COVERFOTO GHITA PLUIJMAEKERS
WWW. MAGAZINE.NL 5

Rootswandeling
met routekaart
Wandelen in Maaspark
Ooijen-Wanssum
Het Land van de Maas
Na de hoogwatergolven in de jaren 90 moest er in het Maasdal wat veranderen om
overlast voor de toekomst te voorkomen. Spectaculair zijn dan ook de aanpassingen
in de kop van Limburg. Roots trok richting het ruim 5 km 2 tellende natuurgebied
Maaspark Ooijen-Wanssum en wandelde langs en over water.
TEKS EN FOTO’S BOB LUIJKS
In 1993 steeg het water van de Maas naar grote
hoogte. Ruim een jaar later kwam het water zelfs
nog enkele decimeters hoger en veroorzaakte zo
enorme wateroverlast. Maar liefst 250.000 mensen
in het stroomgebied van de Maas en de Rijn
moesten geëvacueerd worden. Het werd pijnlijk
duidelijk dat er iets moest veranderen in het
rivieren gebied. Om de regelmatig terugkerende
water overlast rond de dorpen Ooijen en Wanssum
te voorkomen, werd in 1996 een oude Maasarm
afgesloten. Daarmee creëerde men echter een
ZILVERREIGER
nieuw probleem: een flessenhals in het Maasdal,
waardoor het water bij een toekomstige hoogwatergolf
tot een nog hoger peil zou stijgen. Het binnenland
bleef nu wel droog.
Lentegeluid in de Maasarm
In 2010 start Staatsbosbeheer met de herinrichting
van de oude Maasarm. Bomen worden verwijderd,
agrarische percelen omgevormd tot natuur en
plassen gegraven. Op deze manier ontstaat een
‘blauw’ lint van natte natuur. De eerste fase wordt
in 2013 afgerond. Toch duurt het nog jaren voordat
de Maasarm weer zijn oude rol kan vervullen. Want
daarvoor moet men eerst nieuwe dijken opwerpen,
bestaande dijken aanpassen en wegen omvormen
tot bruggen of wadi’s, doorwaadbare plekken. Eind
2020 verdwijnt de in 1996 opgeworpen dijk. Nog
geen maand later volgt een hoogwatergolf en
stroomt het rivierwater voor het eerst weer door
de Maasarm.
Vandaag is er van hoogwater geen sprake. Aan
de rand van Broekhuizenvorst maakt een verliefd
koppeltje ooievaars duidelijk dat de lente begonnen
is: een witte kruin en knaloranje snavelpunt steken
net boven de rand van het gewaardeerde kunstnest
uit wanneer de partner thuiskomt, die met een luid
klepperend gebaar wordt verwelkomd.
>
16 APRIL

Lopen over het water, hier kan het!
De zeggen staan al vroeg in bloei.
WWW. MAGAZINE.NL 17

Over gelukshormoon
en knuffelcode
Dierenbaby’s
brengen geluk
26 APRIL

Vrijwel ieder mens moet eraan geloven:
de aanblik van een puppy, kitten, kuiken of welpje
oefent een onweerstaanbare aantrekkingskracht
op ons uit. Waar komt die sterke neiging vandaan
om de jonkies van een volledig andere diersoort
te knuffelen en koesteren?
TEKST NPL BEWERKING EN VERTALING DIEDERIK PLUG FOTO’S ANUP SHAH/NPL E.A.
WWW. MAGAZINE.NL 27

Fotohutten in de Lage Landen - Rijssen
NIEUWE
SERIE
BUIZERD
TUINVOGELFEEST
Schuilen in een
groene oase
Aan de rand van een onaantrekkelijk industrieterrein
in het Overijsselse Rijssen bevindt zich een oase van rust, groen en natuur.
Te midden daarvan staan twee fraaie fotohutten. Ze zijn erg gewild,
maar Henkjan Kievit wist in een ervan een plekje te bemachtigen.
TEKST EN FOTO’S HENKJAN KIEVIT
44 APRIL

