2130_PER_CONNECTING_18

Viermaandelijks • november-december 2021-januari-februari 2022 • Afgiftekantoor 3000 Leuven 1 • P919663
Magazine van
de Faculteit Industriële
Ingenieurswetenschappen
KU Leuven
NR. 18 - februari 2022
• Siemens Industry Academy
• 60 jaar ingenieur in Leuven
• Innovation Challenges
• Winnaars ie-net prijzen
• Aether Student Cube Sat Team
• Lode Lauwaert: Wij, robots
• De slimme rolstoel van CoMoveIT
• Naar een duurzame filmindustrie
• Françoise Chombar, STEMinist
CHARLOTTE VAN DE VOORDE
HOOGVLIEGER
EN ROLMODEL

DAAN DE ZWAAN:
MASCOTTE VAN DE LIVING CAMPUS IN BRUGGE
Zwanen zijn niet weg te denken uit Brugge. Ook op de campus van KU Leuven heeft zich een exemplaar genesteld. Daan staat symbool voor
een breed assortiment van activiteiten en initiatieven om een warme, gezellige, uitnodigende en stimulerende omgeving te creëren waarin
de interactie meer om het lijf heeft dan les geven of krijgen.
© Eef Soete
INHOUD
• Woord vooraf 3
• Nieuws uit de faculteit 4
• Nieuws van de campussen 6
• Onderwijsontwikkeling in de kijker 12
• Student in de kijker 14
• Docent in de kijker 24
• Onderzoeker in de kijker 26
• Doctoraten 34
• Faculty Worldwide 37
• Wetenschapscommunicatie 38
• Alumnus in de kijker 44
COLOFON
ConnectING is het magazine van de Faculteit Industriële Ingenieurswetenschappen
van de KU Leuven. Het verschijnt driemaal per jaar en is bestemd voor alle studenten
en medewerkers van de faculteit en haar 7 campussen, alumni, externe relaties en
het brede maatschappelijk veld waarmee de faculteit een netwerk onderhoudt.
Verantwoordelijke uitgever: Prof. Bert Lauwers, decaan Faculteit Industriële
Ingenieurswetenschappen | Redactieraad: Anja Huysmans (voorzitter), (Hilde Bonte)
Kris Henrioulle a.i., Dorine Bruneel, Niels De Brier, Ellen Demarsin, Koen Eneman,
Hilde Lauwereys, Bert Lauwers, Yves Persoons, Inge Van Cauter, Louis van Hoye,
Bart Vanrumste, Rens Vervaeke | Eindredactie: Yves Persoons | Redactie -
secretariaat: Inge Van Cauter
Redactieadres
ConnectING
Faculteit Industriële Ingenieurswetenschappen
Willem de Croylaan 56, gebouw E bus 2203
3001 Heverlee
053 72 71 86 (secretariaat)
connecting@kuleuven.be
www.iiw.kuleuven.be
Foto’s: Yasmina Besseghir,
Dries de Krom, Kurt
Desplenter, Joren De
Weerdt, Julie Feyaerts,
Tom Talloen, Geert Vanden
Wijngaert (cover), Johan
Van Droogenbroeck en
Filip Van Loock
Drukwerk: Drukkerij Van der Poorten
100% klimaatneutrale drukkerij
www.vanderpoorten.be
Grafisch ontwerp:
www.altera.be
2

WOORD VOORAF
KNELPUNTEN EN HANGIJZERS
De Ingenieursradar en de Startbaanenquête van ie-net
leveren elk jaar interessante lectuur op. De Ingenieurs -
radar peilt bij ingenieurs en bedrijven naar de actuele
knelpunten en hete hangijzers. De Startbaanenquête brengt in
kaart hoe de overstap van de aula naar het werkveld verloopt.
De krapte op de arbeidsmarkt loopt als een rode draad door
beide studies. Na een stagnatie bij het begin van de coronacrisis,
schoot in 2021 de vraag naar ingenieurs pijlsnel de hoogte in.
77% van de bevraagde bedrijven zit ermee in de knoei. Bij de
afgestudeerden van wie je zou denken dat ze op rozen zitten,
wordt dan weer keuzestress vastgesteld. Verder zien we het
aantal ingenieurs dat verder studeert of doctoreert opnieuw
stijgen tot boven 20%.
De toename van de doctorandi is geen verrassing. Deze evolutie
volgt en versterkt de forse groei van het wetenschappelijk en
technologisch onderzoek op onze campussen. Bij de onderzoeks -
projecten die we in dit nummer voorstellen, zijn telkens drs. ings.
betrokken. Van de functionele materialen in Leuven tot de slimme
rolstoel in Brugge.
Uit de Startbaanenquête blijkt dat de afgestudeerden het contact
met de bedrijfspraktijk gemist hebben. Hoog op het verlanglijstje
staan bedrijfsbezoeken (48%) en op nummer één stages (65%).
Aan dit knelpunt wordt in onze faculteit druk gewerkt, getuige
hiervan de intensifiëring van de samenwerking met de Siemens
Industry Academy, een netwerk van meer dan 50 grote industriële
spelers in Vlaanderen. In elke fase van hun opleiding kunnen de
studenten op stap in het werkveld. Dat gaat van job shadowing
door de eerstejaars, over bedrijfsbezoeken, gastcolleges,
ingenieursbelevingen in company tot masterproeven en diverse
vormen van stages. Een andere belangrijke ontwikkeling zijn de
Innovation Challenges als voorbereiding op de beroepspraktijk.
In één jaar tijd verdrievoudigde het aantal deelnemers.
Van de Innovation Challenges tot het ondernemerschap is maar
een kleine stap. Voorbeelden van ondernemende studenten en
ingenieurs-ondernemers zijn er in onze faculteit bij de vleet. In dit
nummer stellen we het Aether Student Cube Sat Team voor.
Deze studenten kiezen voor de ruimte en ontwikkelen een satelliet
die kan terugkeren naar de aarde.
Uit de ingenieursradar blijkt nog maar eens hoe belangrijk de
bedrijven de professionele competenties vinden: communicatie -
vaardigheden (56%), probleemoplossend vermogen (53%),
veranderingsbekwaamheid (40%). Dat onze faculteit ook dit
hangijzer niet uit de weg gaat, blijkt uit het initiatief ‘Samen Zijn’
op Campus Brugge met als mascotte Daan de Zwaan.
Zoals gezegd, blijft het ingenieurstekort het grootste knelpunt en
heetste hangijzer. Inzetten op STEM is meer dan ook een must.
Hier laat onze faculteit zich evenmin onbetuigd met o.m. de STEM
Challenge en de Kinderuniversiteit. In dit nummer hebben we
bovendien de ‘leading lady’ van het STEM-gebeuren te gast:
Françoise Chombar, voorzitter van het Vlaamse STEM-platform.
Als STEMinist beweegt ze hemel en aarde om meisjes te
sensibiliseren voor wetenschap en technologie. Vrouwelijke rol -
modellen zijn hierbij onmisbaar, vindt ze. In dit nummer staat
alvast een sprekend voorbeeld: alumna Charlotte Van de Voorde,
initial airworthiness engineer bij Sabena Aerospace. Een unieke
jongedame in een speciale job.
Ondanks de pandemie zetten we 2022 feestelijk in. Met o.m.
de viering van 60 jaar technisch/industrieel ingenieur in Leuven.
En met een hommage aan Annelot van de Bogaert en Stijn
Daems. Als winnaars van resp. de eerste en de derde ie-net
prijzen 2021 behoren ze tot de top van de afgestudeerde
industrieel ingenieurs van het jaar. In dit nummer delen we in hun
vreugde en trots.
Prof. Bert Lauwers
Decaan Faculteit Industriële Ingenieurswetenschappen
CONNECTING
3

NIEUWS UIT DE FACULTEIT
FACULTEIT INDUSTRIËLE
INGENIEURSWETENSCHAPPEN
EN SIEMENS INDUSTRY ACADEMY
VOEREN SAMENWERKING OP
Ingenieur is meer dan ooit een knelpuntenberoep. Kwantitatief en kwalitatief.
Een doorgedreven samenwerking tussen de academische en de bedrijfswereld
kan soelaas bieden. In de Siemens Industry Academy hebben de Faculteit
Industriële Ingenieurswetenschappen van KU Leuven en een vijftigtal grote
industriële spelers in Vlaanderen elkaar gevonden. Op 25 en 26 oktober 2021
stelden ze op de campussen in Gent en Leuven hun actieplan voor.
Bedrijven smeken om ingenieurs.
Ruim 3000 vacatures voor indus -
trieel ingenieurs raken niet ingevuld.
“Het probleem is dubbel”, zegt prof.
Bert Lauwers, decaan van de Faculteit
Industriële Ingenieurs wetenschappen.
“Aan de ene kant is er al jaren te weinig
instroom van jongeren in de ingenieurs -
faculteiten. Anderzijds zijn er inspanningen
nodig om de studenten vroeger en
intensiever in contact te brengen met de
ingenieurspraktijk. Samen met de Siemens
Industry Academy willen we twee vliegen
in één klap slaan: een ingenieursopleiding
aanbieden die aantrekkelijk is voor zowel
de aankomende studenten als de af -
nemende markt”.
“Via de Academy en met behulp van onze
expertise, materiaal en tools wil Siemens
studenten en onderwijsinstellingen nauwer
doen aansluiten op de arbeidsmarkt”,
merkt Eddy Nelis, Senior Vice-President
van Siemens op. “Onze investering in het
onderwijs leidt tot een sterkere nieuwe
generatie van ingenieurs, wat cruciaal is
ter ondersteuning van de economie.
Omgekeerd is ook de industrie gebaat bij
de valorisatie van het wetenschappelijk
onderzoek aan de universiteiten en de
tijdige detectie van jong talent”.
Stages en meer
In 2019 stapte de KU Leuven als eerste
Belgische universiteit in de Siemens Industry
Academy. De studenten van de Faculteit
Industriële Ingenieurs wetenschappen beten
de spits af. Vierentwintig derdejaars van
Campus Groep T werden gelinkt aan tien
hightechbedrijven voor een zgn. stage in
het kader van hun Engineering Experience.
De opdracht van de teams bestond in het
ontwerpen van een geautomatiseerde
machine bij een van de partnerbedrijven.
De taken en verantwoordelijkheden waren
netjes verdeeld. Siemens stond in voor de
automatisatie en digitalisatie-technologie
en de technische training. De industriële
partners waren verantwoordelijk voor
de projectdefinitie, de training van de
professionele vaardigheden en de coaching
door een bedrijfsmentor. En de campus
zorgde voor de administratieve afhandeling
en de coördinatie van de evaluatie.
Deze samenwerking wordt nu fors
uitgebreid. In elke fase van de opleiding
zullen er momenten of periodes zijn
waarin de studenten ondergedompeld
worden in de ingenieurspraktijk. Dat gaat
van jobshadowing door de eerstejaars
over gastcolleges en bedrijfsbezoeken
tot een ingenieursbeleving in company,
master proeven en een stage.
4

Inbedding
“De grote meerwaarde van deze formules
is dat de toekomstige ingenieurs niet
alleen technische kennis maar ook
cruciale ‘professional skills’ verwerven
waarmee ze in hun carrière én al in hun
opleiding het verschil kunnen maken”,
aldus prof. Lauwers.
Deze structurele inbedding van de bedrijfs -
realiteit moet bovendien de opleiding
aantrekkelijker maken voor de jongeren.
“Wanneer zij van meet af aan kunnen
ervaren hoe gevarieerd en boeiend het
ingenieursberoep wel is, zullen ze zich
ook meer aangetrokken voelen door de
opleiding want die is er een afspiegeling
van”, meent prof. Lauwers.
In de bedrijven groeit de overtuiging dat
ze mee een rol te spelen hebben in
de studiekeuze en de opleiding van
toekomstige ingenieurs. “Ingenieurs zijn
onmisbaar in de economie. De industrie
heeft alle baat bij een tijdige detectie
van jong talent en een grotere instroom
in de arbeidsmarkt”, besluit Thierry Van
Eeckhout, Vice-President Sales van
Siemens Digital Industries.
Yves Persoons
Meer info bij Ellen Demarsin,
coördinator Corporate Relations
van de faculteit.
ellen.demarsin@kuleuven.be
Prof. Bert Lauwers, Garo Tombazian
en Thierry Van Eeckhout
© Johan Van Droogenbroeck
CONNECTING 5

NIEUWS VAN DE CAMPUSSEN
‘SAMEN ZIJN’
MET DAAN DE ZWAAN
OP CAMPUS BRUGGE
Het sieraard der wateren, de belichaming van de gratie en
de schoonheid van de stad is sinds kort ook het symbool
van ‘Samen Zijn’ op Campus Brugge. Wat Bene, Belle
en Bibi betekenen in het Jan Breydelstadion, dat doet
Daan de Zwaan in en rond de campus: sfeer scheppen,
banden smeden en een warme community creëren van
studenten, docenten en onderzoekers. We spraken met de
bedenkers van dit bravourestuk: prof. Georgios Anogiatis,
prof. Hans Hallez, prof. Veerle Vandeginste en Eef Soete.
Wekelijks gaan we samen lopen of
wandelen. Een ludieke actie tijdens de
Complimentenweek van 2021 leverde
meer dan 600 hartverwarmende berichten
op. De jongste aanwinst is het Vrijwilligers -
team. Dat organiseerde in september
2021 een fietsevenement voor een goed
doel en engageert zich binnenkort ook
buiten de campus via samenwerking met
Brugge Solidair, de Vrijwilligerscentrale en
KU Leuven Engage”.
Zoals de zwanen niet weg te denken
zijn uit de Brugse reien, zo heeft
Daan de Zwaan zich in een record -
tijd genesteld in de geesten en harten van
de bewoners van de Spoorwegstraat 12.
Bruges-la-Morte, Georges Rodenbachs
symbolistische novelle uit 1892, lijkt nu wel
definitief naar het antiquariaat verwezen.
“Daan de Zwaan is het product van een
grondige bezinning over onze identiteit en
uniciteit in de grote KU Leuven familie”,
legt prof. Anogiatis uit. “Er hebben zich de
voorbije jaren beduidende veranderingen
voorgedaan, ook binnenshuis. De mensen
die er studeren, doceren, onderzoeken en
ondersteunen zijn diverser en internationaler
geworden. Bovendien zijn we een campus
die twee faculteiten huisvest: Industriële
Ingenieurswetenschappen en Bewegingsen
Revalidatiewetenschappen. Hoe maken
we van deze verzameling een community
van geëngageerde campusleden die via
onderlinge interactie een living campus
creëren? Dat was het doel dat we voor
ogen hadden toen we vorig jaar met
een werkgroep startten. Die is inmiddels
uitgegroeid tot ‘Samen Zijn’, een community
gedragen en gestuwd door gedreven
‘Zwaaners’”.
Holistisch
Ere wie ere toekomt. Het waren de beide
campusvoorzitters, prof Pieter Rauwoens
en prof. Kurt Claeys, die voor de voedings -
bodem zorgden waarin ‘Samen Zijn’ kon
ontkiemen en groeien. Het project past als
gegoten in universiteitsbrede initiatieven
als ‘Living Campus’, ‘KU Leuven Engage’,
‘Unief Actief’ of ‘KU Leuven Healthy’.
“Toch is er een opmerkelijk verschil”,
vindt prof. Hallez. “Wij vertrekken vanuit
een holistische visie die verder gaat
en meer omvat dan infrastructuur of
voorzieningen. We mikken op het creëren
van een warme plek, een gezellige,
uitnodigende en stimulerende omgeving
waarin de interactie meer om het lijf heeft
dan lesgeven of krijgen”.
In een paar maanden tijd is Daan de
Zwaan de verzamelnaam geworden van
een brede waaier van activiteiten en
initiatieven. Prof. Vandeginste zet er een
aantal op een rijtje. “Neem bijvoorbeeld
de groep ‘Diversiteit, gelijke kansen, leer -
moeilijkheden, vrouwen in engineering en
levenslang leren’. Die nodigt gast sprekers
uit en zet sensibiliserings cam pagnes op.
I.s.m. professionele internationale stu den ten -
organisaties mobiliseren we studenten en
onderzoekers.
Spilfiguur
Eef Soete beheert de centrale bibliotheek
en is bijgevolg een spilfiguur in het
campusleven. Aan het lijstje voegt ze nog
twee originele initiatieven toe: de Bar2Bar
in de campuscafetaria en een multi -
culturele radioshow. Daan de Zwaan is
uiteraard ook present op Facebook en
Instagram en post regelmatig filmpjes op
TikTok. Als creatieve duizendpoot van
‘Samen Zijn’ ontwierp Eef de figuur van
de zwaan. Prof. Anogiatis en administratief
beheerder An Roose bedachten de naam.
“Momenteel loopt op de campus een
actie om voor Daan een prêt-à-porter
outfit te creëren: van casual tot maatpak.
We ontbreken ook nog een lijflied.
Daarvoor komt er een songcompetitie”,
vertelt Eef. “Wat Daan al wél heeft,
is een website, te vinden op
www.daandezwaan.be, waar al onze
werkgroepen nog eens opgelijst staan.
Reis
Verschijnt Daan de Zwaan straks in de lijst
van illustere soortgenoten als ‘Joe Bruin’
van de University of California, Los
Angeles (UCL), ‘Tim the Beaver’ van het
Massachusetts Institute of Technology (MIT)
of ‘The Tiger’ van Princeton University?
6

