Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Al die indrukken gleden niet zomaar<br />
van hem af; hij nam ze op in zijn<br />
kunstenaarsziel.<br />
‘Nu ik recent naar vele nieuwe landen ben<br />
gereisd, door verschillende […] plaatsen ben<br />
ingewijd door geschiedenis en literatuur;<br />
nu ik heb ervaren dat de fenomenen van de<br />
natuur […] niet aan mijn ogen voorbij trokken<br />
als zinloze beelden maar diepe emoties in<br />
mijn ziel deden opstaan, en dat er tussen ons<br />
een vage maar directe relatie ontstond […],<br />
een niet te verklaren maar onbetwistbare<br />
wisselwerking – nu heb ik geprobeerd<br />
in muziek een paar van mijn sterkste<br />
sensaties en meest levendige impressies<br />
te portretteren.’ Dat deed hij in de Années<br />
de Pèlerinage, Pelgrimsjaren of Jaren van<br />
omzwerving, refererend aan Goethes roman<br />
Wilhelm Meisters Wanderjahre.<br />
Drie cycli van pianostukken. Het tweede ‘jaar’<br />
voerde Liszt naar Italië. De meren, steden,<br />
natuur, de kerken en pleinen maakten grote<br />
indruk op hem, maar ook de literatuur – in het<br />
bijzonder de renaissancedichter Francesco<br />
Petrarca. Deze bezong in zo’n 350 sonnetten<br />
zijn grote liefde voor het onbereikbare<br />
meisje Laura. Drie ervan vertaalde Liszt naar<br />
de piano. Het is een bepaald door liefde<br />
bevangen man die je leert kennen uit het<br />
eerste couplet van Sonnet 104:<br />
Ik vind geen vrede, en bezit ook geen wapen<br />
voor de oorlog<br />
Ik vrees, ik hoop, ik brand, ik ben koud als ijs<br />
Ik smeek de hemel, maar lig in de aarde<br />
In deze toestand, vrouwe, kwam ik tot U.<br />
Abschied<br />
Zijn de vroege werken van Liszt zacht<br />
gezegd niet van virtuositeit gespeend, later<br />
slaat Liszt hele andere wegen in. Vaarwel<br />
klaterende octaven en parelende loopjes,<br />
welkom soberheid en eenvoud.<br />
Abschied schreef hij in <strong>18</strong>85, één jaar voor<br />
zijn dood. Liszt had een sterke band met<br />
Rusland sinds hij in <strong>18</strong>42 in Sint-Petersburg<br />
voor een publiek van 3000 man had<br />
opgetreden; Russische contacten koesterde<br />
hij. Zo werd de jonge pianist Aleksandr<br />
Siloti een van zijn leerlingen. Waarschijnlijk<br />
bracht die hem in contact met de Russische<br />
volksliedjes over het afscheid die Liszt in zijn<br />
Abschied zo simpel en ontroerend toonzette.<br />
Twee pagina’s zijn het maar, maar hoe<br />
bijzonder.<br />
La lugubre gondola<br />
Een laat werk is ook La lugubre gondola. De<br />
titel mag vreemd zijn, het verhaal erachter<br />
is nog vreemder.<br />
Het stuk gaat over de dood van Richard<br />
Wagner en is geschreven toen Wagner nog<br />
leefde. Bovenaan het manuscript, daterend<br />
van eind <strong>18</strong>82, schreef Liszt ‘Im Vorahnung<br />
von Rich. Wagners Tod.’ Inderdaad zou de<br />
grote componist, schoonzoon van Liszt,<br />
niet lang daarna onverwachts overlijden. In<br />
Venetië. La lugubre gondola: hoe luguber<br />
kan muziek zijn? Vreemde muziek is het óók<br />
nog. De toonsoort valt niet te duiden. Quasiatonaal<br />
dan maar? Liszt, ooit traditioneel<br />
6
Change language