VVP 1-22 ONLINE NIEUW

PURPOSE
Sneaky BNPL
sumptie probeert tegen te gaan, dat is goed voor de gezondheid
van mensen én voor onze planeet. Dus geen
schappen vol met toegevoegde suikers, zouten en vetten.
De reacties van twee spelers in de markt Kruidvat
en Ahold zijn veelzeggend: ‘Uiteindelijk verkoop ik spullen.
Dus het zou hypocriet zijn als ik zeg: ik ga overconsumptie
tegen.’ En: ‘We willen voorkomen dat wij tegen
klanten zeggen: dit moet je doen, dit is gezond. Dat is
niet onze rol.’
Ze zeggen geen invloed te hebben op toeleveranciers.
Als die niet meewerken om minder suiker, vet of
zout in de producten te stoppen, ‘dan moet je wel, want
niemand kan zoveel leveren als wij nodig hebben’. Kortom,
ze hebben geen keuze. Met als argument dat de
aandeelhouders en medewerkers voorgaan. Het verschil
met Patagonia hoef ik niet uit te leggen.
KOPEN ZONDER GELD
Iets dichter bij huis, in het bijzonder in de kredietverlening,
hebben we ook te maken met overconsumptie. Al
sinds ikzelf actief ben in de financiële dienstverlening
vraag ik mij af wat een consument eigenlijk aan consumptieve
kredietjes heeft. Je hebt ze in allerlei smaken:
creditcards, verzendhuiskredieten, flitskredieten,
ga zo maar door. Feitelijk zijn ze er op gericht jou te laten
consumeren zonder dat je eerst ergens voor hebt
gespaard en dan een aankoop overweegt. Deze leningen
zijn dus bedoeld om je laten kopen waar je nú geen
geld voor hebt.
Sinds enige tijd springen Fintechs hierop in met een
variant. Heel sneaky is de ordinaire lening ge-rebrand
als buy now, pay later (BNPL). Het uitgangspunt is simpel:
koop online een product, betaal bij het afrekenen
een fractie van de kosten en de rest betaal je af in enkele
weken of maanden. Een dergelijke optie zie je steeds
vaker na de checkout van je winkelmandje. Grote BNPLspelers
zijn Klarna, Affirm en Afterpay, maar ook Apple
is hier mee bezig, samen met Goldman Sachs.
STIMULEREN OVERCONSUMPTIE
BNPL groeit snel; de wereldwijde BNPL-uitgaven bedragen
in 2025 volgens prognoses liefst 680 miljard dollar.
De hoofdrolspelers in dit jonge segment hebben stuk
voor stuk meervoudige unicorn-status en worden gezien
als coole voorbeelden binnen de techwereld. Dat is
geen goede zaak. Ze stimuleren overconsumptie en het
maken van schulden, vaak onder jongeren. Hoe zij hun
geld verdienen? Vooral door vergoedingen in rekening
te brengen aan winkeliers. Die hopen hun omzet te verhogen
en verwachten dat een klant eerder een aankoop
doet wanneer die achteraf, gespreid en rentevrij kan betalen
in plaats van in één keer. Boeterente voor laatbetalers
is uiteraard ook onderdeel van het verdienmodel.
KEIHARDE SCHULD
Schokkend feit in een investor factsheet van Klarna:
jongeren zijn het meest bevreesd voor respectievelijk
creditcardschulden, oorlog, en de dood (bron: American
Psychological Associations). Het pijnlijke is dat BNPL
ook gewoon een keiharde schuld is. Wanneer zou je wel
een krediet willen gebruiken? Bijvoorbeeld voor een
studie of woning, dat levert op termijn meestal méér
waarde op (je carrière of je huis). Maar als je die flatscreen
na een tijdje hebt afbetaald, dan bezit die nog
slechts een fractie van z’n waarde.
Nu kopen, straks betalen heeft alleen toegevoegde
waarde voor de kredietaanbieder en haar investeerders.
Vanuit kredietaanbieders is het eenvoudig
bedacht: er is kennelijk vraag naar het kopen ‘op
de pof’ (of die vraag is gecreëerd), dus waarom zou
je dat niet faciliteren? Je kunt er fijn rendement mee
maken, dus waarom je afvragen of je daadwerkelijk
waarde toevoegt? Het is vergelijkbaar met Patagonia
en Ahold; de één neemt zijn maatschappelijke
verantwoordelijkheid, de ander niet. n
NR 1 FEBRUARI 2022 VVP | 47