“Daan is inderdaad meer dan een leuk
symbool of blikvanger”, bevestigt prof.
Hallez. “Wij geloven vast in de
mobiliserende kracht van Daan en in de
positieve energie die hij opwekt en
uitstraalt om van de campus een warm
huis te maken”. Prof. Anogiatis van zijn
kant vergelijkt ‘Samen Zijn’ met een reis.
Het onderweg zijn is belangrijker dan de
bestemming. Hij citeert in dat verband uit
‘Ithaca’, het gedicht van Konstantinos
Kavafis dat verwijst naar de Griekse held
Odysseus die na de val van Troje een
terugreis aanvat die tien jaar zal duren:
“Wens dat de weg lang mag zijn, rijk aan
avonturen en ontdekkingen om er veel,
heel veel van te leren”.
Yves Persoons
www.daandezwaan.be
@daandezwaan
@daandezwaanbrugge
(Tiktok) @daandezwaanbrugge
Prof. Hans Hallez, prof. Veerle Vandeginste,
Eef Soete en prof. Georgios Anogiatis
© Tom Talloen
CONNECTING 7

NIEUWS VAN DE CAMPUSSEN
IN LEUVEN, MET LEUVEN:
60 JAAR TECHNISCH/INDUSTRIEEL
INGENIEUR
“Na zestig jaar staat de opleiding industrieel ingenieur in Leuven sterker dan ooit.
En dat niet alleen in aantallen, maar ook in potentieel en ambitie. In eigen stad en land
en tot ver buiten de grenzen is Campus Groep T Leuven prominent aanwezig”,
aldus Mohamed Ridouani, burgemeester van Leuven, tijdens de opening van
het jubileumjaar van Campus Groep T op 30 september 2021.
Het academiejaar 21-22 staat op Campus Groep T in het
teken van de 60ste verjaardag van technisch/industrieel
ingenieur in Leuven en van de studentenvereniging
Technica/Industria. Dat de Leuvense burgervader het jubileumjaar
opende, was uiteraard geen toeval. Stad en campus zijn nauw
met elkaar verweven. De voorgangers van Mohamed Ridouani
hebben zich met hart en ziel ingezet voor het ontstaan
en het voortbestaan van de Leuvense ingenieurs school.
“Hun inspanningen zijn rijkelijk beloond”, zegt Mohamed.
“Groep T is een kwaliteitslabel in het bedrijfsleven. Het brede
publiek en de jongeren kennen Groep T dankzij de prestaties van
de studententeams, als een campus vol dynamiek en creativiteit”.
Engagement
Sinds 1961 heeft Campus Groep T al ruim 10.000 ingenieurs
(eerst technisch, dan industrieel) opgeleid voor het bedrijfsleven,
de samenleving en de economie. Eerst als hogeschool,
vanaf 2013 als grootste en meest internationale campus van de
Faculteit Industriële Ingenieurs weten schappen van de KU Leuven.
Deze verjaardag wordt uitgebreid herdacht met vieringen, lezingen,
reünies en andere events gedurende het hele academiejaar.
“Doorheen de geschiedenis van Groep T loopt een rode draad”,
vertelde de burgemeester in zijn openingstoespraak. “Die draad
heet engagement: voor Leuven, voor de samenleving en voor de
toekomst. Dat zie je al heel duidelijk in de opdrachts verklaring
van de Sint-Pieters ambachtsschool – de verre voorganger van
Groep T – in 1889. De stichters willen aan de kinderen uit de
Leuvense arbeiders gezinnen de kans geven om na de lagere
school een vak te leren zodat ze niet direct moeten gaan werken
zonder scholing. Educatie als sociale ontvoogding, als opstap
naar een betere toekomst”.
“Wanneer vijftig jaar later aan de technische school een Hogere
School voor Technisch Ingenieurs wordt toe gevoegd, zie je dat
sociale engagement terugkomen. Ditmaal bestaat de missie erin
talentrijke leerlingen uit het technisch onderwijs in staat te stellen
een hogere studie te volgen. De universiteit was in die tijd voor
de meesten financieel te hoog gegrepen.
Met een diploma van technisch ingenieur openden zich
ongekende mogelijkheden op de arbeidsmarkt en kansen op
sociale promotie”.
Openheid
Na de upgrading van de technisch naar industrieel ingenieurs in
1977 ziet de burgemeester het engagement van de industriële
hogeschool nog toenemen. “Aan de technische bekwaamheden
van de ingenieurs worden nog competenties toegevoegd inzake
management en communicatie, om de beroeps perspectieven
van de afgestudeerden te vergroten. Verder stellen we vast dat
de hogeschool vanaf 1995 resoluut de internationale kaart trekt
met de uitbouw van een wijdvertakt netwerk, eerst in China,
vervolgens in Zuidoost-Azië, India en Ethiopië. Tegelijk biedt de
hogeschool in Leuven de onderwijsprogramma’s ook in het
Engels aan met het doel een internationaal publiek aan te trekken.
Voor de Vlaamse studenten op de campus is dit dan weer een
buitenkans om hun horizon te verruimen en zich voor te bereiden
op een beroepspraktijk die almaar internationaler wordt”.
“Van internationaal engagement naar openheid is maar een kleine
stap”, aldus de burgemeester. “Dit is dan ook de rode draad die
parallel met de eerste loopt. Campus Groep T is een smeltkroes
van nationaliteiten, talen en culturen, een voor afspiegeling van de
wereld waarin de ingenieurs na hun studie bedrijvig zullen zijn”.
Voortrekkersrol
In de multicampusfaculteit Industriële Ingenieurswetenschappen
vertegen woor digt de Leuvense campus 40% van het aantal
studenten en alumni. Bij de internationale studentenpopulatie
loopt het aandeel op tot boven 80 %. Dit academiejaar heeft
de campus zijn positie in de faculteit en erbuiten nog versterkt
door als enige een beduidende winst te boeken. Burgemeester
Ridouani ziet hierin het bewijs dat de zestigjarige nog niets van
zijn dynamiek een aantrekkingskracht heeft verloren. “Ook in de
grote KU Leuven blijft Groep T een sterk merk met een
boodschap die de jongeren aanspreekt”.
8

Tot slot stond de burgemeester stil bij het Agoria Solar Team dat
hij de trots van de stad en de campus noemde. “Sinds 2005
bouwen ingenieursstudenten om de twee jaar een eigen
zonnewagen. Sinds 2019 stapelen de overwinningen zich op in
zowat alle continenten. Toch is het de kampioenen niet enkel om
racen te doen. Met hun project willen ze jongeren en het brede
publiek sensibiliseren voor wetenschap en technologie en meer
in het bijzonder voor hernieuwbare energie. Ook hier maakt
engagement het verschil. Geïnspireerd dor het Solar Team zijn
inmiddels meerdere studententeams opgericht.
Eén ervan, CORE, is actief betrokken bij een essentieel
engagement van de stad: Leuven Klimaatneutraal in 2030.
Stad en campus trekken aan éénzelfde zeel en gaan voor
hetzelfde doel: in, met en voor Leuven”.
Yves Persoons
Burgemeester Mohamed Ridouani
© Johan Van Droogenbroeck
CONNECTING
9

NIEUWS VAN DE CAMPUSSEN
INGENIEUR & ONDERNEMER:
1+1 = 3
Wat maakt van een ingenieur een ondernemer? Volstaan een ondernemende mindset
en attitude? Is ondernemerschap aangeboren? Deze en andere vragen kwamen aan bod
tijdens de thema-avond ‘Ingenieur & Ondernemer’ op 9 november 2021, een initiatief van
Campus Groep T en Technovation Hub, de ondernemersincubator van de Faculteit Industriële
Ingenieurswetenschappen. Dat ondernemerschap de (aankomende) industrieel ingenieurs
aanspreekt, bleek uit de grote opkomst van studenten en alumni.
Jos Vandael, voormalig CEO van
Dexis Europe en nu Executive Coach
van Innovate, beet de spits af.
Van hem verscheen in 2020 het boek
‘Het onbewandelde pad. Een strategie
voor inspirerend leiderschap’. Daarin
comprimeert hij zijn carrière en ervaring
in tien kwaliteiten die volgens hem het
fundament van het ondernemerschap
vormen. Elke allusie op de ‘tien geboden’
wijst hij resoluut van de hand. “Het on -
bewandelde pad is geen wetboek en ook
geen handleiding. Mijn conclusie is dat
ondernemerschap niet aangeboren is.
Het is een keuze, een kenmerk van mensen
die in bepaalde situaties opstaan en het
heft in handen nemen om het grotere
belang te verdedigen. Ondernemers zijn
leiders die erin slagen de weg te tonen als
het moeilijk wordt. Mensen die de weg
dus zelf zien, mensen met visie”.
Van tien tot één
De tien eigenschappen van inspirerend
leiderschap rangschikt Jos Vandael in een
omgekeerde volgorde van belangrijkheid.
Op nummer 10 staat ‘Wees kundig’: ken
je markt maar kijk ook breder en verder.
Caleidoscopisch denken en nieuws -
gierigheid zijn daarbij van grote waarde.
‘Think big, act small’ staat op nummer 9.
Het verwijst naar de capaciteit een brede
visie te vertalen in concrete acties en
daarbij de nodige vastberadenheid aan de
dag te leggen. ‘Wees volhardend’ staat
dan ook op de achtste plaats.
In dezelfde lijn liggen ‘stick to the basics’
of schoenmaker, blijf bij je leest (nr. 7)
en ‘communiceer helder’ op plaats 6.
Een ondernemer is per definitie een goede
communicator waarbij kunnen luisteren
niet moet onderdoen voor zelf het (hoge)
woord voeren. Echte ondernemers denken
in termen van ‘wij’, ze ‘verzoenen tegen -
strijdigheden’ en laten hun medewerkers
groeien (nr. 5). ‘Wees authentiek’ staat op
nummer 4. Wie wil groeien, moet zich
onderscheiden. Dit betekent dat je moet
accepteren dat niet iedereen het met jou
eens is. “Als je alle mensen gelukkig wil
maken, verkoop dan ijsjes”, aldus Jos
Vandael. In de top drie vind je ‘mensen
maken het verschil’, ‘integriteit’ en op
nummer één ‘passie’. Wil je anderen
inspireren, dan moet je eerst zelf
gepassioneerd zijn.
Voedingsbodem
Tijdens het debat werd Jos Vandaels
rangorde tegen het licht gehouden door
vier door de wol geverfde ondernemers:
Koen Verhaert, CEO van Verhaert Masters
in Innovation; Pieter Jan Jordaens,
voorzitter van Technovation Hub; Filip
Tersago, managing owner van Connect-er
en Filip Timmermans, managing director
van Skilpod. Marc Van Aken, docent op
Campus Groep T en zelf ondernemer,
leidde het debat in goede banen.
Jos Vandaels lijstje werd in grote lijnen
door iedereen onderschreven.
‘Passie bleef nummer 1, gevolgd door
‘ken je markt’, ‘blijf authentiek’ en ‘Think
big, act small’.
Hoe het komt dat ondernemerschap
goed gedijt bij industrieel ingenieurs,
was een volgend onderwerp van gesprek.
Ook daar over heerste eensgezindheid.
Filip Tersago verwoordde het als volgt:
“De stevige polyvalente wetenschappelijk
technische ingenieursvorming is een
uitstekende voedingsbodem voor onder -
nemerschap. Voeg daarbij het probleemoplossend
vermogen dat industrieel
ingenieurs eigen is, en je ziet dat ze in vele
sectoren en functies ondernemend uit
de hoek komen”.
“In tal van bedrijven onderscheiden
industrieel ingenieurs zich eveneens als
competente entrepreneurs”, merkte Pieter
Jan Jordaens op. “Zij ondernemen binnen
de onderneming en vullen hiermee de
ondernemer aan de top goed aan. Veel van
de eerdergenoemde eigenschappen zijn
ook op hen van toepassing”.
Netwerken
De netwerkreceptie na het debat vormde
de climax van de thema-avond. “Alle
studententeams die ressorteren onder
Technovation Hub waren present met een
stand”, vertelt coördinator Ellen Demarsin.
10

“Van de gevestigde waarden als het Solar
Team, Formula Electric Belgium, iGEM en
CORE tot de nieuwste studententeams
Circl-E en Aether, alsook de startups in
wording. Voor de aanwezigen was het
een buitenkans om kennis te maken met
het complete assortiment van jong,
georganiseerd ondernemerstalent binnen
de faculteit. En voor de teams zelf was
het een opportuniteit om hun passie te
delen met het publiek en met elkaar”.
Yves Persoons
www.technovationhub.be
Jos Vandael
“Dat industrieel ingenieurs zich tot het ondernemerschap
aangetrokken voelen, blijkt uit de vele alumni die zelf een
bedrijf opstarten. Hun polyvalente ingenieursvorming en
hun probleemoplossend vermogen maken onze
ingenieurs breed inzetbaar. Voeg daarbij nog visie en
een stevige dosis passie en ze zijn in staat om mensen
en dingen in beweging te zetten. Dat elk jaar meer
studenten de stap naar het ondernemerschap zetten,
stemt hoopvol voor de toekomst”.
Ellen Demarsin, Corporate Relations Coordinator
CONNECTING
11

ONDERWIJSONTWIKKELING IN DE KIJKER
INNOVATION CHALLENGES:
OPSTAP NAAR
ONDERNEMERSCHAP
Een aerodynamische fiets, een amfibiedrone, een instant 3D-scanner, een minisatelliet,
een kunstspier… Het is een greep uit de ontwerpopdrachten van de Innovation Challenges
die Campus Geel aanbiedt aan studenten die méér uit hun opleiding willen halen.
In een jaar tijd verdriedubbelde het aantal deelnemers. Rita Thijs, coördinator van
de Geelse ondernemershub cocoon 2440 vertelt het succesverhaal.
‘ Werk in teamverband een
creatieve oplossing uit voor een
maatschappelijk of industrieel
relevante uitdaging’. Dat is de opdracht
waarvoor de bachelors en masters
Industriële Wetenschappen en Bio weten -
schappen in Geel kunnen intekenen.
“Dat kan op twee manieren”, legt Rita uit.
“Je kiest uit een bestaand pakket van ruim
een dozijn projecten. Of je dient zelf een
voorstel in dat aan de voorwaarden
voldoet, zoals een innovatief karakter,
een link met het werkveld, aantoonbare
meerwaarde en uiteraard een hoogweten -
schappelijk-technologisch niveau.”
“Cruciaal is eveneens de inter disciplinariteit”,
vervolgt Rita. “Een team moet bestaan uit
studenten van verschillende afstudeer -
richtingen. Bij de Challenges is het immers
te doen om het verruimen van het blikveld
en het aanscherpen van de creatieve en
ondernemende skills. In dat opzicht kun
je de Innovation Challenges beschouwen
als een aanloop naar de studententeams
die in de facultaire Technovation Hub
bedrijvig zijn. Dat Technovation Hub ons
initiatief mee ondersteunt en promoot bij
de ondernemingen is dan ook geen
toeval. Challenges die uit de bedrijven
komen zijn levensechter, zeker als ze ook
mee door het bedrijf worden begeleid”.
Workshops
Tijdens hun Challengetraject nemen de
studenten deel aan drie workshops van
elk een halve dag. Om ook hier de band
met het werkveld te verzekeren, worden
ze ingericht i.s.m. VOKA.
“In Design Thinking stellen we de deel -
nemers een aantal essentiële vragen in
de aard van ‘wat maak ik voor wie?’,
‘aan welke noden of verwachtingen moet
mijn product beantwoorden?’, ‘wie zijn de
concurrenten in de markt?’, en ‘welke
meerwaarde kan ik bieden?’. Bezint eer
je begint, is hier de boodschap. Zonder
een degelijk antwoord op deze en andere
vragen kun je niet aan je Challenge
beginnen”, aldus Rita.
In de tweede workshop worden de
bevindingen uit de eerste verder
ontwikkeld tot een Business Model
canvas. “Hierin bekijken we de kostprijs
en het hele financiële plaatje”, vertelt Rita.
“En gaan we in op de andere P’s van
de marketingmix: product, plaats (resp.
distributie) en promotie. Als alle P’s goed
zijn ingevuld, is duidelijk wat het product
is, hoeveel het zal kosten, hoe het onder
de aandacht gebracht zal worden en waar
het zal verkocht worden. Bij de prijsstelling
worden ook de prijzen van de concurrenten
vergeleken en onderzocht wat de klant
bereid is voor het product te betalen.
Na deze oefening zijn de studenten
klaar om het prototype van hun product
te bouwen”.
12

