IOM MIGRANT STORIES_LR

BACK
AND
BEYOND
1
Episodes in het leven van
terugkeermigranten en de rol van de
Internationale Organisatie voor Migratie
Episodes in the life of
return migrants and the role of the
International Organization for Migration

BEYOND
AND
BACK

BACK
AND
BEYOND
Episodes in het leven van
terugkeermigranten en de rol van de
Internationale Organisatie voor Migratie
Episodes in the life of
return migrants and the role of the
International Organization for Migration

COLOPHON
The opinions expressed in this publication are those of the individual and do not
necessarily reflect the views of the International Organization for Migration (IOM).
The designations employed and the presentation of material throughout the publication
do not imply the expression of any opinion whatsoever on the part of IOM concerning
the legal status of any country, territory, city or area, or of its authorities, or concerning
its frontiers or boundaries. Names and boundaries indicated on maps do not imply
official endorsement or acceptance by IOM. IOM and those interviewed do not accept
any liability for any loss or damage which may arise from the reliance on information
contained in this publication.
Established in 1951, the IOM is the United Nations Migration Agency. As leading
intergovernmental organization on migration IOM works closely with governmental,
intergovernmental and non-governmental partners. With 166 Member States and
offices in over 100 countries, IOM is committed to the principle that humane and orderly
migration benefits migrants and society. As an intergovernmental organization, IOM
acts with its partners in the international community to: assist in meeting the operational
challenges of migration; advance understanding of migration issues; encourage social
and economic development through migration; and uphold the human dignity and wellbeing
of migrants.
The persons featured in this booklet have given their consent for the publication.
Fictitious names have been used to protect the privacy of the migrants.
Publisher: International Organization for Migration
Carnegielaan 12
2517 KH The Hague
The Netherlands
Tel: +31.70.3181500
E-mail: iomthehague@iom.int
Internet: www.iom-nederland.nl
Text: Olivier Sprée / IOM
Photographs: Francesco Malavolta, Amanda Nero, Olivier Sprée / IOM;
migrants Garin and Mohammad (fictitious names)
Contribution: Changiz Mahjoub (story 172.361+1) / IOM
Edits: Marleen Elders, Cristina Gheorghe, Florence Hallack-Wolff,
Eva Koornstra, Marian Lenshoek, Pieter Maas,
Barbara Salewski-Ratering / IOM
Design: Graphic Grocery
Print: Bestenzet
Cover photo: © IOM, Amanda Nero 2017
ISBN: 978-92-9068-760-3
© 2018 International Organization for Migration (IOM)
This publication has been developed under the project 'Assisted Voluntary Return and
Reintegration from the Netherlands (AVRR-NL)', funded by the Asylum, Migration and
Integration Fund (AMIF) of the European Commission and the Return and Emigration
Assistance from the Netherlands (REAN) programme of the Dutch Ministry of Justice
and Security.
All rights reserved. No part of this publication may be reproduced, stored in a retrieval system,
or transmitted in any form or by any means, electronic, mechanical, photocopying, recording, or
otherwise without the prior written permission of the publisher.

INDEX
06 _ Introductie Introduction
08 _ Voorwoord Preface
10 _ 172.361 +1
Verslag van een migrant over zijn reis naar Europa
A migrant's account of his ordeal to reach Europe
22 _ Onder De Radar Under The Radar
Levenslang zonder papieren?
A lifetime with no papers?
32 _ Geluk In Gambia Luck In Gambia
De terugkeermissie van een journalist
The return mission of a journalist
40 _ Terugvlucht Flying Back
Een fotoreportage over de terugkeer
A photo documentary on going home
5
62 _ Game Plan
Strategieën van een terugkeermigrant
Strategies of a return migrant
72 _ Twilight Zone
De terugkeer van een oogpatiënt en zijn blik op de
toekomst in Guinee
The return of a migrant with an eye condition and his
view on his future in Guinea
86 _ IOM Counsellor
Over hun rol en drijfveren
About their role and motives
101 _ Dankwoord Thank You

