December - Historische Kring Haaksbergen

Orgaan van de Historische Kring Haaksbergen
44e jaargang nr.4, december 2011
Verschijnt 4x per jaar

Aold Hoksebarge
o
HISTORISCH CENTRUM HAAKSBERGEN:
Souterrain gemeentehuis
tel. 053-5742374
Correspondentieadres: Goorsestraat 31, 7482 CB Haaksbergen
Email: hist.centrum.hbg@hetnet.nl
Website: www.historischekringhaaksbergen.nl
OPENINGSTIJDEN:
Maandag 19.00-22.00 uur
Dinsdag 13.30-17.00 uur
Donderdag 19.00-22.00 uur
Vrijdag 13.30-17.00 uur
LEDENADMINISTRATIE: K. Faber, K. Doormanstraat 17, 7482 BJ Haaksbergen
BETALINGEN: Postbankrekening nr. 2547699 (alleen voor contributie)
Bankrekening Rabobank nr. 32.42.29.917
beide t.n.v. Penningmeester Historische Kring Haaksbergen
BESTUUR VAN DE HISTORISCHE KRING HAAKSBERGEN
J.H. Scholten
Bizetstraat 31, 7482 AM Haaksbergen
voorzitter, hoofd archivering
J.A.M, van der Zanden Goorsestraat 31, 7482 CB Haaksbergen
secretaris
J.G. Hofste op Bruinink Blekerstraat 5, 7481 JT Haaksbergen
wee voorzitter, voorz. wg. hist. onderzoek
G.J. Slotman
Kroonprins 4, 7481 CJ Haaksbergen
penningmeester
H.B. Slotman
Kievitstraat 8, 7481 BW Haaksbergen
hoofd interne zaken
M.C. Waijerdink-Mentink Eibergsestraat 240, 7481 HP Haaksbergen
lid
C.W.M.J. Wentink
Fazantstraat 129, 7481 BJ Haaksbergen
voorz. wg. monumenten/archeologie
G.W. Oltwater
Molenstraat 89B, 7481 GL Haaksbergen
lid
tel. 5722937
tel. 5722300
tel. 5723553
tel. 5724083
tel. 5721999
tel. 5724134
tel. 5722711
tel. 4786530
"Aold Hoksebarge" wordt vier keer per jaar toegezonden aan de leden van de "Historische
Kring Haaksbergen". Zij betalen voor lidmaatschap en abonnement € 18,- per jaar.
Publikatie of overname van artikelen, geheel of gedeeltelijk, is alleen toegestaan met
toestemming van de auteur(s) en bronvermelding. ISSN: 1384-76
Druk: Hassink Drukkers Haaksbergen Oplage: 1025 exemplaren
Het Buursermeertje
zie artikel op pag. 3409
(Foto: H.J. Krooshof)

Redactie
REDACTIE
J.G. Hotste op Bruinink, redactiecoördinator
A. van Leeuwen, eindredacteur
G.J. Leppink, redacteur
F. de Lugt, redacteur
AAN DIT NUMMER WERKTEN MEE:
G. Hofste op Bruinink, B. v. Leeuwen, J. te Lintelo, F. de Lugt, H. Menkehorst,
W. Rikkers, E. Rompelman, H. Scholten, A. Slotman, A. van der Wal, C. Wentink,
J. van der Zanden.
REDACTIEADRES
Blekerstraat 5, 7481 JT Haaksbergen
E-mail: aoldhoksebarge@gmail.com
Inhoud
INHOUD JAARGANG 44, NUMMER 4, DECEMBER 2011 PAGINA 3397 t/m 3432 PAG.
1 VAN HET BESTUUR 3398
2 NIEUWE LEDEN 3399
3 SCHENKINGEN 3399
4 AANWINSTEN 3400
5 MONUMENTENDAG * 3400
6 VAN OUD NAAR NIEUW * 3403
7 HERGEBRUIK MONUMENTEN* 3405
8 JAN LEPPINK 3407
9 NAAR AANLEIDING VAN 3408
10 HET BUURSER-EN HAAKSBERGERVEEN 3409
WAARDELOOS OF WAARDEVOL?
11 RICHT UW BLIK OMHOOG 3413
12 GEZICHT OP HAAKSBERGEN 3414
13 DIENSTBODE OP HET STEPELERVELD 3416
14 DE HAAKSBERGSE EMIGRATIEGOLF 3418
15 RICHT UW BLIK OMHOOG 3422
16 MIJN GEBOORTEHUIS (3) 3423
17 INDEX 3425
* Verslag van lezing/activiteit.
* inleveren van kopij voor het volgende nummer kan tot 10 januari a.s.
* kopij in te leveren als volgt: tekst als worddocument, bijbehorende foto's los als
formaat JPEG meeleveren met vermelding van onderschrift en herkomst.
N.B. foto's zonder vermelding van herkomst zijn gemaakt door H. J. Krooshof.
3397

3400
verenigingsJVïeuws
AANWINSTEN (Boeken)
Samen werken. Samen doen.
Vreden in den Jahren 1880 bis 1913 (1926).
"Wüllen" Eine Zeitreise durch unser Dorf.
Boekelosche Stoombleekerij 1888-1965.
Kaartenmap"Kaarten van Gelderland" 1773-1813 H.J.Versfelt.
Wij in Twente2011.
Boek "De Twentsche Courant."
Monumentendag zaterdag 10 september 2011
(verslag van een excursie)
Goed kwart over negen meldden we ons bij het theehuis bij camping Stien'nboer. Vorig
jaar tijdens de open monumentendag was het theehuis ook het startpunt, maar toen
was het nog niet voltooid. Nu staat het te pronken aan de Scholtenhagenweg en het
moet gezegd, het is mooi geworden! Nu we er toch waren, hebben we ook maar van
de gelegenheid
gebruik gemaakt
om de expositie
van Jordaan te bekijken.
Aangenaam verrast
was ik, toen
ik in één van de
vitrines placemats
zag liggen die ik
ooit heb laten maken
door Han Sak
met daarop afbeeldingen
van de
fabriek Jordaan en
Een drukte van belang bij de start
oud-medewerkers.
Deze placemats
leverden toen veel gespreksstof op bij de oudere bezoekers van het restaurant 'de
Jordaan' in de Bouwmeester.
Wethouder W. ten Voorde reikte hier de monumentenprijs2011 uit aan de eigenaren
van 't Stien'nboer, die zoveel hebben bijgedragen aan de herbouw van het houten
huis Fazantstraat 13 tot Theeschenkerij Jordaan.
We beginnen, samen met vele anderen, aan onze monumentale tocht. We komen
langs de watermolen. Hier is volop bedrijvigheid. Het blijkt nationale molendag te
zijn. De standhouders waren nog druk bezig hun kramen in te richten. De bakker was
bezig met het bakken van bolussen. We vervolgden de route over de Hasseltweg

verenigingsNïeuws
richting de herbouwde boerderij van 'Morssinkhof boertje'. Ik zie hem nog zo zitten
voor de niendeur, vriendelijk zwaaiend naar iedereen die langs kwam. De boerderij
heeft nu andere bewoners. Bezoekers, en dat waren er nogal wat, werden gastvrij
ontvangen in de mooi verbouwde boerderij. Het binnen kunnen gaan in woningen
waar je normaal gesproken niet komt, is toch elke keer weer heel bijzonder. Mooi
dat dat kan! Honderden mensen over de vloer op zo'n dag is niet niks. Dank aan
al die mensen die hun woning openstellen tijdens de monumentendag en voor hun
enthousiaste verhalen.
Het vervolg van de route leidt ons naar het centrum van Haaksbergen.
We hebben de voormalige pastorie van de Hervormde gemeente van binnen bekeken
en daarna ook nog de pastorie van de Katholieke gemeenschap aan de Markt.
In deze katholieke
pastorie, in
de kamer links
aan de voorkant,
kregen de aspirant
misdienaars
les van Pastoor
van Gendt. Dat
was nog in de tijd
dat de pastorie
bewoond werd
door de Pastoor,
drie Kapelaans
en een dienstmeid.
Nu staat
de pastorie leeg
en wordt er naar
een herbestem-
Op de zolder van de Pancratiuspastorie
ming gezocht
voor dit mooie
pand.
In een andere kamer kon men ideeën aandragen voor een sfeervolle invulling van
de Markt. Hier werd veelvuldig gebruik van gemaakt.
Na de Markt leidde de tocht ons naar de Blankenborg en wel naar de woning van
de familie Willems. Ook hier werden we gastvrij ontvangen. De tegels op de vloer
waren afkomstig uit de Pancratiuskerk. De familie Willems heeft de oude dorpsboerderij,
waarop een bordje "onbewoonbaar verklaarde woning" was bevestigd,
gekocht en geheel eigenhandig gerestaureerd. Het resultaat mag er zijn.
Van de Blankenborg naar het voormalige ziekenhuis aan de Braak. Als kind heeft
men mij hier de amandelen geknipt. Ik zie me nog zitten, vastgebonden op een
behandelstoel. Weer ruik ik die typische ziekenhuislucht van toen. Betere herinneringen
heb ik aan de overkant. Daar stond de bewaarschool en het patronaats-
3401

3402
verenigingsJVieuws
gebouw. Wat hiervan rest is een door Jan Goorhuis getoonde bouwtekening van de
Haaksbergse architect Schilderman. Jammer dat het gebouw er niet meer is!
Nadat Jan Goorhuis zijn boeiende verhaal over de totstandkoming van het ziekenhuis
had verteld, kregen we zin in een kop koffie en een broodje. Dus op naar het
gemeentehuis alwaar men de koffie bruin had en de broodjes gesmeerd. Vanuit
het gemeentehuis gaan we naar het MBS-station. Petje af voor wat men hier presteert.
Een toeristische trekpleister van jewelste. De voorzitter van de MBS vertelt
over de plannen die men heeft. Men wil het stationsgebouw in de oorspronkelijke
staat terugbrengen. Men verwacht binnenkort de laatste benodigde euro s binnen
te halen, zodat met de restauratie begonnen kan worden. Na de MBS steken we het
'spoor' over naar het CLVgebouw.
Het gebouw was
opengesteld en kon bezichtigd
worden. Op een tafel lagen
getekende voorbeelden
van mogelijk andere functies
van het gebouw. Lijkt me
niet eenvoudig om een passende
invulling te bedenken.
Nu richting de Hoeve. Hier
kon het onlangs gesloten
diepvrieshuisje bekeken
worden. Daarna richting
Bentelo naar de zorgboerderij
Meijerinksbroek van
Joseph en Sjanne Asbreuk.
Sjanne en Joseph vertelden
over de plannen die men
heeft met de boerderij. Het is
de bedoeling dat de gebou-
Wethouder W. ten Voorde tijdens de uitreiking van de monuwen weer in de oude staat
mentenprijs 2011 aan Gertrud Morsinkhof
worden teruggebracht. In de
tuin van de familie Asbreuk
vertelde Theo Meijerink uitvoerig
over de geschiedenis van het erve Meijerinksbroek. Het erve Meijerinksbroek
was tevens het eindpunt van de monumentendag. Ik heb genoten van het prachtige
weer, de gastvrije ontvangst overal, de mooie en veelal interessante verhalen en
niet te vergeten van een lekker pilsje op het erf van erve Meijerinksbroek.
Dank aan allen die deze dag mogelijk hebben gemaakt. Volgend jaar weer! Het
thema is dan monumentaal groen heb ik me laten vertellen. Ben benieuwd.
Henk Menkehorst