Fotograferen vanuit schuilhutten is de afgelopen jaren
enorm populair geworden. Natuurfotograaf en -filmer
Henkjan Kievit beschrijft maandelijks zijn ervaringen
met een aansprekende fotohut in Nederland of België
én geeft tips voor natuurfotografen.
WILDE EEND
EKSTER
IJSVOGEL
Op social media zijn veel foto’s te zien die zijn
gemaakt in de hut die we gaan bezoeken,
en die ogen zeer veelbelovend: een prachtig
getekende buizerd, ijsvogels, sperwer, spechten,
zangvogels en natuurlijk eekhoorns, allemaal
ge fotografeerd in een prachtige setting. Onze
verwachtingen zijn dus hooggespannen. Maar
naarmate we ons reisdoel naderen slaat de twijfel
toe: komt dit wel goed? Want het navigatiesysteem
geeft aan dat we nog maar een kleine kilometer
moeten, maar we rijden door een onaantrekkelijk
industrieterrein, omringd door vrachtwagens.
Gelukkig is ongerustheid onterecht, blijkt als we
parkeren bij onze bestemming, aan de rand van het
industrie terrein. We passeren een tuinhek en achter
dat tuinhek betreden we de tuin van Arjan Troost.
En daar zijn het asfalt en beton snel vergeten; het
is een oase van rust, groen en natuur – met daarin
twee fraaie tuinhutten.
Arjan verwelkomt ons hartelijk, opent ‘onze’ hut en
als we onze spullen binnen hebben gezet verzorgt
hij nog het voer, inclusief wat visjes voor de ijsvogel.
Snel plaatsen we onze statieven, monteren we onze
telelenzen en wachten gespannen af.
Gewilde hut
Na Arjans vertrek duurt het niet lang voordat de
eerste vogels zich melden. Na de eksters is het een
prachtige witte buizerd die de show steelt. Wat
een schitterend dier! Jammer genoeg zijn de lichtomstandigheden
nog niet ideaal, waardoor we een
beetje worstelen met sluitertijden en scherpte. Dan
toch de ISO-waarde maar iets omhoog schroeven.
De prachtige roofvogel blijft zeker een kwartier tot
twintig minuten rond de hut rondhangen en gaat
op verschillende takken zitten. Dan zie je gelijk
waarom dit zo’n goede en gewilde hut is: de takken
en zitplekken zijn vrijwel allemaal perfect geplaatst,
De takken
en zitplekken
zijn vrijwel
allemaal
perfect
> geplaatst
WWW. MAGAZINE.NL 45

DAVID VERDONCK/NIS
JOHN EVESON/FLPA/NIS
In grasland zoekt de wulp vooral naar regenwormen.
48 APRIL

Botanist en paardenbloemexpert Karst Meijer:
‘PAARDENBLOEMen
HEBBEN EEN IMAGOPROBLEEM’
Weilanden vol paardenbloemen worden zeldzamer en dat is zonde, vindt plantenkenner Karst Meijer,
want ze zijn belangrijk voor de biodiversiteit. ‘Weidevogels zoals de grutto kunnen niet zonder de paardenbloem’,
stelt hij. Om de plant in het zonnetje te zetten, organiseert hij op 24 april De dag van de Paardenbloem.
Dit jaar sluiten ook andere landen aan.
TEKST DANIËL MULDER
Op een tafel in het Herbarium Frisicum in Wolvega ligt een
flinke bos gedroogd plantenmateriaal. “Het komt uit een muur
van een tweehonderd jaar oud landhuis waar het is gebruikt als
isolatiemateriaal”, vertelt botanist Karst Meijer (65) enthousiast.
“Dat gras moet van een hooilandje uit de buurt van het landhuis
zijn gekomen, dus dat zegt iets over welke planten er toen
groeiden.” Dan droogjes: “We moeten alleen nog even uitpluizen
welke soorten het zijn.” Op een andere tafel staat een doos met
rode multomappen, waarin allemaal vellen met gedroogde
planten zitten. “Wekelijks krijg ik oude herbariums aangeboden.
Wat dat betreft is dit een opvanghuis voor gedroogde planten.”
Het aanbod is nauwelijks bij te benen, want het systematisch
ordenen is een klus. Gelukkig is er een team vrijwilligers om
te helpen. “Als je een herbarium hebt, moet je leren leven met
achterstand.”
Het Fries Herbarium is gevestigd in een voormalig schoolgebouw.
Er liggen meer dan 150.000 gedroogde planten
opgeslagen. De collectie – de grootste privéverzameling van
Nederland – is opgezet door Meijer. Hij is tuinontwerper van
beroep en daarnaast doet hij onderzoek naar planten, met name
paardenbloemen en bramen. Er is zelfs een braam vernoemd
naar de plantenonderzoeker: Rubus meijerianus. Als 12-jarige
raakte hij in de ban van planten. Hij was begin twintig toen hij
de hele Nederlandse flora kende en een nieuwe uitdaging zocht.
“Ik dacht: wat zijn moeilijke soorten en waar valt nog veel te
ontdekken? Bramen dus én paardenbloemen.”
Doel van de dag is om de paardenbloem uit het verdomhoekje
te halen en om mensen te laten beseffen hoe belangrijk de
plant is voor de biodiversiteit. Best lastig, beaamt hij, want een
paardenbloem heeft niet zo’n exotische uitstraling als bijvoorbeeld
de orchidee. Hij zegt: “Iedereen kent de paardenbloem,
maar niemand weet er iets van. Zelfs natuurbeheerders zeggen
dat er genoeg zijn. Als ik mensen vertel dat ik onderzoek doe
naar paarden bloemen, beginnen ze vaak te lachen. Paardenbloemen,
wat is daar nu interessant aan! Of ze zeggen dat
DANIËL MULDER
>
In het verdomhoekje
Meijer is ook de bedenker van de Dag van de Paardenbloem,
gehouden op de laatste zondag van april. Dit jaar is op zondag
24 april de 3 e editie. “België en Engeland doen dit jaar ook mee
en we proberen ook in Amerika voet aan de grond te krijgen.”
Lachend: “Ja, we veroveren de wereld met de paardenbloem.”
DANIËL MULDER
WWW. MAGAZINE.NL 49