Dien als organisatie zelf een challenge in via:
www.technovationhub.be/home/innovatiechallenges/bied-een-uitdaging-aan
Pitching
De derde workshop bereidt de deel -
nemers voor op het sluitstuk van hun
Challenge: de pitching. “We verwachten
inderdaad geen lange technische uiteen -
zetting”, bevestigt Rita. “De studenten
moeten in staat zijn om hun boodschap
compact en overtuigend te brengen zodat
de interesse van de klant opgewekt en
levendig gehouden wordt. Tijdens de
workshop krijgen ze hiervoor de nodige
tips en tricks”.
De Innovation Challenges gingen vorig
academiejaar op Campus Geel van start
met 19 deelnemers. Voor de tweede editie
zijn ze al met 60, een aantal dat volgens
Rita nog zal toenemen als de workshops
in het collegerooster van de studenten inge -
pland worden. “De Innovation Challenges
zijn een extra-curriculaire activiteit waaraan
de studenten op vrijwillige basis deel -
nemen. Een gunstige planning is een
niet te onderschatten succesfactor.
Bruikbaarheid in de reguliere opleiding is
een andere. Van collega’s vernam ik dat
studenten die aan de Challenges hadden
deelgenomen beduidend beter presteerden
tijdens de verdediging van hun bachelor -
proef. Dat zijn stevige argumenten.
Ook met de Ingenieursbelevingen in de
bacheloropleiding zijn er raakvlakken die
het exploreren waard zijn. Verder zie ik het
initiatief evolueren naar een project dat op
de andere campussen aangeboden wordt
met een eigen campusaanbod dat open
staat voor alle studenten van de faculteit.
Nu de ‘Design Thinking’ van de Innovation
Challenges op punt staat, kunnen we
beginnen aan ons eigen ‘Business Model
canvas’ op niveau van de faculteit en zelfs
erbuiten. De pitching volgt later”.
Yves Persoons
Rita Thijs © Joren De Weerdt
www.iiw.kuleuven.be/geel/cocoon2440/innovatiechallenges
CONNECTING
13

STUDENT IN DE KIJKER
Annelot Van den Bogaert
© Dries de Krom
14

KOOLSTOF AFVANGEN
MET ANNELOT
Wil Vlaanderen in 2050 klimaatneutraal zijn, dan moet in snel tempo komaf gemaakt worden
met de emissie van CO2. Bedrijven experimenteren met technologieën die verhinderen
dat koolstofdioxide in afvalgassen uitgestoten wordt. Koolstofafvang, heet dat.
Annelot Van den Bogaert, masterstudente industrieel ingenieur chemie op Campus
Diepenbeek, ontwikkelde een nieuwe technologie die niet alleen tot betere resultaten leidt
maar ook merkelijk goedkoper is. Voor haar baanbrekend werk werd ze beloond met de
eerste prijs van de ingenieursvereniging ie-net in de categorie industrieel ingenieur.
‘ Helder en duidelijk’, ‘een uitstekende presentatie’, ‘een
groot potentieel voor vele toepassingen’, … de jury van
de ie-net prijzen 2021 kwam woorden tekort om de
prestatie van Annelot in de verf te zetten. Er is dan ook sprake
van een veelbelovende stap voorwaarts om de chemische
absorptie van CO2 te optimaliseren en financieel aantrekkelijker
te maken. Prof. Mumin Enis Leblebici, promotor van het
bekroonde werk, deelt in de eer en terechte trots.
Verdunning
Waar gaat het om? Annelot legt uit: “De beste methode om CO 2
uit afvalgassen te halen, is de chemische absorptie ervan door
monoethanolamine (MEA). Dat is een vloeistof die gebruikt wordt
voor het verwijderen van zure componenten uit gasstromen.
Het product wordt verdund met water omwille van de hoge
viscositeit en corrosiviteit van het solvent. Aan deze praktijk zijn
echter nadelen verbonden. Om te beginnen leidt de verdunning
van de vloeistof tot hogere pompkosten. Er is immers een hoger
debiet solvent nodig om voldoende CO 2 te verwijderen.
Daarenboven beschikt de klassieke gepakte kolom over een
beperkt contactoppervlak tussen solvent en gas..”.
Dat de chemische absorptie van CO 2 door MEA maar in een
beperkt aantal industriële processen wordt gebruikt, is volgens
Annelot geen toeval. “Het is gewoon economisch niet interessant.
Het zijn het regeneratieproces en het beschikbare contact -
oppervlak die de kosten opdrijven. Tijdens de regeneratie van de
vloeistofstroom worden CO 2 en MEA van elkaar gescheiden,
zodat MEA hergebruikt kan worden. Dat gebeurt door middel van
hete stoom. Omdat de vloeistofstroom water bevat, gaat een
deel van de energie naar het opwarmen ervan in plaats van naar
de vrijzetting van CO 2 en MEA na absorptie. Daarnaast zorgt
het beperkte contactoppervlak voor een meerkost. Door de
verdunning van de MEA-stroom is er minder contact mogelijkheid
voor de reactie. Dat betekent dat er grotere – dus duurdere –
kolommen nodig zijn om het proces efficiënt te laten verlopen”.
Aerosolreactor
In de literatuur vond Annelot een interessant alternatief: een sproei -
kolom die het solvent vernevelt. “De vorming van druppels maakt
het contactoppervlak tussen de gas- en de vloeistofstroom groter.
Het gebruik van een sproeikolom, voorkomt alvast problemen
als drukval of beschadiging van het pakkingsmateriaal. De hoge
regeneratiekost is echter nog niet van de baan. Vernevelaars zijn
namelijk niet allemaal geschikt voor solventen met hoge viscositeit
zodat het verdunnen van MEA noodzakelijk blijft en er dus water
in de vloeistofstroom blijft zitten”.
De oplossing die Annelot bedacht, is tweevoudig. Ze ging aan
de slag met enerzijds een aerosolreactor, uitgerust met een
ultrasone vernevelaar en anderzijds een hogere MEA-concentratie.
“De ultrasone technologie laat toe om solventen met een hogere
viscositeit te gebruiken. Daarmee is het probleem van de
corrosiviteit van MEA opgelost aangezien een aerosolreactor
geen pakkingsmateriaal heeft. Maar er is meer. Omdat het solvent
geen water meer bevat, is er ook geen extra energie meer nodig
tijdens het regeneratieproces. Daar komt nog eens bij dat de
aerosolreactor een kleiner volume heeft dan een sproeikolom:
het beschikbare contactoppervlak wordt immers bepaald door
de grootte van de spray en de reactor is daarop afgestemd”.
Economische meerwaarde
Via experimenteel onderzoek kon Annelot aantonen dat het
gebruik van geconcentreerde MEA-oplossingen in een aerosol -
reactor effectief tot een succesvolle absorptie van CO 2 leidt,
iets wat nog nooit eerder in de literatuur is aangetoond.
Bovendien laat deze technologie toe om de regeneratiekosten te
reduceren door de afwezigheid van water en kan er gebruik
gemaakt worden van een compactere, dus minder dure reactor.
Hightech met een economische meerwaarde, Annelot heeft de
eerste prijs van ie-net duidelijk niet gestolen.
Yves Persoons
CONNECTING
15

STUDENT IN DE KIJKER
STIJN SCOORT
MET CAMERA OP TRACTOR
Drones zijn overal in opmars, ook in de land- en tuinbouw. Uitgerust met een gesofisticeerde
multispectrale camera kan een drone de groei van gewassen op grote oppervlaktes in kaart
brengen. In zijn masterproef toonde Stijn Daems, student Biowetenschappen op Campus
Geel, aan dat het ook anders én goedkoper kan. Het leverde hem de tweede prijs van de
ingenieursvereniging ie-net op.
Door de klimaatverandering krijgen land- en tuinbouw
almaar vaker af te rekenen met extreme weers om -
standigheden. Droogte en waterschaarste zijn inmiddels
jaarlijks terugkerende fenomenen. Verstandig omspringen met
water is ook voor de agrarische sector een must. “Er wordt volop
geëxperimenteerd met nieuwe irrigatietechnieken”, bevestigt
Stijn. “Eén daarvan is druppelirrigatie. In de fruitteelt is het gebruik
van druppel slangen al ingeburgerd, maar in de vollegronds -
groenteteelt is dat nog niet het geval. Nochtans zouden teelten
zoals kolen, witloof, selder, prei, courgette en venkel, die zeer
droogtegevoelig zijn, daar zeker mee gebaat zijn. Mijn opdracht
bestond erin verschillende irrigatie methodes te evalueren
aan de hand van gewas indices. Die indices moesten we halen
uit camerabeelden”.
Rood-groen-blauw
Bij Biowetenschappen op Campus Geel lopen de studenten na
hun bachelor opleiding zes tot acht weken stage. Stijn kon terecht
in het Proefstation voor de Groenteteelt (PSKW) in Sint-Katelijne-
Waver, het ‘hoofdkwartier’ van de Vlaamse groentesector.
Nieuwe technieken, methodes en toepassingen worden er getest
op hun kwaliteit, rendement en duurzaamheid. “Op het PSKW
wordt volop geëxperimenteerd met slimme drainage en water -
besparende technieken”, vertelt Stijn. “Druppelirrigatie is daar
een voorbeeld van. Ik kon de meerwaarde ervan onderzoeken in
economisch belangrijke teelten als bloemkool, selder en prei”.
Het onderzoek spitste zich toe op het vergelijken van beelden
gemaakt met een RGB en multispectrale camera. Zoals eerder
vermeld, werd afgezien van drones omdat ze in de land- en
tuinbouw amper in gebruik zijn. “Dat is uiteraard geen toeval”,
legt Stijn uit. “Er zijn behoorlijk wat obstakels: vergunningen,
regelgeving, verzekering en het kosten plaatje. Als blijkt dat een
camera op een tractor ook nuttig is, hoeven we de telers niet op
kosten te jagen. Ze rijden sowieso meerdere keren per seizoen
door hun akkers om de gewassen te bemesten en/of onkruid te
bestrijden. Als de camerabeelden op hun tractor laten zien dat
er variatie is in het groeiproces kan op de juiste plaats bijkomende
irrigatie of bemesting worden toegediend”.
Sensoren
Stijn monteerde een multispectrale camera op de fronthef van
een tractor. “De camera bevat verschillende sensoren die elk een
eigen kleur opmeten. Eén daar van is de RGB-sensor die het
gereflecteerde rood, groen en blauw licht van het gewas registreert.
Je kunt die sensor vergelijken met de camera in je mobiele
telefoon. Verder is de multispectrale camera uitgerust met drie
andere sensoren. Die meten andere soorten van licht waarvan
een aantal met het blote oog niet te zien zijn zoals nabij-infrarood”.
Wanneer de beelden gemaakt zijn, begint het grote werk.
Hoe haal je uit dat materiaal bruikbare informatie over de toestand
van de gewassen? “De hoeveel heid licht die door de planten
gereflecteerd wordt, levert de indices op”, aldus Stijn. “Om die
te berekenen heb ik een computer programma geschreven in
Python. Eén druk op de knop volstaat om de indices te zien
verschijnen in een Excelbestand. Storende elementen zoals kale
bodem kunnen netjes worden weggefilterd zodat je nog enkel
de vegetatiepixels overhoudt”.
Op het proefveld ondergingen de drie geselecteerde teelten elf
irrigatiebehandelingen. “In elke proef detecteerde de camera
verschillen in de gewasgroei”, zegt Stijn. “Wat vooral opviel was
dat de kwaliteit van de informatie uit de RGB-beelden niet moest
onderdoen voor die van de andere sensoren. Dit betekent dat
een eenvoudige en goedkope RGB-camera volstaat om het
groeiproces van de gewassen op te volgen”.
Onderzoeker
Stijn is inmiddels al ruim een half jaar afgestudeerd, maar heeft
Campus Geel nog niet verlaten. We vinden hem terug in het lab
van de onderzoeksgroep ‘Sustainable Crop Production &
Protection’ (SusCroPP) van prof. Johan Ceusters. Stijn bereidt
er een doctoraat voor over de invloed van licht op het malaat
en protonmetabolisme in CAM planten, zoals orchideeën.
Omdat deze planten ’s nachts CO opnemen, kunnen ze overdag
hun huidmondjes gesloten houden waardoor ze erg zuinig
omspringen met water. Een zeer interessant studieobject dus in
tijden van klimaatverandering.
Yves Persoons
16

Stijn Daems
© Joren De Weerdt
CONNECTING
17

STUDENT IN DE KIJKER
AETHER STUDENT TEAM:
THE SKY IS NOT THE LIMIT
Wie dacht dat de ingenieursstudenten van de Faculteit
Industriële Ingenieurswetenschappen met de wereldtitel
in de World Solar Challenge de absolute top hadden bereikt,
moet zijn/haar mening herzien. Een nieuw team is opgestaan
dat nog hoger mikt. Hun missie; een satelliet bouwen
die heelhuids kan terugkeren naar de aarde.
“Een wereldprimeur”, aldus Dies Wellens, leider van
het Aether Student CubeSat Team.
Het nieuwe team telt zes leden,
allemaal student of pas afge -
studeerd op Campus Groep T. Zij
volgen het Postgraduaat Tech Inno vations
in Ventures & Teams, bekend als kweek -
vijver voor ondernemend ingenieurs talent.
De missie van het team veronderstelt dan
ook niet alleen een stevige technische
kennis maar ook creativiteit, teamspirit,
doorzettingsvermogen en nog andere
kwaliteiten die onder de noemer ‘onder-
nemerschap’ vallen.
Cube sat
“Satellieten heb je in alle maten en
gewichten”, vertelt Dries. “Naast de grote
tuigen, zijn de miniatuur exemplaren aan
een echte opmars bezig. Cube sats zijn
niet alleen goedkoper en toegankelijker
voor bedrijven en organisaties, maar kunnen
ook sneller en gerichter worden ingezet.
De standaardafmetingen zijn 10x10x10 cm,
dat is iets groter dan een Rubik kubus.
Ook het gewicht ligt vast op 1,33 kg”.
“Door hun kleine omvang kunnen cube
sats gemakkelijk meegestuurd worden
met de bestaande grote draagraketten.
Ze zijn dan verpakt is een gesloten
container van waaruit ze door een
veersysteem worden weggeschoten.
Tijdens de bevoorradingsvluchten naar
het ISS-ruimtestation worden nagenoeg
altijd cube sats meegenomen en uitgezet.
Grote spelers zoals NASA en ESA zetten
cube stats in tijdens missies naar Mars
of bij astrobiologische of- chemische
experimenten in de ruimte. Cube sats
zijn eigenlijk niet meer weg te denken uit
de moderne ruimtevaart”.
Perspectieven
Cube sats hebben dan wel de wind in de
zeilen, toch is er tot op heden nog nooit
een exemplaar teruggehaald naar de
aarde. “Satellieten de ruimte insturen is
inderdaad gemakkelijker en goedkoper
dan ze te recupereren”, zegt Dries.
“Maar dat houdt ons niet tegen om het
toch te proberen. We zijn er namelijk van
overtuigd dat terugkerende satellieten
nieuwe perspectieven openen voor
wetenschappelijk onderzoek in de ruimte.
Voor tal van experimenten zou het nuttig
zijn mochten de resultaten effectief
kunnen terechtkomen bij de onderzoekers
op aarde voor verdere opvolging.
Bovendien kunnen cube sats tijdens hun
terugreis ook zelf metingen uitvoeren over
de samenstelling van de atmosfeer”
Dat brengt Dries bij de kern van het
AETHER-project. “Wij zijn geen satellieten -
bouwers. Onze core business bestaat erin
de technologie te ontwikkelen die nodig is
om cube sats behouden terug te brengen.
Zoals bekend, is het binnendringen in de
dampkring van de aarde een hachelijke
onderneming. Dat betekent dat we een
hitteschild moeten ontwerpen dat kan
verhinderen dat het tuig opbrandt.
Verder moeten we kunnen garanderen
dat de cube sat na zijn helletocht door de
atmosfeer op een veilige en gemakkelijk
bereikbare plaats landt”.
Ballistische coëfficiënt
Wat het hitteschild betreft, bestaat de
opdracht erin de zgn. ballistische coëfficiënt
zo laag mogelijk te houden. “Dat betekent
dat we zoveel mogelijk luchtweerstand
moeten creëren waardoor de satelliet kan
vertragen om uiteindelijk zacht te landen”,
legt Dries uit. “Daarom zijn we van plan
de cube sat uit te rusten met een
opblaasbaar en uitplooibaar hitteschild
dat de oppervlakte van de kubus vele
malen vergroot en dus zorgt voor meer
weerstand. Met dergelijke technologie
hebben NASA en ESA al met succes
geëxperimenteerd bij missies naar Mars.
Maar ook hier bestaat er vooralsnog
geen toepassing of voorbeeld voor een
cube sat”.
Het ambitieus ruimteplan van het
AETHER-team is opgedeeld in drie
grote deelprojecten. “Het eerste omvat
de ontwikkeling van het hitteschild en
het onderzoek van de lancerings -
mogelijkheden”, zegt Dries. “Daar zijn we
nu volop mee bezig tot eind volgend
academiejaar. Daarna volgen nog de
gecontroleerde re-entry en het uittesten
van het landingssysteem. Op het ‘moment
suprême’ is het dus nog even wachten.
Rome en Parijs zijn ook niet op één dag
gebouwd”.
Yves Persoons
www.aetherspace.be
18

Het Aether Team: v.l.n.r. voor: Dries Wellens, Marijn Gielen en Witse Janssens
v.l.n.r. achter: Seppe Craeninckx, Joppe Leers, alumnus Roemer Spreij en Brecht De Vuyst
© Julie Feyaerts
CONNECTING
19

STUDENT IN DE KIJKER
Iselle De Beuckeleer en Ruben Van Dessel
© Joren De Weerdt
Interne promotoren
prof. dr. ir. Ann Van Gysel dr. ir. Tom Molkens
Externe promotoren
FEBE
Ergon
20