VAN OUD NAAR NIEUW
Verslag van de excursie naar de DRU in Ulft 8 okt. 2011
verenigingsJVieuws
Met 2 volle bussen vertrokken ruim 100 Haaksbergenaren naar de Achterhoek voor
de traditionele najaarsexcursie.
Het reisdoel, Ulft met de herinrichting van de bekende ijzerfabriek DRU, was niet
toevallig.
Hergebruik is in, niet
alleen in Ulft, maar
ook in Haaksbergen.
Het besef dat oude
bedrijvenpanden een
inspiratiebron kunnen
zijn neemt toe.
De deelnemers aan
de excursie kregen
een volledig dagprogrammaaangeboden.
Toen de bussen
op deze druilerige
oktoberdag voor het
De verwelkoming van de bezoekers met koffie en wegge portiersgebouw stopten,
begonnen de
4 groepen onder leiding van enthousiaste gidsen hun ontdekkingstocht over het
gigantische fabrieksterrein met maar liefst 7 rijksmonumenten.
Voordat men "in de benen ging" werd in het sfeervolle schaftlokaal, dat in niets nog
lijkt op de sobere ruimte met houten tafels van het voormalige lokaal, een kop koffie
met krentenwegge
geserveerd.
De groepen rood,
blauw, geel en
groen kregen achtereenvolgens
de
vier aspecten van
de DRU te zien.
"De cultuurfabriek"
toonde een bont
scala van culturele
en maatschappelijke
instellingen...
van bibliotheek tot
theaterzaal, van Een groep deelnemers met gids tijdens de rondgang op het uitgebreide terrein
3403

3404
verenigingsJVieuws
VVV-kantoor tot raadzaal.
Het ijzermuseum en de bijbehorende film "Symphonie van vuur en ijzer" toonden de
enorme variatie aan producten en de wijze waarop deze onder vaak zware
omstandigheden vervaardigd werden. Het leven van een "hutten ken 1 " was zwaar
en het loon was crisisgevoelig; als de economie stagneerde ging het loon direct
omlaag.
De flinke wandeling over het totale complex liet zien hoe creatieve architecten een
enorme fabriekshal kunnen omtoveren in een mooie woonplek met binnentuin en
uitzicht op een karakteristieke watertoren.
De historische wandeling naar de locatie van het Huis Ulft, bracht ons in contact met
de boeiende geschiedenis van het prille begin van de hut. De invloed van de Graven
van Bergh reikte tot de Oude IJssel, waar de watermolen de blaasbalgen bediende
voor de eerste primitieve hoogoven.
Maria van Nassau, echtgenote van Willem van den Bergh en zuster van Willem van
Oranje verbleef
regelmatig op
het huis Ulft. Op
deze historische
plek herinnert een
prachtig beeld
aan deze kordate
vrouw.
De dag werd afgesloten
met een
gezellige borrel in
het schaftlokaal.
Einde van een
leerzame en gemoedelijke
excur-
Aandachtige toehoorders tijdens de uitleg van één der gidsen sie, maar dat niet
alleen. De DRU
toont aan hoe een historisch gebouw de inspiratie kan worden voor de ontwikkeling
van een heel gebied.
Voorwaarde voor succes is een grote betrokkenheid van de plaatselijke bevolking.
Die moet de ideeën aandragen en het fundament zijn van een breed gedragen
initiatief.
Onze zustervereniging de "Oudheidkundige Vereniging Gemeente Gendringen"
heeft een belangrijke rol gespeeld om dit succes mogelijk te maken.
Clemens Wentink

HERGEBRUIK MONUMENTEN
Verslag van een activiteit d.d. 27 oktober 2011
verenigingsJVieuws
Introductie en welkom
Deze thema-avond is een vervolg op de Open Monumentendag 2011.
De avond begint met een korte film over de activiteiten van de Bond Heemschut,
gevolgd door een lezing over veranderend Haaksbergen. Na de pauze is het tijd
voor een lezing over een grootschalig project in Hengelo, het Hart van Zuid.
Erfgoedvereniging Heemschut
Heemschut is een vereniging, die draait op vrijwilligers. De vereniging houdt zich
bezig met behoud en beheer van monumenten. Bijvoorbeeld door aandacht te vragen
voor markante stadsgezichten. Een actueel onderwerp is de sluiting van veel
kerken en kloosters.
Met de komst van de Monumentenwet in 1988 werd het belang van behoud bekrachtigd.
Hierdoor ontstond meer ruimte en aandacht voor behoud van erfgoed en hergebruik,
maar ook voor karakteristieke nieuwbouw in een bijzondere omgeving.
Veranderend Haaksbergen
Een powerpoint-presentatie van Kees Muller, Henk Krooshof en Clemens Wentink.
De presentatie toonde het dorpsgezicht door de tijd aan de hand van vele nostalgische
foto's, waarbij op een aantal thema's werd ingegaan.
Religieus erfgoed
Nu diverse kerken worden bedreigd door leegstand, blijkt dat het een grote opgave
is om niet alleen de gebouwen te behouden, maar ook juist de functie als hart van
de gemeenschap te blijven vervullen. Dit vormt een belangrijke uitdaging t.a.v. de
herbestemming van hele complexen met voormalige kerkelijke functies, dus niet
alleen kerken, maar ook pastorieën. Hierin is de laatste jaren veel meer kennis en
deskundigheid opgedaan.
Periode 1950-1960
Een fase van wederopbouw.
Bekende voorbeelden zijn o.a. 't Kempke met de duplexwoningen en de Julianastraat.
De Lourdeskerk is een opvallend gebouw uit deze tijd. In Haaksbergen en elders
worden veel straten uit de jaren '50 bedreigd in hun bestaan. De woningen in deze
buurten zijn relatief ruim gebouwd en beschikken over grote tuinen, vaak gelegen op
dure grond dichtbij het centrum.
Periode 1970 -1980
In deze periode van hoogconjunctuur vond veel sloop en herbouw plaats. Vooral de
oude industriegebieden werden gesloopt, zoals de terreinen van Jordaan en Ten
Hoopen, waardoor de industrie naar de rand van het dorp verschoof.
3405

3406
verenigingsJVieuws
Agrarisch erfgoed
Gelukkig staan in Haaksbergen nog een flink aantal authentieke boerderijen op de
monumentenlijst. Daarnaast is er ook veel bewaard gebleven vanwege de toegenomen
interesse in het 'wonen op het platteland'.
1988
Het jaar waarin het monumentenbeleid officieel van kracht werd. Vanuit dit beleid
zijn diverse initiatieven ontwikkeld en uitgevoerd, van het plaatsen van monumentenschildjes
tot het in ere herstellen van het Houten Huis. Andere voorbeelden uit
deze tijd zijn het kantoor van Domijn, de VVV in de openbare school, en actueel
het pand van Bank Jordaan. Een nieuw onderwerp van een herbestemmingsstudie
is het oude gebouw van de Landbouw aan de Parallelweg, waar momenteel wordt
gekeken naar mogelijkheden voor hergebruik in de toekomst. Vernieuwing: voorbeelden
van nieuwbouw bij de Hassinkbrink en de Zienesch.
Op de vele sloop in het centrum was veel kritiek, evenals op de nieuwe inrichting
van het marktplein. Het blijkt wel dat het belangrijk is om zorgvuldig een balans tussen
oud & nieuw te vinden. De HKH heeft hierin een kritische rol.
Industrieel Erfgoed in het Hart van Zuid te Hengelo, door Wil Bohnen
projectdirecteur
Het projectgebied Hart van Zuid heeft een omvang van 55 hectare en omvat onder
andere de oude industriecomplexen van Stork en Dikkers.
Er is gekozen voor behoud, maar niet op een krampachtige manier. Juist de ensemblewaarde
van het industrieel erfgoed wordt gewaardeerd.
Eén van de opgaven in dit project was het vinden van een effectieve omgang met
architectuur uit verschillende perioden Het gaat niet alleen om industrieel erfgoed,
maar ook om wederopbouw en beschermde monumenten zoals de kap van het
centraal station.
De eerste sporen van de herontwikkeling zijn al te zien, bijvoorbeeld het R.O.C, in
de voormalige gieterij en de vestiging van de brandweer in de oude modellenmakerij
van Stork.
Het traject van handhaven, behouden en verbeteren is meestal duurder dan slopen.
Maar hergebruik levert juist meer en mooiere ruimten op, al kan het lastig zijn om
voor elke ruimte een nieuwe functie te vinden.
Zo zal de echo van een rijk verleden doorklinken in de toekomst, aldus dhr. Bohnen.
Albert Rozemaprijs
Wim Oltwater vertelt over een nieuwe monumentenprijs die wordt ingesteld door de
werkgroep Monumenten. Deze prijs is juist niet bedoeld voor grootschalige projecten,
maar om het behoud van kleine monumentale waarden onder de aandacht te
brengen.
Het is de bedoeling de prijs uit te reiken aan mensen, die bijvoorbeeld een bijzonder
detail aan hun woning hebben bewaard, een uithangbord, mooie vensters, e.d.

De naam van de prijs is afkomstig van het verdwenen winkeltje van Albert Rozema.
De Albert Rozemaprijs wordt door de Historische Kring uitgereikt op de verjaardag
van Albert Rozema. De nabestaanden van dhr. Rozema hebben hiervoor graag
hun toestemming gegeven. Het is nog niet bekend hoe de prijs eruit komt te zien:
gedacht wordt aan een beeldje of een tegeltje.
Erica Rompelman
JAN LEPPINK
een Haaksbergenaar in hart en nieren
Boekbespreking
Jan Leppink verzamelde in navolging van zijn vader Arnold alle gegevens over de
belangrijke momenten en gebeurtenissen in zijn leven.
Toen Frans de Lugt, oud journalist, hem vroeg deze gegevens te boek te stellen,
was hij zeker niet direct enthousiast. Moest hij zijn levensverhaal wel aan de openbaarheid
prijsgeven?
Wie zit daarop te wachten? Hij ging te rade bij zijn kinderen en enkele vrienden en
toen deze positief reageerden ging Jan akkoord met het voorstel.
Het is een prachtig en boeiend boek geworden met veel mooie foto's, geschreven in
vlot leesbare teksten.
Alle facetten van Jan's leven
passeren de revue: zijn jeugd,
schooltijd, militaire dienst, de
periode Jordaan, zijn Unipro,
veel maatschappelijke functies,
zijn gezin, lief en leed tot en met
het overlijden van zijn vrouw
Ans.
Jan heeft een passie voor kunst
en cultuur. Hij ontmoette veel
kunstenaars en bezit een groot
aantal schilderijen en andere
kunstwerken. Hij bewerkstelligde
dat het Glazen Bos naar
Haaksbergen kwam en door zijn bemoeienis kreeg onze gemeente de beschikking
over een aantal schilderijen van Klaas Bernink, die opgeslagen lagen in een stoffig
depot van een ministerie. Jan was voorzitter van de Kunstkring en maakte deel uit
van de gemeentelijke commissie Kunstaankopen.
Op maatschappelijk terrein heeft hij zijn sporen wel verdiend. Hij zat in het bestuur
van tal van organisaties en verenigingen, meestal als voorzitter. En als Jan Leppink
3407