Klein conflict tussen twee
volwassen kwakken: wie
mag nu op de tak blijven
zitten?
Vrije vogel
IN DE DIERENTUIN
70 APRIL

De kwak
De Lage Landen zijn rijk aan reigerachtigen:
blauwe reiger, grote en
kleine zilverreiger, purperreiger,
woudaap, koereiger en roerdomp.
Maar één familielid zul je zelden zien:
de kwak. Geen wonder, want kwakken
zijn zeldzaam én komen pas ‘s nacht
tevoorschijn. Of je ziet ze als gast
in de dierentuin, waar ze nu baltsen.
TEKST EN FOTO’S EDWIN GIESBERS
WWW.
MAGAZINE.NL
71

A
B
Koolmees
C
78 APRIL

MET
ROUTE-
KAART
natuur
ommetje
- DE MANTELING -
GRANDEUR AAN
DE ZEEUWSE KUST
Natuurfotograaf en -blogger
Carolien Boogaard maakt een
ommetje van bijna 4 kilometer
door de Manteling, het duin- en
bosgebied op Walcheren waar
vroeger de rijke VOC-kooplieden
recreëerden. De buitenverblijven
en het park achtige landschap
herin neren hier nog aan: lange
lanen vol grillig gevormde
bomen, waterpartijen en weelderig
bloeiende rododendrons.
D
TEKST EN FOTO’S CAROLIEN BOOGAARD
Statige lanen, vijverpartijen en
buiten plaatsen verraden dat heel
wat rijke kooplieden vroeger al zagen hoe
mooi het hier was. De gezonde zeelucht
en de ruimte vormden een groot contrast
met het stadsleven; dat was toen zo, en
nu nog. Vanaf de parkeerplaats vang ik al
een glimp op van het imposante kasteel
Westhove, een van de buitenplaatsen in
dit gebied. Het iets verderop gelegen
Terra Maris, een museum voor natuur en
landschap, is gevestigd in de voormalige
orangerie en koetshuis van dit kasteel.
Niet ver van het museum zie je al snel
de waterpartijen en ben je omringd door
hoge rododendrons A die in het voorjaar
uitbundig bloeien. Een sieraad langs
de lanen waarmee de kasteeleigenaren
graag hun grandeur lieten zien.
Zeeuwse bonsaibomen
De waterpartijen en lanen maken verderop
plaats voor een ruigere omgeving. Zodra
je het bos uit loopt, voel je de wind in de
haren. Het constante geruis van de branding
geeft aan dat je dicht bij zee bent.
De wind waait hier vaak stevig én vanuit
dezelfde richting. Doordat er maar weinig
beschutting is, groeien eeuwenoude eikenbomen
scheef en worden ze niet hoger dan
een meter. Een bijzonder gezicht, deze
Zeeuwse bonsaibomen.
Het duinpad gaat stevig op en neer, met
altijd het weidse uitzicht op zee aan de ene
kant en de scheefgegroeide struiken en
boompjes aan de andere kant. Zeeuwse
witrikken en shetlandpony’s lopen het
hele jaar vrij rond in de Manteling, grote
kans dat je er een van ziet.
Kronkelbomen door takkenroof
De beukenlaan met kronkelbomen B
is een van de bekendste iconen van
de Manteling; ideale klimbomen voor
kinderen en een dankbaar foto-object
voor bezoekers. De beuken zijn zo gegroeid
omdat bewoners van de buitenplaatsen
vroeger willekeurig takken
afsneden voor in hun kachel. Op de
wonden ontstonden nieuwe uitlopers,
maar de bomen konden hierdoor niet
meer normaal groeien. Vooral op mistige
ochtenden bij zons opkomst levert
de beukenlaan prachtige, mysterieuze
beelden op.
Je passeert buitenplaatsen Berkenbosch
en Duinbeek; deze zijn in particulier bezit
en niet te bezoeken. Dit geldt niet voor
het buitengebied van deze landgoederen,
de favoriete plek van herten. Reeën en
damherten C komen hier veelvuldig voor
en je moet wel erg je best doen om ze niet
te zien. Kijk vooral in de buurt van buitenplaats
Berkenbosch, waar ze graag in het
gras liggen te herkauwen. In het voorjaar
kleuren de vele wilde narcissen D het bos
wit. Vogels als zwartkop, vink, roodborst
en koolmees laten zich goed horen. Ook
>
WWW. MAGAZINE.NL 79