Raak maart 2022

m a a n d b l a d v a n k w b
jaargang 75 • maart 2022
Afgiftekantoor: 3200 Aarschot 1 - Maandblad, verschijnt niet in juli en augustus - P106332
Op paaspad met
Saartje
Vandendriessche
TIJDSCHRIFTEN
TOELATING - GESLOTEN VERPAKKING
3200 AARSCHOT 1 - BC 1145
Thema: onderweg

Vooraf
Een warme thuis voor iedereen
Naast het organiseren van leuke en/of
informatieve activiteiten in je buurt, is
kwb ook een luisterende organisatie. Door
het bij elkaar brengen van mensen horen we
de mening van anderen, maar ook de problemen
waarmee men worstelt. De laatste
weken kwamen we veel ongeruste kwb’ers
tegen die zich grote zorgen maakten over
hun energiefactuur. Je kan nauwelijks zeggen
dat ze flink gestegen is, het is in vele
gevallen gewoon een veelvoud geworden.
De verontwaardiging wordt steeds groter.
We lieten de regeringen maatregelen uitwerken
in de hoop dat zij de ernst van de
situatie goed hadden ingeschat. Maar de
voorgestelde maatregelen die de verschillende
regeringen uitwerkten, zijn slechts
een veel te kleine pleister op een steeds
maar groter wordende wonde. Daarom
trekt ook kwb nu duidelijk aan de alarmbel.
Beste beleidsmakers, het probleem is
vele malen ernstiger dan de oplossingen
die u op tafel legde. Vele gezinnen hebben
nood aan een stevige prijsregulering
of tussenkomst om hun levensstandaard
op zijn minst leefbaar te houden. Er moet
bovendien dringend werk gemaakt worden
van een groot en sterk ondersteund energieplan
om iedereen een ‘warme thuis’ te
garanderen.
Als u zich afvraagt waarom kwb hier op het
toneel verschijnt, dan bent u wellicht vergeten
dat wij al jarenlang dit thema onder
de loep nemen. Niet alleen verschenen vele
artikels in ons magazine Raak over hoe we
moeten omgaan met energie, maar ook in
de lokale afdelingen werden de voorbije
jaren verschillende infomomenten georganiseerd.
Vorig jaar nog werd in heel wat
afdelingen de infoavond ‘Stroom op je dak’
georganiseerd. Er werden acties opgezet
rond de sanering van stookolietanks. Er
werden zelfs samen zonnecollectoren gebouwd
waarmee water voor je huishouden
wordt opgewarmd door de zon. En reeds
decennia geleden vroeg kwb zich luidop af
waarom energie een btw-taks van 21% als
luxeproduct kreeg opgelegd.
Het is een thema dat nog steeds erg leeft
bij onze aangesloten gezinnen. We zullen
hier ook op blijven inzetten. En nu dus deze
crisis. Om energiekosten te drukken zijn
er technologische oplossingen mogelijk,
maar die zijn niet voor iedereen toegankelijk.
De meest gekende zijn de zonnepanelen
in combinatie met een warmtepomp.
Maar wat heb je aan dit systeem als je in
een appartementsgebouw woont, huurder
bent, of in een boomrijke omgeving of vlak
naast een torenhoog kantorencomplex
In deze Raak
21 Thema:
onderweg
30
Kwb Schriek maakt zich op
voor de Nationale Wandeldag
9
‘De kansendans’ is scherp
voor armoedebeleid
2

‘De maatregelen zijn een veel te kleine pleister
op een steeds groter wordende wonde’
woont? Of, en dat is nog de meest voorkomende,
als je die investeringsmiddelen
helemaal niet ter beschikking hebt?
Ik pleit dan ook sterk voor het toegankelijker
maken van energie-investeringen.
Je zou als beleidsmaker kunnen zorgen
voor een energiecoöperatie die gezinnen
kan begeleiden in klimaatinvesteringen.
Bereken de besparing van deze investering
en laat gezinnen met dat bespaarde
geld hun investering terugbetalen. Als ik bij
leveranciers van zonnepanelen kan lezen
dat de investering op acht jaar is terugverdiend,
dan moet dat toch een mogelijke
piste zijn?
Maar daar hebben flatbewoners of huurders
nog niets aan … en zij zijn vaak ook de
minst kapitaalkrachtige vrienden in onze
samenleving. Tot nu toe konden zij bijvoorbeeld
geen zonnepanelen plaatsen bij gebrek
aan een eigen dak. In het buitenland
zijn nochtans voorbeelden te vinden van
systemen van ‘zonnedelen’. Als huurder of
appartementsbewoner kan je dan zonnepanelen
‘op naam’ plaatsen op gemeenschappelijke
daken of zelfs zonneparken.
De opbrengst van ‘jouw’ zonnepanelen
wordt in rekening gebracht op jouw energiefactuur.
Hoe eenvoudig kan het zijn? De
schuchtere pogingen om ‘zonnedelen’
vanaf dit jaar mogelijk te maken bij
ons zijn ver ontoereikend - we moeten
hier keuzes durven maken!
Tot slot: durf ook kiezen voor de meest
kwetsbaren in onze samenleving. Wij
kunnen het in onze bruisende, warme
buurten toch niet permitteren dat er gezinnen
in de kou zitten? Medeleven en
empathie moeten gevolgd worden door
solidariteit en actie. Zo kunnen we binnenkort
allemaal genieten van onze bruisende,
WARME buurt.
Jo De Smet
gedelegeerd bestuurder kwb
6 vragen aan Thomas Caers,
directeur To Walk Again
En verder
Geknipt. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4
Focus: de vasten en de ramadan . . . . . . . . . . . . 6
Kwb-nieuws . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8
Saartje Vandendriessche spreekt paasverhalen in 12
Kwb-nieuws . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14
Week van de Vrijwilliger:
kwb-personeel over hun
engagement
Kwb-nieuws . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20
Uit met kwb . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32
FALOS-SPORT+: joggingcriterium van start . . . . 34
Spel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 38
Aan de slag! . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 39
3

Geknipt
Een eigenzinnige blik op de actualiteit
Kleuters in Vlaamse
Rand kennen te weinig
Nederlands
Uit de resultaten van de taalscreening
bij 13.000 kinderen van de derde kleuterklas,
de zogenaamde koalatesten,
blijkt dat in de Vlaamse Rand een op
de vijf kleuters te weinig Nederlands
kent om een vlotte overgang naar de
lagere school mogelijk te maken.
Over heel Vlaanderen gezien slaagde
15 procent van de kleuters niet voor
de test, maar in de Vlaamse Rand ligt
dit op 22 procent. In Brussel is dat
zelfs een op de drie. De slaagcijfers
zijn het hoogst in de provincies
West-Vlaanderen en Antwerpen, respectievelijk
93 en 92 procent.
a Bron: www.standaard.be
4
Negen op tien vindt prijs
belangrijker dan duurzaamheid
We hechten veel belang aan ecologisch, biologisch en fairtrade … tot we ons
winkelkarretje moeten vullen. Minder dan een op tien mensen kijkt bij de
aankoop van een product naar duurzaamheid, blijkt uit onderzoek van een
marketingbureau. Wanneer we moeten kiezen, blijkt het nog steeds de prijs
te zijn die bepaalt wat we kopen. Bij jongeren (18-29 jaar) speelt dit nog
sterker. Het overgrote deel van de consumenten zal pas kiezen voor duurzame
producten als die niet duurder zijn, dezelfde kwaliteit hebben én een
beter imago.
Uit het onderzoek blijkt ook dat we op het vlak van duurzaamheid er het meest
belang aan hechten dat verpakkingen herbruikbaar en recycleerbaar zijn.
a Bron: www.standaard.be
Taal beïnvloedt morele keuzes
Afhankelijk van de taal waarin je een dilemma voorgeschoteld
krijgt - je moedertaal of een andere - neem je
mogelijk een andere beslissing, bleek eerder uit
onderzoek. Bij een dilemma in een andere taal zouden
we vaker een beslissing maken die in het voordeel van
zoveel mogelijk mensen is en dus als rationeler kan
worden gezien. Mogelijke verklaringen hiervoor zijn
lagere emotionele betrokkenheid, dat het meer moeite
kost om naar een tweede taal te luisteren en je dus
harder nadenkt, en dat we meer afstand voelen wanneer
iets in een andere taal wordt gezegd.
Recent onderzoek suggereert dat accenten hetzelfde
effect kunnen hebben. Wetenschappers schotelden
bijna vijfhonderd Nederlanders en Spanjaarden dilemma’s
voor in hun moedertaal of met een accent, bijvoorbeeld
Nederlands met een Engels accent. Afhankelijk
van het accent werd ook hier vaker de rationele
keuze gemaakt. Waarom dit effect niet bij alle accenten
speelt, willen ze nu verder uitzoeken.
a Bron: www.eoswetenschap.eu

Slechts 15 procent kusten intact
Amper 15,5 procent van alle kustgebieden ter wereld is nog
intact, zeggen Australische onderzoekers. Er is dringend nood
aan bescherming en herstel. Met name gebieden met zeegrassen,
savanne en riffen leiden erg onder de menselijke
druk. Bovendien gaat de achteruitgang erg snel, en dat vormt
een bedreiging voor zowel fauna, flora als de mens.
Het grootste deel van de nog intacte kusten bevindt zich in
Canada, Rusland, Groenland, Chili en Australië.
a Bron: www.mo.be
Haven gaat met drones drijvend afval opsporen
Vanaf volgend jaar zal de Antwerpse
haven drones gebruiken om in
een gebied van 120 vierkante kilometer
water drijfvuil efficiënter op
te sporen. Met een speciale toepassing
krijgt de haven aan de hand
van de dronebeelden zicht op waar
er veel drijfvuil te vinden, zodat dat
vervolgens kan worden opgepikt
door afvalboten.
a Bron: datanews.knack.be
Een op acht Vlaamse
bedrijven vorig jaar
slachtoffer cyberaanval
11,8 procent van de Vlaamse bedrijven
krijgt vorig jaar te kampen met een cyberaanval.
Dat blijkt uit een nulmeting van de
Vlaamse regering. Het vaakst komen cyber-
aanvallen voor bij grote bedrijven, maar de
gevolgen zijn groter bij kleine, en vaak minder
beschermde, ondernemingen. Zo kreeg
een op de vier kmo’s door een cyber-
aanval te maken met onbruikbare ICT-systemen.
Bij 20 procent gingen gegevens verloren
en meer dan 1 op de 10 had te kampen
met gegevensdiefstal.
Uit de meting blijkt ook dat 94,2 procent
van de Vlaamse bedrijven maatregelen
neemt om zich te beschermen tegen cyberrisico’s,
al zijn die vaak onvoldoende.
Fietspad wekt energie op
In de betonplaten van een nieuw fietspad in het Nederlandse Noord-Brabant werden
zonnepanelen verwerkt. Zo genereren de fietsers die het gebruiken 10.000 KWh
stroom per jaar, goed voor het verbruik van drie huishoudens. Het fietspad is de
eerste realisatie in een groter project dat 300 meter zonnefietspad zal realiseren.
a Bron: www.kerknet.be
a Bron: www. vlaio.be
5

Focus
Vasten en ramadan vallen deels samen
Christenen en moslims
vasten samen
Net zoals vorig jaar is er ook in 2022 een overlapping tussen de ramadan (2 april
tot 2 mei) en de christelijke vasten (2 maart tot en met 16 april). Elk jaar vervroegt
de ramadan met ongeveer twaalf dagen, dus ook in de volgende jaren zullen
christenen en moslims deels in dezelfde periode vasten.
Tekst: Pol Arnauts
We beginnen bij het begin: wat houden
beide vastentijden juist in?
Veertigdagentijd
De christelijke vastentijd begint op
Aswoensdag, de dag dat men het askruisje
ontvangt, en dient als voorbereiding op
Pasen, de verrijzeniszondag. De vasten duren
46 dagen; de zondagen tellen niet mee.
De duur is Bijbels geïnspireerd: 40 jaar trok
het volk van Israël door de woestijn, op
zoek naar God en zijn eigen identiteit, naar
het beloofde land. Veertig dagen ook van
Jezus die zich terugtrok in de woestijn, om
zich te bezinnen over welke mens hij wou
zijn voor God en de medemens.
De vasten is ook nu nog een tijd van bekering
en ommekeer, om op zoek te gaan
naar de zin van het leven, om de harmonie
te herstellen met zichzelf, medemensen,
de planeet en God.
Ramadan
De ramadan geldt als de heilige maand
van inkeer, waarin van zonsopkomst tot
zonsondergang door vele gelovigen gevast
wordt gedurende de dag: niet eten,
drinken, roken of vrijen. Ook liegen, kwaadspreken
en vloeken zijn extra kwalijk. Direct
na zonsondergang wordt het vasten verbroken.
Traditioneel gebeurt dit met melk
en dadels, gevolgd door de gebedsoproep
en de iftar, een smakelijke en overvloedige
maaltijd.
Dit vasten is een van de vijf zuilen van de
islam, samen met de geloofsbelijdenis, de
(vijf) rituele gebeden (per dag), het geven
van aalmoezen en de pelgrimstocht naar
Mekka. Aan het einde van de ramadan is
er het Suikerfeest, gevierd met familie en
vrienden.
Rachida Agalf: “De ramadan
is een geschenk”
Rachida’s roots liggen in Marokko. Ze
woont in Brussel.
Wat is voor jou belangrijk in je geloof?
“Het bidden. Dat brengt ons dichter bij
God. Tijdens het bidden voel je rust en vertrouwen.
God is het belangrijkste in ons
leven. Via God worden we aangespoord
het goede te doen.”
Hoe beleef jij de ramadan?
“We noemen de ramadan ook de Heilige
maand, de maand waarin het paradijs
open en de hel gesloten is. In die periode
is er geen duivel die ons kan beïnvloeden.
We kunnen ons nog wel laten misleiden
door het wereldse, het ego, de eigen trots,
de gedachten. Maar door je tijdens de
ramadan in het geloof te verdiepen slaag je
erin op de goede weg te blijven. Tijdens de
ramadan werk je ook aan het geestelijke: je
leert de stress opzij zetten en komt in een
periode van rust.”
Beleef je de ramadan als een uitdaging?
“Nee, meer als een zegening, een geschenk.
Het is helemaal niet moeilijk, behalve
de eerste dag.”
Is de ramadan een groepsgebeuren?
“Ik beleef het vooral in mijn gezin en met
de familie als die op bezoek komen. De
ramadan brengt gezelligheid mee, je versterkt
het contact met je familie en buren.”
Helpt de ramadan jou om aan meer rechtvaardigheid
te werken?
“Of je onrecht gaat bestrijden hangt meer
van jezelf af. Als je dat persoonlijk beleeft,
kan je ook de wereld beter maken. Er is wel
de empathie als je niet eet: het helpt je beter
te begrijpen hoe arme mensen leven. Het
leidt tot geld of eten geven aan wie minder
heeft, of boodschappen doen voor zieken.”
6