3408
aan het roer stond, werden er altijd flinke stappen voorwaarts gezet. Of het nu was
bij de Kunstkring, de Rotaryclub, de Historische Kring of als president-kerkvoogd
van de Hervormde Gemeente, het ging hem allemaal uitstekend af. Een voorbeeld
voor hen die een zelfde functie bekleden of die ambiëren. Een man van zien, aanpakken
en uitvoeren. Door op dezelfde wijze te werken in het bedrijfsleven, was hij
ook daar succesvol.
Jan vertelt ook voor welke zaken ze hem niet kunnen strikken: de sport en de politiek,
al heeft hij daarover wel een duidelijke mening, evenals over de burgemeesters.
Natuurlijk heeft Jan ook z'n emoties, met name als hij spreekt over zijn overleden
vrouw Ans. Aan haar heeft hij veel te danken. Ze stond altijd aan zijn zijde en was
een goede moeder en oma; bovendien een prima gastvrouw voor zijn zakelijke contacten.
Jan Leppink, een man van visie en realisme, van zakelijkheid en emotie, van denken
en van doen. Iemand, die niet graag op de voorgrond treedt, maar altijd wel prominent
op de voorgrond aanwezig is. Een man met grote maatschappelijke betrokkenheid,
die Haaksbergen meer dan een dienst bewezen heeft. De toekenning van de
Erepenning van de Gemeente Haaksbergen en de benoeming tot officier in de Orde
van Oranje-Nassau heeft hij zeer wel verdiend.
Veel plezier bij het lezen van dit gedenkwaardige boek.
Bram van Leeuwen
NAAR AANLEIDING VAN...
Een lezeres van A.H. heeft in het artikel over de stichting van de ambachtsschool
"St. Joseph" de naam van de architect van het fraaie schoolgebouw gemist.
Dat was de heer B.E. van der Linden uit Raalte.
De grond aan de Ambachtsstraat werd aangekocht van de Gemeente.
Voor de 4722 m2 betaalde het Bestuur f 1128,-
Het Bestuur wilde aanvankelijk van start gaan in twee theorielokalen in het
Patronaatsgebouw en in twee praktijklokalen in de voormalige meubelmakerij van
de weduwe Gerritsen.
Op het Ministerie vonden ze dat maar niets en zag men liever, dat de school zou
starten in een mooi nieuw schoolgebouw. Alzo geschiedde.
U vindt het artikel in A.H. 44 e jaargang nr. 3, september 2011.
Redactie

HET BUURSER- EN HAAKSBERGERVEEN:
WAARDELOOS OF WAARDEVOL?
Decennia lang is er strijd gevoerd om de veengebieden tussen Enschede, Usselo en
Haaksbergen. Altijd ging het daarbij om de vraag of een veengebied een waardeloos
of waardevol landschap is. De ene keer won de 'groep waardeloos', een andere keer
de 'groep waardevol'. Nog maar dertig jaar geleden kwam er een eind aan de strijd
door de aanwijzing van de veengebieden tot beschermd natuurgebied. Hoewel....?
Bijna honderd jaar geleden kijkt geen burger om naar de veengebieden en de woeste
gronden er omheen Ze worden eerder waardeloos dan waardevol genoemd. De gemeente
Enschede stort in die tijd haar huisvuil op een locatie aan de Poolmansweg.
Maar zo rond 1925 begint die bergplaats aardig vol te raken. Al enkele jaren zoekt
Enschede daarom naar een andere locatie. In 1926 valt het besluit het huisvuil te
storten in het Usselerveen, aan de zuidkant van de stad. Het gedeelte van het veen
binnen de grenzen van de gemeente Haaksbergen heet het Buurserveen. Het is een
wildernis, waar geen mens naar omkijkt.
De Tubantia, toen ook al een dagelijks
verschijnende krant, omschrijft het gebied
in 1934 als volgt: 'Wie een fietsof
wandeltocht door het Usseler-, of
juister gezegd het Buurserveen maakt,
aanschouwt een eenzame woestenij.
Eeuwen heeft de grond hier in deze toestand
gelegen en niemand bekommerde
zich er om, want zelfs voor turfsteken is
deze grond nauwelijks geschikt. Veel
van deze fiets- of wandeltochten worden
er niet gemaakt. Het veen trekt nu
eenmaal niet. Men gaat naar bos en hei
en naar het water. Alleen een eenzame
schilder kan men hier soms zien of een
Een winters plaatje van het Buursermeertje natuurhistoricus, die merkwaardige
planten zoekt.'
Nuttige bestemming
De gemeente Enschede koopt in eerste instantie zo'n zestig hectare veengebied en
begint er in 1926 met het storten. Eindelijk heeft het stadsbestuur een nuttige bestemming
voor de woestenij gevonden. Hoewel, het storten van stads- en huisvuil in een
veengebied is geen vinding van de Enschedeërs. Het idee is overgenomen van de
stad Antwerpen. Daar praat echter niemand over. Wel over het feit dat een waardeloos
gebied een nuttige bestemming heeft gekregen. Want het vuil wordt afgedekt met een
laag cultuurgrond, waarna de grond kan worden gebruikt voor landbouwdoeleinden.
3409

3410
In 1934 schrijft diezelfde Tubantia juichend: 'Wie thans door hetzelfde landschap een
wandeling of fietstocht maakt zal zijn oogen nauwelijks geloven. Van woeste veengrond
is geen spoor meer te ontdekken. Op de plaats waar eens het Moorenven werd
gevonden grazen nu koeien. Het is werkelijk bewonderenswaardig wat hier is bereikt
doormiddel van het vuil waar men vroeger geen raad mee wist. Een groote boerderij
met haar rode dak is tot ver in de omtrek zichtbaar. Het door treintjes aangevoerde
stads- en huisvuil wordt in dikke lagen op het terrein gestort en daarna geëgaliseerd.
Hierop worden al in het eerste jaar suikerbieten geteeld, die opmerkelijk goed gedijen.
Er zou geen reden zijn om bij deze weiden met hun vette vee en bij deze schoone
korenvelden stil te staan indien zij geen doorgaand bewijs vormden voor de juistheid
van de verwachting dat men nuttig werk zou doen door het straat- en huisvuil der
gemeente Enschede te gebruiken voorlandontginning.'
Werkgelegenheid gaat voor
Een jaar voor deze lofzang weet Enschede echter dat het aangekochte gebied snel
volgestort zal zijn. Daarom worden in 1933 al pogingen ondernomen veengronden
aan te kopen, die grenzen aan het vuilstortgebied. Dit keer echter op het Buurser deel.
Maar deze aankopen gaan niet vanzelf. Bij de markeverdeling is de grond danig versnipperd,
waardoor er veel kleine perceeltjes zijn. Voor de boeren/eigenaren is de
grond een reserve. Men hoopt deze in cultuur te kunnen brengen als de economie
weer aantrekt. Aan het eind van de jaren '20 is ons land in een ernstige crisis gedompeld.
De werkloosheid is schrikbarend hoog. De regering grijpt elke mogelijkheid aan,
om mensen met beide handen aan het werk te zetten. Dat leidt er toe, dat in 1933
de NV Ontginnings Maatschappij Overijssel (OMO) na de nodige strubbelingen over
grondaankopen uitkomst biedt. Na aankoop en ontginning door de OMO krijgen de
oorspronkelijke eigenaren het recht hun in cultuur gebrachte grond terug te kopen.
De Nederlandse Heide Maatschappij zal het ontginningswerk verrichten. Op deze
wijze wordt een oppervlakte van 120 hectare verkregen. Enschede kan weer een flink
aantal jaren vooruit.
In het kader van de tewerkstellingsprojecten kan een zestigtal werklozen aan het
werk worden gezet op de vuilstort, terwijl elders in het veengebied nog een 60 tot 70
werklozen voor de Heidemij werkzaam zijn. De Tubantia opent in 1938 een artikel met
de kop: 'Tewerkstelling niet langer schande; er wordt om gevraagd.'
In de Troonrede van dat jaar wordt melding gemaakt van 'het streven in de toekomst
ten aanzien van het probleem der werkloosheid tewerkstelling regel en zuivere steunverlening
slechts uitzondering te doen zijn!'
Gedogen
De verwerking van straat- en huisvuil in de gemeente Haaksbergen begint eind jaren
'20 net als in Enschede problematisch te worden. Haaksbergen heeft jaren kunnen
profiteren van een gat aan de Enschedeseweg, waar eerder zand, maar vooral grind
uit de grond is gehaald. Het terrein is in het bezit van de weduwe Ooink en heet - niet
voor niets - het Grintenbosch. In 1928 beseft men dat dit gat vol begint te raken en

Het Buurserzand
dat er ergens anders een plek moet worden gevonden.
Haaksbergen kijkt weliswaar met afgunst naar de ontwikkelingen in het Enschedese,
maar heeft geen geld om ook een stuk veen te kopen. Dus moet er naar een andere
oplossing worden gezocht.
Die wordt in 1930 gevonden in een overeenkomst met de familie Heemink. Deze
'gedoogt' dat de gemeente gedurende 30 jaar een perceel van 3,3 hectare nabij het
veen gebruikt voor het storten van straat- en huisvuil. Het kost de gemeente wel geld,
maar voor 5 gulden per jaar (!) heeft men zeker niet te klagen. De gemeente moet er
voorzorgen dat metalen en grote stukken afval onderin 'het gat' worden gedeponeerd
en de vuilnisbelt mag niet boven de wal van de Schipbeek uitkomen.
Helaas voor de gemeente blijkt dit terrein al na elf jaar vol te zijn. Geen nood, de familie
Heemink heeft meer grond bij het veen in de aanbieding. In 1941 wordt een drie
hectare groot terrein in de omgeving in gebruik genomen. Dit keer geldt de overeenkomst
voor zes jaar. Een goede inschatting, want in 1948 moet verhuisd worden naar
een terrein van negen hectare aan de 'overzijde' van de Buurserbeek. Weer is de
familie Heemink eigenaar er van. Omdat de gemeente met nieuwbouwprojecten zit,
wordt er eerst zand afgegraven tot een diepte van maximaal twee meter. Afgesproken
wordt dat na het volstorten een laag humusrijke grond over het vuil wordt opgebracht,
zodat het terrein weer voor landbouwdoeleinden kan worden gebruikt. Dat is omstreeks
1957 het geval.
Dat jaar wordt een voormalige zandafgraving aan de Peddedijk als vuilstortplaats in
gebruik genomen. Ook dit is van de familie Heemink. Tot medio 1972 blijft dit terrein
in gebruik.
3411