INTRODUCTIE
Sinds 2015, toen de migrantenstroom via de Middellandse Zee richting Europa een hoogtepunt
had bereikt, staat het onderwerp migratie hoog op de agenda. De vraag hoe we om
moeten gaan met de toelating, opvang, integratie en terugkeer van migranten, blijft even
urgent als complex.
IOM heeft wereldwijd een lange staat van dienst op het gebied van migratiemanagement
en staat door haar operationele activiteiten dicht bij de migrant. Dat geldt ook ten aanzien
van terugkeermigratie. Op verzoek van de Nederlandse overheid faciliteert IOM sinds 1992
de vrijwillige terugkeer van migranten naar hun land van herkomst. Door de jaren heen zijn
ruim 60.000 migranten in Nederland met hulp van IOM teruggekeerd naar meer dan 100
verschillende landen. Deze publicatie staat in het teken van dit onderwerp.
Terugkeer is geen geïsoleerde gebeurtenis, maar onderdeel van de migratiecyclus. Daarom
is er voor gekozen om de verschillende stadia van deze cyclus te belichten, van de reis
naar Europa tot herintegratie in het land van herkomst. Dat wordt gedaan aan de hand van
persoonlijke verhalen van migranten, die rechtstreeks uit de praktijk van IOM Nederland
komen. Elke migrant die we ontmoeten heeft zijn of haar eigen verhaal in de context van
mondiale en nationale ontwikkelingen op het gebied van migratie. Deze verhalen geven
toegang tot een stukje realiteit van de individuele migrant, die vaak verscholen zit achter
het discours over migratie. Daarbij wordt ook de rol van IOM belicht. Een rol die vaak
begint voordat een migrant mogelijk besluit terug te keren en die niet ophoudt bij vertrek uit
Nederland. Het is een rol die het verschil kan maken.
In deze verhalenbundel wordt gebruik gemaakt van veel beeldmateriaal. De migranten kijken
ons recht in de ogen en maken ons deelgenoot van hun omgeving in diverse situaties. Dat
is niet vanzelfsprekend. Terugkeer is niet altijd een makkelijk onderwerp om over te praten,
laat staan om je daarbij ook te laten fotograferen. We zijn degenen die zich lieten interviewen
dankbaar voor de moed en openheid waarmee ze hun verhaal deden. Hun verhaal stelt
ons in staat om met ze mee te migreren en ons, in zekere zin, op een emotioneel niveau te
vereenzelvigen met hun ervaringen. Het plaatst het onderwerp in perspectief en doet ons
eraan herinneren dat migratie allesbehalve een abstract gegeven is.

INTRODUCTION
Since 2015, when the flow of migrants to Europe via the Mediterranean reached a peak,
migration has stayed at the top of the public and political agenda. The question of how
admission, reception, integration and return of migrants should be dealt with remains both
urgent and complex.
IOM has a long track record worldwide in migration management and is always in direct
contact with the migrant in its operational activities. This also applies to return migration.
At the request of the Dutch Government, IOM has facilitated the voluntary return of migrants
from the Netherlands to their country of origin since 1992. Over the years, more than 60,000
migrants in the Netherlands have returned to more than 100 different countries with the help
of IOM. This publication is dedicated to this achievement.
Return is not an isolated action or event, but part of the migration cycle. That is why
we decided to highlight the different stages of this cycle, from the journey to Europe to
reintegration in the country of origin. This is done through personal stories, collected during
IOM's daily interaction with migrants in the Netherlands and beyond. Every migrant we meet
has his or her own very personal story in the context of global and national developments in
the field of ​migration. These stories give access to a piece of reality of the individual migrant,
otherwise hidden more often than not behind the discourse on migration. The role of IOM
is also addressed. A role that often starts before a migrant possibly decides to return, and
does not end upon the migrant's departure from the Netherlands. It is a role that can make a
difference.
A lot of visual material is used in this collection. The migrants look straight into our eyes and
make us part of their environment in different situations. That is not self-evident. Return is
not always an easy topic to talk about, let alone an occasion to be photographed. We are
deeply grateful to all the interviewees for their courage and openness in sharing their story.
Their story enables us to accompany them along their journey and, to some extent, identify
ourselves with their experiences on more than one emotional level. It puts the topic in
perspective and reminds us that migration is anything but an abstract fact.
7