Lijkt de ramadan op het christelijke
vasten?
“Ik zie gelijkenissen, maar wel met enige
nuances. Christenen mogen water drinken,
maar geen vlees eten. Samen in de
vasten staan met christenen geeft ons de
mogelijkheid tot gesprek en dialoog. Ik zal
de ander beter begrijpen.”
Rita Boeren: “De vasten
maakt naastenliefde en
solidariteit concreet”
Rita is stafmedewerker bij ATTENT, het
Netwerk voor Maatschappelijke Inzet in
bisdom Antwerpen.
Wat maakt voor jou de vasten relevant?
“Het is een periode is waarin ik uitgenodigd
word sterker na te denken over hoe ik verantwoordelijk
kan leven in een wereld met
bedreigingen. Zo probeer ik stappen te zetten
met mijn gezin om minder belastend in
de wereld te staan. Vasten is een oefenperiode
om aanpassingen te doen. Erna
tracht ik met die nieuwe levensgewoonten
verder te doen.”
Aan welke concrete actie denk je dan?
“Onze kinderen daagden me een aantal
jaar geleden uit mee te doen aan Dagen
Zonder Vlees. Ze bleven aandringen, dus
zocht ik uit waarom het belangrijk was. Ik
ben hierdoor beter beginnen koken en heb
het ook nadien verdergezet: een dieet dat
én gezond is én waarmee we - als we het
wereldwijd toepassen - de honger uit de
wereld kunnen krijgen.”
Doe je dit vanuit je geloof?
“Ja, de vasten maakt de Bijbelse naastenliefde
en solidariteit met de wereld concreet.
Vanuit mijn geloof is het inzicht gegroeid
dat de wereld er voor iedereen is.”
Karima Laraaj: “De ramadan
is in dialoog gaan“
Karima is geboren en getogen in Mechelen,
met roots in Marokko. Ze werkt voor het
internationaal comité.
Wat zijn voor jou de sterke punten van de
ramadan?
“De vastenperiode is een periode van
reflectie en reiniging van geest en lichaam.
Het brengt ons dichter bij God en versterkt
de samenhorigheid tussen de moslims.”
Hoe versterkt de ramadan je geloof?
“We proberen dichter bij God te komen en betere
mensen en moslims te worden. We worden
aangemoedigd barmhartig te zijn tegenover
dieren, zieken, buren … Zelf vind ik het belangrijk
te werken aan wederzijds respect in een wereld
met andere culturen en religies.”
Zie je gelijkenissen met de christelijke
vasten?
“Het is voor beide godsdiensten een heilige
periode. Mijn christelijke vrienden doen
ook extra inspanningen tijdens de vasten
om zich te ontdoen van zaken waar zij het
moeilijk mee hebben. Voor de ene is dat
koffie, voor de andere snoep of minder
bezig zijn met sociale media. Men offert
iets op omwille van God. Alleen is het voor
christenen meer individueel, terwijl moslims
de periode meer collectief beleven.”
Met kwb intercultureel en het internationaal
comité organiseren jullie in Brussel
een initiatief rond de vasten. Wat vind je
daarbij belangrijk?
“Christenen en moslims geloven allen in
één God. Onze gezamenlijke bedoeling is
broederlijkheid naar boven halen, armen
helpen, onze plaats in de maatschappij
vinden, onrecht bestrijden, in dialoog gaan,
misverstanden uit de wereld helpen en zo
onze plaats in het hiernamaals verwerven.
Ik vind het belangrijk te kunnen luisteren
naar mekaar, goed te zijn voor je buren.
Hiervoor is er aandacht.”
Zijn er dit jaar specifieke accenten?
“Veel mensen zijn door corona in isolement
gekomen. Daarom doen we tijdens
de christelijke vasten een ontmoetingsmoment:
een pre-Iftaravond. We komen
rond de tafel om te luisteren naar elkaar,
en samen Marokkaans te eten. We willen
extra aandacht hebben voor sfeer, gezelligheid
en dialoog. Het is niet enkel voor
gelovigen: iedereen is welkom!”
a De activiteit zal plaatsvinden in Brussel in de
week voor Pasen. Meer info op de
Facebookpagina van 'interculturele werking
kwb' of via carlos.ramirez@kwb.be.
7

Kwb-nieuws
Met een online cursus via kwb en een jaartje vertraging startte kwb
Pijpelheide midden september met KWBootcamp. “Elke zaterdagvoormiddag
komt een delegatie enthousiastelingen samen op de speelplaats van
de school”, vertelt Koen. “Met deze sportieve groep werden al enkele vergeten
spiertjes ontdekt. Elke week kijken we uit naar nieuwe oefeningen. Topactiviteit!”
In januari mochten we nog niet veel organiseren, maar wandelen kon wel.
Met dit in het achterhoofd organiseerde kwb Machelen begin januari
een dauwwandeling met als thema ‘ontmoeten en verbinden’. Goede wandelschoenen
waren een aanrader, want door de vele regen waren de wandelpaden
drassig. Maar na regen kwam zonneschijn en een goede jenever verzachtte het
modderploeteren.
Corona liet geen fysieke nieuwjaarsrecepties toe, dus ging
kwb Rekkem op zoek naar een alternatief om zijn leden
toch iets te kunnen aanbieden voor het nieuwe jaar. Het
werd een heuse online zoektocht/escape game, waarbij de
leden van kwb Rekkem nostalgisch kon terugdenken aan de
vele activiteiten die de revue al passeerden. Via opdrachten,
raadsels, woordzoekers … bemachtigden ze telkens een code
waarmee ze toegang kregen tot een volgend raadsel, om zo na
zeven codes de ultieme bevrijding te kennen. De deelnemers
gingen in groepjes aan de slag en zochten samen de oplossingen.
Een geslaagde activiteit die zorgde voor ontmoeting en
de nodige emoties. De perfecte binnenkomer van 2022!
Kwb Kessel-Station organiseert
al vele jaren een groepsaankoop
van potgrond. "De kwb-leden zijn altijd
heel enthousiast over deze actie", klinkt
het. "Niet alleen omdat we er kunnen
voor zorgen dat de potgrond aan een
goede prijs aangeboden wordt, maar
vooral omdat de bestuursploeg de
inspanning doet om de bestellingen
begin februari aan huis brengen. Dit is
dikwijls het startschot om het werk in
de tuin beginnen te plannen."
8

Armoede-experts trekken aan de bel
Verhaal
“Kwetsbare mensen
worden tegen
elkaar opgezet”
Armoede blijft een gigantisch probleem in onze samenleving. Dat constateren Caro
Bridts en Lieven De Pril, beiden al lang actief in de armoedebestrijding. “Ik hou
mijn hart vast voor de eindafrekeningen van energie. Voor veel mensen wordt die
factuur een zware klap.”
Tekst: Lisa Develtere
Al meer dan 20 jaar trekken Caro Bridts
en Lieven De Pril samen het land rond
om vormingen te geven over armoede. Caro
is ervaringsdeskundige, Lieven is professioneel
en vrijwillig actief in armoedebestrijding.
Afgelopen zomer besloten ze een boek
te schrijven, ‘De kansendans’, want het zit
hen hoog. Ze zijn woedend over armoede,
zoals de ondertitel luidt.
Iedereen kent het spel ‘stoelendans’.
Caro en Lieven stellen vast dat er in onze
samenleving ook zo’n spel opgevoerd
wordt: een ‘kansendans’. “Sommige mensen
vliegen eruit. Ze krijgen de kansen niet
die iedereen nochtans verdient."
Waarom eist die kansendans steeds meer
slachtoffers?
Lieven: “Wij vangen van onderuit al een tijd
signalen op dat de situatie zeer ernstig is.
De energieprijzen stijgen, de levensduurte
neemt toe en de coronacrisis creëert veel
onzekerheid. Als melk of suiker duurder
worden, zullen jij en ik dat niet merken. Maar
mensen die in een armoedesituatie leven,
moeten elementaire levensmiddelen in de
rekken laten staan. Dat de prijzen zo snel
stijgen, hebben ze nog nooit meegemaakt.”
Caro: “Door afstandsonderwijs en telewerk
moet de woning nu ook overdag
verwarmd worden aan energieprijzen die
de pan uit swingen. Ik hou mijn hart vast
voor de eindafrekeningen van energie.
Voor veel mensen wordt die factuur een
zware klap. Dat houdt me ’s nachts wakker.
Deze pandemie verlegt het evenwicht
tussen vraag en aanbod. Dat gaat niet
alleen over toegenomen schaarste van
‘Het armoederisico
is vandaag even
hoog als dertig
jaar geleden’
bouwmaterialen of computerchips. Ook
in de supermarkten is het zoeken naar
goedkope producten. De middenklasse
bespaart door meer witte producten te
kopen. Maar mensen die enkel op witte
producten leven, kunnen geen rayon meer
zakken.”
In het boek hekelen jullie dat vrijwilligers
in de bres moeten springen voor een
falend beleid.
Caro: “Nog voordat er van het coronavirus
sprake was, sloegen armoedeverenigingen
luide alarmkreten: ze werden steeds meer
gevraagd om aan noodhulp te doen.
Mensen trekken het gewoon niet meer.”
Lieven: “Noodhulp moet de gaten vullen
van een falend beleid. Dat is ondertussen
geen tijdelijk fenomeen meer: noodhulp
raakt steeds meer geïnstitutionaliseerd. De
overheid geeft wat geld aan noodhulpinitiatieven
en trekt er vervolgens haar handen
van af. Dit is geen doordacht beleid.
Erger nog, het creëert verdeeldheid aan de
onderkant van de samenleving.”
Kan je dat concreet maken?
Caro: “We zagen het in deze pandemie
voor onze ogen gebeuren: het beleid voorziet
extra middelen voor laptops of voedselhulp.
Vervolgens moeten organisaties
zelf kiezen hoe ze die verdelen. Dat is een
moeilijke opdracht: omdat de vraag groter
is dan het aanbod ontstaat concurrentie
tussen mensen. Die strijd aan de onderkant
levert frustratie en onbegrip op. Ik
merk dat als ik met mensen praat:
9

© Sociaal.net/Lisa Develtere
‘Goh, die laptops zullen toch weer naar
de kinderen van die buitenlanders gaan’,
klinkt het dan. Of ‘Zij komen voedselhulp
halen maar hebben wel geld voor dure telefoons.’
Terwijl je hen wil verbinden, zie je
mensen verder uit elkaar groeien.”
Lieven: “Er wordt een verdeel- en heerspolitiek
gevoerd aan de onderkant van de
samenleving. Groepen die het niet makkelijk
hebben, worden tegen elkaar opgezet.
Dat geeft een enorme spanning tussen
de verschillende groepen die voor deze
kruimels moeten strijden. Vooral de polarisatie
tussen witte en gekleurde mensen
in een armoedesituatie neemt toe. En het
beleid blijft intussen buiten schot.”
Mensen krijgen geen kansen, maar worden
wel verweten dat ze de kansen niet
grijpen, lees ik in jullie boek. Kan je daar
een voorbeeld van geven?
Caro: “Veel te lang al wordt beweerd dat
je uit armoede geraakt als je werk vindt.
Lukt het niet? Dan ben je een luierik. Zo
kijkt de samenleving naar mensen in een
armoedesituatie en dat hakt er stevig in.
Bovendien zijn er te weinig jobs voor mensen
in een kwetsbare positie. Er is nood
aan meer zinvolle jobs op maat van deze
mensen, vaak kortgeschoolden. En er zijn
ook veel mensen die wel werken, maar
met hun minimumloon de hoge kosten
10
voor bijvoorbeeld kinderopvang, vervoer of
huisvesting niet betaald krijgen.”
Meer nog dan werk is kwaliteitsvol en
betaalbaar wonen cruciaal?
Caro: “In plaats van ‘jobs, jobs, jobs’ moet
het mantra ‘wonen, wonen, wonen’ zijn.
Jarenlang heeft het beleid nagelaten om
te investeren in een goed woonbeleid.
Daardoor zitten we nu met een enorme
wooncrisis. Iets doen aan de wooncrisis is
fundamenteel om de armoedeproblematiek
aan te pakken. Om te beginnen zouden
kwetsbare mensen die samenwonen
daarvoor niet afgestraft mogen worden.
Veel mensen in noodsitua ties willen graag
cohousen. Helaas: waar dit voor werkende
middenklassers allemaal mag, verliezen
kwetsbare mensen een deel van hun uitkering.
We moeten onze normen over wonen
opnieuw onder de loep nemen. Kijk naar
een initiatief zoals Woonbox van Saamo
Brussel. Mensen met een laag inkomen
wonen in leegstaande gebouwen. In kleine
maar comfortabele woonunits worden ze
intensief begeleid. Deze projecten bieden
vaak een tijdelijke woonoplossing. Maar
misschien willen sommige mensen wel
permanent op deze manier wonen. Er is
enorm veel leegstand. Waarom doen we
daar niet meer mee?”
Een rode draad in jullie boek: ‘Er komt te
weinig schot in de zaak. Het is tijd voor
actie.’ Is er dan geen vooruitgang?
Lieven: “Veel te weinig. Al twintig jaar gaan
Caro en ik samen de baan op. Telkens
brengen mensen in een armoedesituatie
hun verhaal. Ze stellen zich kwetsbaar op,
geven signalen en doen voorstellen om de
problemen aan te pakken. Er klinkt applaus
op alle banken, maar uiteindelijk wordt
er niets mee gedaan. Kijk naar wat het
Jaarboek Armoede onlangs naar buiten
bracht: het armoederisico is vandaag even
hoog als dertig jaar geleden.”
Is dat ook een mea culpa? Jullie zijn zelf
ook al decennia actief in de armoedebestrijding.
Lieven: “Inderdaad. Ik voel me persoonlijk
verantwoordelijk omdat ik geacht word om
aan armoedebestrijding te doen. Ik word
daarvoor betaald. En wat zien we? Er verbetert
concreet veel te weinig. Dat onbehaaglijk
gevoel was ook de aanleiding om
dit boek te schrijven. We moeten nieuwe
strategieën toepassen.”
Caro: “Ik lig enorm in de clinch met mezelf.
Is mijn loon nog gerechtvaardigd? Ik kan
niet zeggen dat we de afgelopen jaren veel
verwezenlijkt hebben. Maar het gaat nog
veel dieper dan dat. Ik zat zelf in een armoedesituatie.
Ik kreeg verschillende keren

nieuwe kansen. Geen structurele kansen,
maar persoonlijke kansen van leerkrachten
of hulpverleners die in mij geloofden,
mij de hand reikten en niet los lieten. Niet
iedereen in een maatschappelijk kwetsbare
situatie krijgt deze kansen. Het hangt
er maar van af wie er voor je zit en of die
persoon bereid is om buiten de lijntjes te
kleuren. Ik kreeg kansen, maar anderen
niet. En daar voel ik me heel schuldig over.”
Kleuren hulpverleners te weinig buiten de
lijntjes?
Caro: “Eigenlijk zouden de lijntjes er niet
mogen staan. Het gaat om rechten.
Iedereen heeft evenveel recht op kansen.
Iedereen die zich engageert voor mensen in
maatschappelijke kwetsbare situaties doet
dat met de beste bedoelingen. Het probleem
zit in de structuren die fout zitten.”
Op het einde van het boek lanceren jullie
een petitie met één concrete eis: herbekijk
de kinderbijslag. Waarom deze focus?
Caro: “Voor veel mensen in een armoedesituatie
is kinderbijslag essentieel om
rekeningen voor wonen, energie, eten en
school te betalen. Ze krijgen het automatisch
en moeten er niet om vragen. Dat
maakt het een heel krachtig instrument in
de armoedebestrijding.”
Lieven: “In plaats van de brede eis ‘Doe
iets aan de armoede’ schuiven we hier
een concrete actie naar voor. Mensen
in een armoedesituatie weten tot op de
eurocent hoeveel kinderbijslag ze krijgen
en op welke dag het op hun rekening komt.
Veel gezinnen uit de middenklasse weten
dit niet. Voor hen is het een extraatje. Ons
voorstel is eenvoudig: schuif een deel van
de kinderbijslag van gezinnen die het minder
nodig hebben naar gezinnen die in armoede
leven. Toen Canada dit deed, halveerde
de kinderarmoede daar. We willen
die eis tegen de volgende verkiezingen op
de politieke agenda krijgen.
Of het nu om kinderbijslag, onderwijs,
wonen of uitkeringen gaat, in feite komt
het altijd op hetzelfde neer: herverdelen.
Voor sommigen is dat een vies woord.
Nochtans betekent herverdelen niet inleveren.
Herverdelen is investeren, bijvoorbeeld
in de toekomst van kinderen. Dat bespaart
je op lange termijn veel miserie.”
a Met dank aan
sociaal.net. Dit
interview verscheen
eerder in een
langere versie op
www.sociaal.net.
‘De Kansendans’ werd uitgegeven
bij Halewijn, kost 15 euro
en is te koop via www.halewijn.info
en in de boekhandel.
WIN! Raak mag 3 exemplaren weggeven.
Mail voor 1 april je naam, lidnummer
en adres naar wedstrijden@
kwb.be (vermeld ‘Kansendans’ in
het onderwerp), en maak kans!
Jouw ledenvoordeel:
35% korting bij
Center Parcs
Zeg JA tegen wat er toe doet! Namelijk echt even tijd maken voor elkaar. Dat kan bij Center
Parcs! Bij Center Parcs verblijf je midden in de natuur, onze cottages liggen in het hart van het
bos of aan de rand van het water. Comfortabel en volledig uitgerust gaan ze helemaal op in
het omringende landschap. De perfecte plek om intens te genieten van de kostbare momenten
samen met je familie of vrienden.
In het subtropische zwemparadijs Aqua Mundo is het genieten voor groot en klein.
Center Parcs biedt unieke belevingen voor iedere leeftijd. Ga de uitdaging aan op grote hoogte
in de High Adventure Experience of blijf met beide benen op de grond en test je mentale kennis
in de Escape Room, winnen jullie het van de klok? Laat je kinderen uren spelen in de overdekte
kinderspeeltuinen.
Boek nu je verblijf bij Center Parcs met dit
aantrekkelijke KWB aanbod en geniet van
35% korting op je midweek-, weekend- of
weekverblijf.
Boeken kan via www.centerparcs.be/kwb
of telefonisch op het nummer 070 220 330
(€0,30/min) met vermelding van actiecode
CP5008.