3412
Terug naar af
Ondertussen wekken de vuilstortprojecten ook de nodige weerstanden op. In de eerste
plaats van de omwonenden van de aangewezen stortplaatsen wegens overlast.
Maar er ontstaat ook steeds meer ergernis over de aantasting van de natuur. Daarom
mengen zich ook natuurbeschermingsorganisaties in de discussie. Niet alleen in
Haaksbergen, maar in nagenoeg heel Twente.
Haaksbergen sluit zich aan bij het Openbaar Lichaam Vuilverwijdering Twente, een
instelling van de Twenteraad, die een stortplaats heeft in Ambt Delden. Maar deze
dreigt in 1975 al vol te raken. De Twenteraad is genoodzaakt naar een nieuwe opslag
om te zien. Het moet een grote worden, want steeds meer gemeenten zoeken aansluiting
bij het Openbaar Lichaam.
Er wordt een werkgroep ingesteld - de Werkgroep Inventarisatie Stortruimte Twente
- die na onderzoek in een rapport aan Gedeputeerde Staten van Overijssel met een
uitstekende locatie komt aanzetten. Ook het college van burgemeester en wethouders
van Haaksbergen wordt op 1 juni 1975 hiervan op de hoogte gesteld. De keuze
is namelijk gevallen op het Usseler- en Buurserveen! Volgens de werkgroep kan het
door Enschede in 1926 ingezette traject best op grote schaal worden voortgezet.
Na bijna vijftig jaar terug naar af! De werkgroep trekt zich bij haar advies ook niets
aan van een toen ook omstreden besluit uit 1963. Enschede en Haaksbergen stellen
met spoed een commissie in: De commissie 'Onderzoek mogelijkheid storten
huisvuil in Usseler- en Buurserveen'. Dat gebeurt op 20 augustus 1975. De gemeente
Enschede brengt vier leden in, namens Haaksbergen doen directeur gemeentewerken
Braakhuis en gemeentesecretaris Jansen mee.
Vier weken later brengt de commissie al een rapport uit. Daarin worden alleen maar
bezwaren en minpunten naar voren gebracht. Onder andere wordt er op gewezen
dat de acht indertijd gestichte landbouwbedrijven op de in cultuur gebrachte veengrond
moeten verdwijnen. Daarnaast worden nog eens twaalf goed functionerende
landbouwbedrijven in Buurse in hun bestaan bedreigd. Waarschijnlijk zullen ook zij
moeten verdwijnen.
Een zwaarwegend punt is ongetwijfeld ook dat de commissie oordeelt dat de al in
cultuur gebrachte gronden van matige tot slechte kwaliteit zijn. Bij het bewerken er
van komen nog steeds niet-verteerde afvalresten naar boven.
Het advies van de commissie is duidelijk. Zij is van mening 'dat - afgezien van alle
mogelijke andere aspecten en de uit dien hoofde eventueel voortvloeiende bezwaren
- alleen uit oogpunt van het agrarisch aspect het aanbieden van dit gebied als
mogelijkheid voor het storten van huisvuil, ten sterkste moet worden ontraden.' De
commissie wijst daarbij op de mogelijkheid tot minimalisering van huisvuil door middel
van verbranding.
De commissie besluit met de opmerking dat door de recente persberichten onrust is
ontstaan. De colleges van Enschede en Haaksbergen wordt geadviseerd - als ze het
advies van de commissie overnemen - deze ook openbaar te maken.
En zo gebeurde het.
Dat we nu nog iedere dag kunnen genieten van het Buurserzand hebben we met

name te danken aan de heer Van Heek. Hij investeerde in die prachtige natuur.
Hij was van plan er een openlucht-museum van te maken. Mevr. Van Heek-Ewing
schonk het in 1929 aan de "Vereniging tot Behoud van Natuurmonumenten."
In die 311 ha waren ook inbegrepen de Steenhaarplassen en de z.g. Schans van Tilly.
Research: Auke van der Wal; bewerking: Willy Rikkers
Bronnen: Archief Gemeente Haaksbergen
Dossier Vuilstort, correspondentie
Archief ten Hag
E.J.H. Ooink
Dagblad Tubantia: 16-7-1921; 16-3-1924; 4-6-1924;
19-4-1934; 24-4-1934;23-1-1935; 20-2-1936; 28-10-1938;
21-1-1939; 22-6-1940; 27-6-1940; 20-3-1941; 10-2-1950;
16-2-1950; 13-4-1951; 11-3-1952; 18-3-1952; 20-8-1966;
23-8-1979.
RICHT UW BLIK OMHOOG
Weet u waar het huis staat met deze fraai versierde
voordeur?
Voor oplossing zie pagina 3422
(Foto: H. Put)
3413

3414
GEZICHT OP HAAKSBERGEI*
Dit schilderij, gesigneerd rechtsonder met de naam "H. de Vries", kwam onlangs in het bezit
van de Historische Kring.
Het heeft vele jaren gehangen in het kantoor van het vroeger zo bekende aannemersbedrijf
Ter Braak aan de Ariënsstraat, en was dan ook erg door sigarenrook verontreinigd. Het
schilderij werd geschonken door de heer W. Schurink, Molenstraat 55, een kleinzoon van
aannemer Ter Braak. Naspeuringen hebben mij de achtergronden doen weten van de (amateur-)schilder
Herman de Vries, die ik, toen ik nog leerling-schilderwas, goed gekend heb.
Herman de Vries werd op 24 april 1923 in Bredevoort geboren. Hij bezocht de lagere school
in Bredevoort en zijn opleiding tot huisschilder ontving hij aan de ambachtsschool in Aalten.
In de oorlog werkte hij als zgn. "grensganger" in het Duitse Bocholt en kon 's avonds thuiskomen.
In Bocholt heeft Herman ook mijn oom Johan, die daar naar toe gestuurd was om te
"schansen", in het geheim over de grens geholpen.
Direct na de oorlog vond hij via hier wonende familie werk als schildersknecht bij het schildersbedrijf
Konings aan de Blankenburgerstraat.
Hij is toen in kost gekomen bij het gezin van deze oom Johan, aan de Holthuizerstraat.

EN VANAF HET MEUKEN IN 1950
Herman bleek een kundig vakman en een verdienstelijk kunstschilder te zijn, zoals ook uit
dit schilderij blijkt.
In Haaksbergen leerde hij Christel Eysing kennen, geboren in Bocholt, die werkte in het
bruidskledingatelier van Hermans zwager Bernhard Keizers.
Herman en Christel trouwden op 18 maart 1950 in Haaksbergen en emigreerden een jaar
later naar Australië. Daar werden hun 4 kinderen geboren: Mariëtte (1951), Cynthia (1952),
Marcel (1956) en Peter (1958).
In 1962 keerde het gezin De Vries weer terug naar Nederland, maar dat was slechts van
korte duur, want na een paar maanden vertrokken ze al weer naar Australië. Nederland was
hen stellig niet meer bevallen.
Herman de Vries overleed op 9 februari 1995 in Warners Bay (Australië), maar werd wel in
Haaksbergen begraven.
Het historisch interessante schilderij is inmiddels schoongemaakt en heeft een plaats gekregen
in de "Herman Schultenzaal" van ons Historisch Centrum.
Jan te Lintelo.
3415

3416
DIENSTBODE OP HET STEPELERVELD
Na het verhaal over de twee Zeeuwse
zusjes Willy en Nellie Dane (AH 44 nr 2,
pagina 3337) kreeg ik een telefoontje van
Bernard Waanders: "Ik zou graag contact
hebben met die dames, want toen zij in de
zomer van 1953 na de Watersnoodramp
op boerderij Het Stepelerveld logeerden,
kwam ik daar vaak, omdat ik verkering
had met Minie Effing, een van hun dienstbodes."
Minie kwam al als kind dikwijls op
Het Stepelerveld om melk te halen en als
het koud was mocht ze even binnenkomen
voor chocolademelk. Zo was ze bij de
familie bekend, net als haar broer Johan,
die er allerlei klusjes deed. Toen er in 1947
een meisje als dienstbode bij moest komen,
werd zij gevraagd. Haar vader was
daar zeer content mee: "Now beu gut bewaard...
het is better dan de fabriek", zei hij.
Minie Waanders-Effing (links) en Gerda
Hoe was het pm in die jaren na de oorlog Hilderink-Leferink en Anneke van Heek
als dienstbode op een boerderij te werken? (Foto:Familie Waanders)
De boerderij was van E.H.J.K. (Ebs) van
Heek en was een goed georganiseerd bedrijf. Klaas Zijlstra was er bedrijfsleider
en had de beschikking over 4 knechten. De huishouding werd op orde gehouden
door 2 meisjes voor dag en nacht. Doordat zowel Ebs als zijn vrouw Emmy van
Heek-Koek vele maatschappelijke functies vervulden, waren ze vaak uithuizig. Ebs
was o.m. voorzitter van de landbouwcoöperatie CLV in Haaksbergen. Hij nam het
initiatief voor de bouw van de moderne silo, die het komend jaar gerestaureerd
zal worden. Ook was hij actief in Pro Juventute, een landelijke organisatie voor
jeugdzorg. Daardoor logeerden in de zomer regelmatig groepen jongeren op de
deel van de boerderij. Emmy verdiende haar sporen op kerkelijk gebied en bij de
vrouwenorganisaties.
Minie begon als tweede meisje; haar taak bestond o.m. uit tafeldekken, opdienen en
het schoonmaken van de bovenverdieping. Het eerste meisje was Anneke Breteler.
Die overlegde de werkzaamheden met mevrouw en had de leiding over het koken
en het beheer van het benedenhuis. Later kwam daar de verzorging van dochter
Anneke bij.
De dagtaak begon 's morgens om 7 uur met aanmaken van de kachels en het voorbereiden
van het ontbijt, zo was er de hele dag volop werk. De jaarlijkse slacht,
maar vooral de voorjaarsschoonmaak waren drukke periodes. Tijdens de grote

schoonmaak, die al eind februari begon, werd het grote huis van onder tot boven
onderhanden genomen: boenen, schrobben en repareren. De kleding werd aangepast
aan het soort werk, het bonte schort voor het zware werk, verder een wit schort
voor het huishoudelijke werk en 's avonds een zwarte jurk met een wit schortje. De
werkzaamheden konden 's avonds nog wel eens flink uitlopen. Bernard Waanders
kan zich nog goed herinneren, dat hij soms flink nijdig was als hij Minie wilde ophalen
en 't werk nog niet klaar was.
Sinterklaas
Vrije tijd was er weinig, de woensdagmiddag en 's zondags om de 14 dagen. "Je
verdiende niet veel, maar je was in de kost. Ik heb het altijd goed gehad en heel
veel geleerd", zegt Minie. Dat beaamt Bernard ogenblikkelijk: "Minie kan fantastisch
koken en bakken en ik word nog regelmatig gecorrigeerd als ik de tafel niet gedekt
heb volgens de regels. Wij
leerden ook zuinig om te
gaan met voedsel. Er werd
nooit iets weggegooid en
spullen die kapot waren,
werden als het enigszins kon
weer gerepareerd." Minie
sliep op een mooie meisjeskamer
en met Sinterklaas
moest zij helpen kadootjes
in te pakken. "Mevrouw was
daar heel attent in, er was
een hele lijst waarop de namen
van mensen stonden die
in aanmerking kwamen om
iets te krijgen. Nadat Bernard
en ik getrouwd waren, hebben
we nog jarenlang met
Sinterklaas een aardigheidje
gekregen."
Met Kerst was er een spe- Mevr. van Heek, Minie Waanders-Effing en Anneke van Heek
Ciale avond voor het hele samen met twee buurkinderen
personeel in de Stijl zoals dat (Foto: Familie Waanders)
op Soestdijk gebeurde. "Een
hoogtepunt voor ons was de zomervakantie in Katwijk. De familie had in juni een
maandlang een huis gehuurd en de meisjes mochten om beurten 14 dagen mee.
Ook vriendinnetjes van Anneke en buurkinderen verbleven daar dan. Dat was natuurlijk
onvergetelijk voor een meisje uit Twente, dat nog nooit de zee gezien had"
Clemens Wentink
3417