VOORWOORD
Met veel genoegen presenteren wij u zes verschillende, real-life portretten van migranten
en een diepte-interview met een terugkeercounselor van IOM Nederland. Deze publicatie is
gemaakt voor collega's, partners en het grote publiek om de realiteit van ons werk te illustreren,
waarbij de migrant centraal staat.
De verhalen willen we graag inkaderen aan de hand van drie belangrijke observaties.
Van Cijfers naar het Individu: Na een recordaantal van 4.634 migranten geholpen te hebben
met hun vrijwillige terugkeer en herintegratie in 2016, moesten we onder hoge druk flexibel
blijven, zonder daarbij onze aandacht voor iedere terugkeerder uit het oog te verliezen. Na het
sluiten van de Balkanroute, de Turkije-deal, veranderingen in het Nederlandse terugkeerbeleid
en recente ontwikkelingen in Libië, was het aantal terugkeerders in 2017 gedaald tot 1.532.
Echter, het aantal complexe zaken, meestal met betrekking tot kwetsbare migranten, steeg
dat jaar aanzienlijk. De terugkeerbegeleiding was hierdoor vaak intensiever en meer op maat
gemaakt. Ten aanzien van de Nederlandse beleidswijzigingen, waarbij bepaalde nationaliteiten
niet meer door IOM ondersteund mochten worden, zorgden we dat kwetsbare migranten hiervan
vrijgesteld werden. Ongeacht hun nationaliteit kon deze groep alsnog door IOM geholpen
worden met hun terugkeer. Gezien het vrijwillige karakter van ons terugkeerprogramma,
heeft IOM Nederland contact met tweemaal zoveel migranten als het aantal dat daadwerkelijk
terugkeert.
Een Verschuiving in Focus: In het kielzog van de recente massale instroom van migranten,
wordt nu meer aandacht besteed aan nieuwe herintegratievoorzieningen in de landen van
herkomst. Deze aanpak is coherenter en in veel opzichten logischer dan de huidige praktijk op
basis van de aanpak van elk bestemmingsland afzonderlijk. In theorie biedt dit een eerlijkere
toegang tot herintegratiehulp voor alle terugkeerders van een bepaald land van herkomst,
ongeacht uit welk land ze terugkeren. Een bestaande disbalans in de 'assisted voluntary
return and reintegration (AVRR)'-programma's in de verschillende EU-lidstaten wordt hiermee
aangepakt. Deze aanpak omvat echter geen hulp in de vorm van counseling en het goed
voorbereiden van migranten op terugkeer. Onze ervaring leert dat het bespreken van mogelijke
uitdagingen waarmee terugkeerders geconfronteerd kunnen worden erg belangrijk is voor het
plannen van een succesvolle en zachte landing in het land van herkomst. IOM Nederland is
24/7 betrokken bij het bieden van hulp en advies, al naar gelang de behoeften. Dit blijft de basis
van onze succesvolle AVRR-projecten in Nederland.
'De' Migrant bestaat niet: Dit is wat onze collega – een van onze twintig mobiele terugkeercounselors
– stelt in zijn interview. In het maatschappelijk en politieke debat vertroebelt de
werkelijkheid snel, waarbij de term 'migrant' voor alle mogelijke doeleinden wordt gebruikt.
Door het dagelijkse contact van IOM met migranten, zien we ze als individuen met elk hun
eigen bestemming, in plaats van objecten in een bepaalde context. In onze AVRR-projecten is
de ondersteuning die we bieden maatwerk en speelt de betrokkenheid van het sociale netwerk
van migranten, zowel hier in Nederland als in het land van herkomst, een grote rol.
Met deze publicatie willen we u informeren over de motieven en besluitvormingsprocessen
van migranten. We hopen dat dit kan leiden tot meer inzicht in de belangrijke rol van onze
counseling en hulp, die bijdraagt aan een humane en duurzame terugkeer van migranten en
die de Nederlandse samenleving als geheel ten goede komt.
Martin Wyss
Chef de Mission
IOM Nederland