Kwb-nieuws
Saartje Vandendriessche is deze lente de stem achter de paastochten
“Stemmetjes gebruiken,
intonatie leggen:
ik lees graag voor”
Presentatrice, actrice, tv-maakster, sportcoach … Saartje Vandendriessche is van
vele markten thuis. En binnenkort komt er daar nog eentje bij, want in maart haalt
ze haar vertelstem boven voor de verhalen van onze tweede paastocht. Hoog tijd
voor een kennismaking!
Tekst: Charlotte Van Doren
Raak: Dag Saartje. Vind je Pasen zelf een leuke periode?
Saartje: “Zeker. Ik heb er ook heel goede herinneringen aan. Wij
gingen altijd met de hele familie naar de zee. Terwijl wij ’s morgens
vroeg naar de kerk gingen, bleven enkele tantes achter om
de paaseieren te verstoppen in de duinen. Na de mis mochten
we dan met alle neven, nichten en broers paaseieren gaan zoeken.
Ik heb daar altijd hele mooie herinneringen aan overgehouden."
Raak: Vind je het nu nog altijd een toffe tijd?
Saartje: “Ja, maar vooral voor mijn dochter. Ik ben zelf niet zo’n
chocolade-eter, maar ik vind het wel leuk om dingen te verstoppen
zodat zij ze kan gaan zoeken, en zij vindt dat dat móet gebeuren.”
Raak: Luister of lees je zelf veel verhalen?
Saartje: “Ik lees heel veel en ben echt een veelvraat: dat gaat van
kranten tot magazines, boeken … Mensen denken dat ik sportief
ben, maar ik kan ook gerust een hele dag lezen op vakantie. En ik
luister ook graag naar podcasts, vooral over motivatie, gezondheid
… Zo is er bijvoorbeeld de podcast ‘Wroetvragen’ waarin ik
hoorde over morning pages: vroeg opstaan om drie pagina’s vol te
krabbelen, zodat je alles wat in je omgaat van je af hebt geschreven.
Dat vond ik een toffe tip. Ik hou van podcasts die je dingen
bieden waar je mee aan de slag kan.”
Raak: Je hebt zelf ook een dochter. Was of ben je een mama die
veel voorlas?
Saartje: “Ik was wel iemand die voorlas en mijn ouders ook - wij
vonden dat heel belangrijk. Ik vind het spijtig dat de kinderen van
tegenwoordig niet meer lezen dus - ook al ben ik geen strenge
moeder - ik hamer er op dat mijn dochter elke dag een krantenartikel
of tien pagina’s in een boek leest. Het is een gevecht, maar
ik ga het aan. Misschien zou ik haar meer naar dingen moeten
laten luisteren.”
Raak: Deed je dat ook graag, voorlezen?
Saartje: “Ja, ik legde dan graag wat intonatie en stemmetjes in de
verhalen, en hield van hoe mijn dochter dan met grote adoratie zat
te luisteren en wanneer het gedaan was zeurde om ‘nog eventjes’.
Dan weet je: ik was goed bezig.”
Raak: Heb je een favoriet kinderverhaal of -boek?
Saartje: “Ik herinner mij wel een boek waarbij de rups door de
pagina’s kroop: er staat bijna geen tekst in, dus je moet eigenlijk
alles zelf verzinnen. Wat ik heel leuk vind is dat mijn dochter - die
enorm van verhalen houdt - nu heel vaak ’s avonds vraagt om
‘iets van vroeger’ te vertellen. Heel moeilijk, dus soms weet ik het
niet en verzin ik een verhaal, bijvoorbeeld dat zij eens de chocopot
liet vallen en toen de choco van de vloer gelikt heeft. Dat vindt ze
fantastisch.”
Raak: Je doet heel veel verschillende dingen. Wat doe je het
liefste?
Saartje: “Ik ben een tv-maker hé. Ik zit al 16 jaar in het vak. Daar
ligt echt wel mijn hart. Ik doe het al zolang en het blijft spannend,
omdat je altijd nieuwe dingen maakt. Je doet ook - zeker nu - alles
zelf: van een tof concept bedenken tot het uitwerken, een pilootaflevering
draaien … om het uiteindelijk ook te mogen maken.”
12

‘Wandelen is op een fijne manier de natuur capteren’
Raak: Heb je nog een professionele droom?
Saartje: “Ik zou graag een programma maken over activisten,
mensen die het gemeenschappelijke boven het individuele stellen
en daar ook hun leven voor riskeren. Ik voel me zelf ook wel
een activist: hoe ouder ik word, hoe meer het duidelijk wordt dat
ik ergens voor sta en dat ik het anders wil zien dan hoe het nu
loopt. De wereld verbeteren begint met sensibiliseren, laten zien
wat anderen doen.”
leer je altijd andere mensen kennen. Veel verschillende interesses
zorgen voor een breed en gevarieerd netwerk.”
Raak: Iedereen weet dat je heel sportief bent en graag fietst.
Staat wandelen ook hoog op je lijstje?
Saartje: “Ja, ik doe dat heel graag, omwille van de connectie met
de natuur. Wandelen is op een hele fijne manier de natuur kunnen
capteren.”
Raak: In je werk ben je veel met mensen bezig. Heeft dat sociale
altijd al in jou gezeten?
Saartje: “Samen is echt mijn woord. Ik heb al aan veel projecten
meegewerkt waar ik dat ‘samen’ niet voelde, en dat wil ik niet
meer in mijn leven. Ik trek nu heel erg de kaart van samen met
mensen die dezelfde normen en waarden hebben mooie dingen
maken. Op een gegeven wil je ook geen ruzie en spanning meer -
ik kan daar heel slecht tegen. Dus ga je op zoek naar mensen die
je goed begrijpen. Maar sociaal ben ik altijd geweest.”
Raak: Uit zich dat ook buiten je werk?
Saartje: “Ik heb een heel groot netwerk, maar dat komt omdat ik
heel gevarieerde dingen doe. Ik doe al eens graag dingen out of
the box, bijvoorbeeld een workshop wilde eetbare planten, en daar
Raak: Heb je een favoriet wandelgebied in Vlaanderen?
Saartje: “Nationaal Park Hoge Kempen, want daar heb je wel wat
ruimte om te wandelen. Ik wandel ook heel graag aan de zee, op
het strand of in de duinen. Ik vind het super om die horizonten te
hebben.”
Raak: Tot slot: een favoriete smaak paaseitje?
Saartje: “Wit, zonder vulling, sowieso!”
Van 26 maart tot 22 april kan je opnieuw op meer
dan 120 plaatsen in Vlaanderen en Brussel terecht voor
een toffe luistertocht in paasthema. Alle locaties en data
vind je op www.kwb.be/paastochten!
13

Kwb-nieuws
Op 5 november organiseerde kwb Heusden een succesvolle
quiz, ten voordele van armoedevereniging Sint-Vincentius en
dienstencentrum ’t Weyerke. Het bestuur ging eerst aankloppen
bij Sint-Vincentius, waar ze een rondleiding kregen en een overzicht
van het reilen en zeilen van de vzw. Aan het einde werd de
cheque, ter waarde van 400 euro, overhandigd en in dank aangenomen.
Daarna ging het richting ‘t Weyerke in Zolder. Na een
hartelijke ontvangst en de overhandiging van onze cheque kregen
de bestuursleden een woordje uitleg over de werking.
Met een gevoel van ‘contentement’ werd huiswaarts gekeerd, in
de wetenschap dat kwb Heusden haar steentje heeft kunnen bijdragen
ter ondersteuning van twee mooie verenigingen.
Kwb Sint-Amandsberg ging op bezoek in het Gentse
Havenhuis, een van de best bewaarde en oudste gebouwen aan
de Graslei. Het Gildehuis van de Vrije Schippers werd in 2011 gekocht
door het havenbedrijf North Sea Port, dat het restaureerde
en toegankelijk maakte voor bezoekers. “Het bezoek aan het
Havenhuis op de Graslei was meer dan de moeite waard”, klinkt
het. “Dit mooie gerestaureerde uithangbord van de North Sea
Port is een onbekende parel. We hadden een prima gids en de 15
deelnemers van onze kwb konden genieten van een heel leerrijke
rondleiding met een unieke inkijk op de havenwerking.”
Bij gebrek aan mogelijkheden om binnen iets te organiseren, besloot kwb Kiewit een
nieuwjaarswandeling te doen (foto). Ze wisten maar liefst 30 wandelaars te verzamelen, ondanks
het weer. “Het feit dat de opkomst zo groot was bij dit bijzonder slechte weer wil alleen
maar zeggen dat mensen nood hebben om elkaar te zien. Wind of regen houdt ze niet tegen
en dat geeft ons des te meer het gevoel dat we ook in coronatijd een belangrijke rol spelen
als vereniging in onze buurt", klinkt het bij voorzitter Paul Schoofs.
En ook kwb Langemark-Poelkapelle kwam op datzelfde idee. Bij de 36 wandelaars zorgde
vooral het toasten op een splinternieuw jaar 2022 met koffie, een lukke en een druppel, in de
buitenlucht onder de carport, voor heel wat blije gezichten.
Goed gezelschap en mooi weer:
meer is er niet nodig voor een
geslaagde
zondagnamiddag.
Kwb Hoeselt trok naar
het Munsterbos voor een fijne
wandeling van 6 kilometer met
als afsluiter een gezellige drink.
14
Kwb Temse sloot haar griezeltocht af met een heuse zaklampentocht. In bubbels
gingen de deelnemers op pad. Onderweg moesten er enkele vragen en raadseltjes
worden opgelost en halfweg kregen de deelnemers een tas warme soep. Aan het
einde wachtte een bord heerlijke spaghetti.

De vrijwilligers onder ons kwb-personeel
Kwb-nieuws
“Vrijwilligerswerk
blijft mijn blik op het
leven verruimen”
Bij kwb staan we klaar voor jullie, fantastische vrijwilligers, maar durven we ook al
eens zelf onbezoldigd de handen uit de mouwen te steken, in een kwb-afdeling of
ergens anders. Ter ere van deze Week van de Vrijwilliger vertellen zeven van onze
personeelsleden over hun vrijwilligerswerk.
Peter, afdelingsondersteuner Brabant Oost
“Spelertjes letterlijk en figuurlijk zien groeien”
Waar ben je vrijwilliger?
“Ik ben lid van het dagelijks bestuur van voetbalclub KVC Delta
Londerzeel. Samen met zes anderen waak ik over de dagelijkse
werking.”
Hoe ben je er terechtgekomen?
“Ik ben opgegroeid op 300 meter van het voetbalplein van Delta,
en speelde zelf een aantal jaren in de jeugdreeksen. Ook daarna
bleef ik trouwe supporter. Toen mijn oudste zoon 4 jaar was en een
zomervoetbalkamp wou volgen, kwam ik in contact met de jeugdverantwoordelijke
Jos. Al snel werd ik gevraagd om een handje te
helpen en ging de bal letterlijk aan het rollen. Uiteindelijk ben ik er
15 jaar jeugdtrainer en 5 jaar jeugdcoördinator geweest.”
Wat drijft je?
“In het begin haalde ik mijn drive vooral uit het voetbalspel en de
spelertjes die je ziet groeien, letterlijk en figuurlijk. Vandaag zijn er
spelers in het eerste elftal aan wie ik als trainer hun eerste voetbaloefeningen
heb gegeven. Je ziet generaties kleine kinderen opgroeien
tot jongvolwassenen. Dat is enorm fijn. En je leert heel veel
verschillende mensen kennen. Voetbal brengt mensen samen.”
Wat betekent je vrijwilligerswerk voor jou?
“Ik vertel altijd dat ik zowel in mijn vrije tijd als in mijn profes sioneel
bezig zijn in twee dezelfde werelden leef. Wat ik meemaak als vrijwilliger
in het voetbal ervaar ik ook in gesprekken met kwb’ers.
Dezelfde problemen, dezelfde beleving, dezelfde uitdagingen.
Nieuwe trainers zoeken, nieuwe bestuursleden aanspreken, helpers
zoeken voor een eetfestijn … zeer herkenbaar in het kwb-werk.”
Waarom zou iedereen volgens jou eens vrijwilliger moeten zijn?
“Het gaat vooral over ‘appreciatie’. Als vrijwilliger weet je vanuit ervaring
hoeveel tijd en moeite mensen moeten opofferen om iets te
organiseren. Als je dit zelf al hebt mogen ervaren, ga je deze inspanning
van de vrijwilliger in de club of vereniging meer appreciëren.”
Vul aan: Vrijwilligers zijn …
“… van onschatbare waarde.”
15

