KIJK editie 4 - 2022 - Inkijkexemplaar

INTERVIEW
ALLARD FAAS
CREDIT
Mensen die geen vlees
eten, noemen we
vegetariërs. Mensen die
helemaal geen dierlijke
producten gebruiken,
noemen we veganisten.
Maar hoe noemen we
mensen die wél vlees eten
en wél dierlijke producten
gebruiken? Carnisten,
zegt dierethicus Willem
Vermaat. In zijn recente
boek Waarom we geen
hondenmelk drinken
benoemt hij deze
ideologie.
Tekst: Rik Peters
S
tel je voor. Het is zondagmiddag. Je zit
aan je favoriete tafeltje in je vaste kroeg.
En je bestelt een cappuccino. De ober
knikt, krabbelt wat in zijn boekje en vraagt dan
welke melk je wilt. Het is immers een hippe
tent, dus je kunt ook kiezen voor havermelk of
sojamelk. Toch zeg je dat je graag gewone melk
drinkt. De ober knikt opnieuw, kantelt zijn
hoofd een beetje en vraagt dan vriendelijk:
“Natuurlijk, maar wilt u melk van koeien, van
katten of toch liever van honden?”
Waarschijnlijk vind je dit een belachelijk
scenario: het is toch raar om katten- of hondenmelk
te drinken? Koeienmelk is zó de
standaard dat je het niet eens hoeft toe te lichten:
zeg ‘melk’ of ‘gewone melk’ en zelfs in het
hipste koffietentje denkt de barista automatisch
aan het spul dat uit koeien komt. Maar
waarom? Wat is het verschil tussen koeienmelk
en hondenmelk? En waarom drinken we überhaupt
melk van dieren? Volgens de Nederlandse
filosoof Willem Vermaat is het antwoord te
vinden in het begrip carnisme.
Vermaat is dierethicus en werkt als docent
communicatieve vaardigheden aan de TU
Delft. Hij is een slanke man, vandaag in overhemd.
Zijn haren zijn kort, op een slordig naar
rechts geveegd emo-lokje na. Aan de wanden
van zijn werkkamer hangt alleen een groot
whiteboard met een kalender. Tussen de boeken
op zijn kast slingeren een knuffeldier, wat
lege vaasjes en een werkloze ventilator. Op het
bureau ligt een exemplaar van zijn eerste boek:
Waarom we geen hondenmelk drinken. De
carnistische keuze. En daar hebben we het
vandaag over.
‘Een carnist is even
p rincipieel als een
veganist’
Een ingeburgerde term is carnisme niet. Het
woord staat sinds 2018 in de Dikke Van Dale,
maar op het scherm van je laptop krijg je er nog
altijd een rode kronkellijn onder. Ook Vermaat
krijgt het begrip niet makkelijk uitgelegd. Hij
kiest voor een omweg. “Iedereen weet wat veganisme
is”, zegt de filosoof, zelf ook veganist.
“En iedereen weet dat er achter veganisme
vaak morele principes zitten. Veganisten vinden
het verkeerd om vlees, zuivel, eieren en
leer te gebruiken. Maar hoe noem je de gedachte
dat je deze producten wél mag consumeren?
Nou, daarvoor is het woord carnisme bedacht.”
Natuurlijk kun je niet-veganisten ook ‘vleeseters’,
‘carnivoren’, ‘alleseters’ of ‘omnivoren’
noemen – maar dan mis je eigenlijk het punt.
Deze woorden beschrijven iemand op basis van
wat hij of zij bestelt in restaurants, maar carnisme
mikt juist op de ideologie daaráchter:
het samenstelsel van (al dan niet bewuste)
ideeën, aannames, principes en overtuigingen.
“We zien het niet-eten van vlees als een keuze”,
zegt Vermaat. “Maar uiteindelijk is het wel
eten van vlees óók een keuze. In filosofische
32 4/2022