PREFACE
It is with great pleasure that we present you with six different real-life portraits of migrants and
an in-depth interview with a return counsellor of IOM the Netherlands. The publication was
prepared for colleagues, partners and the public at large to illustrate the reality of our work
which puts each migrant at the core of our attention.
We would like to frame our compilation of stories with three important observations.
From Numbers to the Individual: Having assisted a record of 4,634 migrants with their voluntary
return and reintegration in 2016, we had to remain flexible whilst working under pressure and
without compromising our attentive care to each case. Following the closure of the Balkan
route, the Turkey statement, changes in Dutch return policy and recent interceptions in Libya,
our caseload fell to 1,532 in 2017. However, the number of complex cases, mostly involving
vulnerable migrants, increased that year, requiring more 360-degree counselling and tailormade
approaches. Following Dutch policy decisions, excluding certain nationalities from our
services, IOM worked on making sure that, irrespective of their nationality, vulnerable migrants
could still access the voluntary return support they needed. Given the voluntary nature of our
return programme, IOM the Netherlands is in touch with twice the number of migrants than
those who actually depart.
A Shift in Focus: In the wake of recent mass arrivals, greater attention is now being paid
towards new reintegration facilities in the countries of origin. This approach is more coherent
and in many ways more logical than the current practice based on each destination country's
approach. Theoretically, it allows for fairer access to reintegration benefits for all returnees of
a given country of origin, regardless from where they were returned; and existing imbalances
in the actual 'assisted voluntary return and reintegration (AVRR)' programmes across EU
member states are finally addressed. However, the new focus on post-arrival assistance does
not sufficiently pay attention to pre-departure support in form of counselling and to preparing
the migrants before they return. Our experience shows that discussing the real and possible
challenges that our clients may face upon return is key to planning a successful and soft landing
in their home countries. IOM in the Netherlands is engaged 24/7 in providing assistance and
counsel based on real demand. This remains the basis of our successful AVRR projects in the
Netherlands.
9
There is no such Thing as 'The' Migrant: This is what our colleague – one of our twenty
mobile return counsellors – states in his interview. In the public and political debate the reality
easily gets blurred, in which the term 'migrant' is used for all possible purposes. By directly
engaging with migrants on a daily basis, we see them as individuals and as subjects of their
destinies, rather than the objects of the situation they are in. In our AVRR projects we make
use of a tailor-made approach and include the communities in which migrants live here in the
Netherlands and where they will live upon return.
With this publication, we want to inform you about the different motives and decision-making
processes of migrants. We hope it can lead to a better understanding of the important role
of our counselling and assistance which contributes to the humane and sustainable return of
migrants and which benefits the Dutch society at large.
Martin Wyss
Chief of Mission
IOM the Netherlands

172.361+1
Volgens data van IOM kwamen in 2017 via de Middellandse
Zee 172.362 migranten Europa binnen. De cijfers laten verder
zien dat 3.139 migranten de oversteek niet haalden. Dat staat
gelijk aan een gemiddeld dodental dat jaar van ruim 8 migranten
– mannen, vrouwen en kinderen – per dag. Mohammad uit
de Islamitische Republiek Iran kent de dunne lijn tussen deze
getallen; tussen leven en dood. Hoe bereikte hij Europa? En
vond hij wat hij zocht? Een verhaal achter het grote getal.
IOM reports that 172,362 migrants entered Europe by sea
in 2017. Fatalities reached at least 3,139, according to
IOM's data. The 3,139 deaths in the Mediterranean indicate
an average death toll that year of more than 8 migrants
– men, women and children – per day. Mohammad from the
Islamic Republic of Iran knows about the fine line between
these numbers; between life and death. How did he reach
Europe? And did he find what he was looking for? A story
behind the big number.
Mohammad in Nederland, zeventien dagen na zijn vertrek uit de Islamitische Republiek Iran.
Mohammad in the Netherlands, seventeen days after he left the Islamic Republic of Iran.
Photograph: © Mohammad 2016