Veronique, afdelingsondersteuner Zuid- en West-Limburg
“Samen naar een concert toewerken is fantastisch”
Waar ben je vrijwilliger, en wat houdt het in?
“Sinds 2016 heb ik de rol van voorzitter van Popkoor Vocal4’s op
mij genomen. De toenmalige voorzitter besloot om een punt achter
zijn engagement te zetten en dat heb ik van hem overgenomen.
Het ‘werkpakket’ is best ruim. Alles wat repetities en concerten
aangaat maar ook eetdagen en activiteiten organiseren, zorgen
voor een goede communicatie …. Sinds 2016 is het koor gegroeid
van 15 naar 45 leden; dit jaar hebben we beslist om van 3 naar
7 bestuursleden te gaan om het werk meer te kunnen verdelen.”
Hoe ben je er terechtgekomen?
“Via een vriendin. Zij wist hoe graag ik zong en kende iemand die in
het groepje van toen zong. Ze heeft me een flyer gebracht, ik heb
mijn stoute schoenen aangetrokken en ben ernaar toegegaan. Ik
ben uiteraard eerst begonnen als ‘zangeres’ en ongeveer een jaar
later in het bestuur gestapt. Nog een jaar later ben ik dan voorzitter
geworden.”
Wat drijft je?
“Mijn liefde voor muziek heeft me naar het koor geleid. De gedeelde
passie met de leden en mijn persoonlijke ambitie hebben
me in het bestuur gekregen. Muziek is iets universeel en leeft in
veel mensen. Dat voel, zie en hoor je in deze groep en dat maakt
het allemaal zo mooi. We komen allemaal voor hetzelfde, werken
allemaal samen aan hetzelfde, en de groepsverbinding wanneer
we naar een concert toewerken
is fantastisch.”
Wat betekent je vrijwilligerswerk
voor jou?
“Voor mij is het vooral het
samenbrengen van mensen,
zorgen voor een uitlaatklep
en een ontspanningsmoment
voor onze
leden. De groep, de sfeer en het doel samen maken de uitdaging
altijd extra mooi of speciaal. Iedereen trekt aan hetzelfde zeel, we
zullen en willen op dat podium schitteren en nemen iedereen mee,
laten niemand achter.”
Waarom zou iedereen volgens jou eens vrijwilliger moeten zijn?
“Voor het sociaal contact, het ‘iets betekenen’ voor een ander of
de maatschappij. Het geeft enorm veel voldoening om mensen
blij te maken door of met wat jij doet.
Vul aan: Vrijwilligers zijn …
“…. het kloppend hart van de maatschappij! Waar de overheid traag
werkt, krijgen vrijwilligers heel snel allerlei dingen op poten gezet.
Corona heeft dit meermaals bewezen. Een vrijwilliger blijft ‘gaan’,
geeft niet op, en van dat soort mensen hebben we nooit genoeg.”
Yolanda, administratief medewerker
“Het gevoel dat je een verschil kan maken”
Waar ben je vrijwilliger, en wat houdt het in?
“Tijdens de coronaperiode heb ik als vrijwilliger
mee geholpen met de bedeling van de
mondmaskers in Tessenderlo: mondmaskers
werden aan huis bedeeld, de vele vrijwilligers
klaarden deze klus in twee dagen.
Daarnaast hielp ik ook eenzame en minder
mobiele inwoners met boodschappen doen, wekelijkse telefonische
gesprekken, hen naar het vaccinatiecentrum brengen … Ik
kreeg zelf een hele lieve dame van 74 toegewezen; we hebben
serieuze gesprekken gevoerd maar ook heel wat afgelachen en
houden nog steeds contact met elkaar.”
Wat drijft je?
“Ik vind het belangrijk om iets terug te geven aan de maatschappij,
en daarnaast ben ik van nature nieuwsgierig en wil ik zo veel
mogelijk nieuwe dingen doen. Als je dit dan kan combineren met
iets waarbij je ook andere mensen kan helpen, geeft dit voldoening.”
Wat betekent je vrijwilligerswerk voor jou?
“Vrijwilligerswerk vult dikwijls een nood aan. Als je kan meewerken
aan de oplossing voor een probleem geeft je dat het gevoel dat je
een verschil kan maken. Dat verschil kan zijn in iemand zijn leven of
via een organisatie die extra handen nodig heeft voor de noden van
een bepaalde gemeenschap.”
Waarom zou iedereen volgens jou eens vrijwilliger moeten zijn?
“Het geeft veel voldoening, je geeft iets terug aan de maatschappij,
en je leert nieuwe mensen kennen. Bovendien doe je ervaring
op, heb je de mogelijkheid om nieuwe talenten te ontwikkelen en
verbreed zodoende je kennis. Kortom: ik kan het iedereen aanraden.”
Vul aan: Vrijwilligers zijn …
“…. het cement van onze samenleving. Zij dragen bij tot het sociaal
voelen in de buurten van dorpen en steden. Door hun werk slaan
zij bruggen tussen de verschillende gemeenschappen.”
16

Koen, studie- en vormingsverantwoordelijke
“Ik loop warm van samen iets doen”
Waar ben je vrijwilliger, en wat houdt het in?
“In de harmonie waar ik al van kleins af tot een jaar of vijf geleden
in de drumband speelde, help ik nu nog af en toe met vooral praktische
zaken. Dat doe ik heel graag: het heeft met muziek te maken,
en wordt getrokken door een diverse groep van zalige vrijwilligers.
Daarnaast kreeg ik de kans mee aan tafel te zitten met het oudercomité
van de school van mijn kinderen: we werven middelen, en
werken rond maatschappelijke thema’s, bijvoorbeeld gezondheid
op school. Daar doen we concrete acties rond, zoals gratis soep
en fruit. Het leuke is dat het oudercomité echt een afspiegeling
van de school is. En als derde is er de vzw Toetertochtoe, een
ploeg vrijwilligers die in onze gemeente het gesprek rond thema’s
als afval of kansarmoede mogelijk proberen te maken.”
Wat drijft je?
“Bij de harmonie was de trigger de fijne ploeg en het kameraadschap,
voelen dat ik samen met medestanders iets kon betekenen en voor
extra plezier kon zorgen. Plezier op twee manieren: met mensen
samen iets op poten zetten, maar ook het
plezier in de zoektocht om iets te willen betekenen
in mijn eigen gemeente. Ik loop warm
van samen met mensen iets te doen. Door samen te werken is er
meer mogelijk. Het is dus dubbel: plezier beleven, en nut hebben.”
Waarom zou iedereen volgens jou eens vrijwilliger moeten zijn?
“Door vrijwilliger te zijn voel je dat er goesting is om dingen te
doen die je anders gewoon nooit had meegemaakt, voel je wat de
sterkte is van een groep mensen, en het zorgt ervoor dat je niet in
een onbewust isolement terechtkomt. Corona zorgt bij mij soms
ook voor een zwaar gemoed, maar elke keer als ik als vrijwilliger
iets beleef kalft die een beetje af. Ik vind dat iedereen best de kans
grijpt om ervan te proeven, want ik ben er echt gelukkiger door.
Mijn leven heeft meer plezier.”
Vul aan: Vrijwilligers zijn …
“…. het cement dat onze maatschappij sterk houdt.”
Kaat, afdelingsondersteuner Noorderkempen
“Leren, experimenteren, relativeren, dromen en verwezenlijken”
Waar ben je vrijwilliger?
“Ik ben sinds drie jaar sportmonitor bij
KLJ, een jeugdbeweging. Daarnaast ben
ik ondervoorzitter van KLJ Antwerpen,
bestuurslid bij onze lokale fanfare, en geef
ik huiswerkbegeleiding bij een kansarm
gezin thuis. Helaas ligt dat laatste tijdelijk
stil vanwege corona.”
Wat drijft je?
“Als vrijwilliger ben ik gemotiveerd om mij
in te zetten voor wat ik nu doe. Die motivatie
is belangrijk. Als je dat mist, is het tijd
voor verandering. Ik zet me graag in voor
KLJ omdat het een jeugdbeweging is waar
ik zelf een heel leuke periode hebt meegemaakt.
De fanfare is een fijne hobby omdat
je onmiddellijk in je eigen buurt actief bent.
De huiswerkbegeleiding is van een ander
niveau en zorgt voor meer zelfbewustzijn.
Je helpt een specifiek persoon die je hiervoor dankbaar is. Je geeft
niet enkel ‘les’, maar je krijgt zelf ook een waardevolle levensles.”
op het leven verruimen. Je komt in diverse
situaties terecht en werkt samen met
verschillende karakters. Da’s leren, experimenteren,
relativeren, dromen en verwezenlijken.
Je hebt die vrijheid, neem het!
Daarnaast streef je samen met andere
vrijwilligers een gemeenschappelijk doel
na. Alleen al dat doen creëert verbondenheid
binnen de groep en geeft kracht en
motivatie om ervoor te gaan. Tot slot doe
je iets voor je medemens. Jij bent een van
de vele stuwende krachten die ervaringen
aanbiedt aan vreemden, die mensen verder
helpt. Je geeft een oprecht stukje van
jezelf aan een groter geheel. Da’s toch
mooi?”
Waarom zou iedereen volgens jou eens
vrijwilliger moeten zijn?
“Vreemden worden vrienden, dromen worden
ervaringen, twijfels worden uitdagingen. Kortom, je ervaart
meer zin in je leven.”
Wat betekent je vrijwilligerswerk voor jou?
“Vrijwilligerswerk doet mij als persoon groeien en blijft mijn blik
Vul aan: Vrijwilligers …
“…. creëren een zinvol leven, voor zichzelf en anderen."
17

Luc, boekhouding
“Ik kan het gewoon niet laten”
Waar ben je vrijwilliger?
“Het engagement als vrijwilliger heeft er bij mij van jongs af aan
ingezeten. In mijn late tienerjaren was ik enkele jaren vrijwilliger
bij het Rode Kruis en ging ik als monitor van CM mee op kamp.
Toen mijn kinderen in het lager onderwijs zaten hielp ik het oudercomité
bij hun grootste activiteiten. Nu ben ik ondertussen al 25
jaar bestuurslid van kwb Balen.”
Hoe ben je er terechtgekomen?
“Kwb kende ik al van jongs af aan omdat mijn vader lid was. Toen
ik zo’n dertig jaar geleden verhuisde naar mijn huidige woonst
in een ander gehucht vond ik het de ideale manier om er nieuwe
mensen uit de buurt te leren kennen. Ik ben toen naar de voorzitter
gestapt om me als lid te laten inschrijven, en een jaar later werd ik
gevraagd of ik het zag zitten om bij het bestuur te komen.”
Wat drijft je?
“Ik kan het gewoon niet laten. ’t Is gewoon het plezier dat je hebt om
de deelnemers een mooie activiteit voor te schotelen. En als ze dan
daarna tevreden terug naar huis gaan, geeft dat altijd een grote voldoening.
En niet te vergeten: ’t is altijd prettig om samen te werken
met je collega-vrijwilligers die ondertussen al lang je vrienden zijn.”
Wat betekent je vrijwilligerswerk voor jou?
“Het geeft een meerwaarde aan mijn sociaal leven en het gevoel,
hoe klein ook, iets te betekenen in je omgeving, in je dorp. Je krijgt
er waardering voor terug en dat doet deugd.”
Waarom zou iedereen volgens jou eens vrijwilliger moeten zijn?
“Er zijn zoveel verenigingen die ons vrijetijdsleven zo interessant
mogelijk willen maken en de meeste kunnen alle hulp goed gebruiken.
Het geeft je een grote voldoening om hen af en toe wat te
helpen in hun verwezenlijkingen. Je zal je er goed bij voelen, dat
verzeker ik je.”
Vul aan: Vrijwilligers zijn …
“…. het smeermiddel van onze sociale vrijetijdsbeleving. Zij zorgen
ervoor dat alles geolied verloopt.”
Neena, afdelingsondersteuner Kempen-Zuid
“Iets doen om de buurt beter te maken”
Waar ben je vrijwilliger?
“In de fietsbieb van Geel. Die geeft jonge kinderen de kans om
dagelijks gebruik te maken van kinderfietsen tegen een lage prijs.
Bij de Fietsbieb kunnen kinderfietsen tot 12 jaar geleend worden.
Ik sta er mee in voor het verwelkomen en inschrijven van de mensen.”
hoort bij de ontwikkeling en bij de verwachting van mobiliteit.
Verder weet ik uit ervaring dat kinderfietsen snel te klein worden.
Ook het duurzaamheidsaspect vind ik belangrijk. Een kinderfiets
kan je gemakkelijk enkele keren gebruiken. De fietsbieb biedt een
oplossing voor het veel consumeren en het financiële wat een
drempel kan zijn.”
Hoe ben je er terechtgekomen?
“Ik wist dat de fietsbieb ging beginnen in Geel en voor de start
heb ik drie fietsen van mijn kinderen geschonken. Toen bleek dat
ze ook nog op zoek waren naar mensen om de fietsbieb te organiseren.”
Wat drijft je?
“Ik vind het een nobel idee op verschillende gebieden. Eerst en
vooral is het kunnen fietsen en het ter beschikking hebben van
een fiets iets wat de maatschappij verwacht van kinderen. Het
Wat betekent je vrijwilligerswerk voor jou?
“Ik vind het leuk om iets te kunnen doen voor de gemeenschap en
voor de mensen in de buurt.”
Waarom zou iedereen volgens jou eens vrijwilliger moeten zijn?
“Als we allemaal iets doen om de buurt beter te maken , zal het er
sowieso beter uitzien dan wanneer we niets doen.”
Vul aan: Vrijwilligers zijn …
“…. doeners in plaats van klagers.”
18

kwb
kwb
kwb
kwb
kwb
kwb
kwb
kwb
Groot of klein. Elke zomer of elke week. Achter de toog, in de buurt of achter de schermen. Om
anderen te ontmoeten, om iets te kunnen betekenen, omdat het plezant is Wat je ook doet,
wanneer en waarom: jouw inzet voor kwb telt mee.
Aan al onze kwb-vrijwilligers: bedankt!
Jullie houden ons mee draaiend.

Kwb-nieuws
Kwb Sint-Martinus en Buizingen
heeft de digitale trein niet gemist, een noodzaak om
als vereniging in de ‘running’ te blijven. Er is een aantrekkelijke
website waar alle activiteiten worden aangekondigd,
fotoverslagen van activiteiten te zien zijn
en alle Raakskes beschikbaar zijn. Naast hun website
zijn ze ook actief op Facebook, om hun activiteiten op
die manier beter in de verf te zetten en deelnemers
te werven. Nu begint hun derde verhaal: de KWB TV,
dat filmverslagen van sommige activiteiten brengt.
Om die verslagen voor iedereen
beschikbaar te stellen hebben
ze ook een eigen YouTubekanaal
aangemaakt. Wil je de
verslagen eens bekijken? Surf
naar www.youtube.com, vul in
de kader bovenaan ‘KWB Halle
en Buizingen’ in en klik op de groene
bol met de K.
Zo’n 400 mensen deden dit jaar,
verspreid op drie zaterdagen, de
Driekoningentocht
onder begeleiding. De tocht verliep
in kleine groepen met heel wat vrijwillige
stewards en gidsen die in
Matongé een kleurrijke wijk lieten
zien! Ook heel wat mensen gingen
alleen, met familie of in het gezelschap
van vrienden op pad, aan
de hand van een digitale route-
kaart en brochure.
WSM zoekt: sportieve en avontuurlijke kwb’ers
voor een avontuur in Nepal
Neem deel aan de tweede editie van de WSM Nepal Express: een onvergetelijke groepsreis vol uitdagingen
- een initiatief van WSM in samenwerking met Joker. Op het programma: kleurrijk Kathmandu, pelgrimsoord
Namo Buddha, raften op de Trishuli, een trektocht vanuit Pokhara, wilde dieren spotten in Chitwan
National Park, verblijf in een gastgezin …
Praktisch
a 3 tot 16 april 2023
a maximaal 16 deelnemers
a richtprijs voor deelname: 2.300 euro
a online infomoment op 24 maart
2022 (20u), met reisbegeleiders en
deelnemers van de eerste editie
Interesse? Inschrijven voor het infomoment?
Mail naar klaar.degroote@wsm.be.
Jouw engagement: zamel minstens 2.000
euro in, voor de Nepalese sociale bewegingen
GEFONT en NTUC. Zij zetten zich
in voor hogere lonen en sociale bescherming
voor alle Nepalese burgers. Ze organiseren
beroepsopleidingen en informeren
duizenden mensen over hun arbeids- en
mensen rechten. Want zelfs mét een job
leeft 30 procent van de Nepalezen onder
de armoedegrens. Dit zet een enorme
uittocht van bekwame arbeidskrachten
in gang: dagelijks verlaten duizend arbeiders
hun land. Verblind door loze beloften
worden ze het slachtoffer van uitbuiting
en discriminatie. Bouw samen met WSM,
GEFONT en NTUC aan een menswaardig
systeem dat welzijn en een sociaal vangnet
garandeert voor alle Nepalezen.
20

