You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
Toelichting<br />
articulatie van een onversaagd individu.’ En<br />
de jonge Clara Wieck: ‘Hij verwekt angst en<br />
verbazing en is een beminnelijk kunstenaar<br />
[…] Zijn hartstocht kent geen grenzen […]<br />
Je raakt totaal geabsorbeerd – je gaat met<br />
hem ten onder.’<br />
Het spel van Liszt was<br />
zeer tot de verbeelding<br />
sprekend en ingeleefd.<br />
Le concert c’est moi. In die woorden school<br />
zelfs een concrete waarheid. Hoewel niet<br />
de uitvinder van het solorecital, was Liszt<br />
wel degene die het solo-optreden van de<br />
intieme, elitaire salon naar de concertzaal<br />
bracht waar hij soms voor duizenden<br />
mensen in zijn eentje optrad. Hij zette de<br />
vleugel dwars op het podium, zodat het<br />
open deksel het geluid naar de zaal kaatste.<br />
Tot dan waren concerten een mengeling<br />
van orkeststukken, solozang en andere<br />
optredens geweest. ‘U moet zich indenken,’<br />
schreef hij eens aan de Italiaanse prinses<br />
Belgiojoso, ‘dat ik, het voortdurende gekibbel<br />
beu en niet in staat een ook maar enigszins<br />
doordacht programma samen te stellen,<br />
het besluit genomen heb om helemaal<br />
alleen een serie concerten te geven en<br />
mijzelf, onder verwijzing naar Lodewijk XIV,<br />
met een zekere schaamteloosheid bij het<br />
publiek te afficheren als ‘le concert c’est<br />
moi’.’ Zo onbescheiden was hij dus niet; het<br />
was artistieke noodzaak dat hij voor de<br />
spectaculaire optredens in zijn pure eentje<br />
koos en inderdaad het concert wás.<br />
Over naar zijn muziek. Op zeker moment,<br />
36 jaar oud, had Liszt genoeg van alle<br />
optredens en drukte. Het was mooi geweest.<br />
‘Componeren nu, dat kan ik ook.’ En hij trok<br />
zich terug in het provinciestadje Weimar om<br />
er aan zijn oeuvre te gaan werken.<br />
Johann Sebastian Bach / Franz<br />
Liszt<br />
Weinen, Klagen, Sorgen, Zagen<br />
Het was ook niet alleen maar glamour<br />
waaruit zijn leven bestond; er vonden ware<br />
rampen in plaats. Hij heeft eens zelfmoord<br />
overwogen, en voelde zich vooral toen hij<br />
ouder werd eenzaam.<br />
Twee van zijn drie kinderen overleden, zoals,<br />
op 11 september <strong>18</strong>62 Blandine Ollivier-<br />
Liszt, 27 jaar oud, in het kraambed. Het<br />
appartement aan de Via Felice 113 in Rome,<br />
waar Liszt verbleef, was maandenlang in<br />
diepe rouw gedompeld. Hij zette zijn verdriet<br />
om in werk en schreef de variaties over<br />
Weinen, Klagen, Sorgen, Zagen – in f-klein,<br />
zijn rouwtoonsoort. Het tragisch dalende<br />
basthema is uit Bachs gelijknamige Cantate<br />
nr. 12. De variaties vormen een nu eens<br />
opstandig, dan weer geresigneerd requiem<br />
dat behalve hoog-romantiek en pathos ook<br />
al de kale soberte en onbestemdheid van<br />
zijn late revolutionaire scheppingen kent.<br />
De chromatiek van de 43 variaties verdwijnt<br />
wanneer het pastorale slotkoraal Was Gott<br />
tut, das ist wohlgetan van Martin Luther, zijn<br />
opwachting maakt.<br />
4
Change language