3418
DE HAAKSBERGSE EMIGRATIEGOLF
Rikie en Herman Wolters: "Het leven daar beviel ons niet."
In de eerste helft van de jaren vijftig raakte Nederland in de ban van de emigratie.
Ook aan de Haaksbergse bevolking ging dit niet voorbij. In de periode januari 1951 -
januari 1956 werden 150 personen uit het bevolkingsregister uitgeschreven die hun
heil in het buitenland gingen zoeken. Het waren 86 mannen en 64 vrouwen, onder
wie 16 jongens en 23 meisjes. Canada en Australië hadden met respectievelijk 47
en 42 personen de grootste aantrekkingskracht op Haaksbergenaren. Zuid-Afrika en
Nieuw-Zeeland moesten het doen met elk 11. Bij de naar andere landen vertrokken
personen waren er ook die niet direct onder de emigratiedefinitie vielen, zoals 20 naar
Duitsland. Voor het merendeel van hen was het een terugkeer naar hun vaderland.
Een nadere bestudering van de lijst laat zien, dat er in het toen ruim 12.000 inwoners
tellende Haaksbergen heel wat families waren waarvan er wel een of meer leden
vertrokken. In het uitschrijfregister komen tal van namen uit bekende families voor,
zoals: Johannes Asbreuk (Canada), Petrus en Hendrik Dijkhuis (Australië), Hendrik
Kleinsman (Australië), Jan Morssinkhof (Australië), Henny Brummelhuis (Canada),
Berendina Wielens (Nieuw-Zeeland), Hermannus Wolters (Australië), Hendrika
Bouwhuis (Australië), Johannes Molenkamp (Australië), Gerhardus Westendorp
(Canada), Bernardus Hilderink (Nieuw-Zeeland), Dina en Francisca ter Huurne
(Nieuw Zeeland), Herman ter Huurne (Canada), Gerhardus en Berendina Lansink
(Nieuw Zeeland), Johannes Waanders (Australië), Johanna Busschers (Borneo),
Johannes Wildenborg (Canada), Antonius, Hermanus, en Johan Temminghoff
(Australië)*, Johannes ter Braak (Canada). De mannen waren veelal landbouwer of
ambachtsman, zoals schilder, timmerman of (auto)monteur. Van de meeste vrouwen
was de vermelding dat ze 'zonder beroep' waren, d.w.z. huisvrouw.
Emigreren was niet exclusief voorbehouden aan mannen en vrouwen die het grootste
deel van hun toekomst nog voor zich hadden. Landbouwer Bernardus Grobbink, die
naar Canada emigreerde, was van 1902 en zijn vrouw Johanna van 1898. Kruidenier
Hendrik Kleinsman (naar Australië) was van 1899 en zijn vrouw Hendrika Bouwhuis
van 1903, evenals kraanmachinist Bernardus Derksen (Canada) en metselaar Johan
Bosscha (Zuid-Afrika). Zij allen waren vijftigers toen zij hun schepen achter zich verbrandden
en de grote oversteek waagden naar het onbekende land aan de andere
kant van de wereld.
Welke motieven speelden een rol om de vertrouwde geboorteplaats te verlaten en
min of meer definitief afscheid te nemen van familie, vrienden, buren en collega's?
De ingrijpende keuze had alles te maken met hoe Nederland en de nabije wereld
er toen voorstonden. Door de naoorlogse geboortegolf was er plotseling een vrees
ontstaan voor overbevolking. Dat gevoel werd nog eens versterkt door de terugkeer
van duizenden landgenoten uit Indonesië en uit de Molukken. Bovendien kampte ons
land met de naweeën van de Tweede Wereldoorlog: het puinruimen was nog niet beëindigd,
er was behoorlijk veel armoede en een grote woningnood. En er was nog een
omstandigheid die menigeen motiveerde om weg te willen uit dit deel van de wereld:

de aanzwellende Koude Oorlog, met de angst dat die tot een nieuwe wereldoorlog op
het Europese continent zou kunnen leiden.
De overheid hield zich niet afzijdig en speelde graag in op de vraag naar vaklieden
door bevriende landen als Canada, Australië, Nieuw-Zeeland en Zuid-Afrika.
Minister-president Willem Drees sprak er zelfs over op de radio in zijn nieuwjaarstoespraak
voor 1950: "Een deel van ons volk moet het aandurven, zoals in vroeger
eeuwen, zijn toekomst te zoeken in grotere gebieden dan in het eigen land." In de
Troonrede van dat jaar zei koningin Juliana: "De snelle groei van de bevolking en de
beperkte oppervlakte van beschikbaar land eisen bij voortduring een sterke bevordering
van emigratie." De regering liet het niet bij woorden en richtte de Nederlandse
Emigratiedienst op die emigratie ging stimuleren en ook de beschikking had over
een pot met geld. Plaatselijk werden voorlichtingsbijeenkomsten en filmavonden georganiseerd,
in Haaksbergen onder meer door reisbureau Lissone-Lindeman en door
organisaties op levensbeschouwelijke grondslag. Wie voldoende in staat werd geacht
om overzee aan werk te kunnen komen, goed gezond was en van goed gedrag, en
over voldoende financiële middelen beschikte om de eerste maanden door te kunnen
komen, kon subsidie aanvragen als de kosten van de overtocht een belemmering
zouden vormen. Ongeveer een half miljoen landgenoten voelden zich aangetrokken
tot het nieuwe leven achter de horizon en vertrok, per boot uit Rotterdam of per vliegtuig
vanaf Schiphol.
Winkel verkocht
Tot de Haaksbergse emigranten behoorde de familie Kleinsman van de Hasseltweg,
B158, bekend van de kruidenierswinkel. Vader Hendrik Kleinsman en moeder
Hendrika Bouwhuis verkochten hun zaak en kozen voor het grote avontuur. Oudste
dochter Hendrika (Rikie) was 24 jaar en besloot met haar ouders mee te gaan. "De
voorbereidende procedure had bijna een jaar geduurd. We hebben dus aan het idee
kunnen wennen. Herman, toen nog mijn verloofde, en ik hebben er goed over moeten
nadenken of we dit wel wilden doen. Maar het hele gezin ging mee en dat maakte het
voor mij moeilijk om als enige achter te blijven. Daarin speelde mee dat ik altijd in de
winkel heb geholpen en dat mijn werk hier dus ophield.
Ons gezin bestond naast vader en moeder uit mijn zus Annie met haar vriend Jan
Morssinkhof, zus Leis met haar vriend Johan Molenkamp, zus Dinie (haar vriend ging
niet mee), mijn broers Henk, Herman en Joseph, en mijn zusjes Ria en Christien. Ik
was dus de oudste en had verkering met Herman Wolters, die twee jaar ouder was.
Herman en ik zijn een week voordat we vertrokken nog getrouwd; dat leek ons wel
zo handig. Voor de tickets voor de boot was dit te laat, we hebben de overtocht, die
zes weken duurde, gescheiden moeten doorbrengen. Hij lag op een mannenslaapzaal
met 400 andere heren! Mijn moeder en wij als eigen kinderen hadden twee
hutten voor onszelf. Die overtocht met het passagiersschip Fairsea was allerminst
een comfortabele 'huwelijksreis'. De boot was overvol, hij schommelde heel erg, we
werden allemaal flink zeeziek. Ook het eten aan boord was niet goed en het was er
niet schoon."
3419

3420
Vader Kleinsman was op 5 januari 1952 vooruit gereisd, met zus Annie en haar vriend
Jan. De familie volgde op 2 september van dat jaar. Wat was de reden voor de familie
om naar Australië te emigreren? Rikie: "Ons mam had de indruk dat het beter zou
zijn voor de toekomst van ons, haar kinderen. Zij was het die dit wilde. Canada was
korter bij, maar de keus viel op Australië omdat het klimaat daar beter was. Goed
voorbereid waren we niet. Ik had een beetje Engelse les gehad, ook niet meer dan
dat. We kwamen aan in Perth en gingen naar Rosebud. Daar kregen we huisvesting
bij een vrijgezelle boer en diens broer. Ons pap had vroeger in de bouw gewerkt en
heeft geholpen dat we daar allemaal een plek kregen. Vader had er werk op het land
en Herman kon aan de slag als houthakker. Ik had een tijdje werk op een schoenenfabriek,
dat was een half uur fietsen en daarna een uur met busje. Elke dag, heen en
terug. Dat beviel niet. Herman en ik besloten daarom iets anders te zoeken en dat
vonden we bij een schapenboer in Nieuw-Zuid-Wales, de regio rond Sydney. Het was
daar heel eenzaam, er was niets, je zat er echt van alles en iedereen verlaten en we
hadden er geen auto. Als we naar onze ouders in Melbourne wilden, was dat een dag
reizen met de bus."
Het jonge stel Rikie en Herman Wolters had het helemaal niet meer naar de zin. Ze
namen afscheid van de schapenboer en trokken naar Melbourne, waar de familie
Het gezin van Hendrik Kleinsman en Hendrika Bouwhuis twee jaar voor de emigratie naar Australië.
Rikie staat achter haar vader, naast haar zus Leis. Tussen vader en moeder staat Herman. Naast
vader Hendrik staan links op de foto Henk en Dinie. Rechts op de foto naast moeder staan Minie,
Annie en Joseph. Vooraan Ria en Christi.
(Foto: archief familie Wolters)