Thema
Onderweg
Naar ons werk, vrienden, familie, hobby’s of de supermarkt: onderweg zijn we
allemaal, en heel vaak. Maar er zijn ook nog andere vormen van ‘onderweg’. Zo
geeft Alba vzw jongeren de kans uit een negatieve spiraal te raken door hen op
een pelgrimstocht te sturen, fietste Wouter Deboot duizenden kilometers op z’n
eentje door Amerika en Oceanië, en gingen enkele dappere kwb’ers enkele jaren
geleden de uitdaging aan om de Dodentocht tot een goed einde te brengen.
Zelf goesting gekregen om minder gebaande paden te vertrekken? Probeer eens
een GR-wandeling. Wij zetten er alvast enkele op een rijtje.
21

Thema
Voettocht als een weg uit de jeugdhulp
“Na drie maanden stappen
sta je sterker in het leven”
Exact veertig jaar geleden gingen enkele jongeren op weg naar Santiago de Compostella. Een nieuwe
toekomst tegemoet, weg van de jeugdhulp en de gesloten instelling waar ze verbleven. Vzw Alba biedt
jongeren nu nog steeds dezelfde uitweg. “Na drie maanden stappen voelen ze zich niet langer die
mislukkeling, die luiaard, die agressieveling. Ze weten nu dat ze iets kunnen bereiken in het leven. En hun
omgeving weet dat ook.”
Tekst: Bart Claes
In de lente van 1982 bonden twee jongeren hun stapschoenen
aan en gingen op pad, samen met een begeleider. Van het
Franse Vézelay naar het Spaanse Santiago de Compostella, 1.800
kilometer verder. Met in hun rugzak een tent en een belofte van de
Mechelse jeugdrechter Jan Peeters: als de jongeren hun reis tot een
goed einde konden brengen, zou hij hun dossier bij de jeugdrechtbank
sluiten en mochten ze uit de gesloten instelling vertrekken.
“Het project was een initiatief van enkele hulpverleners die niet
tevreden waren met hoe de jeugdhulp toen georganiseerd werd”,
vertelt directeur Tom Herbots. “Jongeren die door een jeugdrechter
in een gesloten instelling werden geplaatst, kregen amper begeleiding
of ondersteuning. Dat kon anders en beter. De geëngageerde
hulpverleners richtten de vzw Oikoten op en lieten zich inspireren
door de ‘Karavanen van de laatste kans’ van de Amerikaanse
organisatie Vision Quest. Zij gaven gedetineerden de mogelijkheid
een gedurfde tocht te ondernemen van de oostkust naar de westkust
van de Verenigde Staten, in ruil voor hun vrijheid.”
Sindsdien geeft vzw Alba uit Herent - de opvolger van Oikoten - elk
jaar jongeren tussen 16 en 18 jaar de kans een pelgrimstocht te
maken. Niet in de zin van een christelijke bedevaart, maar wel een
tocht van enkele maanden met als doel het leven van de jongeren
te veranderen. Nog steeds met het fiat van de jeugdrechter. De jongere
stapt alleen met een begeleider als compagnon. De tocht kan
naar Santiago de Compostella gaan, maar evengoed naar Rome,
de Balkan, zelfs Jeruzalem of met de fiets naar de Noordkaap (in
Noorwegen aan de Barentszzee, en traditioneel beschouwd als het
noordelijkste puntje van het Europese continent, red.).”
22

‘Het lange onderweg zijn geeft de ruimte om te
reflecteren en realistische plannen te maken’
Raak: Wie zijn deze jongeren? Waarom kiezen ze voor dit avontuur?
Tom Herbots: “We hebben contacten met jeugdinstellingen. Hier
bereiken we jonge adolescenten die al heel wat hebben meegemaakt
en op een punt op hun leven zijn gekomen dat ze iets willen
veranderen om die negatieve spiraal te doorbreken. De spiraal van
druggebruik, criminaliteit, agressie. Wij bieden een kans op verandering,
een weg uit de uitzichtloosheid. Maar ze moeten het zelf
willen. We leggen hen heel duidelijk uit wat hen te wachten staat,
want een voettocht is geen zorgeloze vakantie. Voor de tocht
start, verblijven ze een week bij ons om zich voor te bereiden. Het
gaat om heel praktische dingen zoals leren kaartlezen, hoe je een
rugzak correct draagt, hoe je je materiaal gebruikt. Heel sporadisch
haken ze dan al af.”
Raak: Hoe kan een maandenlange tocht hen perspectief bieden
op een beter leven?
Tom Herbots: “Het is veel meer dan alleen maar een heel lange
wandeling. Deze jongeren hebben een leven vol mislukkingen
achter de rug. Ze hebben een slecht imago en een laag zelfbeeld.
Door op voettocht te gaan, zijn ze niet langer die agressieveling,
die luiaard, die mislukkeling die ze denken te zijn. Ze zijn een pelgrim.
Iemand die drie maanden onderweg is en 2.500 kilometer
stapt. Daardoor beseffen ze: ik kan iets bereiken in mijn leven. En
ook anderen zien hen zo. Ze krijgen hoop en maken plannen om
hun leven op de rails te krijgen.”
Onderschat ook de kracht van de natuur niet. Een jaar of vijf geleden
organiseerde vzw Alba een congres over onze werking. Een
van de sprekers was bioloog Hans Van Dyck. Hij had het over
het belang van in de natuur zijn. Onze binnen- en buitenkant zijn
heel sterk met elkaar verbonden. Wie niet in de natuur komt, verschraalt
vanbinnen. Buiten zijn, in het groen, zet chemische processen
in gang en heeft impact op hoe je je voelt. De beweging
van het wandelen versterkt dat. Het lange onderweg zijn geeft
bovendien de ruimte om te reflecteren en om plannen te maken
die realistisch zijn.”
Raak: Maar eerst wacht hen een lange, zware inspanning. Wat
staat hen te wachten? En hoe ervaren ze dat?
Tom Herbots: “Het eerste dat opvalt als we onze pelgrims opwachten
op hun bestemming is de fysieke verandering. Hun
huid is getaand, ze zijn fysiek krachtiger geworden en de blik in
hun ogen straalt dat uit. Ze hebben goesting om het leven aan te
pakken. Als dat mogelijk is, betrekken we de ouders in een ritueel
aankomstmoment. Zij hebben hun kind jarenlang op een negatieve
manier ervaren. Vaak als lastig, agressief, onbetrouwbaar of
verslaafd. Nu zien ze een heel ander kind waar ze fier op kunnen
zijn. Dat kind, die jongere, voelt dat ook. Op dat moment wordt een
kiem gelegd van een nieuw, positiever verhaal.
Drie maanden lang hebben onze pelgrim en zijn begeleider moeten
leven met een budget van 12,5 euro per dag. Dat is genoeg om
van te leven, maar niet om elke dag in een refugio, hotel of zelfs
camping te slapen. Ze moeten dus hun plan leren trekken. Om dat
te kunnen, moet je je mentaal aanpassen. Dat verandert je.
Raak: Wat is de rol van de begeleider?
Tom Herbots: “Gelijkwaardigheid is belangrijk. De jongere en de
begeleider vertrekken samen, met hetzelfde budget en materiaal.
Als ze geen eten vinden, hebben ze allebei honger. Als het regent,
worden ze allebei nat. Ze zijn van elkaar afhankelijk.
De begeleider hoeft niet geschoold zijn in de menswetenschappen.
We selecteren kandidaten die stevig genoeg in hun schoenen
staan en voldoende levenservaring hebben. Ze krijgen een
arbeidscontract voor de duur van de tocht. We leren de begeleider
dat hij niet totaal verantwoordelijk is voor wat de jongere
doet. De pelgrim moet zelf elke stap zetten. Als hij ’s ochtends
niet uit zijn bed wil, is het niet aan de begeleider om hem daartoe
te overhalen. Die kan gerust zeggen: ik vertrek al, ik zie je vanavond
wel op de afgesproken plek. Ze moeten ook niet samen
stappen. Soms is het zelfs beter enkele dagen apart te gaan.
De enige vereiste is dat ze op gezichts- en gehoorsafstand van
elkaar overnachten.”
23

Thema
Raak: Welke regels gelden er nog?
Tom Herbots: “Heel weinig, eigenlijk. De jongeren botsen hun
hele leven al op regels en sancties. Die zijn nodig, want ze komen
vaak uit een leefgroep met jongeren die allemaal hun problemen
hebben. Maar wij benaderen hen anders. Er gelden wel enkele
afspraken: elke meter moeten ze te voet afleggen, ze moeten
zich houden aan de wet van het land, ze mogen geen telefoon
of media drager gebruiken, en ze moeten de intentie hebben het
project te laten slagen. De overige regels bepalen de jongere en
de bege leider zelf, zoals wie kookt, wie de afwas doet ... We verwachten
ook dat ze een dagboek bijhouden en dat op geregelde
tijdstippen met ons communiceren. Eén keer brengen we hen een
bezoek om te zien hoe het met hen gaat. We zorgen dat er dan ook
een steunfiguur mee is voor de jongere en de begeleider.”
Raak: Na die drie maanden komen ze terug in dezelfde leef wereld
terecht die ze de rug wilden toekeren. Een moeilijk moment?
Tom Herbots: “Die omgeving is inderdaad niet veel veranderd,
maar de jongere zelf is veel sterker geworden. Als ik mensen
spreek die tien of twintig jaar geleden de tocht hebben gemaakt,
vertellen ze over een radicale ommekeer in hun leven. Vaak was
die niet onmiddellijk te merken. Een deel van de jongeren vervalt
ook in oude gewoonten, in verslaving, en het duurt even voor ze
daaruit geraken. Bij een deel van hen loopt het ook slecht af. Geen
enkel hulptraject kent 100 procent succes. De hulpverlening staat
alleszins voor hen klaar na het avontuur. Om hen te helpen hun
leven op te pikken, maar dan beter.”
Raak: Hoeveel jongeren die vertrekken bereiken het eindpunt?
Tom Herbots: “Iedereen kent moeilijke momenten onderweg. De
jongere, maar ook de begeleider. We staan altijd klaar om te vertrekken
bij een crisissituatie om hen naar huis te brengen. Hoeveel
komen er toe op de bestemming? Ik kan er moeilijk een aantal op
kleven. Van de tien jongeren die vertrekken, komen er sommige
jaren tien aan. Andere jaren zijn er dat misschien maar twee. Maar
ook al bereik je de bestemming niet, om welke reden dan ook, de
tocht kan nog altijd een grote betekenis hebben gehad. Het onderweg
zijn, daar draait het om.”
a www.alba.be
24

Kwb Mechelen a/d Maas deed Dodentocht voor het goede doel
“De laatste kilometer
was de langste ooit”
Enkele jaren geleden stond een tienkoppige delegatie van kwb Mechelen a/d Maas aan de start van de
48ste Dodentocht. Met hun heroïsche prestatie zamelden ze geld in voor drie plaatselijke goede doelen.
Georges Houben, een van de toenmalige stappers, doet zijn verhaal.
nze kwb-afdeling doet ieder
“Ojaar een inspanning voor een
sponsorproject voor een of meerdere
goede doelen”, steekt Georges van
wal. “In september 2016 had ik het
idee om met een beperkte groep de
Dodentocht te wandelen. Elf personen,
waaronder ikzelf, werden bereid
gevonden deze uitdaging aan te gaan.
We lieten ons allemaal sponsoren, wat
maar liefst 16.500 euro opleverde, verdeeld
onder drie weloverwogen goede
doelen: het gezin van een meisje uit
Maasmechelen dat aan een zeldzame
vorm van epilepsie lijdt, lokaal dagcentrum
De Giek en stichting Steven
Samijo, dat sociale projecten uitvoert
in Suriname.”
Bospaadjes en veldwegen
De tien dappere stappers,
met vooraan links Georges.
“Op 11 augustus 2017 was het D-day. Met mijn startnummer
919 sta ik met een gedeelte van onze groep tussen de 13.952
deelnemers in de startbox, en om 21u beginnen we te schuifelen.
De eerste kilometers door de straten van Bornem is genieten.
Ze vereisen slechts wat ellebogenwerk en opperste concentratie
om niemand op zijn hielen te trappen. De benen waren nog fris
en monter. Ze hadden er zin in … Kilometers vlogen voorbij in de
donkere nacht terwijl we feestende dorpen afwisselden met modderige
bospaadjes en veldweggetjes. Het was ook prachtig om te
zien hoe die dorpen meeleven met deze tocht: koekjes, drankjes,
stukjes fruit, applaus, bemoedigende woorden …”
Breekpunt
“Tegen het ochtendgloren kwamen de eerste tekenen van vermoeidheid
de kop op steken. Een slapeloze nacht met wat druilregen
begon zijn tol te eisen. Een kleine veertig kilometer is afgelegd.
Kilometer veertig is voor velen een breekpunt. Het lichaam
begint te sputteren, bewegingen worden oncontroleerbaar … Een
soort automatisme begint zich te ontwikkelen. Bij elke stop gaat
het slechter. Pijn negeren, aan vrolijke dingen denken. Is dat niet
de essentie van sportieve uitdagingen? Pijn verbijten, grenzen
overschrijden.”
Triomftocht
“Het brugje van Branst. De laatste vijf kilometer. Alle leed, alle pijn
overwinnen om die laatste vijf kilometer af te leggen. Het is verbazingwekkend
wat de menselijke geest kan, zelfs al wil het lichaam
niet meer meewerken. De langste laatste kilometer ooit. Rond
17u30 draai ik de Boomstraat in. Een hoop emoties gieren door
mijn lichaam. Ik begin weer met Giel, een teamgenoot die het leven
liet tijdens een voorbereidende trainingswandeling, te praten. Giel
is mijn tochtgenoot geweest, zijn inschrijfnummer 3054 draag ik
op mijn hart. Er volgt nog een ware triomftocht door de straten
van Bornem, en dan de tent met de aankomst, mijn naaste familie,
vrienden, kennissen … Ik heb deze voor mij zware tocht gehaald.
Wat zet mensen ertoe aan de Dodentocht te stappen? Sadisme?
Voldoening? Geldingsdrang? Een sluitend antwoord op deze vraag
heb ik nog steeds niet gevonden.”
25