OPGEVULD STAAT NETJES
MAAR MAAKT NIET STERKER
Wat is de invloed van massieve kanalen op de dwarskracht-drukbreukcapaciteit van
voorgespannen holle vloerelementen? Dat was de vraag die Iselle De Beuckeleer en
Ruben Van Dessel in opdracht van FEBE (federatie van de Belgische prefab betonindustrie)
dienden te beantwoorden in hun masterproef Bouwkunde op Campus De Nayer. Wat ze
ontdekten, verbaasde menige bouwkundige. Maar het leverde beide studenten wel de Prijs
van de Belgische Betongroepering (BBG) en de Willy Asselmanprijs van de campus op.
Je hebt ze ongetwijfeld al gezien. De geprefabriceerde
betonnen elementen die gebruikt worden als welfsels bij de
constructie van gebouwen. Om gewicht uit te sparen zijn
ze hol binnenin. Deze holtes vormen kanalen die zich over de
hele lengte van het element uitstrekken. Die kanalen maken
dat het meeste beton zich in de boven- en onderzijde van het
element bevindt, en de voorspanwapening zich voornamelijk
aan de onderzijde situeert.
“Voor de buigweerstand is dat een goede zaak”, merkt Iselle op.
“Bij de dwarskrachtweerstand liggen de kaarten anders wegens
de holle kanalen en het ontbreken van dwarskrachtwapening.
Om daaraan te verhelpen worden op de werf de kanalen
opgevuld met vers beton, het zgn. tweede fase beton”.
Proefopstelling
In hun masterproef onderzochten Iselle en Ruben het nut van deze
opvuloperatie. Of -anders gesteld- hebben de massieve kanalen
überhaupt een invloed op de dwarskracht-drukbreuk capaciteit?
“Vreemd genoeg, is hierover de voorbije jaren nauwelijks
onderzoek verricht”, zegt Ruben. “Dit maakte ons extra
nieuwsgierig, ook al betekende het dat we een hele batterij van
tests moesten uitvoeren”.
“De eerste uitdaging bestond erin een optimale proefopstelling
te bedenken om een dwarskracht-drukbreuk te creëren”,
vervolgt Iselle. “Dus voerden we o.m. een parameterstudie uit
om na te gaan welke factoren bevorderlijk zijn voor het gewenste
bezwijkmechanisme. Het proefprogramma zelf bestond uit het
testen van zes voorgespannen welfsels afkomstig van het bedrijf
Ergon. We experimenteerden met drie soorten van proefstukken:
twee zonder, twee met twee en twee met drie opgevulde kanalen.
Deze welfsels met een lengte van 4m waarvan 3,85m overspanning
onderwierpen we in het laboratorium op onze campus aan een
driepuntsbuigproef met behulp van een hydraulische vijzel.
Videocamera’s waaronder een highspeed exemplaar registreerden
hoe er scheuren ontstonden en het patroon dat zich hierbij
aftekende. Op basis hiervan konden we het bezwijkmechanisme
in kaart brengen”.
Rekenmodel
Wat beide studenten vaststelden, was op zijn minst opmerkelijk.
Om te beginnen constateerden ze dat het opvullen van de
kanalen de scheurlast niet beïnvloedde. “De experimentele
scheurlast bleef schommelen om en bij 310 kN”, aldus Ruben.
“De opgevulde kanalen droegen evenmin bij tot een verhoging
van de buigstijfheid van het element”.
Maar daar bleef het niet bij. De proefresultaten deden ook de
wenkbrauwen fronsen bij het normtechnisch rekenmodel dat in
de bouwsector gebruikt wordt. Dat voorspelt namelijk een
toename van de drukbreukcapaciteit naarmate er meer kanalen
opgevuld worden. “Daar hebben we geen bevestiging voor
gevonden”, vervolgt Iselle. “Integendeel, uit onze tests bleek dat
bij hoge belasting ook het tweede fase beton zo goed als volledig
scheurde. Het evenwicht werd nog enkel in stand gehouden door
de wapening. Voor elk van de proefstukken maten we een
gemiddelde bezwijklast van 443 kN, onafhankelijk van het aantal
opgevulde kanalen. Conclusie: als het erop aankomt om
dwarskracht-drukbreuken te vermijden, is het niet nodig om de
holtes in de vloerelementen op te vullen”.
Meer onderzoek
“Het feit dat zowel de scheur- als de bezwijklasten opvallend hoger
liggen dan wat het rekenmodel voorspelt, is toch wel bedenkelijk”,
vindt Ruben. “Je kunt je afvragen of de huidige formules wel
geschikt zijn om de scheurlast en de dwarskracht-drukbreuk -
weerstand voor voorgespannen welfsels te berekenen. Er is
duidelijk meer onderzoek nodig om onze waarnemingen te verifiëren
en zo nodig een performanter rekenmodel te ontwikkelen”.
De kans dat het bekroonde duo deze klus zal klaren is klein,
zo niet onbestaande. Iselle is inmiddels aan de slag als werfleider
bij Groep Van Roey. En Ruben, die volgt in Leuven een bijkomend
masterprogramma in Management met de bedoeling snel carrière
te maken in de bouwsector. Ook al splitsten de wegen van beide
laureaten, ze zijn ervan overtuigd dat hun masterproef een boost
heeft gegeven aan hun verdere loopbaan.
Yves Persoons
CONNECTING
21

STUDENT IN DE KIJKER
SOLAR CHALLENGE
MOROCCO:
GEEN GEWONE
RACE
“De Solar Challenge in Marokko wordt geen gewone race.
De steile bergen, slechte wegen en warme temperaturen
maken er een echte uitdaging van die onze nieuwe zonnewagen
stevig op de proef zal stellen”, voorspelde Birgitt Peeters,
pilote van het Agoria Solar Team in een TV-interview op
20 oktober 2021. Het waren profetische woorden, zo bleek
een week later.
Zonder de coronaperikelen had het
Leuvense team in oktober 2021 zijn
wereldtitel moeten verdedigen in
Australië. Toen de World Solar Challenge
werd afgeblazen, gingen een aantal
ambitieuze teams op zoek naar een
alternatief. Dat werd de Solar Challenge
Morocco, een parcours van 2500 km
doorheen de Sahara en het bergachtige
binnenland. Het Leuvense team doopte
zijn zonnewagen om tot ‘Blue Point Atlas’,
naar de naam van het gebergte dat
overwonnen moest worden. In oktober
2021 verzamelden teams uit heel Europa
in Agadir voor een vijfdaagse uitputtings -
slag van gemiddeld 500 km per dag.
Eerste plaats
Op maandag 25 oktober werd de eerste
etappe gereden. Op basis van de kwali -
ficatie proeven vertrok de Blue Point Atlas
als derde. “Dankzij onze voorbereiding en
een sterk stukje teamspirit haalden we al
snel de twee Nederlandse teams in die
eerder waren vertrokken”, vertelt Birgitt.
“Zelfs een koppige dromedaris die de weg
versperde kon niet verhinderen dat we
verder uit liepen en finishten met een
voorsprong van 17 minuten op het team
uit Twente”.
De volgende dag kregen de teams niet
alleen de langste maar ook de meest
bergachtige etappe te verwerken. “In de
bergen hielden we goed stand, maar in
het vlakke gedeelte werd het een nekaan-nek
race met Twente”, vervolgt Birgitt.
“De Nederlanders slaagden er zelf in de
rit te winnen. We bleven wel op de eerste
plaats in het klassement maar onze voor -
sprong was wel geslonken tot 11 minuten”.
Obstakels
Woensdag 27 oktober was aangekondigd
als een hectische dag. “Het parcours liep
door verschillende dorpen en kleine steden
waar het chaotische verkeer telkens voor
hinder zorgde”, vervolgt Birgitt. “In een van
die opstoppingen konden de Nederlanders
voorsprong nemen. Omstreeks de middag
kregen we ook nog eens af te rekenen
met een klapband. Dit alles kostte ons de
eerste plaats en leverde een achterstand
op van 36 minuten. Het team uit Delft
– onze vertrouwde rivalen in Australië –
volgde op de derde plaats met een
achterstand van meer dan een uur”.
Dag vier werd eveneens een dag vol
obstakels. Dit keer was een nachtelijke
storm de spelbreker.
“Door de felle regen waren de meeste
wegen ondergelopen”, aldus Birgitt.
“Sommige kon je zelfs niet eens meer
zien. Gelukkig is onze zonnewagen
waterdicht. In de heuvels slaagden we erin
om tijd in te halen zodat we na afloop
onze achterstand konden verkleinen tot
13 minuten. Delft verloor nog een uur
extra en een paar teams uit Duitsland en
Zweden moesten zelfs onderweg
opgeven”.
Tweede plaats
Tijdens de laatste racedag op 28 oktober
haalde het Leuvense team het onderste
uit de kan om Twente in te halen. “Dat leek
aanvankelijk te lukken”, zegt Birgitt.
22

“Dankzij het betere klimvermogen van
onze wagen slaagden we erin de laatste
etappe te winnen. Helaas bleek onze
voorsprong niet groot genoeg om in het
algemeen klassement het team uit
Twente te verslaan. Uiteindelijk moesten we
genoegen nemen met de tweede plaats”.
Gilles De Baets, Birgitts collega-piloot
van de zonnewagen, vat het gevoel van
de teamleden als volgt samen: “Aan de
ene kant zijn we blij en trots dat we zulke
ongewone race überhaupt hebben
uitgereden en zelfs twee van de vijf
etappes hebben gewonnen. Ook een
tweede plaats in het eindklassement mag
er best wezen.
Anderzijds kunnen we ons niet van de
indruk ontdoen dat een eerste plaats er
wel degelijk in zat met onze nieuwe wagen.
Hoewel hij oorspronkelijk ontworpen is
voor de vlakke Outback in Australië,
was hij in de Marokkaanse bergen veruit
de sterkste. Zijn naam ‘Atlas’ heeft de
wagen dubbel en dik verdiend”.
Tot slot nog dit. Ook na het Marokkaanse
avontuur blijft het Agoria Solar Team
regerend wereldkampioen. Dat blijft zo tot
in oktober 2023. Dan wordt de volgende
Bridgestone World Solar Challenge gereden
in Australië.
Yves Persoons
www.solarteam.be
CONNECTING
23

DOCENT IN DE KIJKER
‘WIJ, ROBOTS’:
TECHNOLOGIE ZONDER OOGKLEPPEN
Technologie en artificiële intelligentie zijn heikele thema’s.
Aan de ene kant prijzen de cyberutopisten de oneindige
mogelijkheden de hemel in. Daartegenover staan de technoalarmisten
voor wie de digitale revolutie afstevent op een
ramp. Bij de eerste groep vind je opvallend veel ondernemers
en ingenieurs. Bij de tweede nogal wat sociale wetenschappers
en filosofen. Prof. Lode Lauwaert kiest geen partij.
Dit stelt hem in staat om een aantal heilige huisjes vakkundig
te slopen en loepzuiver te kijken naar de technologische
ontwikkelingen.
“
Eind oktober 2021 verscheen ‘Wij,
robots. Een filosofische blik op
technologie en artificiële intelligentie’
van prof. Lauwaert. De weken en maanden
erna was de auteur niet uit de media weg
te branden. In november kwam er al een
tweede druk uit en momenteel staat er
een verfilming van het werk op stapel.
Het juiste boek op het juiste moment,
zoveel is duidelijk.
“Mijn boek is nauw verbonden met de
Faculteit Industriële Ingenieurs weten -
schappen”, vertelt prof. Lauwaert. “Toen
ik zeven jaar geleden werd aangezocht
om het vak Filosofie en Ethiek te doceren
op de campussen in Leuven, stelde ik
vast dat er niet veel literatuur beschikbaar
was in ons taalgebied. Dus ben ik maar zelf
begonnen te schrijven. Wat oorspronkelijk
bedoeld was als cursusmateriaal voor de
studenten industrieel ingenieur is aan- en
uitgegroeid tot een boek voor al wie met
technologie en AI bezig of begaan is”.
Drie stellingen
In ‘Wij, robots’ neemt prof. Lauwers drie
stellingen onder de loep die doorgaans
voor waar worden aangenomen. Is tech -
nologie wel zo neutraal als algemeen wordt
aangenomen? Heeft AI daadwerkelijk een
ontwrichtend effect op de samenleving?
En volgt de technologische ontwikkeling
een eigen weg waar niemand nog vat op
heeft? Bij elke stelling schept de auteur
eerst helderheid over de begrippen.
Vervolgens wikt en weegt hij de
argumenten pro en contra om tenslotte
de relevantie van de redenering te
beoordelen. Filosoferen mag dan wel
boeiend zijn, maar heeft de ingenieur ook
iets aan de denkoefeningen?
Over de zgn. neutraliteit van de technologie
zegt prof. Lauwaert: “De neutraliteitsthese
is al zo oud als de westerse filosofie.
De stoïcijnen in het oude Griekenland
waren al van oordeel dat technologische
artefacten neutraal zijn”. Dat dit niet klopt,
illustreert de auteur aan de hand van
talrijke voorbeelden. Van algoritmen die
systematisch mannen voortrekken bij
selectieprocedures omdat hen dat zo
geleerd is tot de discriminatie van gekleurde
mensen omdat de software erop getraind
is om eerst witte gezichten te herkennen.
Telkens blijkt dat technologie wel degelijk
met waarden beladen is omdat ze nu
eenmaal ontworpen is vanuit een bestaand
referentiekader. Overigens hoeft dat niet
per se negatief te werken. Technologie
kan even goed in positieve zin met
waarden geladen zijn, maar dit bevestigt
het feit dat het niet om een neutrale
aangelegenheid gaat.
Disruptief en gedetermineerd
Over de disruptiviteit van de digitale
technologie en AI is al langer veel te doen.
Het world wide web, de smart phone,
de sociale media hebben het leven
ingrijpend veranderd met aan de ene kant
een ongekende connectiviteit en als
keerzijde een groeiende polarisering,
desinformatie, haatberichten en jonge
meisjes met eetstoornissen omdat ze
bestookt worden met beelden van hyper -
slanke jongedames. “In ethisch opzicht
zijn deze problemen niet nieuw en evenmin
uniek voor AI”, aldus prof. Lauwaert.
“Het gaat veeleer om transformaties,
verschuivingen of uitvergrotingen van
dingen die vroeger ook al bestonden.
Maar er is meer. Achter de disruptie -
verhalen schuilt niet zelden een
marketingtruc. Want hoe disruptiever een
product wordt voorgesteld, hoe meer het
in de kijker komt en hoe meer nieuws -
gierigheid het opwekt bij de consument.
Het gaat dus niet zelden om een promotie -
boodschap van een bedrijf dat hoopt op
een zelfvervullende voorspelling”.
Volgens de oude Grieken was Prometheus
de grondlegger van de technologie.
Hij bracht het vuur naar de hulpeloze
mensheid. Toen die ermee aan de slag
ging, zette zich een ontwikkeling in gang
die niet meer te stoppen viel. De ene
uitvinding of toepassing leidde onvermijdelijk
tot een andere. De zgn. determinatiethese
is het derde heilige huisje dat gesloopt
wordt. Het argument van dezelfde
technologieën die op hetzelfde moment
op verschillende plaatsen ontstaan,
wordt door prof. Lauwaert ontkracht.
“De computer, het vliegtuig, de personen -
auto doken niet tegelijk op verschillende
plaatsen op. Het gaat dus om een
veralgemening. En zelfs al zou dat toevallig
wel het geval geweest zijn, dan nog is
het geen bewijs van de onvermijdelijkheid
of de noodzakelijkheid. De meeste
technologische ontwikkelingen zijn het
gevolg van een keuze door mensen in een
bepaalde context of rol”.
Verantwoordelijke ingenieurs
Dat met de opkomst van AI zich niet echt
iets fundamenteel nieuws heeft voor -
gedaan in de wereld loopt als een rode
draad doorheen prof. Lauwaerts boek.
24

De zogenaamde neutraliteit, disruptiviteit
en gedetermineerdheid van de technologie
zijn volgens de auteur niet zelden drog -
redeneringen van belanghebbenden die
niets liever wensen dan dat er geen
ethische vragen over hun product gesteld
worden.
Uiteraard beseft prof. Lauwaert dat de
technologische klok niet kan worden
teruggedraaid of stilgezet. Dus stelt hij zijn
hoop op de ingenieurs en de beleids -
makers.
“Zij moeten hun morele verant woor -
delijkheid opnemen en hun expertise
inzetten om AI te ontwerpen die zo weinig
mogelijk fouten maakt of reproduceert.
Dat betekent dat ze op elk moment de
mogelijke nadelen van hun creaties moeten
inschatten en anticiperen op schadelijke
nevenwerkingen. Zich verschuilen achter
het neutraliteitsprincipe of – nog erger –
de schuld eenzijdig in de schoenen van
de gebruiker schuiven, staat gelijk met
onethisch handelen”.
Yves Persoons
Lode Lauwaert, ‘Wij, robots.
Een filosofische blik op
technologie en artificiële
intelligentie’. Lannoo Campus,
ISBN 9789401470544
Prof. Lode Lauwaert tijdens het debat
© Filip Van Loock
CONNECTING
25