172.361 + 1
Verslag van een migrant over zijn reis naar Europa
A migrant's account of his ordeal to reach Europe
11

Migranten die vanuit Athene zijn aangekomen bij de grens tussen Griekenland en
Voormalige Joegoslavische Republiek Macedonië (FYROM).
Migrants arriving from Athens at the border between Greece and
Former Yugoslav Republic of Macedonia (FYROM).
Photograph: © IOM, Amanda Nero 2015

“
Ik werkte in een telefoonwinkel, met een klein salaris. Het was een saai
bestaan dat iedereen geleefd zou kunnen hebben. Ik was erg ontevreden
en zei tegen mezelf dat het beter kon. 's Avonds als ik thuis kwam
van werk keken mijn vrouw en ik programma's op TV over het leven
van mensen in Europa. Ze leken altijd succesvol en gelukkig.
I used to work in the cell phone market, with not much income. It was a
boring life everybody could have experienced. I was fed up with it and
told myself I could do better. When I returned home in the evenings,
my wife and I watched TV programmes showing the lives of people in
Europe who always seemed to be happy and successful.
13
"Het was een saai bestaan
dat iedereen geleefd
zou kunnen hebben."
"It was a boring life
everybody could have
experienced."

Ik kende een paar Iraniërs uit mijn omgeving die waren vertrokken naar
Europa. Daar had ik altijd bewondering voor. Geleidelijk begon het idee
dat we er zelf naartoe zouden gaan steeds meer te leven. Onze toekomst,
vooral die van ons dochtertje van vijf, lag in Europa. Ik zou alleen
gaan en mijn gezin zou overkomen wanneer alles eenmaal geregeld
was. Ik reisde naar Turkije waar ik een smokkelaar ontmoette die ons
van Bodrum naar het eiland Kos in Griekenland zou brengen. Vanaf daar
zouden we zelf verder reizen.
Alles leek goed te gaan en de smokkelaar verzekerde ons dat de reis
veilig zou zijn. Toen we aankwamen in Bodrum regende en waaide het
hard. De zee was te ruw om uit te varen. Drie dagen verbleven we in
een hostel tot het weer was verbeterd. Toen we te horen kregen dat we
zouden vertrekken, mochten we alleen een kleine tas meenemen. Veel
van onze spullen moesten we achterlaten. Toen ik de boot zag begon ik
me zorgen te maken. Het was een rubberboot voor niet meer dan tien
personen schat ik, maar ons groepje was drie keer zo groot. Hoe moest
deze boot ons over zo'n stuk naar de overkant brengen?!
I knew some Iranians from my place who were now living in Europe and
I always admired them. Gradually, the picture in my head of ourselves
going there became more and more vivid. Our future, of our 5-year-old
daughter in particular, was in Europe. I would travel alone and my wife
and daughter would come over once everything was settled. The idea
was to travel to Turkey and meet with a smuggler who was supposed to
take us from Bodrum in Turkey to Kos Island in Greece. From there we
would go onwards by ourselves.
Everything seemed easy and the smugglers reassured us the voyage
would be safe. When we reached Bodrum the weather was rainy and
unsuitable to hit the sea. We waited for three days in a hostel. When it
was finally time to move they told us to leave all our belongings behind
since the boat was not big enough. When I saw the boat I was quite worried,
to say the least. It was an inflatable boat, barely able to carry ten
people and we were thirty five. How was this unseaworthy thing going to
carry us to the other side?!
Migrant in Griekenland met kaart van Balkanroute, die ook Mohammad volgde.
Migrant in Greece with map of Balkan route, also followed by Mohammad.
Photograph: © IOM, Amanda Nero 2015
NB: Names and boundaries indicated on this map do not
imply official endorsement or acceptance by IOM.