Thema
Wouter Deboot over zijn duizenden kilometer alleen
“Jaren na een reis zullen het
vooral de contacten zijn die
verankerd zitten in je geheugen”
Hij reisde al door Amerika, Oceanië, en van België naar Zweden. In totaal bijna 17.000 kilometer, per fiets
en alleen. Wouter Deboot voelt zich dan ook een reiziger in hart en nieren, en leerde onderweg de mens
kennen. “Mensen met een huis met vier slaapkamers zullen me niet vlug een bed aanbieden, maar in
armere wijken is de kans groot dat ze hun laatste stuk brood met mij delen.”
Tekst: Lieselot Bleyenberg
Raak: Wouter, je wordt dikwijls aangekondigd en voorgesteld als
de ‘fietsende reporter’ van ‘Iedereen Beroemd’. Ik vind dat beeld
nogal banaal, want de vlag dekt de lading niet. Hoe zou jij jezelf
omschrijven?
Wouter:” Het is een naam die ik een beetje opgespeld heb gekregen.
Mensen kennen mijn naam soms niet, maar ‘die met zijne
velo', ah ja, die kennen ze wel. Ik ben het ondertussen gewoon
geworden en heb er geen probleem mee, maar je hebt wel een
punt: die fiets is een soort kapstok, maar eigenlijk gaat het over
ontmoetingen. In de nieuwe ‘Iedereen Beroemd’-rubriek ontmoet
ik mensen van om de hoek; ik moet dus niet naar de andere kant
van de wereld. En toch blijft de fiets hangen, willens nillens. Let op:
ik fiets al lang en heel graag. Het zit een beetje in het bloed, mijn
grootvader wou zelfs coureur worden.”
Raak: Na onder andere ‘Dwars door Amerika’ en ‘Dwars door
Oceanië’ mogen we je nu wel een wereldreiziger noemen. Was
het een jeugddroom?
Wouter: “Ik was bij de start van ‘Iedereen Beroemd’, zo’n tien
jaar geleden. In het weekend nam ik toen mijn fiets en rugzak en
vertrok. Onderweg kwam ik geregeld mensen tegen die mij een
slaapplaats aanboden of me mijn tentje lieten opslaan in hun tuin.
Op maandagochtend kwam ik dan met mijn verhalen naar de
redactievergadering. Na een tijd kreeg ik eens een camera mee,
want ze geloofden blijkbaar niet veel van wat ik allemaal beleefde.
Het weekend erop maakte ik zoveel mee, en ik had het allemaal op
beeld, dat er besloten werd: “Ge krijgt een cameraploeg en trek er
maar opuit”. Mijn eerste tocht was van De Panne naar Kessenich,
en zo ging de bal aan het rollen.”
Raak: De kern van je ‘Iedereen Beroemd’-rubriek was niet zozeer
een einddoel bereiken per fiets maar het ‘onderweg’ zijn
beleven. Is dat iets dat je onderscheidt van andere avontuurlijke
documentairemakers zoals Arnout Hauben?
Wouter: “Sommigen, zoals Arnout, maken een programma rond
een bepaald thema. Bij hem is dat dikwijls oorlog. Bij mij is het
onderweg zijn, en de soms vluchtige ontmoetingen die naar een
meer diepgaand gesprek kunnen leiden, de hoofdzaak. Ik bereid zo
weinig mogelijk voor om de spontaneïteit te behouden. Daarbij wil
ik een onderliggende boodschap meegeven: ‘Mensen, als je reist,
probeer dan zoveel mogelijk in contact te komen met de lokale bevolking’.
Hou je niet vast aan een soort bucketlist van hetgeen je
26

‘Wanneer ik terug thuiskom, duurt een het hele tijd om
het ritme terug op te pikken, het menselijk klimaat’
allemaal ‘moet’ zien. Als je na vijf of tien jaar terugdenkt aan je
reis zullen het vooral de contacten zijn die verankerd zitten in je
geheugen.”
Raak: Je reist heel basic: je fiets, een tentje, minimum aan
bagage ... Een weloverwogen keuze?
Wouter: “Ja, ik ben er echt van overtuigd dat luxe niet hoeft.
Ik ben tot dat besef gekomen rond mijn dertigste, na een reis
door Canada. Ik wandelde van vuurtoren naar vuurtoren op
Vancouver Island, zonder een levende ziel in de buurt. Dat was
voor mij zo diepgaand, want ik wist dat ik op niemand een beroep
kon doen mocht er iets gebeuren. Ik had een tentje, wat
proviand, moest zelf het water filteren ... en dus mijn plan trekken.
Ik was met een zeer klein hartje vertrokken maar ben met
een groot zelfvertrouwen teruggekeerd. Je lichaam laten opwarmen
bij een vuurtje of in de opkomende zon, ik wilde meer
van dat beleven. Je krijgt veel meer respect voor de natuur en
ziet dingen die je anders nooit zouden opvallen. Hier sta je op en
geef je een draai aan de verwarming en that’s it. Ik zie echt de
meerwaarde van luxe niet in, en mijn overtuiging versterkt nog
met het ouder worden.”
© Stad Harelbeke - Klaas Verdu
Raak: Ik veronderstel dat dit ook op je privéleven een impact
heeft.
Wouter: “We zijn deze zomer met ons zoontje van toen één jaar
met de bakfiets op reis geweest en in de Franse Ardennen beland.
Zo zal hij stilletjes wennen aan deze manier van reizen. Hopelijk
weet hij het later ook nog te appreciëren.”
Raak: Om een diepgaand gesprek aan te knopen met een
wildvreemde moet je wel een beetje psycholoog zijn, open van
geest ... Is je aanpak veranderd in de tijd?
Wouter: “Ik vind zelf dat ik rustiger geworden ben, ik heb er vertrouwen
in gekregen. Ik ben er wel steeds van uitgegaan dat je
veel terugkrijgt voor hetgeen je geeft. In mijn eerste interviews
was ik een stuk onzekerder en dat straalde ook af op de persoon
die voor me zat. Dat is gelukkig helemaal weg.”
Raak: Word je het nooit beu: mensen interviewen, verhalen
zoeken?
Wouter: “Eigenlijk niet, ik vind de mens nog altijd het interessantste
wezen dat er rondloopt. Ik ben nog nooit eenzelfde mens tegengekomen.
Er is altijd wel iets dat je van iemand kan leren, waarbij je
je ogen opentrekt of waar je verrast door bent. Ook series of films
waarbij bijvoorbeeld de achtergrond van een moordenaar uit de
doeken wordt gedaan, fascineren me mateloos.”
Raak: Tijdens zo’n tocht kom je ongetwijfeld veel mensen tegen
die hun ziel blootleggen, vertellen hoe ze met hun rugzakje omgaan.
Is je eigen ingesteldheid hierdoor veranderd?
Wouter: “Ik ben me ervan bewust geworden dat ik meer openminded
geworden ben. Zo ben ik bijvoorbeeld twee jaar geleden
vegetariër geworden omdat ik onderweg teveel dierenleed heb
gezien. Ook mijn manier van in het leven staan is veranderd. Ik
probeer iedere morgen dankbaar wakker te worden met het idee:
we gaan er het beste van maken. Ik heb ook ondervonden dat de
warmte niet van hoge piefen of belangrijke mensen komt. Ik heb
ervaren dat mensen met vier slaapkamers niet vlug een bed zullen
aanbieden. In armere wijken is de kans wel zeer groot dat ze hun
laatste stuk brood met mij delen en dat ik kan slapen in een achterafkamertje.”
Raak: Je kan onverwacht het mooie in de mens ontdekken, maar
zijn er ook nog dingen die je kunnen ergeren?
Wouter: “Ik krijg iets van mensen die constant zagen. Ik kijk niet
meer naar het nieuws, luister niet naar de radio, lees amper kranten.
Het gaat te veel over corona, de hoge energiekosten, te
27

Thema
weinig bomen … Er wordt te veel op het negatieve gefocust, te
veel op dezelfde knop geduwd en daar krijg ik de kriebels van. Ook
op sociale media … mensen, wat je daar allemaal leest. Wij vellen
nogal snel een oordeel over iemand en leven met vooroordelen.
Het zit een beetje ingebakken in ons, denk ik. Maar we hebben
allemaal een rugzak en weten niet wat er in de rugzak van een
ander kan zitten.”
Raak: Je reisde kilometers lang alleen door desolate landschappen.
Veel tijd om na te denken dus. Ben je jezelf tegengekomen?
Wouter: “Ja, zeker tijdens de laatste reis, toen ik vernam dat ik
papa zou worden. Dat zette alles in een ander perspectief. Nu het
kindje er is heeft dat een gevoel, een liefde bij me opgewekt die ik
voordien nooit gekend heb.”
Raak: Wanneer je na zo’n lange reis eindelijk weer thuiskomt,
wacht er dan een zwart gat?
“Het wordt steeds moeilijker om me aan te passen aan het leven
hier. Toen ik jonger was had ik er weinig problemen mee. Nu
duurt het een hele tijd om het ritme, het menselijk klimaat terug
op te pikken. De eerste dagen loop ik soms rond als een zombie.
In Nieuw-Zeeland bijvoorbeeld staan de mensen onvoorstelbaar
relaxed in het leven; hier wordt er zeer snel geleefd.
Na mijn laatste reis had ik mijn handen vol met het afwerken van
de montage en het schrijven van mijn boek, en toen kwam corona.
Ineens zat ik, de reiziger, gevangen tussen vier muren zonder perspectief
op een volgend project. Ik heb toen een longontsteking
opgelopen en blijkbaar zou die stressgerelateerd geweest zijn.
Het werd noodgedwongen een maand platte rust. Nooit verwacht
natuurlijk.”
‘Ik probeer iedere morgen
dankbaar wakker te worden’
Raak: Nog een tip voor onze lezers om dichter bij huis het gevoel
van ‘onderweg’ zijn in te vullen?
Wouter: “Er zit iets nieuws aan te komen waarin ik net dat wil
aantonen: dat je niet naar de andere kant van de wereld hoeft te
vliegen om met een open blik te reizen en volop het avontuur te
beleven. Het programma staat nog in de steigers; nog eventjes
geduld dus!”
a Meer weten over de avonturen van Wouter? Duik in een van zijn twee
boeken ‘Dwars door Amerika’ of ‘Dwars door Oceanië’, bekijk zijn
dichter-bij-huis-avonturen in ‘Iedereen Beroemd’ (op Eén of VRTNU)
of surf naar www.bikepackerwouterdeboot.be.
28

Ontdek de GR-wandelingen
Niet de snelste, wel de mooiste routes
Sinds de serie ‘GR5’ kent wellicht zowat iedereen ze: de GR of Grande Routes: wandelroutes over lange
afstand, aangeduid met bordjes met rood-witte of rood-gele markeringen. Wat je misschien nog niet wist,
is dat het netwerk uit meer bestaat dan wandelingen van duizenden kilometers en ettelijke weken. Want
ook in eigen land vallen er heel wat leuke mooie GR-wandelingen te doen, die je makkelijk op een dag kan
afleggen. Wij geven je alvast wat inspiratie, en lichten er in elke provincie één dagstapper (in lusvorm) uit.
In West-Vlaanderen kan je de dagstapper Zillebeke een tocht van
25,5 kilometer (in twee lussen), doen door de groene long van
Ieper, een uniek stukje natuur.
In Oost-Vlaanderen is er onder meer de dagstapper Drongen
(22,3 kilometer), met als rode draad de Leie. Een combinatie van
stad en natuur.
In Antwerpen kan je onder meer kiezen voor de dagstapper
Mechelen (25,3 kilometer), door het natuurdomein Mechels Broek
en langs de Dijle.
In Limburg kan je voor de korte dagstapper Genk (16 kilometer)
kiezen, met een combinatie van park, stad en heide.
Vlaams-Brabant biedt onder meer de dagstapper Asse, een tocht
door de gevarieerde leemstreek (25,3 kilometer).
Rond Brussel kan je voor de dagstapper Oudergem (20,6 kilometer)
gaan, die een netwerk van bospaden volgt, vooraleer je in
het Zoniënwoud terechtkomt.
In Waals-Brabant is er de dagstapper Villers-la-Ville (26,1 kilometer),
die een gevarieerde mix aan valleien en moerassige gebieden
biedt.
Voor een kindvriendelijke tocht van 10,9 kilometer kies je voor de
dagstapper Franchimont in Luik. Met de hele familie samen ga je
over heuvels en door dalen.
Nog korter? Dan kan je in Namen de dagstapper Goyet (6,4 kilometer)
doen, een gevarieerde tocht met weidse panorama’s.
Henegouwen biedt de dagstapper Spiennes (22,5 kilometer), een
tocht langs charmante dorpjes.
In Luxemburg tot slot is er onder meer de kindvriendelijke dagstapper
Transinne (11,4 kilometer), een leuke wandeling door
bossen en langs oeverpaden,
Wist je dat …
… er in Vlaanderen bijna 4.800 kilometer aan GR-route is,
en in Wallonië en Brussel maar liefst 5.000?
… de eerste GR-route die over Belgische gebied liep de GR5
van de Noordzee naar de Middellandse zee was? Hij kwam
er in 1962.
… de eerste GR gemarkeerd werd in 1947 in Frankrijk?
… de markeringen worden onderhouden door een netwerk
aan vrijwilligers?
Bron: www.asadventure.com, www.groteroutepaden.be
Treinstappers
Met het openbaar vervoer op pad? Probeer dan eens de
treinstappers: een wandeling van station naar station. Er zijn
er maar liefst 29, met een lengte van 18 tot 27 kilometer. De
meeste tochten kan je inkorten, zodat ze ook geschikt zijn
om met kinderen te doen. Enkele treinstappers zijn:
Brugge-Beernem, doorheen onder meer het Lappersfortbos
en langs het kanaal (17,3 kilometer)
Herentals-Tielen: een tocht doorheen Kempense bossen en
langs moerassen (24,6 kilometer, maar in te korten tot 13,9
of 10,7 kilometer)
Ninove-Geraardsbergen: een afwisselende wandeling met
de Dendervallei als decor (26,4 kilometer, eventueel in te
korten tot 13,7 of 12,6 kilometer)
29

FALOS-SPORT+
Nationale Wandeldag 2022 heeft Schriek als decor
Op verkenning in grensgebied
Sta je ook al te trappelen om regen en wind achter te laten, en te genieten van een fikse wandeling
onder de lentezon? Dat treft, want op de eerste dag van de lente - 20 maart - ben je van harte welkom in
Schriek, voor een van de acht (!) wandelingen die de lokale kwb-afdeling in petto heeft voor de Nationale
Wandeldag. Bestuurslid Patrick Schoovaerts vertelt er graag meer over.
Tekst: Frank Lenders
Raak: Waarom wilden jullie als kwb
Schriek graag de Nationale Wandeldag
organiseren?
Patrick: “We willen dat de mensen de regio
rond de provinciegrenzen leren kennen.
Die gebieden zijn, net zoals die rond landsgrenzen,
vaak een soort niemandsland.”
Raak: Welk belang heeft wandelen in
voor/jullie afdeling?
Patrick: “Schriek heeft een actieve wandelclub,
waar men altijd wel iemand
tegenkomt. Wandelclubs hebben ook
maatschappelijk belang. Wandelen kan
ervoor zorgen dat de open ruimtes open
worden gehouden. De gebruikers bewaken
ze. Zo worden ze bewaard voor de nakomelingen
en kunnen mensen er terecht
om tot ontspanning te komen. Kinderen
kunnen er spelen, bewegen, ravotten en op
ontdekking. In onze veelal kleine tuinen is
er geen ruimte voor beiden. Bovendien is
ieder plekje in de natuur anders en uniek.”
Raak: Hoe zou je (de omgeving van)
Schriek omschrijven? Waarom moeten
mensen ze zeker komen ontdekken op de
Nationale Wandeldag?
Patrick: “Schriek Is een landelijke gemeente
waar de landbouw nog weeldig
teelt, maar het is ook een bruisende buurt
waar het leuk vertoeven is. Met zijn 6 meter
boven de zeespiegel op het laagste punt en
9 meter op zijn hoogste punt heeft Schriek
een natte vegetatie met zware leemgrond.
Door het grondgebied van Schriek loopt
ook de Raambeekvallei. De Raambeek
of Vrouwvliet is een Belgische waterloop
die ontspringt in Begijnendijk en door via
onder meer Tremelo, Schriek, Keerbergen,
Rijmenam en Muizen loopt, alvorens
in Mechelen uit te monden in de Dijle.
Onderweg krijgt de beek verschillende
namen, en in totaal is ze zo’n 28 kilometer
lang. Omdat de sluizen soms dicht worden
gehouden om geen wateroverlast te hebben
in Mechelen, zijn er in Schriek overstromingsgevoelige
gebieden en is er dus
nog open ruimte en landelijk gebied.”
Raak: Waarom mogen wandelaars zich
verwachten tijdens jullie Nationale
Wandeldag?
Patrick: “Het is een landelijke tocht doorheen
een verrassend natuurlijke omgeving met
een verscheidenheid aan bio-structuren,
loofbomen, dennenbomen en landbouw.”
Raak: Er zullen maar liefst acht verschillende
afstanden zijn?
Patrick: “We willen rekening houden met
iedereen. Iedere wandelaar doet aan topsport,
maar topsport is voor iedereen anders
en iedereen heeft andere behoeftes.
Daarom bieden we voor iedereen iets aan.
Niet altijd makkelijk, maar we doen steevast
30