ONDERZOEKER IN DE KIJKER
Prof. Arn Mignon
© Julie Feyaert
26

FUNCTIONELE MATERIALEN
GAAN BACTERIËN TE LIJF
Bij de behandeling van open wonden is het gevaar voor bacteriële infectie nooit ver weg.
Bij diabetespatiënten met chronische wonden is dat risico zelfs acuut en kunnen infecties
leiden tot amputaties of erger. Prof. Arn Mignon van de onderzoeksgroep Functionele Materialen
(SIEM) op Campus Groep T ontwikkelde een nieuw soort verband om dit probleem in de kiem
te smoren. Wie is deze wetenschapper die met de kleinste dingen groots werk verricht?
Is het zijn jeugdige leeftijd, zijn honger naar kennis of zijn
zoektocht naar de allerkleinste deeltjes? Het is een feit dat
prof. Arn Mignon niet direct past in een van de klassieke,
schoolse hokjes. Chemie en biochemie, materiaaltechnologie en
life sciences lopen bij hem naadloos in elkaar over. Hoe kleiner
het materiaal hoe beter, als het maar ingezet kan worden voor
o.m. het helen van wonden of herstellen van gescheurde pezen
in handen en vingers. Arns onderzoek behoort tot de cluster
‘Healthcare Engineering’, samen met ‘Sustainable Engineering’
het domein bij uitstek waar disciplines elkaar kruisen en inspireren
zodat spontaan innovatie opbloeit.
Organisch
Prof. Mignon is een burgerlijk ingenieur Chemie van de UGent.
In 2016 promoveert hij er tot doctor in de Ingenieurs -
wetenschappen op een proefschrift waarin hij een intelligent,
super absorberend polymeer beschrijft dat in staat is om
scheurtjes in beton te herstellen. “Het betekende de switch van
een anorganisch naar een meer organisch materiaal”, legt hij uit.
“Het proces van zelfheling in het beton kan immers op gang
gebracht worden door een combinatie van polymeren en bacteriën.
Polymeren zijn lange moleculen met herhalende eenheden die
tal van interessante eigenschappen kunnen ontwikkelen”.
Als postdoc aan UGent concentreert Arn zich op microvezels
die met behulp van een speciale techniek – elektrospinning –
gebruikt kunnen worden voor het helen van wonden bij mensen.
De volgende stap is de ontwikkeling van een slim op polymeren
gebaseerd wondverband dat niet alleen de bacteriën in de wonde
neutraliseert maar ook de vorderingen van dit proces zichtbaar
maakt door een verkleuring van het wondverband. “Op die manier
hoeven er niet onnodig antimicrobiële middelen toegediend te
worden die de patiënt resistent zou maken”, legt Arn uit.
Amicaal
In oktober 2019 wordt Arn docent aan KU Leuven-Campus
Groep T, een job die hij nog een klein jaar combineert met het
postdoc-project aan de UGent. “De informele, amicale sfeer en
het internationale karakter van de Leuvense campus spraken me
onmiddellijk aan “, vertelt Arn. “Voeg daarbij een rondleiding door
collega Veerle Bloemen op de campus en ik was meteen verkocht.
Mijn eerste lesopdracht begin 2020 was ook direct een meevaller:
het master vak Biomedical Engineering, bestaande uit een reeks
van zes workshops waarin de studenten een concreet
biomedisch probleem aanpakken, van prototype tot pitching”.
In de onderzoeksgroep Biomaterials & Tissue Engineering waartoe
zowel Veerle als Arn behoren, begint Arn met het creëren van
nieuwe polymeren voor de creatie van slimme wondverbanden
met diagnostische en antimicrobiële capaciteiten. “Opnieuw worden
polymeren ingeschakeld. De polymeren in het verband zijn
uitgerust met zogenaamde nanocontainers. Dat zijn minuscule
bolletjes die bepaalde actieve materialen bevatten. Zo zijn er twee
soorten. De eerste bevat een antimicrobiële verbinding, de tweede
een zelfdovende kleurstof. Als de nanocontainers met de
bacteriën in de infectie in contact komen, geven ze hun lading
vrij. De antimicrobiële verbindingen gaan onmiddellijk de bacteriën
te lijf. De intensiteit waarmee de kleurstof vrijkomt uit de tweede
soort van nanocontainers geeft een indicatie aan de arts en de
patiënt hoe het genezingsproces verloopt”.
Bioscience Centre
De onderzoeksgroep Biomaterials & Tissue Engineering telt
inmiddels meer dan vijftien postdocs en PhD’ers, waarvan vier
onder de rechtstreekse begeleiding van Arn. Tegelijk neemt het
aantal onderzoeksprojecten toe.
Aan plannen en toekomstperspectieven hebben Arn en zijn
collega’ geen gebrek. “Op korte termijn gaan we de biologische
en de chemische aspecten van ons onderzoek onderbrengen
in een gemeenschappelijk lab. Dat wordt de voorloper van
onderzoeksruimtes binnen het Bioscience Centre dat over vijf
jaar in Heverlee de deuren opent. Verder breiden we systematisch
onze samenwerking uit met partners: nationaal zoals het UZ Gent
of imec, maar ook internationaal met universiteiten en instituten
zoals Laval University (Québec, Canada) en het Leibniz Institute
of Surface Engineering (Leipzig, Duitsland). Ook in tal van
hightech bedrijven zit nog een enorm potentieel aan kruis -
bestuiving en samenwerking. Over vijf jaar zit ons nieuw gebouw
gegarandeerd vol functionele materialen”.
Yves Persoons
CONNECTING
27

ONDERZOEKER IN DE KIJKER
BRUGSE SPIN-OFF PAKT UIT
MET SLIMME ROLSTOEL
“De grootst mogelijke onafhankelijke mobiliteit bieden aan mensen met complexe bewegingsstoornissen”.
Dat is de missie van de eerste spin-off van Campus Brugge, het resultaat van de
symbiose van de faculteiten Revalidatiewetenschappen en Industriële Ingenieurswetenschappen
die de campus delen alsook de faculteit Bio-Ingenieurswetenschappen. In september 2021
lanceerde CoMoveIT een slim besturingssysteem voor rolstoelen dat gebruik maakt van
sensoren en artificiële intelligentie. Prof. Elegast Monbaliu (Faculteit Revalidatiewetenschappen)
geeft tekst en uitleg.
Wist je dat één op de vijfhonderd kinderen geboren wordt
met een hersenverlamming of cerebrale parese?
Ruim 30% van hen zal nooit in staat zijn om zelfstandig
te stappen en is dus aangewezen op een rolstoel. Volgens prof.
Monbaliu gaat het om 7000 tot 8000 mensen die feitelijk levens -
lang opgesloten zitten in hun eigen lichaam. “Hun intellectueel
vermogen functioneert in de meeste gevallen goed, maar de
motorische problemen beperken hun bewegingsvrijheid. Daar komt
nog bij dat ze door hun aandoening veel ongecontroleerde en
inconsistente bewegingen maken waardoor ze niet echt in staat
zijn om een elektrische rolstoel met een joystick vlot te bedienen.
Bijgevolg zijn ze voor de meeste verplaatsingen aangewezen op
de hulp van anderen”.
Het rolbesturingssysteem werd ontwikkeld samen met het
team van Prof. Hans Hallez (Faculteit Industriële Ingenieurs -
wetenschappen Brugge) en Prof. Jean-Marie Aerts (Faculteit
Bio-Ingenieurswetenschappen) en geeft aan deze mensen wel
een substantiële onafhankelijke mobiliteit. Omdat het systeem
continu adapteert en bijleert, zijn ook gebruikers met complexe
stoornissen in staat om zelfstandig hun rolstoel te besturen.
“Voor hen gaat de wereld letterlijk en figuurlijk open”, aldus
prof. Monbaliu.
Kruisbestuiving
Elegast Monbaliu studeerde Kinesitherapie en Revalidatie -
wetenschappen aan de KU Leuven. Zijn klinisch werk in
verzorgingsinstellingen heeft hij altijd weten te combineren
met een academische carrière. Een kruisbestuiving die zowel
zijn professioneel als wetenschappelijk werk steeds ten goede
is gekomen.
“In de onderzoekslijn pediatrische neurorevalidatie op Campus
Brugge ontwikkelden we aanvankelijk programma’s voor het
evalueren en aanleren van rolstoelvaardigheden. We constateerden
dat er behoefte was aan meer gebruiksvriendelijke bedienings -
apparatuur voor de gebruikers met complexe bewegingsstoornissen.
Dat bracht ons op het idee om af te stappen van
de moeilijk hanteerbare joystick en een systeem te ontwerpen
dat de gebruiker kan bedienen met het hoofd en de voeten.
Sensoren registreren de druk die door deze lichaamsdelen wordt
uitgeoefend en sturen de rolstoel in de gewenste richting”.
“Het probleem van de ongecontroleerde bewegingen losten we
op met behulp van AI”, vervolgt prof. Monbaliu. “Die stelt het
besturingssysteem in staat om zulke bewegingen te herkennen
en te compenseren. Dit maakt dat de rolstoel voortaan vloeiend
beweegt en niet langer met horten en stoten. Het komt erop
neer dat de gebruiker enkel nog hulp nodig heeft om in of uit de
rolstoel te stappen. Al de rest kan hij of zij zelf”.
Op maat
Het besturingssysteem van CoMoveIT is op dit moment enkel
in een standaarduitvoering verkrijgbaar. “Niets houdt ons tegen
om op termijn nieuwe functionaliteiten toe te voegen”, zegt prof.
Monbaliu. “Denk maar aan sensoren die de stress en
temperatuur registreren of snelheid meten. Er kan eveneens een
poort voor spraakherkenning worden ingebouwd. Via het internet
kunnen elektrische rolstoelen geconnecteerd worden en
informatie uitwisselen. Via zulke accessoires kan de gebruiker
zijn/haar rolstoel personaliseren volgens wens of behoefte”.
Dit roept uiteraard de vraag op naar de kostprijs. Is een hightech
rolstoel van CoMoveIT nog betaalbaar voor de doorsnee gebruiker?
Prof. Monbaliu meent van wel. “Er is geen noemenswaardig
prijsverschil in vergelijking met andere alternatieve besturings -
systemen op de markt, uitgezonderd de joystick. Bovendien
wordt ook de intelligente rolstoel volledig terugbetaald door het
ziekenfonds als innovatief product”.
Health & Tech Campus
De nieuwe spin-off is gehuisvest in Brugge.Inc, de incubator
waarmee de stad en de provincie West-Vlaanderen inzetten op
gezondheid en technologie. CoMoveIT past eveneens perfect in
de uitbreidingsplannen van Campus Brugge en de uitbouw van
een Health & Tech Campus.
28

Tot slot nog dit. Verwacht je bij CoMoveIT niet aan een grote
showroom met veel verkopers en demonstratiemodellen.
“De marketing, sales en distributie is in handen van gespecialiseerde
bedrijven als VIGO”, legt prof. Monbaliu uit. “Daar wordt de
CoMoveIT Smart op de bestaande rolstoelmodellen geïnstalleerd.”
“Via onze CoMoveIT Academy blijven we wel actief in de
opleiding van therapeuten en technici zodat ze de beste service
en begeleiding aan de gebruikers kunnen bieden”.
Yves Persoons
www.comoveit.com
Frederik Vervenne (CEO), Sotirios Gakopoulos (PhD)
en prof. Elegast Monbaliu (CCO)
© Kurt Desplenter
CONNECTING
29

ONDERZOEKER IN DE KIJKER
GENTSE CAMPUS
KNAPT MEE DE STAD OP
Gent kampt met een acuut gebrek aan betaalbare en
energiezuinige woningen voor gezinnen met een laag inkomen.
Het stadsproject ‘Gent knapt op’ pakt het probleem aan door
woningen van kwetsbare eigenaars te renoveren via een
zg. ‘rollend fonds’. Begin december 2021 won het project
een Europese Regio Stars Award. De onderzoeksgroep
‘Bouwfysica en Duurzaam Bouwen’ van de Technologie -
campus Gent deelde in de eer. Arch. Alexis Versele en
onderzoekster Leontien Bielen doen het verhaal.
Inzake sociaalecologische stads renovatie
is de Gentse onderzoeksgroep niet
aan zijn proefstuk. Arch. Versele leidde
en begeleidde eerder al proefprojecten
aan de Dampoort en in de Rabotwijk.
Sinds 2018 is de groep betrokken bij
ICCARus, een project dat met Europese
steun 100 woningen van kwetsbare
gezinnen gezonder, veiliger, energie -
zuiniger en duurzamer wil maken.
“In Gent leven bijna 40.000 mensen in
armoede”, aldus arch. Versele. “Ze wonen
in slechte omstandigheden en kunnen op
eigen houtje niet uit de negatieve spiraal
geraken. Ze zijn ‘captive residents’. In Gent
zijn zowat 10.000 gezinnen in dat geval.
Dat komt overeen met 6.000 huizen”.
Rollend fonds
“Via het OCMW ontvangen 100 gezinnen
elk 30.000 euro om hun woning op te
knappen”, legt Leontien uit. “Die ver -
bouwingen genereren op hun beurt
subsidies, bijvoorbeeld voor energiezuinige
investeringen, waardoor de bewoners
financiële ademruimte krijgen. Wanneer
een eigenaar beslist om de gerenoveerde
woning te verkopen, moet hij/zij het
bedrag terugbetalen en kan een ander
huishouden geholpen worden. Zo creëer je
een rollend fonds voor verdere renovaties”.
“Overigens blijft de steun niet beperkt
tot geld”, vervolgt Leontien. “De bewoners
kunnen ook rekenen op technische,
sociale en administratieve begeleiding
van de projectpartners. Zo levert Domus
Mundi technische assistentie. De Energie -
centrale geeft advies bij energiebesparende
ingrepen. En vzw Sivi en SAAMO Gent
staan in voor de selectie van de
kandidaten, de sociale begeleiding
en de community building in de wijken.
Het onderzoeksconsortium waar wij toe
behoren, is verantwoordelijk voor de R&D
en de projectevaluatie. Onze partners in
dat consortium zijn UGent, Kulak, CEDON,
Hiva en de Artesis-Plantijnhogeschool
Antwerpen”.
Sociale cohesie
Over de inbreng van zijn onderzoeksgroep
vertelt arch. Versele: “Onze eerste opdracht
bestond erin de meest kwetsbare wijken
in de stad te identificeren. De renovatie
betreft weliswaar individuele woningen
maar omdat het project ook de sociale
cohesie wil versterken, werken we op
wijkbasis. Aan de hand van de Vlaamse
Wooncodex inventariseerde de stad
Gent de mankementen in elke woning.
De gegevens zijn opgeslagen in een
databank zodat we na de renovatie de
resultaten kunnen controleren”.
“Voor de project- en procesevaluatie
bevragen we niet alleen de bewoners
maar ook alle projectpartners. We spreken
met aannemers en techniekers. Zo houden
we de vinger aan de pols en kunnen we de
stad en het OCMW op de hoogte houden
van de vorderingen en de resultaten”.
Eind 2021 waren al 30 van de 100
woningen opgeknapt. Tegen de zomer
van 2022 zullen dat er 83 zijn. Het stads -
bestuur besliste al om het project verder
te zetten en trekt 6 miljoen euro nieuwe
investeringsmiddelen uit, goed voor de
renovatie van nog eens 200 woningen”.
Maatschappelijke rol
Het sociaalecologisch engagement van
de onderzoeksgroep straalt ook af op
de opleiding Bouwkunde op de campus.
“We betrekken inderdaad ook onze
collega’s en de studenten bij projecten
als deze”, bevestigt arch. Versele. “Master -
studenten voeren ter plaatse metingen uit,
doen analyses en verwerken de resultaten.
Zodoende maken ze zich vertrouwd
met de maatschappelijke rol die ze als
ingenieur in de samenleving zullen spelen.
Verder plannen we in het mastercurriculum
een opleidingsonderdeel ‘Service Learning’
waarin de studenten samenwerken met
middenveldorganisaties rond thema’s als
kansarmoede, sociale ongelijkheid, enz.
We willen dat onze bouwkundigen niet
alleen oog hebben voor de constructie van
een woning, maar ook voor de bewoners,
want om hen is het uiteindelijk te doen.
Of – om de Griekse filosoof Protagoras te
parafraseren – niet het gebouw maar de
mens is de maat van alle dingen”.
Yves Persoons
www.uia-initiative.eu/en/
uia-cities/ghent-call3
30

arch. Alexis Versele, bewoner van een ‘opgeknapte woning’
en Leontien Bielen
© Yasmina Besseghir
CONNECTING
31

ONDERZOEKER IN DE KIJKER
EEN OSCAR VOOR
DE GROENSTE FILM?
Zoals elke industriële sector staat ook de
filmindustrie voor de uitdaging om duurzamer
te werken. Verschillende initiatieven in binnenen
buitenland focussen onder meer op het
belang van storytelling, de impact van de
productie én de keuzes tijdens de film -
distributie en vertoning. Maar wat betekent
duurzaamheid op de filmset? En hoe breng je
de milieu-impact van deze wereldomvattende
creatieve sector correct in kaart?
Prof. Jo Van Caneghem (onder zoeksgroep ChEMaRTs,
Campus Groep T) werkte mee aan de ontwikkeling van
Eureca (European Environmental Calculator). Deze online
tool meet de milieu-impact van audiovisuele (co)producties en
maakt deel uit van het Interregproject ‘Green Screen’.
Het ChEMaRTS team is eigenlijk gespecialiseerd in het verduur -
zamen van afvalbehandeling, onder andere door efficiënte energieen
materiaalrecuperatie in thermische systemen. Ook evaluatie
van milieu impact met levenscyclusanalyse (LCA) behoort tot de
kerncompetenties van het team.
Tim Wagendorp en
prof. Jo Van Caneghem
© Julie Feyaerts
32

