KIJK editie 4 - 2022 - Inkijkexemplaar

Antwoordt
De experts van KIJK beantwoorden
elke maand vragen over wetenschap,
techniek, taal en geschiedenis.
André Kesseler werkt sinds
1992 voor KIJK en heeft zich
gespecialiseerd in techniek,
defensie en energie vraagstukken.
Judith Neimeijer studeerde
dierwetenschappen en
werkt als (dier)voedingsdeskundige,
schrijver en
wetenschapsjournalist.
Jo Hermans is emeritus
hoogleraar natuurkunde
en auteur van onder meer
Hoor je beter in het donker?
en Energie survival gids.
Laura Bergshoef is freelance
wetenschapsjournalist. Voor
deze rubriek beantwoordt ze
vragen over aardwetenschappen.
Leo Polak is expert op het
gebied van geschiedenis en
internationale politiek. Hij
werkte jarenlang voor KIJK
en is nu freelancejournalist.
Sterre Leufkens is doctor
in de taal weten schap. Naast
haar werk aan de Universiteit
Utrecht schrijft ze over taal
en taalkunde.
Yannick Fritschy is wetenschapsjournalist.
Hij studeerde
natuur- en ster renkunde
en schreef onder andere het
boek Ruimtetijd.
Naomi Vreeburg
studeerde af in de biologie
en werkt sinds 2015 als
redacteur voor KIJK.
Ook een vraag?
Mail hem naar info@kijkmagazine.nl
Ga voor meer vragen en antwoorden naar:
www.kijkmagazine.nl/tag/kijk-antwoordt
NASA
Kan een zwart gat terugveranderen
in een ster?
Wanneer een zware ster door zijn
YF
brandstof heen is, stort hij in tot
een zwart gat. Deze zwarte gaten zijn de veelvraten
van de kosmos. Gulzig slokken ze alles om zich
heen op. Peter van Egmond vraagt zich daarom af:
kan een zwart gat op een gegeven moment zoveel
materie hebben opgepeuzeld, dat het weer terugverandert
in een ster?
Je zou inderdaad kunnen denken dat een zwart gat
door het opslokken van materie langzaam weer
aan brandstof wint en daardoor uitgroeit tot een
ster. Maar dat is niet het geval. Zwarte gaten zijn
namelijk een soort afvoerputjes: ze nemen alles in
zich op zonder groter te worden. Hun massa neemt
weliswaar toe, maar al die massa blijft altijd opgepropt
in één enkel punt. Een zwart gat blijft dus
een zwart gat, hoeveel materie het ook opslokt.
In theorie is er wel een andere manier waarop een
zwart gat kan ophouden een zwart gat te zijn. Na-
M. MADAU/CC0.0
tuurkundigen denken namelijk dat zwarte gaten
voortdurend straling afgeven: de zogeheten
hawkingstraling. Deze straling is zo zwak dat ze
nog nooit is gemeten. Maar als ze bestaat, kan
hawkingstraling ervoor zorgen dat een zwart gat
langzaamaan helemaal ‘verdampt’. Als laatste
stuiptrekking zendt het zwarte gat dan een enorme
lichtflits uit. Zo is het aan het eind van zijn
leven toch nog even een soort ster.
In de praktijk zullen we deze dood van een zwart
gat nooit meemaken. Zwarte gaten doen er namelijk
erg lang over om te verdampen; veel langer
dan de kleine 14 miljard jaar die het heelal nu
bestaat. Bovendien slokken ze ondertussen veel
meer materie op dan ze via hawkingstraling verliezen.
Wachten op de dood van een zwart gat, is dus
als wachten tot je een zandloper moet omdraaien
waar heel vaak een nieuwe zandzak in wordt
leeggestort.
Wie worden vaker
door bliksem geraakt:
mannen of vrouwen?
De eerste. Uit een Amerikaans onderzoek
blijkt bijvoorbeeld dat, van de 648 mensen
die over een periode van twaalf jaar
door blikseminslag werden geraakt, 82
procent man was. Que pasa? Hebben ze
meer ijzer in hun bloed en trekken ze de
bliksem aan? Zijn ze simpelweg langer en
worden ze daardoor eerder geraakt?
Neuh. Ze nemen over het algemeen meer
risico dan vrouwen.
76 4/2022