ons best om iedereen mee in beweging te
krijgen. De tocht van 3 kilometer is zeer
goed begaanbaar en dus rolstoelvriendelijk,
én loopt door het groen. Ook voor de
5, 7 en 10 kilometer proberen we rekening
te houden met rolstoelen en kinderwagens.
Vanaf de 12 kilometer integreren
we ook landelijke terreinen, en hebben we
aandacht voor trage wegen.”
Raak: Heb je zelf een favoriete afstand?
Patrick: “De 14 of 20 kilometer. Op de landelijke
wegen kan ik eindeloos ronddwalen,
kijken naar fantastische natuur om me
heen - vogels in de bomen, de velden, de
waterlopen - die mijn aandacht trekt en me
tot stilstand brengt. De natuur is zo mooi;
men moet het alleen willen zien en horen.”
Raak: Wat is volgens jou het hoogtepunt
van de wandeling?
Patrick: “De Raambeekvallei: een oase van
rust langsheen een kronkelende waterloop.”
Raak: Heb je nog een tip voor meer
wandelplezier?
Patrick: “Wandelen met soortgenoten, en
onderweg een vriendelijk woordje onder
elkaar wisselen. Het is hier een stukje
paradijs binnen handbereik van iedereen,
weg van de drukte.”
Praktisch
De Nationale Wandeldag vindt plaats
op zondag 20 maart, van 7u tot 15.
Het vertrekpunt is PC Schriek (Leo
Kempenaersstraat 16). Meer info op
www.falos.be, of via 0499 72 06 40 of
ps16@telenet.be.
Uiteraard worden al dan geldende
coronamaatregelen nageleefd.
Als catering worden broodjes, soep,
pannenkoeken, frietjes met stoofvlees,
vol-au-vent, een curryworst of
een saté, en een koude schotel voorzien.
Animatie
aangeboden
KOM HEERLIJK GENIETEN
VAN DE LENTEKRIEBELS
TIJDENS DE PAASVAKANTIE
Vayamundo Houffalize | Ol Fosse d’Outh 1, 6660 Houffalize
Vayamundo Oostende | Zeedijk 330, 8400 Oostende
Vayamundo Quillan | Domaine de l’Espinet, 11500 Quillan
: 078 156 100
www.vayamundo.eu

Kijk ook eens op www.kwb.be. Organiseer
je met je afdeling een boeiende activiteit?
Laat het snel weten via raak@kwb.be.
01-03 tot 18-04
a OP DE FIETS VAN 9040/9050 TOT HET ZUIDEN EN TERUG
Naar goede gewoonte organiseert kwb Gentbrugge in samenwerking met
enkele partners een fietstocht in de buurt, waarin je heel wat initiatieven ontdekt
met aandacht voor mens en natuur, waarbij het delen telkens centraal
staat. Wanneer, hoe en met wie je de tocht doet kies je zelf. Start aan de Leo
Tertzweillaan 2. Inschrijven via delen.in.9040.9050@gmail.com. Prijs: 5 euro
per persoon.
03-03
a HET MEDIALANDSCHAP
Kwb Ardooie duikt in het medialandschap van vandaag. Waarvoor staat
DPG Media? Wat hebben Joe en Story gemeen? Is er nog een toekomst
voor onze dagelijkse krant? Het wordt een boeiende inkijk in de wereld van
nieuws, fake nieuws en de verschillende mediakanalen.
Afspraak om 20u in de Albertzaal (Koning Albertstraat 6).
www.kwb.be/ardooie
04-03 Herent
a MENSEN OP DE VLUCHT, IN GRIEKENLAND
Duizenden mensen zijn op de vlucht voor oorlog en ellende, en overleven in
onmenselijke omstandigheden in Griekse kampen. Getuigen vertellen over het
leven in die vluchtelingenkampen, en Wies De Graeve, directeur van Amnesty
International Vlaanderen, plaatst die getuigenissen tegenover het asiel- en
migratiebeleid in ons land en de EU.
Start om 20u in GC De Wildeman (Wilselsesteenweg 28). De toegang is gratis
en iedereen is van harte welkom, maar omwille van corona graag een seintje
van je komst aan info@kwbherent.be.
11-03 Dessel
a INFOAVOND ‘ZIN & ONZIN VAN WACHTWOORDEN – VEILIG ONLINE’
32
Wachtwoorden. Iedereen haat ze, en toch kan je niet zonder. Maar waarom
eigenlijk? En waarom moeten ze zo complex zijn? En wat als je ze kwijt bent?
Of nog erger … gehackt bent? Zijn er geen alternatieven?
Iedereen heeft zich een van bovenstaande vragen al wel eens gesteld. In
de huidige tijd waarin we meer en meer online beleven is het belang van
wachtwoorden niet te onderschatten. Maar ze houden ook risico’s in, waar
we niet altijd bij stilstaan.Tijdens deze infoavond krijg je een beter beeld op
deze problematiek, tips en do’s en don'ts.
De infoavond gaat door in de theaterzaal van Tabloo (Gravenstraat 3) en start
om 19u30. Prijs: gratis voor leden van kwb Dessel, 5 euro voor niet-leden.
Inschrijven (verplicht) voor 7 maart 2022 via wim.huybrechts@outlook.be.
www.kwbwitgoor.be
01-05 Koersel
a HOBBYTENTOONSTELLING
Op 1 mei houdt kwb Koersel haar negende tweejaarlijkse hobbytentoonstelling,
waar mensen hun hobby presenteren aan het grote publiek. Iedereen
welkom van 10u tot 18u in de parochiezaal (Kerstmisstraat). Gratis toegang!
www.kwb.be/koersel
Ga mee op paastocht!
Vanaf 26 maart kan je bij heel wat kwb-afdelingen in
Vlaanderen en Brussel een leuke paaswandeling met luisterverhalen
doen, met Saartje Vandendriessche als verteller.
Je vindt het overzicht van alle data en locaties op
www.kwb.be/paastochten.
FALOS-SPORT+
Het wandelcriterium trekt zich stilaan weer op gang, hoera! Er kunnen
echter steeds wijzigingen optreden, dus check voor je enthousiast je
wandelschoenen aantrekt zeker www.falos.be, waar je alle updates
rond het wandelcriterium kan vinden.
27-02 Herentals: Langs de oude en nieuwe Nete-armen
06-03 Heist-Statie: 24ste Werfteling
13-03 Brugge St.-Pieters en Op de Dijk: gezinswandeling en -fietstocht
13-03 Meer: Boerenbuitentocht
20-03 Schriek: Nationale Wandeldag
27-03 Meerle: Grenswandeling
31-03 Westmalle: Trappistenwandeling (dit is een OKRA-wandeling)
03-04 Sijsele: Lentewandeling (provinciale wandeldag)
05-04 Retie: regionale wandeldag OKRA-Retie
a De wandeling in Keerbergen van 27 februari werd afgelast en
vervangen door een gratis uitgepijlde wandeling van 27 februari
t.e.m. 13 maart.
a Ook de Vinkenwandeling in Wuustwezel op 6 maart werd afgelast en
vervangen door een uitgepijlde kastelenwandeling van 27 februari
tot en met 9 maart.
a De wandeling in Vlezenbeek op 27 maart werd afgelast.
a De provinciale wandeldag van Vlaams-Brabant, op 10 april in Zemst,
wordt geannuleerd en verplaatst naar 2 oktober, in Okselaar..
a De volledige kalender vind je op www.kwb.be. Omwille van corona
kunnen er wijzigingen optreden, dus je doet er goed aan te
dubbelchecken of een activiteit zeker doorgaat!

De paashaas is
verdwenen
Tussen 26 maart
en 24 april
Ga jij mee op avontuur?
Een knotsgekke
luisterwandeling met
Saartje Vandendriessche
als verteller.
Leuke gezinsuitstap
Verhalen voor -8
jarigen en +8 jarigen
Toffe opdrachten en
vragen onderweg
Surf naar www.kwb.be/paastochten
voor een paastocht in jouw buurt.

Kwb-nieuws
Kwb-criterium opnieuw van start
Eindelijk weer joggen!
Het heeft lang geduurd, maar het zit er weer aan te komen. Het joggingcriterium van kwb gaat opnieuw
van start na een onderbreking van maar liefst twee jaar. Toegegeven, hier en daar werd nog wel een
loopwedstrijd georganiseerd, maar die stond noodgedwongen los van het criteriumgebeuren. Nu gaan we
echter opnieuw van start!
En dat doen we op zaterdag 26 maart met de 31ste Reet
Lentejogging (Antwerpen). De start vindt plaats om 14u met de
paaseierenrun voor kinderen, en om 14u30 is er de 3 kilometer en
6 kilometer. Voor de 9 kilometer en 14 kilometer klinkt het startschot
om 15u15. Er wordt gewerkt met tijdsopname. Het is een
snelle omloop met vlak parcours. Place to be is de Sportschuur
Hoogvelden (Processieweg 4).
Wie er een extra sportief joggingweekend van wil maken kan dat,
want de volgende jogging vindt al de dag erop plaats. Voor de
4 de Natuurloop in Berg-Tessenderlo op zondag 27 maart kan je
starten op een moment naar keuze tussen 9u30 en 10u30, en kiezen
tussen 6, 9 of 12 km. Het is een recreatieve jogging met een
heuvelachtig parcours in de natuur en over bospaden. Inschrijven
en vertrek aan de Sint-Barbarazaal (Molenhoeven 40).
a Meer info via www.falos.be of www.eenlevenlangsporten.be
De volgende weken en maanden staan ook de
volgende joggings nog op het programma:
a Zondag 10 april in Poederlee: 3de Mollejogging
a Vrijdag 22 april in Geel-Oosterlo: Oosteljogging
a Zondag 24 april in Herent: 8ste KWB Oostrem jogging
a Zondag 1 mei in Balen: 5de Biesakkerrun
a Zaterdag 14 mei in Leerbeek: 26ste Kwadebeekjogging
Loop je mee met team WSM?
Spierkracht voor de 20 kilometer door Brussel
Staat het WK voetbal ook op jouw kalender? Sinds 2012 zet gastland Qatar honderdduizenden
migrantenarbeiders in voor de bouw van een megalomaan voetbalcomplex. Hun arbeidsomstandigheden
zijn schrijnend. En helaas kostte de bouw van de WK-infrastructuur al aan 7.000 mensen het leven.
Sluit aan bij team WSM en neem op 29
mei 2022 deel aan de 20 kilometer
door Brussel. Samen zetten we onze spierkracht
in tegen de uitbuiting van migrantenarbeiders
in Qatar. Want voetbal mag geen
mensenlevens kosten.
Je loopt als een vip, want WSM legt je in de
watten. Pik je rugnummer op, laat je spullen
veilig achter en schitter in een ethisch geproduceerd
sportshirt. Na de wedstrijd trakteert
WSM op een koel drankje, een snack
en een douche. Deelnemen kost 25 euro.
Jouw engagement: Zamel minstens veertig
euro in en ga samen met de rest van
het team voor 13.500 euro in totaal. Met
dit bedrag verleent vakbond GEFONT
juridische bijstand aan Nepalese arbeiders
die het slachtoffer werden van uitbuiting.
Zowel in Qatar als in Kathmandu staat de
organisatie voor hen klaar. En via volgehouden
lobbywerk ijvert GEFONT voor een
einde aan de moderne slavernij in Qatar.
Ga jij de uitdaging aan? Info en inschrijven
via https://acties.wsm.be.
© Shutterstock - Sebastian Castelier
34

www.toerisme-saarland.nl
Bestel nu gratis
de nieuwe zomerbrochures 2022
Wandelen op de
Eifelsteig
1
300 kilometer aan
wandel paden
voeren je door het
gevarieerde
landschap van de
Eifel. Bestel nu je
kaart!
Hoge Westerwald –
FIETS.WANDEL.LAND
2
Helemaal tot rust
komen, actief zijn
of genieten van het
landschap.
Zuid-Tirol – Vakantie
op de boerderij
3
ROTER HAHN
Beleef de natuur
van Zuid-Tirol en
geniet met volle
teugen. Kies op
welke boerderij jij
het liefst wil
logeren. Er zijn zo’n
300 mogelijkheden,
allemaal
getest en goedgekeurd!
Eifel Tourismus GmbH
0049-6551-96 56-0
www.eifel.info
Wandelverwondering
in het Wiedtal
Wonderlijk Wandelen
4Wiedtal
Het Westerwald - Kom hier om te ontspannen
Touristik-Verband Wiedtal e.V.
0049-2638-4017
info@wiedtal.de - www.wiedtal.de
Ontdek Lier
in groep
7
Visit Lier
03-8000 555
www.visitlier.be
Hier is voor elke
wandelaar wat wils:
stap langs de Wiedpromenade
en vul
je longen met de
gezonde lucht in de
lucht kuur oorden of
trek de romantische
zijdalen in waar je
geniet van de rust
op afgelegen
paadjes.
Bezoek deze
historische stad
met zijn Zimmertoren
en pittoreske
begijnhof. Geniet
van een themawandeling
met
stadsgids, naar uw
wensen!
TI „Hoher Westerwald“
D-56479 Rennerod - 0049-2664-9939093
www.hoherwesterwald.info
Wandelkaart Saarland
(Saar, Moezel)
5
De natuur in
Wandelen
Kaart
Tourismus Zentrale Saarland
0049-681-927200
www.toerisme-saarland.nl
Pittig
Overijse
8
In Pittig Overijse-magazine ontdek je de
tafeldruif in Dru!f, huis van de tafeldruif of
bij serristen thuis en verken je diverse fiets-,
loop- en wandelroutes in Overijse.
02-687 59 59
www.overijse.be/toerisme
vrijetijd@overijse.be
02 687 59 59
www.overijse.be/toerisme
vrijetijd@overijse.be
- 60 bekroonde
Premiumtochten,
Trekkingavontuur
- Saar-Hunsrück-
Steig, Wandelen &
Smullen.
In Pittig Overijsemagazine
ontdek
je de tafeldruif in
Dru!f, huis van de
tafeldruif of bij
serristen thuis en
verken je diverse
fi ets-, loop- en
wandelroutes in
Overijse.
Roter Hahn, K.-M.-Gamper-Str. 5
I-39100 Bozen - 0039-0471-999308
info@roterhahn.it - www.roterhahn.it
Ieper, altijd
verrassend
6
toerismebalie@ieper.be
www.toerismeieper.be/groepen
Turnhout
in groep
9
2022
Groepsbrochure
Toerisme & UiT
014-44 33 55
www.toerismeturnhout.be
Gaat het nu over
verhalen van de
Eerste Wereldoorlog,
de middeleeuwen
of iets anders
uit de rijke
geschiedenis van
Ieper, het bruisend
hart van de
Westhoek verrast
je keer op keer.
Bezoek Turnhout
en ontdek het
begijnhof en het
Nationaal Museum
van de Speelkaart.
Laat je verrassen
door het aanbod.
Plan een uitstap of
ga op stap met een
gids.
Surf naar www.pasar.be/zomerbrochures, 13722-OVERIJSE.indd 1vul jouw gegevens in 26/01/2022 en kruis 11:57 aan welke brochures je graag wil ontvangen.
De brochures worden gratis per post toegestuurd. De actie loopt tot en met 15 april 2022.