De uitstap naar de filmwereld kwam tot stand na een veeleer
toevallige ontmoeting met Tim Wagendorp, de duurzaamheids -
coördinator van het Vlaams Audiovisueel Fonds (VAF). Het VAF
koppelt zijn financiële productiesteun aan duurzaamheid en is
daarmee een Europese koploper. Het deelt zijn kennis en
expertise in Green Screen. Dit Europese project focust niet enkel
op de uitwisseling van duurzame strategieën en best practices voor
filmfondsen, maar ook op de ontwikkeling van een meetinstrument
voor de Europese filmindustrie. Het VAF werkt hiervoor samen
met het Spaanse Promalaga en de Slovak Film Commission.
De wetenschappelijke input wordt geleverd door de KU Leuven.
CO 2 uitstoot
“Een film maken is een hele onderneming”, vertelt prof. Van
Caneghem. “Van preproductie over productie tot postproductie
en distributie, telkens zijn er massa’s mensen en goederen bij
betrokken die getransporteerd, geïnstalleerd en onderhouden
moeten worden. Elk van deze stappen in het proces vreet energie
en grondstoffen en produceert aanzienlijke hoeveelheden afval”.
Hoe maak je een duurzame film? Is het een kwestie van energie -
besparing, bezuinigen op materiaal of vermindering van de emissie
van broeikasgassen? Of neem je de Sustainable Development
Goals van de VN als richtlijn?
“In Eureca wordt gefocust op koolstofdioxide”, legt prof. Van
Caneghem uit. “De tool meet de uitstoot in de verschillende fasen
en vertaalt variabelen zoals transport, elektriciteitsverbruik, afval,
catering in vergelijkbare eenheden”. “De verbruiksgegevens zijn
afkomstig van de filmproducers. Zij hebben een goed zicht op
het concrete verloop van het productieproces en wat er allemaal
voor nodig is. Met behulp van speciale software wordt een
impactanalyse uitgevoerd die resulteert in een kg CO 2 equivalent.
Op die manier kun je de impact van een film nauwkeurig
berekenen. Ter info: de impact van een doorsnee Europese film
wordt geraamd op 192 ton CO 2 equivalent, al gaan achter dat
cijfer grote regionale verschillen schuil. Hiermee is de kous
natuurlijk niet af. Waar het op aankomt is dat de filmmakers zich
bewust worden van de ecologische gevolgen van hun activiteiten
zodat ze bij de voorbereiding van hun projecten al duurzame
keuzes kunnen maken”.
Case study
Hoe je met Eureca aan de slag kunt gaan, demonstreerden prof.
Van Caneghem en een paar masterstudenten in een case study.
Ze kozen voor ‘Buck’, een komische televisieserie op de VRTjongerenzender
Ketnet.
“Deze keuze was uiteraard niet toevallig”, aldus prof. Van
Caneghem. “In deze serie is er namelijk al veel aandacht voor
duurzaamheid en wordt er in samenspraak met het VAF
systematisch naar een reductie van energie, CO 2 en afval
gestreefd. We testten scenario’s uit waarbij we de impact van
verschillende opties berekenden. Wat zijn bijvoorbeeld de gevolgen
als je overschakelt naar vegetarische catering, het gebruik van
traditionele generatoren vermijdt of de cast en crewleden nabij
de set in een hotel onderbrengt in plaats van hen elke dag over
en weer te laten pendelen? In samenwerking met prof. Johan
Eyckmans van de Faculteit Economie en Bedrijfswetenschappen
onderzoeken we momenteel de economische kant van deze
groene keuzes. De idee is immers dat milieuvriendelijke keuzes
niet altijd duurder uitvallen maar niet zelden precies kosten -
besparend zijn”. Bij de VRT hoor je veel lof over het werk van de
Leuvense onderzoekers: dit onderzoek kan gezien worden als
een kosten (in €) baten (in CO 2) analyse en helpt producenten
om tijd en middelen efficiënt in te zetten.
“De wetenschappelijke inbreng van KU Leuven helpt me om onze
inhoudelijke VAF-coaching verder te verfijnen en tilt de nauw -
keurigheid van Eureca tot een hoger niveau”, weet Tim Wagendorp.
Volgens prof. Van Caneghem is de bereidheid om duurzamer
te produceren in de filmwereld zeker aanwezig. “In de praktijk
gaat het nog vaak om nattevingerwerk. Aan de hand van een
wetenschappelijk onderbouwde methode kunnen voortaan
gefundeerde keuzes gemaakt worden en dat zowel ecologisch
als financieel. Dat levert meteen voldoende argumenten op
om de medewerkers te overtuigen en op termijn ook het
cinefiele publiek”.
Ijsvogel
Een eerste mijlpaal is inmiddels geplant. Op 10 februari werd
tijdens het filmfestival van Berlijn de eerste IJsvogel uitgereikt,
d.i. de prijs voor de meest duurzame filmproductie. Hiermee is
het ijs gebroken. Een officieel Europees Green Film label kan niet
lang uitblijven. Een groene Oscar evenmin.
Yves Persoons
www.interregeurope.eu/greenscreen/no-planet-no-film
www.eurecafilm.eu
CONNECTING
33

DOCTORATEN
DOCTORATEN AAN FIIW
(OKTOBER 2021 – FEBRUARI 2022)
21/10/2021
Hannah Milh
CAMPUS DE NAYER
Sulfate radical based AOP for the
treatment of sulfamethoxazole in water:
an interdisciplinary approach to unravel
the full degradation mechanism
• Prof. Raf Dewil (promotor)
• Prof. Deirdre Cabooter (co-promotor)
26/10/2021
Jeroen De Maeyer
CAMPUS DIEPENBEEK
Under-constrained end-effector path
following: sampling-based planning
algorithms and benchmarking framework
(NL: Padplanning voor ondergespecifieerde
roboteindeffectorpaden: samplinggebaseerd)
• Prof. Eric Demeester (promotor)
• Prof. Jan Swevers (co-promotor)
27/10/2021
Ine D’Haeseleer
CAMPUS GROEP T
Designing Self-Management Health
Systems to Support Ageing in Place
(NL: Ontwerp van een zelf-management
gezondheidssysteem om ouderen te
ondersteunen bij het langer zelfstandig
thuis wonen)
• Prof. Vero Vanden Abeele (promotor)
• Prof. Dominique Schreurs
(co-promotor)
• Prof. Bart Vanrumste (co-promotor)
28/10/2021
Robin Amsters
CAMPUS GROEP T
Applied Visible Light Positioning
(NL: Toegepaste plaatsbepaling met
zichtbaar licht in complex viewing
conditions)
• Prof. Peter Slaets (promotor)
• Prof. Nobby Stevens (co-promotor)
• Prof. Eric Demeester (co-promotor)
9/11/2021
Brittany Laing
CAMPUS DIEPENBEEK
Development and optimisation of adhesion
mechanisms between rubber and thermo -
plastic materials for 2K injection moulding
(NL: Ontwikkeling en optimalisatie van
het hechtingsmechanisme tussen rubber
en thermoplast in 2K spuitgieten)
• Prof. Albert Van Bael (promotor)
• Prof. Jozefien De keyzer (co-promotor)
• Prof. David Seveno (co-promotor)
15/11/2021
Bart Merema
TECHNOLOGIECAMPUS GENT
An MPC framework for all-air systems
in non-residential buildings
(NL: Een MPC framework voor all-air
systemen in niet-residentiële gebouwen)
• Prof. Hilde Breesch (promotor)
• Prof. Dirk Saelens (co-promotor)
16/11/2021
Xiaobin Yu
CAMPUS DE NAYER
Assessing the applicability of ozonation
and CuO based AOP’s in the
degradation of recalcitrant organic
compounds from wastewater
(NL: Toepasbaarheid van ozonisatie en
CuO gebaseerde AOP’s voor de afbraak
van recalcitrante organische verbindingen
uit afvalwater)
• Prof. Raf Dewil (promotor)
• Prof. Bart Van der Bruggen
(co-promotor)
• Dr. Pieter Van Aken (co-promotor)
18/11/2021
Maarten Nagels
CAMPUS DE NAYER
Integrated treatment of non-ionic
surfactant containing industrial
wastewater: process optimization,
material selection and life cycle analysis
(NL: Geïntegreerde behandeling van
industrieel afvalwater met niet-ionogene
surfactanten: proces optimalisatie,
materiaalselectie en levenscyclusanalyse)
• Prof. Raf Dewil (promotor)
• Prof. Barbara Rossi (copromotor)
23/11/2021
Gilles Callebaut
TECHNOLOGIECAMPUS GENT
Advances in Single and Multi-Antenna
Technologies for Energy-Efficient IoT
(NL: Onderzoek naar enkel- en
meervoudige antennatechnologieën
voor energie-efficiënte IoT)
• Prof. Liesbet Van der Perre (promotor)
• Prof. Lieven De Strycker (co-promotor)
3/12/2021
Lennart Camps
CAMPUS DIEPENBEEK
Ontwikkeling van een opschaalmethode
voor eenfasige vloeistof en multifase
vloeistof-vaste stof batch processen
gebaseerd op de in situ meting van
warmtemenging
(EN:Development of a scale-up method
for single phase liquid and multiphase
solid-liquid batch processes based on
in situ measurement of heat mixing)
• Prof. Leen Thomassen (promotor)
• Prof. Leen Braeken (co-promotor)
• Prof. Simon Kuhn (co-promotor)
10/12/2021
Steven Fevery
CAMPUS BRUGGE
Advanced monitoring of structural
adhesive joints during ageing tests
through embedded sensors
(NL: Geavanceerd monitoren van
structurele lijmverbindingen tijdens
verouderingstesten doormiddel van
ingebouwde sensoren)
• Prof. Hans Hallez (promotor)
• Prof. Dirk Vandepitte (co-promotor)
• Dr. Stijn Debruyne (co-promotor),
VTI Torhout
34

14/12/2021
Ashenafi Azage Mitiku
CAMPUS GEEL
Conservation of biomass for dairy rations
via ensiling to optimize feed security in
South Ethiopia
• Prof. Leni Van Campenhout (promotor)
• Prof. Ben Aernouts (co-promotor)
• Dr. Yisehak Kechero Kebede
(co-promotor), Arba Minch University
12/01/2022
Marjolein Deryck
CAMPUS DE NAYER
Knowledge Base Systems in Practice:
Approaches, Application Areas and
Limitations
(NL: Kennisbanksystemen in praktijk:
benaderingen, toepassingsgebieden
en beperkingen)
• Prof. Joost Vennekens (promotor)
13/01/2022
Lorien Luyckx
CAMPUS GROEP T
Phosphorus recovery from incineration
ash of phosphorus rich waste streams
(NL: Fosforherwinning uit verbrandings -
assen van fosforrijke afvalstromen)
• Prof. Jo Van Caneghem (promotor)
17/01/2022
Gert Dekkers
CAMPUS GEEL
Audio classification with resourceconstrained
wireless sensor networks
(NL: Energie-efficiënte audioclassificatie
met draadloze sensor netwerken)
• Prof. Peter Karsmakers (promotor)
• Prof. Toon van Waterschoot
(co-promotor)
• Prof. Bart Vanrumste (co-promotor)
17/01/2022
Petros Demissie Tegenaw
CAMPUS GROEP T
Experimental analysis and macro-scale
numerical modeling of a novel solar
powered food dehydrator
(NL: Experimentele analyse en numerieke
modellering op macroschaal van een
nieuwe voedseldehydrator op zonneenergie)
• Prof. Maarten Vanierschot (promotor)
• Prof. Wim Dewulf (co-promotor)
• Dr. Pieter Verboven (co-promotor)
• Dr. Gulelat Getaw (co-promotor),
Ethiopian Mineral Development Share
Company
26/01/2022
Willem Raes
TECHNOLOGIECAMPUS GENT
Machineleertechnieken als middel
voor accurate intensiteitsgebaseerde
plaatsbepaling op basis van gemoduleerd
zichtbaar licht in industriële omgevingen
(EN: Machine Learning as a Means for
Highly Accurate, RSS-based Visible Light
Positioning in Industrial Environments)
• prof. Nobby Stevens (promotor)
• prof. Youri Meuret (co-promotor)
• prof. Lieven De Strycker (co-promotor)
27/01/2022
Emmanouil Thanos
TECHNOLOGIECAMPUS GENT
Integrated Yard Management Optimisation
(NL: Geïntegreerde optimalisatie
van werfbeheer)
• Prof. Greet Vanden Berghe (promotor)
• Prof. Tony Wauters (co-promotor)
28/01/2022
Daymy Tamayo Avila
CAMPUS GROEP T
Exploring the Influence of Team
Cohesion on Teamwork in Software
Engineering Education: the ASEST
Framework
(NL: Onderzoek naar de invloed van
teamcohesie op teamwerk in software
engineering onderwijs: het ASEST
raamwerk)
• Prof. Wim Van Petegem (promotor)
• Prof. Monique Snoeck (co-promotor)
• Prof. Marcia Esther Noda Hernandez
(co-promotor), National Accreditation
Board of the Republic of Cuba
16/02/2022
Brecht Vandevyvere
CAMPUS BRUGGE
Post-cracking behaviour of fibre
reinforced recycled concrete
(NL: Nascheurgedrag van vezel -
gewapend beton met gerecycleerde
granulaten)
• Prof. Jiabin Lu (promotor)
• Prof. Lucie Vandewalle (co-promotor)
28/02/2022
Melkamu Hunegnaw Asmare
CAMPUS GROEP T
Rheumatic Heart Disease Detection
(NL: Detectie van reumatische
hartziekten)
• Prof. Bart Vanrumste (promotor)
• Dhr. Luc Janssens (co-promotor)
• Prof. Frehiwot Woldehanna Bayou
(co-promotor), Addis Ababa University
CONNECTING
35

ONDERZOEKER IN DE KIJKER
DISCRETE: NAAR EEN EFFICIËNTE
EN BETERE ZORG
Wat een combinatie van sensoren, intelligente infrastructuur en softwaretoepassingen
al niet vermag, blijkt uit het imec.icon project DISCRETE. Door data te vertalen naar inzichten
en acties ontwikkelden prof. Vero Vanden Abeele en Hannelore Strauven (e-Media Research
Lab) en Robin De Croon (Onderzoeksgroep Mens-Machine-Interactie) een systeem dat het
werk van de zorgverstrekkers en de levenskwaliteit van de bewoners van woonzorgcentra
beduidend ten goede komt.
“De eerste belangrijke bron van informatie zijn uiteraard de
bewoners zelf”, legt Hannelore uit. “Om hen niet met technische
snufjes lastig te vallen, installeerden we in hun bed en kamer
Bluetooth Low Energy sensoren. Het bed fungeerde als hub om
de data te bundelen, de controller in de kamer als toegangspoort.
Het ‘slimme’ bed stond in verbinding met het verpleeg oproep -
systeem”.
Hannelore Strauven, prof. Bart Vanrumste en Robin De Croon
© Julie Feyaerts
Het probleem is gekend. Meer dan de helft van de
bewoners in woonzorgcentra heeft last van incontinentie.
Overdag wordt 20% van de zorgverstrekking eraan besteed,
’s nachts loopt het op tot 70%. “Veel van de periodieke check-ups
door het personeel zijn ofwel niet nodig – d.w.z. te vroeg – of te
laat”, zegt prof. Vanden Abeele. “In beide gevallen gaat kostbare
tijd verloren en ondervinden de bewoners hinder die vermeden
had kunnen worden. Er was dus behoefte aan een intelligent
incontinentie-managementsysteem voor een just-in-time zorg”.
Slim bed
“De eerste uitdaging bestond erin de nodige data te verzamelen”,
vertelt Robin. “Wat hadden we nodig? Om te beginnen een ‘slim’
bed uitgerust met sensoren die gegevens over de bewoners
doorsturen. Vervolgens een geoptimaliseerd call system voor de
zorgverstrekkers. En tenslotte een link met een verbeterde versie
van de zorgdossiers”.
De volgende stap was de integratie van het verpleeg oproep -
systeem en het zorg dossier. “Daarvoor ontwierpen we nieuwe
algoritmen die de oproep kunnen verrijken met relevante
contextuele informatie, de geschiedenis van eerdere oproepen
en profielinformatie van de bewoners”, vervolgt Robin. “Op basis
van workshops met het personeel en observaties bij de bewoners
hebben we een zgn. ‘mixed recommender engine’ ontwikkeld
die werkt op basis van machine learning. Het komt erop neer
dat bij elke oproep die de verpleegkundige ontvangt automatisch
een reeks aanbevelingen te zien zijn over wat hem of haar te
doen staat. Uit gesprekken met het personeel en de resultaten
van de pilootstudies hebben we 90 regels gedistilleerd over hoe
gereageerd kan worden op een oproep van een bewoner”.
Gebruiksinterface
“Het sluitstuk van het project was de gebruikersinterface voor
oproep- en zorgbeheer”, aldus prof. Vanden Abeele. “Die stelt
de zorgverlener in staat om zelf feedback te geven over de
voorgestelde prioriteiten: volg ik ze op of niet? Was mijn beslissing
de juiste? Bovendien kunnen de gebruikers zelf extra-informatie
of observaties toevoegen. Dit verrijkt niet alleen het systeem,
maar verhoogt ook de geloofwaardigheid en de betrouw baarheid.
Daarbij geeft het een stimulans om regel matig de zorgdossiers
van de bewoners te consulteren en zo nodig aan te vullen, wat dan
weer de kwaliteit van de hele zorg ten goede komt”.
Yves Persoons
www.imec-int.com/en/what-we-offer/
research-portfolio/discrete
36