zat. Herman vond daar werk als perser van mallen uit rubber. Maar ze voelden zich
niet meer gelukkig. Rikie: "Het was niet dat we heimwee hadden, maar het leven
daar was ons tegengevallen. We hadden er betere verwachtingen van gehad, maar
die waren niet uitgekomen voor ons. En daarom zeiden we tegen elkaar: 'We gaan
terug'. Dat hebben we ook gedaan. Zus Leis ging met ons mee. In de laatste week
van augustus 1955 waren we weer in Haaksbergen, na een terugreis met diezelfde
boot. Leis ging na een jaar toch weer terug naar Australië. Maar wij zijn hier gelukkig
goed terechtgekomen. Huisvesting was geen probleem, we konden om te beginnen
bij Herman's ouders intrekken. Die woonden op het boerderijtje B188, aan de overkant
van de Rondweg bij de Sonderenstraat. Herman kon weer aan het werk bij Odink
en Koenderink. Na zijn pensionering heeft hij gewerkt als tuinman, zijn grote hobby."
Rikie Wolters, nu 84 jaar en wonend aan de Eibergsestraat, heeft niet het gevoel dat
de emigratie van haar en haar man een mislukt avontuur moet worden genoemd. "We
hebben veel meegemaakt en hebben daar goed kunnen sparen, want er was niets
waaraan we ons geld konden uitgeven. Ook de terugreis hebben we zelf betaald. Wij
zijn in Australië terug geweest bij het overlijden van ons mam, niet bij ons pap, want
die was onverwacht weg. Ook zijn we een keer op familiereünie geweest. We zijn blij
dat we het besluit hebben genomen om naar Haaksbergen terug te keren. Het is ons
hier goed gegaan."
*Van de familie Temminghoff heeft de gemeente Antonius H. (geboren 2.11.1930)
twee keer als emigrant naar Australië kunnen noteren. Op 30 september 1953 vertrok
hij in het gezelschap van zijn twee jaar jongere broer Hermanus. Hij keerde terug op
9 mei 1955. Op 26 oktober 1955 kon de gemeente hem opnieuw uitschrijven, nu in
het gezelschap van een jaar jongere Johan Temminghoff. Antonius was van beroep
draaier. Hij woonde in Haaksbergen op C234 (Holthuizen).
VERANTWOORDING: De periode 1950-1955 was de piek in de emigratiegolf. De
gegevens zijn verzameld uit het handgeschreven 'Register van afgevoerde personen'.
In 1956 is met het bijhouden van dit chronologische bevolkingsbestand gestopt.
De gemeentelijke administratie stapte toen volledig over op een losbladig alfabetisch
systeem van archiefbandjes. Dat systeem heeft gefunctioneerd tot 1968. Omdat in
de alfabetische rangschikking van de namen de jaren door elkaar heen lopen, telt
voor de privacy van de persoonsgegevens het laatste jaar. Inzage in dit systeem,
zo vertelde ons Hans Leppink van de afdeling bevolking, kan pas worden verkregen
in 2018, wanneer de wettelijk voorgeschreven beschermingsperiode van 50 jaar
is verstreken. Hierdoor is het niet mogelijk om de Haaksbergse emigratiebeweging
van de tweede helft van de jaren vijftig in kaart te brengen. De bestanden van de
Nederlandse Emigratiedienst zijn ondergebracht in het Nationale Archief, maar zijn
daarin niet per gemeente ingedeeld. Ook het CBS beschikt helaas niet over een gemeentelijke
uitsplitsing van emigranten.
Frans de Lugt en Jan van der Zanden
3421

3422
RICHT UW BLIK OMHOOG
Oplossing van blz. 3413.
Deze ingangspartij is de voordeur van het pand Jhr. von Heijdenstraat 5.
Frans Havink, die geboren is in het huis, dat hier stond voordat het huidige pand
werd gebouwd, was korporaal en ruiter in het Staatse leger. In 1675, toen hij blijkbaar
met verlof was, werd hij gemaand tot betaling van de bouwkosten van zijn
huis. Hieruit mag men concluderen
dat dit huis kort
hiervoor gebouwd is.
Frans' zoon Jan trouwde in
1692 met Aaltje Verbeek.
Vermoedelijk bleef dit echtpaar
in dit huis wonen. Het
huwelijk bleef kinderloos.
Zij verkochten het pand
aan hun nicht Cornelia
Averbeek, die in 1720
trouwde met Warner
Warners.
Cornelia en haar zoon
Waarder leenden geld van
(Foto: H. Put) Jannes ter Vregeler en
Antony Jaasink. Toen rentebetaling
achterwege bleef, werd hun huis executoriaal verkocht aan Antony Jaasink
en de erfgenamen van Jannes ten Vregeler. Antony Jaasink verkocht zijn deel aan
Roelof Ansen.
Roelof Ansen was in 1770 getrouwd met Geertrui Wessels uit Hengelo.
Roelof verkocht zijn huis in 1798 aan de
Haaksbergse gemeenteontvanger Egidius
Daniël Trip.
Zijn zoon Leonard die zijn vader als rijks- en
gemeenteontvanger opvolgde kwam in 1833
op een tragische wijze om het leven. Door
malversaties kwam hij in grote problemen.
De afloop was een trieste zelfgekozen dood.
Op 23 juni 1823 ging dominee Petrus Scheij
met emeritaat en betrok toen dit pand, dat hij
van de erfgenamen van E.G. Trip had gekocht.
Uit het tweede huwelijk van dominee Scheij
met Cornelia Jordaan werd hun dochter Anna
/ ro C3 ECj
^"^ : '.." 'i
Margaretha Geertruid geboren. Zij trouwde in Tekening van het huis uit 1884
(Arch. Hist. Kr. Hbg.)

1855 met Derk Jan ten Hoopen, die toen eigenaar werd.
Na het overlijden van zoon Petrus Arend Jan in 1915 werd het woonhuis pastorie
van de gereformeerde gemeente van Haaksbergen.Toen de andere zoon Arend Jan
Petrus in 1940 overleed, werd de gereformeerde gemeente eigenaar van het pand.
In 1947 verkocht zij dit huis aan de kruidenier Jan Stegeman.
Zijn zoon Dirk is thans eigenaar en bewoner.
De winkel is nu verhuurd aan Fotografie en Mode Herman Put.
Gerard Hofste op Bruinink
Bron: Aold Hoksebarge november 1983
MIJN GEBOORTEHUIS (3)
Dit is de derde aflevering in een serie over Haaksbergenaren en hun geboortehuis.
Na de eerdere verhalen van Gerard Vaanhold en Gerhard Diepenmaat gaat AHredacteur
Frans de Lugt nu met Hendrik Willem (Henk) Oosterholt terug naar de
plek waar op 27 december 1929 diens wieg stond: Honesch 1A, nu Buurserstraat
66, iets voorbij het viaduct van de Rondweg.
Henk Oosterholt van Honesch 1A
Het vrijstaande huis waar Henk is geboren,
staat er nog in volle glorie, al is het er wel
veel drukker geworden. De rasverteller steekt
direct van wal. "Herman ter Riet heeft het in
1927 laten bouwen en mijn vader Herman en
mijn moeder Hanna (ten Hoopen) konden het
huren. Mijn vader heeft mij de dag na mijn
geboorte aangegeven, samen met zijn buurlieden
Derk van Lochem (de latere stichter
van de confectiefabrieken KLM-EHCO) en
Hendrik Jan Koldeweid, de kruidenier. Het
was een mooi huis, met een grote tuin, waar
het goed spelen was, ook op straat, met mijn
buurjongens Hennie ter Riet, Hennie Leppink
en Ge Hagting. Hooguit kwam er af en toe
een boer langs met zijn paard en wagen. Als
ik mijn ogen dicht doe, zie ik nog de grote hopen
geel zand toen de bestrating eruit werd
gehaald omdat er nieuwe klinkers kwamen.
Dat vonden wij natuurlijk heerlijk. Het viaduct Henk Oosterholt voor zijn geboortehuis
was er nog niet.
(Foto: Frans de Lugt)
De grens van Haaksbergen-Dorp en de
3423

3424
Honesch liep precies op de lijn waar nu het viaduct van de Rondweg ligt. Het eerste
huis rechts bovenop stond er destijds nog niet en is later gebouwd door gemeentesecretaris
G.A.B. Loevezijn. Het tweede huis was destijds de woning van de familie
Gerhard ter Riet en daarnaast bouwde zijn broer Herman het huis waar ik dus geboren
ben. Herman had het huis laten bouwen voor zichzelf en zijn vrouw, maar die
overleed al spoedig en toen is hij met zijn zoon Jan ingetrokken bij zijn ouders op de
Akker. Zo kwam het huis beschikbaar voor mijn ouders. Kruidenier Koldeweid had
zijn winkel tegenover ons. Tussen de Rondweg en het pand van Koldeweid bouwde
schilder Jan Leppink (beter bekend als Biester-Jan) zijn winkel-woonhuis en werkplaats.
Jan was getrouwd met Dina, een dochter van Koldeweid. Aan de Buurser
kant van de kruidenierswinkel was café Knolleri'je van de familie Wissink, daarnaast
een dubbel woonhuis, waarin commies Hagting woonde en Theodorus ter Huurne,
grondlegger van de latere bedrijven TEHA en Bouwbedrijf Ter Huurne. Theodorus
had toen naast zijn huis al een timmerwerkplaats. Teruggaand richting het dorp
zag je eerst nog het huis van meester Kuipers (later tandarts Burger) en daarna
de Zwarte Weg, de latere Bevertstraat. Aan de Zwarte Weg stond het huis van de
familie Noordink, de grootouders van oud-wethouder Han Noordink." Oosterholt zou
de huizen in de straat allemaal nog precies kunnen uittekenen. "Boerderij De Bevert
van de familie Gerrit-Jan Tankink-Stegeman, het dubbele woonhuis met de families
Stegeman en Nijhuis, de timmerwerkplaats van Bernard Jansen (nu Hannink's
fietsen), de viswinkel van Cornelis Edelenbos, het huis van de familie Veldhuis en
de kruidenierswinkel van de weduwe Hanna Jansen. In het rondje van de Brink
stonden acht huizen, waaronder de smederij met winkel en woonhuis van Willem
Wildenborg, waarnaast de bakkerij en woonhuis van de familie Hoogland. Terug de
Buurserstraat opgaand stond een blok van drie, waarvan het hoekhuis aanvankelijk
door Wildenborg gebruikt werd als showroom voor haarden en kachels. Naast dat
blok woonde de familie Kamp en dan kwam het huis van postbode Wunderink. Na
een wei-ingang stond de winkel met schoenmakerij van de familie Sloot-Poelert.
Voordat je dan weer bij de woningen van Ter Riet kwam, passeerde je een aantal
woonhuizen van diverse families, onder wie onderwijzer Leeuw." Toen Herman ter
Riet hertrouwde, moest het gezin Oosterholt, waarin Henk het enig kind bleef, het
huis aan de Honesch 1A verlaten. Dat was in 1935. Ze verhuisden naar De Brink 5,
toen nog Oostenstraat A26. Bij dat huis maakte Henk het bombardement mee dat
per vergissing door de geallieerden op Haaksbergen werd uitgevoerd op 24 maart
1945, acht dagen voor de bevrijding. Liggend op de grond bij de achterdeur van
zijn huis overleefde de toen 15-jarige Henk die verschrikkelijke gebeurtenis, "leder
huis had doden te betreuren. Ik heb deze afschuwelijke beelden nog jaren met mij
meegedragen." In 1955 trad Henk Oosterholt in het huwelijk met Jans Zonnenberg.
Haaksbergen zou deze journalist van de RONO en later Radio Oost leren kennen
als de populairste trouwambtenaar van het dorp. In 25 jaar verbond hij liefst 1100
paren in de echt. Samen met zijn vrouw was hij onder meer jarenlang actief in het
plaatselijke Rode Kruis en bij de toneelvereniging Klim Op. Naam maakte hij ook
als tekstschrijver van het Haaksbergs volkslied. Henk en Jans wonen in De Akker.