Actua
Van mindful fotograferen tot dokter Google
“We willen iedereen aanmoedigen zich
in te zetten voor meer gezondheid”
In februari werd de aftrap gegeven voor de CM-Gezondheidsacademie, waarmee CM iedereen wil
informeren en inspireren rond diverse gezondheidsonderwerpen. Raak vroeg hen naar het wat en
waarom.
Raak: Wat is het doel van de CM-Gezondsheidsacademie?
“We willen mensen inspireren, en hen kennis en vaardigheden
bijbrengen rond verschillende onderwerpen op het vlak van zorg
en gezondheid. Daarnaast bieden we hen hiermee ook de kans
zich betrouwbaar te informeren over de sociale zekerheid en onze
eigen dienstverlening.”
Raak: Wat kunnen mensen verwachten?
“Een breed aanbod aan infosessies, cursussen, webinars, workshops
en zelfs theatervoorstellingen. De CM-Gezondheidsacademie
is er voor iedereen: jong of oud, gezond of ziek, pas afgestudeerd
of gepensioneerd. Iedereen is welkom, en voorkennis
is niet nodig. Ons doel is dat deelnemers na een activiteit de info
eruit zullen gebruiken in hun dagelijks leven, bijvoorbeeld wanneer
ze beslissingen nemen over hun gezondheid. We moedigen hen
aan zich in te zetten voor meer gezondheid voor zichzelf en anderen.
Sommige activiteiten vinden online plaats, en anderen fysiek.
Er zijn zowel reeksen als eenmalige vormingen of workshops.”
Raak: Welke onderwerpen komen zoal aan bod?
“We hanteren een brede benadering van gezondheid, wat zich
vertaalt in vijf vaste hoofdthema’s met een breed scala aan
onderwerpen. Een eerste thema is ‘Gezonde levensstijl’, vooral
preventief bedoeld. Hierin zitten activiteiten rond mentale fitheid,
gezonde voeding, veerkracht … Met ‘Kinderen en opvoeding’ willen
we (toekomstige) ouders versterken in hun opvoedingsvaardigheden
en hen kennis bijbrengen over een gezonde levensstijl voor
kinderen. Denk maar aan onderwerpen als bijvoorbeeld verbindende
communicatie en ‘hoe omgaan met gamen'. Daarnaast is
er ook ‘Zorg’, dat met onderwerpen als ‘verbindend communiceren
voor mantelzorgers’ en ‘levenswensen’ mensen versterkt in
omgaan met een gezondheidssituatie, en ‘Rechten en plichten’.
Dat aanbod enten we op levensgebeurtenissen zoals geboorte,
afstuderen, pensioen … Het vijfde thema tot slot is ‘Feiten en
fabels’. Hierin proberen we deelnemers kritisch(er) te leren omgaan
met gezondheidsinformatie. We nemen maatschappelijke
gezondheidshypes of -trends als beginpunt, en laten een expert
op wetenschap gebaseerde informatie hierrond geven. Binnen
deze vijf pijlers werken we elk half jaar een nieuw aanbod uit.”
Raak: Zijn de sessies ook toegankelijk voor niet-leden?
“Zeker! Sommige activiteiten zijn ook gratis. Je vindt ons hele aanbod
op www.cm.be/agenda, waar je ook meteen kan inschrijven.”
36

vragen aan
FAQ
Thomas Caers
Directeur To Walk Again en ex-profvoetballer
Tekst: Peter Thoelen
1
2
3
4
5
6
Je bent sinds een tijd directeur van To Walk Again. Wat leer je
daaruit?
De sportwereld, en zeker de voetbalwereld, is hard. Ik kon me niet meer vereenzelvigen
met de manier waarop er in het voetbal met mensen en ethiek werd omgegaan. In mijn
huidige werkomgeving speelt het menselijke daarentegen ten volle: hier kan ik zin geven
aan medewerkers en jonge mensen die je kan helpen ontwikkelen. Er zijn ook wel gelijkenissen
hoor. Ik heb altijd jonge mensen gecoacht in het voetbal, en dat komt hier ook
terug. En het blijft natuurlijk over revalideren, bewegen en sport gaan.
Wat is jouw reactie op de voetbalschandalen die recent
opgerakeld zijn?
In mijn laatste jaren bij Zulte-Waregem kwam ik er zelf mee in aanraking. Ik ben dus niet
zo verwonderd over wat ik nu hoor. Ik had voordien ook al wel het besef dat je met een
vorm van mensenhandel bezig bent. Een voetballer kan niet, zoals een andere werknemer,
zijn job opzeggen of uit eigen beweging zomaar opstappen. De bedragen voor
spelerstransfers of het opkopen van clubs lopen irrealistisch hoog op, omdat allerlei
tussenfiguren met hand- en spandiensten meer dan een graantje willen meepikken. Daar
kon ik me steeds minder in vinden.
Wat vond je het ergste dat je als sportman meegemaakt hebt?
Dat ik als 31-jarige mijn voetbalcarrière moest opgeven wegens heupartrose. Intussen
heb ik twee prothesen. Dat je in de fleur van je carrière als topsporter en sportieveling
iets anders moet gaan zoeken is zwaar. Intussen heb ik natuurlijk wel een andere zinvolle
invulling aan mijn carrière kunnen geven.
Waar geniet je het meeste van als je verlof hebt?
Wij zijn kampeerders. Ik geniet van het onbezonnen en niet-georganiseerde karakter van
een reis. Meestal hebben we wel een plan of een bestemming, maar we kunnen onderweg
gerust beslissen om een andere weg in te slaan. Ik hou van de authenticiteit van
dorpen en bewoners buiten de toeristische circuits.
Wat is je het meeste bijgebleven uit je studentenijd?
Mijn tweede kandidatuur. Ik studeerde, was semiprofessioneel voetballer én preses. Ik
herinner me de onuitputtelijke kracht en energie die ik toen had. Naast 15 uur sport ging
ik nog 10 uur trainen; de organisatie en horeca-activiteiten als preses kwamen daar
bovenop. Ik heb toen bovendien mijn vrouw leren kennen. Dat was echt mijn grandcrujaar.
Wat is je favoriete stad in ons land?
Gent. Ik heb er twee jaar gevoetbald en gewoond. Het is een open en ruime stad met
een mooie geschiedenis en mooie gebouwen. Brugge is ook mooi hoor, maar voor mij
te idyllisch. We gaan ook wel eens op citytrip in Brussel of eten in Antwerpen, maar Gent
blijft toch mijn favoriet.
Wie is Thomas Caers?
Thomas Caers (Herentals,
1973) maakte carrière als
profvoetballer bij KFC Tongerlo,
KVC Westerlo, KAA Gent,
MVV Maastricht en STVV. Hij
was ook trainer en jeugdtrainer.
Na een periode als hoofd
rekrutering bij Zulte-Waregem
zette hij een punt achter zijn
voetbalengagement. Sinds juni
2021 is Thomas Caers directeur
van To Walk Again, het
sport- en bewegingscentrum
voor mensen met een beperking,
opgericht door triatlonkampioen
Marc Herremans.
37

Voor jou getest
Mandala Stones
Een eerste blik op het spelmateriaal
doet me goesting krijgen. ‘Van dit spel
wil ik meer weten!’ In de stijlvolle stevige
speldoos zitten aangenaam zwaar aanvoelende
spelstenen in zachte kleuren met
op elk een fijn mandala-patroon. Die stenen
krijgen bij de opbouw een plek in een van de
stapeltjes op het sobere centrale spelbord.
Ook vier pionnen die artiesten voorstellen
vinden er een plaatsje. Verder heeft elke
speler een persoonlijk spelersbord en ligt
er nog een mandalabord waarop de spelstenen
uiteindelijk terechtkomen.
Een eerste kennismaking met de spelregels
overtuigt me. ‘Dit spel wil ik zeker uitproberen.’ Korte en
heldere spelregels maken duidelijk waar het om gaat. Beurteling
krijgen de (twee tot vier) spelers de keuze tussen twee acties:
stenen nemen of punten scoren door eerder genomen stenen van
het eigen bord naar het mandalabord te verplaatsen.
Wie ervoor kiest om stenen van het centrale
spelbord te nemen verplaatst een
artiest naar keuze en mag vervolgens
stenen van de aangrenzende stapeltjes
naar het eigen bord verhuizen.
Wie wil scoren, bekijkt welke verzamelde
stenen daarvoor in aanmerking komen,
int de bijbehorende punten en plaatst de
gescoorde stenen op het mandalabord.
Daarbij valt eventueel nog een extraatje
te verdienen.
De beide acties gebeuren volgens strikte
regels, waarbij posities, volgorde en timing
van belang zijn.
Een eerste partijtje maakt me duidelijk: ‘Dit spel wil ik absoluut
nog spelen, al zal ik wellicht vaak de mist ingaan.’
a Johan & Agnes Witters-Peil – www.speltafel.be
(White Goblin Games | Filip Głowacz | 2-4 spelers vanaf 10 jaar)
€27,5!
Het spel ‘Mandala Stones’
(art. 3120302) is verkrijgbaar
bij De Banier Creatief aan
de voordeelprijs van 27,50
euro. Deze actieprijs is
geldig van 1 maart t.e.m. 30
april 2022.
a Voor adressen en openingsuren zie
www.debanier.be
Puzzel
VIJANDSCHAP
NIET DIE
GETAL
BEZIT V.E.
BOER
JAPANSE
VECHTSPORT
VUUR
EENHEID
PAPEGAAI
SCANDI-
NAVIËR
1
8
KANSBRIEFJE
AFLEVERING
(AFK.)
HOUTEN VAT
TURKSE TITEL
LOFDICHT
2
PERSOONS-
AANDUIDING
VLIEGENDE
SCHOTEL
SLEE
GLASPLAAT
WONDVOCHT
BORDSPEL
6
Visitekaartje
De letters van naam en woonplaats van
deze man vormen in een andere volgorde
de naam van zijn beroep. Wat doet hij voor
DEEL VAN HET
LICHAAM
PSYCHISCH
LETSEL
BARIUM
BEROOID
DRAF
4
5
LAGE VROU-
WENSTEM
de kost?
Stig Nl. Scouten
• Balen •
VERFSTOF
7
3
JONGENS-
NAAM
EXPLOSIEVE
STOF
1 2 3 4 5 6 7 8
38
STIG NL. SCOUTEN uit BALEN is BELASTINGCONSULENT

Colofon
Raak is het ledenblad van kwb
Er verschijnen 10 nummers per
jaar. Raak verschijnt niet in juli en
augustus.
Drukdatum: 11/02/2022
Geef je zorgen
aan de monsters
Aan de slag!
Redactieadres:
kwb vzw,
U. Britsierslaan 5, 1030 Brussel
02 246 52 31 - raak@kwb.be
Verantwoordelijke uitgever:
Jo De Smet
Redactiecoördinator:
Charlotte Van Doren
Werkten mee aan dit nummer:
Pol Arnauts, Lieselot Bleyenberg,
Bart Claes, Jo De Smet, Lisa
Develtere, Yolanda Eijckmans,
Tania Gorozhanova, Filip Lelie,
Frank Lenders, Katrien Liebaut,
Carolien Luypaert, Neena Salaets,
Kaat Soetemans, Veronique Thys,
Peter Van Riet, Peter Thoelen, Koen
Vandecruys, Luc Vos en Johan
Witters
Kwb-lidmaatschapsbijdrage
2021: 30 euro
(storten op BE57 7995 5000 3035,
algemeen kwb-secretariaat)
Vormgeving: Het Eiland Neus,
Leuven
Drukwerk: Dessain Printing,
Mechelen
Oplage: 36.000
Lid Medianetwerk Plus
In het kader van de nieuwe
vrijwilligerswet (1 aug. 2006)
stelt kwb een organisatienota ter
beschikking. Je vindt ze op www.
kwb.be of je kan ze aanvragen via
info@kwb.be,
U. Britsierslaan 5, 1030 Brussel
Met de steun van:
Raak niet ontvangen?
Adreswijziging?
02 246 52 52
info@kwb.be
Met de laatste Raak-pagina kan je vanaf nu
elke maand meteen aan de slag. Deze maand:
zorgenmonsters maken.
Wat heb je nodig?
a Merino viltwol, in twee kleuren: natuurgrijs en
een fellere kleur
a Vilt van 100% wol, 1.2 mm, in wit, zwart en een
of meer andere kleuren
a Textiellijm
a Grijs karton van 1 mm dik
a Stuk noppenfolie van 50 op 60 cm
a Marseillezeep in vlokken, om te vilten
a Sprayflesje (100 ml)
Zo maak je het
1. Download en print het sjabloon op debanier.be/
knutseltips. Kies een van de vormen, neem
hem over op een stuk karton en knip uit.
2. Knip de noppenfolie in vier stukken. Leg één
stuk op de tafel.
3. Maak met de zeepvlokken zeepsop, en vul er
het sprayflesje mee.
4. Schik op de noppenfolie de viltwol. Open de
streng wol een beetje, en trek er zachtjes
kleine plukjes uit. Leg de plukjes wol naast
elkaar tot je een eerste laagje hebt, en leg
vervolgens de volgende laag haaks op de
eerste laag. Ga zo verder tot je drie à vier
lagen hebt gelegd, en doe vervolgens eronder
hetzelfde voor de andere kleur. Tip: check
of je viltlaag voldoende groot is door er af en toe
je kartonnen patroon op te leggen.
5. Spray zeepsop in het midden van de viltwol,
ongeveer ter grootte van je kartonnen patroon.
De buitenkanten maak je dus niet nat.
Duw met je vingertoppen de bovenste vezels
plat en masseer vervolgens zachtjes de zeep
in de viltwol. Spray af en toe extra zeep bij.
Blijf rondjes masseren, na een tijdje zal je
merken dat je steviger en harder kan wrijven.
Als de vezels niet te veel meer bewegen kan
je er een stukje noppenfolie bovenop leggen,
je handen insprayen met zeepsop en weer
verder wrijven. Draai vervolgens het geheel
om en doe hetzelfde aan de andere kant.
6. Leg het kartonnen patroon op de lap en plooi
de nog droge(re) buitenkanten naar binnen.
Spray zeepsop.
7. Schik hier bovenop opnieuw nieuwe laagjes
viltwol (drie à vier) haaks op elkaar. Start
terug met vilten (zeepsop sprayen en inmasseren).
Draai het geheel om, vouw de zijkanten
naar binnen en vilt ook deze kant. (Tip: let
erop dat je ook de kanten zorgvuldig vilt!)
8. Maak met een breekmes aan één kant een
gleufje, ongeveer waar de twee kleuren
samenkomen, en knip dit open met een schaar.
9. Haal het karton eruit, en spray en masseer de
randen van de opening.
10. Spoel het vilt goed uit, en laat het drogen.
Afwerking
11. Knip uit de lapjes witte en zwarte vilt oogjes
en tanden. Knip uit een of meer andere kleuren
enkel vlekjes. Kleef alles met textiellijm
vast op de gewenste plaats. De tanden kleef
je best aan de binnenkant van de mond.
Je kan dit poppetje gebruiken
om zorgen te laten verdwijnen. Laat je
(klein)kind op een papiertje zijn/haar
gevoelens tekenen of opschrijven, maak
van het papiertje een propje en steek het
samen in de mond van het monstertje.
Deze knutseltip werd ons aangeboden
door De Banier. De sjablonen, een
uitgebreidere uitleg en een instructiefilmpje
vind je op www.debanier.be/
knutseltips, of scan de QR-code hiernaast.
39