FACULTY WORLDWIDE
Wim Polet, prof. Eric Mijts, prof. Patrick Arens, prof. Viola Heutger, prof. Wim Dewulf en Anouk Mertens
© Julie Feyaerts
HIGH VISIT FROM ARUBA
On 4 October 2021, the Faculty of Engineering Technology welcomed the new rector
of the University of Aruba. Professor Viola Heutger was the guest of KU Leuven within
the framework of the SISSTEM project, in which both universities collaborate to develop
a bachelor’s programme and a research centre in STEM. Four faculties of the Science,
Engineering & Technology Group are involved in the project.
The University of Aruba (UA) is not only the most remote,
but also the youngest university in the Kingdom of the
Netherlands. It is located in Oranjestad, the capital of
the 118 km² Caribbean island with a population of 115,000
inhabitants. The university began in 1988 with a single faculty
and one programme. Today, UA has four faculties that offer ten
programmes. Among them is the Faculty of Arts & Sciences,
which counts 166 of the 792 UA students.
As a small institution, UA has always aimed at cooperation with
strong international partners. In 2019, the government of Aruba
joined the EU’s 11th EDF-OCT programme, making funds
available for the further development of higher education on
the island. This resulted in the SISSTEM project, which stands
for Sustainable Island Solutions through STEM. Four of the five
faculties of KU Leuven’s Science, Engineering & Technology Group
com mit ted to organise a new STEM bachelor’s programme at
UA and to supervise a dozen PhD students.
From the Faculty of Engineering Technology, six professors from
Group T Campus and one professor of De Nayer Campus are
involved in SISSTEM.
The professors of the Faculty of Engineering Technology play
a double role in the project. Prof. Wim Dewulf describes them
as follows: “On the one hand we support the lecturers in their
work with course material, exercises and laboratory experiments.
Each of us teaches also on site or online and provides labs.
On the other hand, most of us are promotor of a doctoral
student. These PhD students are teachers in the new bachelor’s
programme at UA. They come to Leuven every year for two or
three months to attend the courses at the Doctoral School of
KU Leuven and acquire research experience”.
Yves Persoons
www.ua.aw/sisstem
CONNECTING
37

WETENSCHAPSCOMMUNICATIE
KINDERUNIVERSITEIT 2021:
ROCKSTERREN IN DE RUIMTE
Moeten je oren bang zijn voor de Big Bang?
Klinkt een concert in de ruimte anders dan op aarde?
Hoe gebruiken astronauten geluid en beweging? Op deze en
andere vragen kregen acht- tot dertienjarigen een antwoord
tijdens de Kinderuniversiteit op 23 oktober 2021 in Leuven.
Olivier Van Dessel, doctoraatsstudent bij de onderzoeksgroep
Mecha(tro)nische Systeemdynamica (LMSD) leidde de
sessies in goede banen.
De Kinderuniversiteit stond helemaal
in het teken van de kosmos en de
oerknal. Geen wonder want in 2121
was het 90 jaar geleden dat de Leuvense
professor Georges Lemaître de Big Bangtheorie
over het ontstaan van het universum
lanceerde. Met een stevig Stadsfestival
werd in oktober deze verjaardag herdacht.
Met ‘Rocksterren in de ruimte’ was Olivier
van Dessel, verantwoordelijk voor de
wetenschapscommunicatie bij LMSD,
niet aan zijn proefstuk toe.
Met een groep van zeven collega’s zet hij
zich al langer in voor de popularisering van
het onder zoeks werk en het sensibiliseren
van het brede publiek en de jongeren
voor wetenschap en technologie. “Weten -
schaps com mu ni catie is een essentieel
onderdeel van de strategie van onze
onderzoeksgroep”, bevestigt Olivier.
Trillingen en geluid
Olivier studeerde in 2019 af als industrieel
ingenieur elektromechanica op Campus
Groep T Leuven. Dat hij zich na zijn studie
verder zou specialiseren stond bij wijze
van spreken in de sterren geschreven.
Als student raak hij gefascineerd door
trillingen, akoestiek en sound engineering.
Het onderzoek waarmee hij als master -
student begon besloot hij twee jaar geleden
verder te zetten in een doctoraal proef -
schrift over ontwerptools en experimentele
technieken om energie-efficiëntere en
geluidsvriendelijke HVAC-systemen te
ontwikkelen. “HVAC is de verzamelnaam
voor verwarmings-, ventilatie- en air
conditioning apparatuur en technologie”,
legt Olivier uit. “Een HVAC-installatie heeft
als belangrijkste doel het comfort van de
bewoners van een huis of gebruikers van
een ruimte te bevorderen. Zulke apparaten
gebruiken uiteraard energie. Om daarop te
kunnen besparen moeten het verwarmings -
systeem en de ventilatie van de ruimte
goed op elkaar worden afgestemd.
Een andere uitdaging bestaat erin de
geluidsoverlast van de installatie tot een
minimum te beperken.
Ik werk aan en gebruiksvriendelijke
modelleringsstrategie om zowel de
energie-efficiëntie als de geluidsdemping
van HVAC-leiding systemen te bevorderen.
De kunst bestaat erin om geluidsoverlast
en energieverbruik beperkt te houden
terwijl de luchtkwaliteit in de ruimte
gewaarborgd blijft “.
Verscheidenheid
De onderzoeksgroep van Olivier bestaat
uit ruim 90 doctorandi. Hun onderzoek
bestrijkt een brede waaier van vakgebieden
en toepassingen. Ze zijn bedrijvig op
vrijwel alle campussen van de Faculteit
Industriële Ingenieurswetenschappen en
vormen als zodanig een goede afspiegeling
van de multicampusfaculteit. Binnen het
Departement Werktuigkunde heeft LMSD
ook een stevige voet aan de grond in
de Faculteit Ingenieurswetenschappen.
“De verscheidenheid van het onderzoek
maakt dat LMSD soepel kan inspelen op
de telkens andere thema’ van initiatieven
zoals de Kinderuniversiteit”, meent Olivier.
Experiment
Op 23 oktober verzorgden Olivier en zijn
collega’s twee workshops voor telkens
een twintigtal jongeren van acht tot dertien
jaar. Zoals de vorige jaren waren de
sessies in een mum van tijd volgeboekt.
Na een inleidend college naar keuze over
het ontstaan van het heelal en de zon of
het energiesysteem van de toekomst,
konden de deelnemers zich uitleven in
hands-on proeven en experimenten over
trillingen en beweging in de ruimte en
het gebruik ervan om satellieten te
positioneren. Verder was er ook aandacht
voor bewegen in een staat van gewichts -
loosheid en de voortplanting van geluid
in de kosmos.
Yves Persoons
www.kuleuven.be/kinderuniversiteit
38

Olivier Van Dessel
© Julie Feyaerts
CONNECTING
39

WETENSCHAPSCOMMUNICATIE
Françoise Chombar
© Johan Vandroogenbroeck
40

FRANÇOISE CHOMBAR:
DE STEMINIST SPREEKT
“Als STEMinist zal ik me met een grote gedrevenheid blijven inzetten voor meer STEM
en inclusie, omwille van de positieve impact op onze economie, onze planeet en onze
samenleving als geheel”, beloofde Françoise Chombar na de ontvangst van de eerste
erepenning van de Groep Wetenschap & Technologie van de KU Leuven op 12 oktober 2021.
Wie is zij en wat bezielt haar? Een portret.
Een tolk Nederlands-Engels-Spaans uit het Kortrijkse die
een hightech bedrijf opricht en uitbouwt tot een wereld -
speler in de micro-elektronica, kom je niet elke dag tegen.
Als zulke witte raaf zich ook nog eens opwerpt als een
voorvechter en inspirator in het STEM-domein en zich met hart
en ziel inzet om diversiteit en inclusie te bevorderen binnen en
buiten het bedrijfsleven, dan kan het nog enkel gaan om
Françoise Chombar, Chairwoman van de chipproducent Melexis
en voorzitter van het Vlaamse STEM-platform.
Als primus inter pares van de groep experten die de Vlaamse
regering adviseert inzake STEM, trok ze in het najaar van 2021
aan de alarmbel. “Vlaanderen dreigt de STEM-trein te missen”,
luidde het. “De plannen van de Vlaamse regering, uitgewerkt in
de STEM-agenda 2030, getuigen van weinig richting en ambitie”.
En dat op een moment waarop het bedrijfsleven en de economie
kreunen onder het tekort aan technici en ingenieurs. En levens -
lang leren in elk van de STEM-gebieden een kwestie van
(over)leven of verdwijnen is.
Wow-effect
In haar jeugd is Françoise al ‘goed in talen’ maar ze heeft ook
interesse in techniek: de manier waarop toestellen werken,
hoe ze in elkaar zitten en waarom ze zijn bedacht. Bovendien
blijkt ze ook over een opmerkelijk organisatietalent te beschikken.
Ze herinnert zich nog levendig haar eerste bezoek aan Flanders
Technology International, de technologiebeurs in de Gentse
expohallen en het ‘wow-effect’ dat deze hoogmis van de
hightech destijds bij haar opriep. Toeval of niet zit ze tijdens
haar studie aan de UGent op kot met ingenieursstudenten.
Haar huwelijk met een ingenieur Elektrotechniek bij MIETEC-Alcatel
bezegelt haar intrede in de wereld van de micro-elektronica.
Het jonge koppel vertrekt in 1985 naar Duitsland voor de opstart
van Elmos, een producent van halfgeleiders. Françoise wordt
verantwoordelijk voor de productieplanning en de customer -
service, een job die haar op het lijf is geschreven.
Terug in België vier jaar later ontpopt ze zich tot een volleerd
ondernemer met de oprichting van Melexis, ontwikkelaar en
producent van geavanceerde halfgeleiders voor de auto-industrie.
Ze begint haar carrière als operations manager en wordt in 2003
CEO, een functie die ze tot augustus 2021 blijft uitoefenen.
Automotive en meer
Met Françoise aan het roer groeit Melexis uit tot een top 3 onder -
neming in de sector van automotive halfgeleiders en de productie
van IC’s (chips). Het bedrijf telt 1500 medewerkers verspreid over
12 vestigingen worldwide. “Wist je dat elke nieuwe wagen
wereldwijd gemiddeld 18 chips van Melexis aan boord heeft?”,
vraagt Françoise trots. “Met innovaties zoals de gecombineerde
sensor voor slimme banden en intelligente autoverlichting gaan
we voor 20 chips in elke wagen en meer. Dat aantal kan nog
oplopen als de autonome voertuigen met optische sensor IC’s
in gebruik worden genomen”.
Melexis’ ambitie reikt verder dan automotive. “We willen ook
groeien in andere markten”, bevestigt Françoise. “In alternatieve
mobiliteit bijvoorbeeld, maar ook in de consumentenelektronica,
robotica en gezondheidszorg. Ons motto is ‘Inspiring Engineering’.
We werken aan een toekomst die veilig, clean, comfortabel,
gezond en duurzaam is”.
Dat dit geen holle slogan is, blijkt uit Melexis’ inzet tijdens de
coronapandemie. “Onze chips zijn vitale onderdelen in beademings -
apparaten op de intensieve zorg, point-of-care toepassingen en
COVID-19 testen”, vertelt Françoise.
Waarden
Van bij de start voert Melexis een aantal belangrijke waarden
hoog in het vaandel. Maatschappelijke verantwoordelijkheid,
diversiteit, inclusie en STEM nemen een prominente plaats in.
Het bedrijf telt 49 nationaliteiten in zijn vestigingen en 33% van
de medewerkers zijn vrouwen. >
CONNECTING
41

WETENSCHAPSCOMMUNICATIE
“Akkoord, het kan nog beter maar voor een hightech bedrijf zitten
we ruim boven het gemiddelde, zeker als je naar de teamleads
en onze C-suite kijkt”, aldus Françoise “en onze Raad van
Bestuur telt evenveel mannen als vrouwen.”
Het stokpaardje van het bedrijf is het sensibiliseren van jongeren
voor wetenschap en technologie. Als STEM-ambassadeur werkt
Melexis nauw samen met de STEM-Academies, medewerkers
fungeren als technologiementor in scholen en het bedrijf is vaak
present op wetenschap populariserende initiatieven zoals de Dag
van de Wetenschap en Sound of Science. Telkens worden
verschillende STEM-profielen in de kijker gezet met bijzondere
aandacht voor vrouwelijke rolmodellen. Françoise zelf geeft het
goede voorbeeld als voorzitter van het STEM-platform, een functie
die ze bekleedt sinds 2015 en ze bijzonder ter harte neemt.
Genderevenwicht
Technologie en genderevenwicht beschouwt Françoise als de
meest kritische uitdagingen van het moment. “In de STEMingrediënten
zit het potentieel om alle mondiale problemen aan
te pakken: klimaatverandering, honger, vervuiling van lucht en
water, epidemieën. Dat is uiteraard positief, maar er zijn ook
voldoende degelijk opgeleide mensen nodig om de technologieën
te ontwikkelen, te bouwen en te implementeren. Daar knelt de
schoen. Er is een schrijnend tekort aan STEM-professionals.
En de grote afwezigen zijn – zoals bekend – de dames.
Het probleem is niet nieuw. In 2017 lekte een interne nota van
een Google-medewerker uit. Daarin stond te lezen dat het verloren
moeite is om vrouwen aan te trekken. De hersenen van vrouwen
zijn daar niet voor gemaakt en mochten de dames het intellectueel
aankunnen, dan hebben ze meestal geen interesse in technologie.
De medewerker in kwestie werd wel ontslagen, maar wat hij
beweerde, leeft nog altijd in brede lagen van de bevolking.
Glazen plafond
“Inmiddels is afdoend bewezen dat de gender gap niet terug
te voeren is op intelligentie “, vervolgt Françoise. “Volgens mij is
het in eerste instantie een kwestie van motivatie. Vrouwen en
mannen zijn op een verschillende wijze gemotiveerd. Terwijl mannen
eerst kijken naar het ‘wat’, vragen vrouwen eerder naar het ‘hoe’
met speciale aandacht voor het welzijn. Beide vormen van
motivatie zijn complementair. Meer nog, samen zorgen ze voor
een win-win situatie waar iedereen beter van wordt. Laat meisjes
en jongens elkaar coachen en van elkaar leren. Zo creëer je
inclusie, de kweekvijver van innovatie”.
Aan de retoriek van het ‘glazen plafond’ – inmiddels al 40 jaar
oud – doet Françoise niet mee. “Eigenlijk is dat niet het probleem
van de vrouwen. Het zit dieper, niet hoger. Aan de basis van
de gender gap liggen ingebakken stereotypen die van generatie
op generatie worden doorgegeven. Je zou kunnen spreken van
subliminale boodschappen met informatie die wordt overgedragen
zonder dat ze voor de ontvanger waarneembaar is maar die wel
door het onbewuste wordt verwerkt waardoor ze onopgemerkt
kan aanzetten tot gedrag. Zo komt het dat meisjes bijna zeker
poppen krijgen als speelgoed en jongens auto’s. Zo wordt
verwacht dat jongens stoer en sterk zijn en meisjes zorg- en
volgzaam. Uit onderzoek blijkt dat meisjes pas een nieuwe
uitdaging aangaan als ze minstens aan 80% van de vereisten
voldoen. Bij de jongens ligt de drempel op 60%. De gender gap
manifesteert zich lang voor het glazen plafond”.
Rolmodel
De school en meer bepaald de leraren zijn eveneens betrokken
partij bij de gender gap. Françoise verwijst in dat verband naar
een rapport van de EU waaruit blijkt dat meisjes beduidend lager
presteren bij leraren met gendervooroordelen. Zelfs onbewust
kunnen zulke leraren een negatieve impact hebben op het
zelfvertrouwen en op het niet-kiezen voor STEM-richtingen.
Een sterk positieve invloed daarentegen werd vastgesteld bij
inspirerende vrouwelijke rolmodellen en gepassioneerde niet
vooringenomen STEM-leerkrachten.
Ook het moment waarop de rolmodellen op het toneel
verschijnen, is belangrijk. Uit ander onderzoek blijkt dat meisjes
op heel jonge leeftijd wel open staan voor techniek maar die
interesse vanaf hun twaalfde snel verliezen. In die leeftijdsperiode
zouden vrouwelijke rolmodellen in de school actief moeten zijn
waaraan de meisjes zich kunnen spiegelen.
In het ‘Ingenieus Zomerkamp’ voor tien-tot veertienjarigen op
Campus Groep T in Leuven worden sinds twee jaar meisjes en
jongens van elkaar gescheiden. Waar voorheen het kamp bijna
uitsluitend jongens aantrok, is de aparte meidengroep in een
mum van tijd volzet. “Hier speelt dan weer een andere factor
een rol”, legt Françoise uit. “Die van de sociale vergelijking.
Meisjes meten zich liever niet met jongens en voelen zich
zelfzekerder onder elkaar”. Overigens moesten de resultaten van
de meisjes na afloop niet onderdoen voor die van de jongens,
wat voorheen in de ‘gemengde’ groep niet het geval was.
Idealen
Françoise is niet alleen een STEMinist, ze is ook een overtuigd
optimist. Ze gelooft dat het in één generatie mogelijk moet zijn
om een genderevenwicht te bereiken en zodoende het nijpend
tekort aan STEM-professionals te delgen. “De jongeren van
vandaag – jongens én meisjes – hebben gelukkig nog idealen.
Kijk maar naar hun inzet voor de klimaatzaak, voor een beter
leefmilieu, voor meer rechtvaardigheid. Deze generatie is
opgegroeid met het internet, met sociale media, met smart -
phones. De jongeren van vandaag staan op en gaan slapen
met technologie. Als we hen kunnen overtuigen dat de
technologie die ze omarmen de betere wereld kan creëren
waarvoor ze zich inzetten, is de ommezwaai definitief ingezet.
Dat wil ik nog meemaken.”
Yves Persoons
42