Index JAARGANG 40 t/m 44
Archeologie
40
41
43
3
1
4
Archieven
40
42
43
43
44
2
4
1
4
1
Boekbespreking
40
42
43
44
44
3
1
4
Diversen
40
40
40
41
41
41
42
42
42
43
43
44
44
44
44
44
44
3
4
2
2
3
2
4
4
1
2
4
4
4
1
4
4
4
4
4
2920
2979
3266
2900
3181
3206
3283
3296
2939
3084
3271
3364
3407
2899
2906
2921
3009
3048
3071
3080
3113
3178
3261
3274
3295
3409
3411
3406
3418
3406
Goorhuis, Jan
Spit, Nico
Eeltink, Norbert en Radstake,
Ab
Leppink, G. J.
Leppink, Gerrit J.W.
Leferink, Fons
Kormelink, Henk
Leussink, H.B.R.
Leppink, G. J.
Redactie
Lugt, Frans de
Lugt, Frans de
Van Leeuwen Bram
Wentink, Clemens
Wal, Auke van der
Leeuwen, Bram van
Scholten, J.H.
Redactie
Nijhuis, Gerard A.B.
Zanden, Jan van der
Hofste op Bruinink, J. G.
Kluitenberg, Jaap
Redactie
Bekkenkamp, A.
Redactie
Wentink, Clemens
Wal van der Auke
Rikkers Willy
Rompelman Erica
Lugt de Frans
Zanden van der Jan
Rompelman Erica
Onthulling bord "Prehistorische Kampplaats" op
de Hassinkbrink
Archeologisch onderzoek in het dorp
Archeologische reddingsactie aan de Dr. Prinsstraat
D.J. Ten Hoopen & Zoon N.V.
Misdaad en straf
Haaksbergen in het nieuws, Open huis van bewaring
Hakesberge verbrand
Een schets van het dorp Haaksbergen
J.W. Samberg, fenomeen
J.H. van Heek
Boeiend drieluik over het vervoer in Oost-
Nederland
Boek "Historie van de familie Temmink"
Jan Leppink
Van kerkepad tot Möll'npad
"Even" een veearts aanstellen in Haaksbergen
Belgische vluchtelingen, 1914-1915
Overdracht van het markeboek Buurse
Koninklijk bezoek
Molestatie van de ouders van kommies Rattinck
op Den Broam in 1737
Stilstaan bij vooruitgang
Wij vragen uw hulp
Spikke(r)
De nieuwe kalender
Heeren en Helden van Haaksbergen
Oproep foto's geboortehuis
Dienstbode op het Stepelerveld
Het Buurser- en Haaksbergerveen:
waardeloos of waardevol?
Albert Rozemaprijs
De Haaksbergse emigratiegolf
Albert Rozemaprijs
3425

3426
Erven en boerderijen
40
41
42
44
1
1
3
4
Excursies
40
40
41
41
41
41
42
42
43
43
44
44
3
4
1
3
4
4
3
4
3
4
3
4
2880
2989
3147
3416
2918
2947
2976
3028
3049
3054
3136
3162
3252
3262
3361
3403
Wentink, Clemens
Overbeek, J.G.L.
Hofste op Bruinink, J. G.
Lintelo te Jan
Swart, Frans
Kleinhesselink, Ken
Erve, Harry van 't
Mensink, Harry
Steins, Huub
Roerink, Fons
Herder, Jan den
Herder, Jan den
Figee, Hans
Geuijen, Jan
Fabrieken en ondernemingen
40
40
41
41
41
4
4
1
3
4
Genealogie
40
40
41
41
41
42
42
42
2
3
1
2
3
1
1
3
2946
2963
2992
3034
3055
2897
2931
2988
3012
3031
3094
3095
3151
Mensink, Harry
Wentink, Clemens
Olink, Gerrit
Leppink, G. J. -Bekkenkamp,
A.
Leppink, G. J.
Leppink, G. J.
Scholten, J.H.
Wes, G.
Wes, G.
Wes, Gerrit
Wes, Gerrit
Wes, Gerrit
Wes, Gerrit
Meijerink, Theo
Wes, Gerrit
Agrarisch erfgoed
Het erve Beenjan
De boerderij "Het Stepelerveld" en de Point-to-
Point steeplechases van Stepelo
Gezicht op Haaksbergen
Bataviawerf en Kampen
Middagexcursie naar "Dragonheart" en de
"Werklust"
Studiereis naar Straatsburg
Dagexcursie naar Burgsteinfurt
Excursie naar Huis Bergh op 4-10-2008
Fietstocht met de noabers van de Heimatverein
Alstatte
Bezoek aan Welbergen e. o.
Wasserburg Anholt
Slot Lembeck
Hanzestad Deventer
Dagexcursie naar Nordkirchen en Selm-Bork
Van oud naar nieuw
Dagexcursie naar de DRU in Ulft
Grote restauratie Oostendorperwatermolen
Hotel-Café-Restaurant "Centraal" in Haaksbergen
en de VWP
De geschiedenis van de TMH, het vilt
De Twentsche wollenstoffenfabriek N.V.(1916-
1922)
Postkantoor Haaksbergen
Genealogieën(deel 10) Jordaan
Genealogieën(deel11)Ter Kuile
Genealogieën(deel 12)
Van Lochem/Meerendonk
Genealogieën(deel 13) Meijerink/Middelhuis
Genealogieën(deel 14) Monchy/Morsink
Genealogieën(deel 15) Noordink/Olminkhof
Doopboeken Zwillbrock 1740-1858
Genealogieën(deel 16) Reith

42
44
44
44
42
42
42
43
4
1
2
3
3
3
4
2
3181
3305
3347
3379
3146
3155
3177
3236
Jaarvergaderingen
40
40
41
41
42
42
43
44
44
2
2
2
2
2
2
2
2
2
2889
2891
3001
3002
3104
3105
3212
3320
3323
Kerken en begraafplaatsen
40
41
41
41
41
41
42
43
43
43
43
4
1
2
3
3
4
2
1
2
4
4
Lezingen
40
40
41
41
2
3
1
2
2949
2982
3013
3032
3038
3068
3127
3199
3226
3276
3279
2897
2917
2978
3005
Wes, Gerrit
Wes, Gerrit
Wes, Gerrit
Wes, Gerrit
Oosterholt, Henk
Bekkenkamp, A.
Hotste op Bruinink, J. G.
Rikkers, Willy
Zanden, Jan van der
Zanden, jan van der
Zanden, jan van der
Zanden, jan van der
Zanden, Jan van der
Zanden, Jan van der
Zanden, Jan van der
Zanden, Jan van der
Zanden, Jan van der
Bekkenkamp, A.
Bekkenkamp, A.
Hofste op Bruinink, J. G.
Rijn, Kees van
Bekkenkamp, A.
Leferink, A.B.M.
Bekkenkamp, A.
Scholten, J.H.
Ooink, Eric
Faber, Klaas
Scholten, Hendrik-Lugt,
Frans de
Bekkenkamp, A.
Borggreve, Jan
Bekkenkamp, A.
Leppink, G. J.
Genealogieën(deel 17) Reijmerink
Genealogieën(deel 18) Roerink/Roerink
Genealogieën(deel 19) Roossen
Genealogieën(deel 20) Schoolkate
De "Hof van Getseméné" ofwel de "Tuin 1813"
Jubileum van de Veldmaat
Richt uw blik omhoog - 't lemenschoer
Van totempaal tot kadastrale kaart
Jaarvergadering 2007
Jaarverslag 2006
Notulen jaarvergadering 15 april 2008
Jaarverslag 2007
Notulen jaarvergaderingen 2009
Jaarverslag 2008
Jaarverslag 2009
Jaarverslag 2010
Hoofdpunten notulen jaarvergadering 14 april
2011
Jubileum in Buurse
De Hervormde kerk van Buurse
Jubileum Lourdesparochie(1 958-2008)
Renovatie van 'n oaln karkhof
Pancratius, wisseling van de wacht
Schaduw van de tijd
Een nieuw en ander licht op overdracht van de
Pancratius aan de rooms-katholieken
Afbraak en bouw R.K. kerk te Buurse 1939-1940
"Vervang ik thans in grote dank, omvat mijn roep
de vrijheidsklank"
De verdwenen grafzerken en wapenborden van
de Pancratiuskerk
De geheimen van de muurschildering
Folklore in Twente
De geschiedenis van de Twentse taal
Kasteel Huis Bergh en dr. J.H. van Heek
Verhalen rond "de Brink"
3427

3428
41
42
42
43
43
43
43
44
44
44
44
2
2
2
2
2
2
2
1
2
2
4
Monumenten
40
41
41
41
42
42
43
43
44
44
4
2
2
4
1
4
2
4
1
4
3008
3107
3109
3219
3220
3223
3224
3293
3324
3326
3405
Naar aanleiding
van
40
40
40
41
41
42
43
43
44
44
1
2
3
2
3
4
2
3
1
4
2950
3006
3007
3051
3097
3164
3222
3263
3292
3400
2882
2896
2917
3023
3030
3161
3214
3253
3315
3408
Lassche, Freek
Zanden, Jan van der
Zanden, Jan van der
Leeuwen, Bram van
Leeuwen, Bram van
Waijerdink, Caecil
Wentink, Clemens
Kluitenberg, Jaap
Zanden, Jan van der
Borggreve, Jan
Rompeimam Erica
Exterkate, Bert
Wentink, Clemens
Werf, Ine van der
Goorhuis, Jan
Leppink, G. J.
Mensink, Harry
Wentink, Clemens
Erve, Harry van 't
Wentink, Clemens
Menkehorst Henk
redactie
Heerink, J.B.M.
Redactie
Bestuur
Redactie
Ooink, Eric
Brummelhuis, Ton-Ooink,
Eric
Redactie
Redactie
Natuur, milieu en boerenleven
Lezing architectuur van de 20 e eeuw
Oude schoolplaten van Cornelis Jetses
Grensgebied
Vervoer in Oost-Nederland
Presentatie kadasterkaart Haaksbergen 1832
Historie van de textielindustrie in Haaksbergen
"De smaak van de 1 9 e eeuw"
De smaak van weleer
Gastarbeid in vroeger tijd
Ach lieve tijd
Hergebruik monumenten
Open monumentendag 2007
Sporen uit het verleden
Jaren '50 huis
Sporen uit het verleden(Monumentendag 2008)
Het textielmonument
Haaksbergen op de kaart gezet(Monumentendag
2009)
Een gedenkwaardig jubileum "Landbouwersbelang"
Open monumentendag 11 september 2010
"Het textielverleden van Haaksbergen"
Oud gebouw - Nieuw gebruik
Open monumentendag 10 september 2011
"Oud gebouw, nieuw gebruik"
De zandstuive etc.
De Eendracht
Poet'n Graats sabel
"Lebuinis" ULO
Jubileum Lourdesparochie
Het landhuisje Fazantstraat 13
Wie van de drie?, De teekenschool.., Stientje
Asbroek
Alberdine wel of geen Jordaandochter?
Muurschildering Pancratius hoorde bij altaar
Ambachtsschool "St. Joseph"
43 2 3225 Scholten Hendrik Markelandweer op het landgoed Lankheet hersteld