WETENSCHAPSCOMMUNICATIE
STEM CHALLENGE 2022:
WELKE TOREN BLIJFT OVEREIND?
Op donderdag 7 mei 2022 bestormen jonge torenbouwers voor het derde jaar op rij
de Technologiecampus Gent. Ze nemen het tegen elkaar op in een spannende afvalwedstrijd,
waarin de constructie die het langst een aardbeving kan doorstaan, wint. Inspirator en
coördinator Dimitri Coppens geeft uitleg bij deze originele idee om wetenschap en
technologie te promoten bij jongeren.
Leerrijk, spannend en leuk, dat zijn de beproefde
ingrediënten van de Gentse Stem Challenge. “We dagen
vijfde- en zesdejaars secundair onderwijs uit om in groepjes
van vier tot zes een toren te bouwen met huis-, tuin- en keuken -
materiaal”, vertelt Dimitri. “De toren moet zodanig ontworpen
en gebouwd zijn, dat hij zo lang mogelijk overeind blijft in een
aardbeving opgewekt door een triltafel. Om alle teams dezelfde
startkansen te geven, moeten ze gebruik maken van eenzelfde
materialenkit en gelden voor ieder team dezelfde structuur -
vereisten inzake afmetingen, belasting op de verdiepingen, enz.
Bij de eindbeoordeling is overigens niet alleen het uithoudings -
vermogen van de toren van tel, we houden ook rekening met
factoren zoals het gewicht en het spaarzaam gebruik van materiaal”.
Frequentie
Op de dag des oordeels worden de torens onderworpen aan
een proef op de triltafel. Die tafel is door Dimitri en zijn collega’s
zodanig ontworpen dat de trillingen kunnen variëren in intensiteit.
“De proef begint rustig met een amplitude van 0,025 g, maar na
één minuut wordt de intensiteit telkens met 0,25 g opgedreven.
Gedurende deze cycli van één minuut varieert de frequentie
waarmee de tafel beweegt van 15 Hz tot 1 Hz. In dat gebied
situeren zich namelijk de frequenties waar de torens gevoelig
voor zijn. Eenmaal de proef is gestart, stijgt de spanning bij de
teamleden en de toeschouwers ten top. Keer op keer doen zich
verrassingen voor want het is niet altijd het meest robuust
uitziende exemplaar dat het langst overeind blijft. Slim berekend
is doorgaans doeltreffender dan sterk gebouwd”.
Junior College
Een trillingsbestendige toren bouwen is geen nattevingerwerk.
Zowel de leerlingen als hun leraren krijgen dan ook de kans om
zich voor te bereiden op de competitie. “Van de leerlingen
verwachten we dat ze eerst de Junior College module ‘Buigen,
beven, barsten’ volgen”, bevestigt Dimitri. “Die bevat de
theoretische achtergrond die nodig is om met kennis van zaken
aan de slag te gaan. Aan deze module hebben onze collega’s
Katrien Van Nimmen en Stef Pillaert meegewerkt”.
“De leraren van hun kant kunnen vooraf deelnemen aan een
gratis bijscholing op de campus. Die stelt hen in staat om zelf
de workshop ‘Bevende bruggen en trillende torens’ te geven
in de klas. Daar hoort ook een uitleenkoffer bij met materiaal
om te experimenteren en een bundel met opdrachten. Een toren
bouw je niet op los zand, eerst moeten de fundamenten
worden gelegd”.
Yves Persoons
www.kuleuven.be/campussen/technologiecampus-gent
Klik op ‘aanbod voor leraren’.
CONNECTING
43

ALUMNUS IN DE KIJKER
CHARLOTTE
VAN DE VOORDE:
HOOGVLIEGER
OP HET TARMAC
Industrieel ingenieurs zijn van vele markten thuis.
Ook uit de luchtvaart zijn ze niet meer weg te denken.
Geen enkel nieuw of gemodificeerd vliegtuig kan opstijgen
zonder volledig luchtwaardig te zijn verklaard. Daar hebben
de zgn. ‘Initial Airworthiness Engineers’ nogal wat inspraak in.
Charlotte Van de Voorde, afgestudeerd op Campus Brugge,
wist zulke job te bemachtigen bij Sabena Aerospace.
In september 2021 sleepte ze als eerste vrouw ook al de VLRI
Award in de wacht. Een portret van een bevlogen ingenieur.
Eigenlijk was Charlotte al aan de slag
bij Sabena Aerospace in Zaventem
lang voor ze in 2020 afstudeerde.
In het kader van haar masterproef zette
ze er een hoogperformante organisatie op
poten om inzake design de complexe
luchtvaartwetgeving te vertalen naar de
werkvloer. Ze formuleert het als volgt:
“De luchtvaart behoort tot de meest gere -
glementeerde en gecertificeerde sectoren.
Elke aanpassing aan of in een toestel
moet voldoen aan strikte voorwaarden.
De ‘Initial Airworthiness Engineer’ maakt
een classificatie van de modificatie(s) en
stelt een certificatieplan op. Daarin wordt
haarfijn uitgelegd welke analyses, tests of
bewijzen nodig zijn om het toestel veilig
voor vlucht te verklaren. Veiligheid is
uiteraard prioritair, maar er zijn ook andere
factoren in het spel zoals de financiële en
praktische haalbaarheid”.
Geen piloot, wel ingenieur
Van kindsbeen af was Charlotte al gefasci -
neerd door vliegtuigen. Haar meisjesdroom
– gevechtspiloot worden van een F16 –
zag ze in rook opgaan toen ze na de
secundaire school net niet in de toelatings -
proef slaagde.
Gesterkt (of getroost) door de idee dat
luchtvaart meer omvat dan vliegen, schreef
ze zich in voor de ingenieursopleiding in
Oostende (inmiddels Campus Brugge),
de enige plaats in Vlaanderen die de optie
Luchtvaarttechnologie aanbiedt.
“De opleiding bood precies wat ik zocht”,
vertelt Charlotte. “Een brede, polyvalente
basisvorming gecombineerd met een
focus op luchtvaarttechnologie. Heel goede
herinneringen bewaar ik aan de bachelor -
proef waar ik deelnam aan de Dassault
Aviation UAV Challenge, een internationale
competitie waarbij de opdracht erin
bestaat een autonoom vliegende drone
te bouwen”.
“Het hoogtepunt van m’n studie was
zonder twijfel de masterproef onder de
deskundige en inspirerende leiding
van prof. Jean-Jacques Speyer en Ian
Roberts, voormalig Head of Design en
bedrijfspromotor. Zij openden voor mij een
nieuwe wereld: die van de luchtvaart -
regulering en hoe ze toe te passen in de
praktijk. Voor alle duidelijkheid, dit gaat
over veel meer dan haarkloverij over
regeltjes. Voordat je aan de wetgeving
Charlotte Van de Voorde
© Geert Vanden Wijngaert
toe bent, moet je eerst grondig vertrouwd
zijn met vliegtuigdesign, -bouw en
aerodynamica. De wetgeving zelf is dan
ook nog eens opgesplitst in een civiele en
een militaire sector waar verschillende
regels van toepassing zijn”.
Fit to fly
Charlotte behaalde met haar masterproef
een recordscore van 18,2 op 20.
Geen wonder dat ze kort daarop werd
uitgeroepen tot winnaar van de VLRI-prijs
(Vlaamse Lucht- en Ruimtevaart Initiatieven).
Een prestatie waar ze bijzonder trots
op is en waarmee ze zich met recht en
reden als rolmodel voor de huidige en
toekomstige vrouwelijke ingenieurs wil
positioneren.
44

Solliciteren hoefde ze niet te doen.
Sabena Aerospace, gespecialiseerd in het
onderhoud en de upgrading van civiele en
militaire toestellen, zette haar aan het werk
in het designteam dat ze nota bene zelf
mee oprichtte. Daar vormt ze de schakel
tussen het management en de technische
support die het bedrijf verleent aan de
luchtvaartmaatschappijen.
“Initial Airworthiness Engineers moeten
verzekeren dat een vliegtuig ‘fit to fly’ is
en beantwoordt aan alle ontwerp -
voorschriften”, aldus Charlotte. “Het is
een job met veel variatie omdat je telkens
met andere opdrachten en verschillende
vliegtuigen te maken krijgt. Zo ben ik
momenteel bezig met het laden van een
Intensive Care Unit in de cargoruimte
van de nieuwe Airbus A400M van de
luchtmacht. Pas als het volledige designen
certificatiepakket is geverifieerd,
goedgekeurd en geïmplementeerd kan
het toestel veilig op medische missie
vertrekken”.
Charlotte heeft overigens nog meer
pijlen op haar boog. In de groep waar
Sabena Aerospace toe behoort, is ze
als projectingenieur bedrijvig met de
automatisering van de productielijnen bij
Sabca, een multi-technology lucht- en
ruimtevaartleverancier. Een welgekomen
aanvulling bij haar job die haar vertrouwd
maakt met de complete levenscyclus van
de producten.
Allround ingenieur
Een veelzijdige job veronderstelt een
brede waaier van competenties. “Initial
Airworthiness Engineering is daar een
goed voorbeeld van”, bevestigt Charlotte.
“Het is een mix van technische kennis,
managementvaardigheden en professionele
skills als communicatie, teamwork en
klant gerichtheid. Probleemoplossend ver -
mogen en besluitvaardigheid staan ook
hoog op het lijstje. Stressbestendigheid
eveneens. Kortom, een job voor een
echte allrounder”.
Yves Persoons
CONNECTING
45

ALUMNUS IN DE KIJKER
THE AGILE ENGINEER
"The world is constantly changing, so you have to be able
to deal with change as an organization and as an individual.
This became very clear during the corona pandemic.
Those who don't change fast enough will disappear from the
scene," says Jef Cumps, co-founder of iLean and seasoned
change facilitator and trainer. Agility and self-management
are his tools to stay in the running.
Engineer, entrepreneur, coach,
trainer, inspirational speaker, writer.
Jef is, can and does it all. His career
is a textbook example of the versatility of
the master’s in engineering technology of
KU Leuven.
Jef graduated in 2001 as Electronics-ICT
engineer from the then University College
Group T in Leuven. He immediately
started working as an IT programmer at
the software company Cronos, a classic
starting job for an electronics engineer.
During the six years he spent in this
position, he attracted attention from
large and small customers as an all-round
professional who combined technical
know-how with the ability to get the best
out of people and teams. From programmer
pur sang (hard skills), he evolved to
management consultancy and then to
coaching and training of professional
competencies (soft skills). During this
period, he immersed himself in NLP
(Neurolinguistic programming), personal
coaching, Agile, Lean and Sociocracy.
In 2007, he co-founded iLean, a consul -
tancy firm specialized in the combination
of Agile and Sociocracy principles and
techniques.
High performing
What do Agile and Sociocracy stand for?
Jef explains: "Agile focuses on how
product development teams can work
really efficiently and create added value for
the customer. In essence it comes down
to enabling small, self-organising teams to
continuously deliver value and continuously
improve. Sociocracy is all about governance
and how to run an organisation based on
equivalence, collective intelligence and
continuous learning. It shows you how to
pull self-determination to the organisational
level, creating flexible structures and
leveraging decentralized power".
The trump card of iLean is the combination
of bringing in powerful processes and
focusing on effective collaboration.
According to Jef, it is "the most powerful
way to grow resilient and high-performing
teams and organisations. That's why I will
always combine both views”.
Autonomy
iLean has around 20 employees, of whom
a lot have an engineering or ICT back -
ground. However, they certainly do not
work exclusively for electronics or hightech
companies. Their clients include
governments, hospitals, and social profit
organisations. "It doesn't really matter
what sector the customer is in", says Jef.
"We activate the self-management
capacity of employees and teams with a
view to creating maximum cooperation
and satisfaction among stakeholders
inside and outside the organisation".
One of iLean's satisfied customers is the
KU Leuven, more specifically the central
IT department, an organisation with 300
employees. In just a few years, it has been
transformed from a hierarchical structure
to an agile organisation in which individuals
and teams work together in different
ways, depending on the task or context.
"Using Sociocracy 3.0 we have encouraged
collaboration between teams so that
decisions can be taken where the most
expertise is," continues Jef. "We also
introduced people coaches who operate
across teams. When the department had
to operate remotely from one day to the
next during the lock-down last year,
everything went smoothly. It was a test
that agile and sociocracy work effectively
even in difficult circumstances".
Novella
Jef put his broad knowledge and rich
experience to book in 'Sociocracy 3.0 -
The Novel', which was published in 2018.
It tells the story of the company HRS that
threatens to become a victim of its own
success. Kris, the new CEO, is faced with
the difficult task of getting the organisation
afloat. Using Sociocracy 3.0 techniques,
he manages to make the company
successful again. "What presents itself as
a novella is actually meant as a practical
guide towards resilient, innovative and
humane organizations", says Jef. The book
has received much acclaim from the
public and the press, both at home and
abroad. Urs Bolten, Managing Director
of Blum International Consulting speaks
of 'an important contribution to try new
leadership approaches' and 'a wellwritten,
highly readable and easily
understandable book'.
Since he wants to spend more time training
and facilitating teams and organisations,
Jef left recently the governance and
growth of the company in the hands of
Kris Philippaerts, a fellow Group T
alumnus and iLean’s co-founder. This way,
Jef is enabling new growth opportunities
for the company, as allowing himself to
contribute more to the world of work.
Yves Persoons
46

Jef Cumps
© Joren De Weerdt
CONNECTING
47

ROBERT WILLEMS WINT
ALUMNI INGENIEURS AWARD 2022
Sinds vorig jaar bekroont Alumni
Ingenieurs KU Leuven twee
afgestudeerden – één van de
Faculteit Ingenieurswetenschappen en
één van de Faculteit Industriële Ingenieurs -
wetenschappen – voor hun verdiensten
en carrièrepad. Op 13 januari 2022 werd
Robert Willems uitgeroepen tot winnaar
in de categorie industrieel ingenieur.
An Caluwaerts viel in de prijzen bij de
burgerlijk ingenieurs.
Robert Willems studeerde in 1989 af als
ing. Elektromechanica aan de toenmalige
Katholieke Hogeschool Limburg (nu
Campus Diepenbeek) en maakte carrière
in de sector van de tunnelboringen.
Na zes jaar als projectingenieur bij
K-Boringen in Hasselt, gaat hij aan de
slag bij het Duitse bedrijf Herrenknecht,
producent van tunnelboormachines.
Van verkoopingenieur werkt hij zich snel
op tot Global Sales & Marketing Director,
verantwoordelijk voor de wereldwijde
sales strategie van de onderneming.
Business Angel
In 2008 richt Robert Down2Earth op,
gespecialiseerd in de revisie en hergebruik
van tunnelboormachines. Als zelfstandig
ondernemer wordt hij een belangrijke
speler in de nichemarkt van de No Dig
industrie waarbij geen grondwerken
worden uitgevoerd. In 2018 draagt Robert
de dagelijkse leiding van zijn bedrijf over
en concentreert zich op consultancy in
de tunnelbouw en de internationale
handel. Hij vervoegt tevens het Business
Angels Network Vlaanderen (BAN) waar
hij al ruim tien jaar jonge starters met
raad en daad bijstaat om snel een sterke
positie in hun segment te veroveren. Zijn
deelneming aan het Project Hardball
getuigt van eenzelfde engagement om
jonge ondernemers te steunen bij het
realiseren van hun businessplan.
Rolmodel
Alumni Ingenieurs KU Leuven kent aan
Robert Willems de Alumni Award toe
omwille van zijn grote verdiensten als
ingenieur en ondernemer en dat zowel
nationaal als internationaal. Dit samen
met zijn inzet voor jonge starters maken
van hem een inspiratiebron en rolmodel
voor de huidige en toekomstige
industrieel ingenieurs.
In de categorie burgerlijk ingenieurs gaat
de Alumni Award naar An Caluwaerts,
CEO van Telenet. De prijzen worden
uitgereikt op 10 mei 2022 tijdens een
plechtigheid in het Arenbergkasteel
van Heverlee.
Yves Persoons
Blijf in contact
Word lid van Alumni Ingenieurs KU Leuven
of hernieuw je lidmaatschap
3 3 keer per jaar ConnectING in je brievenbus, uitgegeven
door de Faculteit Industriële Ingenieurswetenschappen in
samenwerking met de alumnikringen
3 Sponsoring van promotiebijeenkomsten
3 Uitnodigingen voor heel wat universitaire activiteiten en
exclusieve events
3 Kortingen op o.a. Festival van Vlaanderen en andere
Samenaankoop KU Leuven-voordelen zoals kortingen op
Kinepolis filmtickets, pretparkbezoeken e.a.
3 …
Bouw aan je kennis. Deel ervaringen.
Verruim je netwerk. Blijf verbonden.
www.linkedin.com/groups/42357/
Je kan je lidmaatschap (25 euro) combineren met een
lidmaatschap van de ie-net ingenieursvereniging.
connect.kuleuven.cloud