Onderwijs
43
43
43
44
44
1
2
4
2
3
Personen
40
40
41
41
42
42
42
42
42
42
42
42
42
43
43
43
44
44
44
44
3
4
2
4
1
2
2
3
3
4
4
4
4
1
1
1
1
2
2
3
3202
3221
3269
3327
3370
2933
2956
3015
3066
3085
3113
3118
3138
3152
3158
3166
3168
3182
3190
3193
3205
3302
3337
3344
3365
Richt uw blik omhoog
40
40
40
41
2
3
4
1
2910
2938
2971
2995
Leeuwen, Bram van
Berge, Han ten
Oltwater, Wim
Oltwater, Wim
Zanden, Jan van der
Leeuwen, Bram van
Bekkenkamp, A.
Meijerink, Theo
Eijsink, Theo
Leppink, G. J.
Leeuwen, Bram van
Bekkers, J./
Pruik, D.O./Leppink, G.J.
Leeuwen, Bram van
Leeuwen, Bram van
Leferink, Fons
Scholten, J.H.
Ottink, Bernard
Mensink, Harry F.
Bekkenkamp, A.
Mensink, Harry F.
Kluitenberg, Jaap
Geerts, H.
Groot, H.A.W.(Hendrik)
de
Lugt, Frans de
Leppink, G.J.
Lugt, Frans de
Hofste op Bruinink, J. G.
Hofste op Bruinink
J. G.
Hofste op Bruinink, J. G.
Hofste op Bruinink, J. G.
De teekenschool in Haaksbergen
Wandel je wijs/ik zie, wat jij niet ziet
Schatgraven in de geschiedenis van Haaksbergen
Begin van de canon van Haaksbergen
De stichting van de technische school "st. Joseph"
Buurse en Cato Elderink
Hen Kormelink, zijn betekenis voor Haaksbergen
en Neede
De Eijsink's op "de Moriaan"
Tuut'n Mientje 1895-1978
Burgemeester van Beek, deel 1
Derk Jan van Lochem(1 873-1 945)
Burgemeester van Beek, deel 2
Burgemeester van Beek(slot )
"What's in a name", von Heijden versus von
Heyden
In memoriam Bertha Overbeeke-Scholten
Veldwachter van Ulsen op z'n best
Hermannus Johannes Franssen, 1800-1888
Schoolmeester aan de Boekeler School
Varken Jans
Hermannus Johannes Franssen, rectificatie en
kanttekeningen
Alberdina, het verhaal van een verzwegen dochter
Stientje Asbroek, in den brand oet den brand
A. J. W. de Groot de eerste tandarts in Haaksbergen
Twee Zeeuwse meisjes bij "Oom Ebs"
Over Pieperslina, geschilderd door
Herman van der Haar
Weerzien na 58 jaar
Richt uw blik omhoog - Sondershoek
Richt uw blik omhoog - Zeedijk 5 en 7
Richt uw blik omhoog - Lansinkstraat 42
Richt uw blik omhoog - de Hofferie
3429

3430
41
41
41
42
42
42
43
43
43
44
44
44
44
Taal
2
3
4
1
2
3
1
2
4
1
2
3
4
3023
3043
3075
3099
3131
3151
3207
3245
3283
3301
3355
3369
3422
Hotste op Bruinink, J. G.
Hofste op Bruinink, J. G.
Hofste op Bruinink, J. G.
Hofste op Bruinink, J. G.
Hofste op Bruinink, J. G.
Hofste op Bruinink, J. G.
Hofste op Bruinink, J. G.
Hofste op Bruinink, J. G.
Hofste op Bruinink, J. G.
Hofste op Bruinink, J. G.
Hofste op Bruinink, J. G.
Hofste op Bruinink, J. G.
Hofste op Bruinink, J. G.
Richt uw blik omhoog - de Broeckhuysgaerde
Richt uw blik omhoog - Pancratiuspastorie
Richt uw blik omhoog - Thijhuisje
Richt uw blik omhoog - Rabobank
Richt uw blik omhoog - Lansinkstr. 6
Richt uw blik omhoog - Pastorie a. d. Markt
Richt uw blik omhoog - Uitterhoevestr. 11
Richt uw blik omhoog - Werfheegde 9
Richt uw blik omhoog - Eibergsestr. 28
Richt uw blik omhoog - Ruisschenborch 9
Richt uw blik omhoog - Ruisschenborch 4A
Richt uw blik omhoog - Markt 11
Richt uw blik omhoog — Jhr. von
Heijdenstr. 5
43 2 3244 Bekkenkamp, A. De Twentse taal
Tweede wereldoorlog
43
43
43
44
44
44
44
44
2
2
2
1
2
2
2
3
3216
3231
3246
3306
3335
3340
3350
3379
Vereniging nieuws
40
40
40
40
40
44
44
44
44
44
1
1
1
1
2
1
1
2
3
3
2829
2873
2874
2882
2894
3288
3291
3328
3360
3360
Mensink, Harry F.
Verheijen, Gidi
Lugt, Frans vd-Leferink,
Fons
Ooink, Eric
Lugt, Frans de
Ooink, Eric
Ooink, Eric
Ooink, Eric
Heerink, J.B.M.
Bekkenkamp, A.
Kikkers, Willy
Zanden, Jan van der-
Lugt, Frans de Lugt
Leferink, Fons
Redactie
Zanden, Jan van der
Redactie
Stolpersteine in Haaksbergen
Het radiotoestel in WO II in Haaksbergen
Het bevrijdingsverhaal van Dinie-Zegers Leussink
Wie de klok haalt uit de toren heeft de oorlog al
verloren
Bevrijders van Haaksbergen waren Engelsen
Wagen Rode Kruis als privéauto voor de burgemeester
Wie de klok haalt uit de toren, heeft de oorlog al
verloren
Wie de klok haalt uit de toren, heeft de oorlog al
verloren
Veertig jaar oud of jong
Bestuursleden vanaf oprichting in 1967
Activiteiten vanaf de oprichting in 1 967
De oudste papieren
Veelbelovende vernieuwde uitgave Aold Hoksebarge
Hennie Vreeling 900 e lid Historische Kring
Hoe maak je een familiekalender?
Redactieteam zoekt versterking
Schrijven? U kunt het leren.
Uitnodiging

40
41
43
44
4
4
1
2
Woningen
40
41
42
42
44
44
44
44
3
4
2
2
2
2
3
4
2952
3055
3189
3325
2928
3069
3110
3125
3329
3348
3366
3423
Bewerking A. Slotman
Kikkers, Willy
Zanden, Jan van der
Zanden, Jan van der
Scholten, Hendrik-Zanden,
Jan van der
Leppink, G. J.
Leppink, G. J.
Leppink, G. J.
Hofste op Bruinink, J. G.
Leeuwen, Bram van
Lugt, Frans de
Lugt, Frans de
Lugt, Frans de
Verslag van het veertigjarig jubileum
De Historische Kring hangt de vlag uit voor de
700e
De Historische Kring hangt de vlag uit voor de
800e
Het "Haarmühle - overleg"
De voorgeschiedenis van Hotel-Café-Restaurant
"Centraal" aan de Markt
Het fries van de schouw in de "Richtershof'
Het landhuisje Fazantstraat 13
Vroeger en nu - Spoorstraat
Opening Theeschenkerij Jordaan
Mijn geboortehuis "Gerard Vaanhold"
Mijn geboortehuis, "Gerhard Diepenmaat"
Mijn geboortehuis, "Henk Oosterholt"
3431

W O O N D E C O R A T I E
TEN H
ALLES ONDER ÉÉN DAK
VERF & BEHANG
PARKET 8e LAMINAAT
VLOERBEDEKKING
ZONWERING «NNE
GORDIJNEN
KLEURADVIES
LIJSTENMAKERIJ
10% KORTING
met de RelatieCard!
(elke kopende klant krijgt
een RelatieCard met recht
op interessante korting)
Unipro is producent van
U zin kleefstoffen, Oeshfloor
kunstharsvloeren en Renovloer
vloerrenovatiesystemen
3432
©Unipro
TEN HAGEN
schilderwerken
SCHILDERWERKEN
24-UURS GLAS
SERVICE
#„.&.'*?''"M*'"*
A^^f^iï'".^"""^"'
UNIPLAN
HAAKSBERGEN - MA. DE RU IJTERSTRAAT 2O
WWW.TENHAGENSCHIUDERWERKEN.NL
Tel. 053-5722162
Sation
Markt 13 Haaksbergen
Tel.053-5722689

RD
plastics
Dat u meebeslist over onze winst.
Dat is ons idee.
Met het Stimuleringsfonds wil Rabobank
Enschede-Haaksbergen kleinschalige,
lokale projecten op duurzaam,
economisch, maatschappelijk en
cultureel terrein een zetje in de rug
geven. Dat is ons idee.
Heeft u een goed doel? Dan
zorgen wij voorde middelen.
Rabobank. Een bank met ideeën.
Kijk voor meer informatie op
rabobank.nl/enschede-haaksbergen. Rabobank
Van der Linde
De Echte Bakker
Jhr. von Heydenstraat 30
telnr. 053-5721394
Spoorstraat 59
telnr. 053-5742888
DIJKSTRA
PLASTICS BV
"Een nieuiüe kijk op beter
ook uw specialist in contactlenzen
leeslenzen
cylinderlenzen
kleurlenzen
VAN DER WERF
gediplomeerd opticien - registeroptometrist BSc. • contactlensspecialist
Spoorstraat 2 / aan de markt - Haaksbergen
Tel.053-5722696
Industriestraat 3O-34 7482 EZ Haaksbergen, NL
Tel.: 053-5723884 Fax: 053-5727845
E-mail: info@rdplastics.nl www.rdplastics.nl
Profiteer iedere week van
nieuwe grandioze aanbiedingen!
•Wijnhandel & Slijterij
• Relatiegeschenken
• Cadeauartikelen
• Feesten & Evenementen
Eibergsestraat 4 Haaksbergen
T 053 572 87 12
www.twentsgenot.nl
Genot
Betere kwaliteit
voor een betaalbare prijs
producent van
kunststof
verpakkings-
emmers
voor o.a. de
voedings- en
verfindustrie.
BOEK EN BURO
HAAKSBERGEN
Spoorstraat 67 7481 HX Haaksbergen
tel. 053-5723524 fax 053-5741344
haaksbergen@boek-en-buro.nl
Thuis zien of uw boek op voorraad is:
www.boek-en-buro.nl

ACCOUNTANTS
• Enschede
• Haaksbergen
Blankenburgerstraat 41
7481 EA Haaksbergen
(053)5741979
www.smkaccountants.nl
BONZET
BOEKBINDERS V.O.F.
— GRONDVERZET — DRAINAGE WERKZAAMHEDEN
Voor het inbinden van
boeken, tijdschriften en
vervaardigen van dozen
en mappen
De Osseboer 44 7547 SJ Enschede
053-4314069
— (SIER) BESTRATINGEN — CULTUURTECHNISCHE WERKEN
— GROENVOORZIENINGEN — LOON-EN SLOOPWERKZAAMHEDEN
^electro*
— LANDBOUWMECHANISATIE — AANLEG EN ONDERHOUD SPORTVELDEN
Hazenweg 7 Haaksbergen Tel. 053 - 5721859 Fax 053 - 5729430
Veldmaterstraat 75,7481 AC Haaksbergen
Tel.: (053)572 15 38, Fax: (053)572 77 66
Landelijk erkend Electro Technisch Installatie Bureau
infoielectrobreukers.nl www.electrobreukers.nl
ÉÈ. JÜJ
Pu UNETO-VNI f-3
aanleg en onderhoud van
electrotechnische installaties,
airco, ventilatie, stalbewaking,
inbraak, brand, beveiliging,
alle electrische app-, audio, video,
SAT-schotels, antennes,
telecom, ISDN, (mob.) telefonie,
computers, netwerk, verlichting