15

Ik moet haast wel gek geweest zijn, maar op zo'n moment lijkt er
geen weg terug en ga je toch. Na een korte instructie voeren we weg,
waarna de smokkelaar zich uit de voeten maakte. We stonden er nu
alleen voor. De boot was erg onstabiel door het zware gewicht en bij
elke golf kwam er een plens water de boot binnen. Halverwege zagen
we een andere boot zinken. Er was paniek en we hoorden mensen
schreeuwen om hulp. We konden niets doen.
I must have been crazy, but once you reach a point of no return, you
go anyway. After a short instruction by the smugglers, we took off.
As soon as we hit the sea we could see them running away into the
bush. My friend, who I had met the night before, was behind the helm
all the way up to Kos Island. The boat was very unstable and due to
the heavy weight of the passengers upon each small wave a bucket
of water came into the boat. Halfway we saw another boat with too
many people in it sink. There was panic and we heard people scream
for help. There was nothing we could do.
Boot waarmee Mohammad vanuit Turkije de oversteek maakte naar het Griekse eiland Kos.
Boat that carried Mohammad across the sea from Turkey to Kos Island in Greece.
Photograph: © Mohammad 2016

17
"Ik moet haast wel gek geweest
zijn, maar op zo'n moment lijkt er
geen weg terug en ga je toch."
"I must have been crazy, but
once you reach a point of no
return, you go anyway."
Migranten die vanuit Turkije de Griekse kust hebben bereikt.
Migrants who have reached the Greek coast, after crossing the sea from Turkey.
Photograph: © IOM, Francesco Malavolta 2015

"Iedereen was totaal uitgeput
en bij het minste of geringste
ontstonden er ruzies."
"People were totally exhausted
and got into fights over
the slightest things."
Migranten op Lesbos, Griekenland. Migrants in Lesbos, Greece. Photograph: © IOM, Amanda Nero 2015

Uiteindelijk hadden we het gehaald. Maar het eiland Kos was nog ver
weg van het vasteland en had weinig voorzieningen. We sliepen in
eenvoudige tentjes. Na vijf dagen vertrok er een veerboot naar Athene.
De omstandigheden in Athene waren niet veel beter. Door de kou konden
we niet slapen 's nachts, waardoor we overdag wat probeerden te
rusten. We trokken verder en na lang lopen door velden en heuvels bereikten
we Macedonië, later Servië en toen Kroatië.
Ik herinner me nog goed toen we bij de Kroatische grens aankwamen.
Er was een kamp waar zo'n tweeduizend vluchtelingen zaten, vooral uit
Syrië en Irak, in afwachting van hun procedure. Iedereen was totaal uitgeput
en bij het minste of geringste ontstonden er ruzies. Soms kwam
de politie tussenbeide en soms was het juist de politie zelf die aanleiding
was voor een conflict.
Finally, we crossed the sea and reached Kos Island alive. The island
was far away from Athens with few facilities. We slept in basic tents.
After five days we travelled to Athens by ship. The conditions in Athens
weren't any better. The weather was so cold and we didn't have a
proper place to stay. The cold prevented us from sleeping at night, so
instead we took daytime naps. After a long time of trudging through
fields and mountains, with no proper food and a place to rest, we
crossed Macedonia and Serbia till we reached Croatia.
I remember clearly when we reached the Croatian border. There were
more than two thousand asylum seekers, mainly from Syria and Iraq,
waiting to be processed. People were totally exhausted and got into
fights over the slightest things. Sometimes the police intervened to settle
conflicts and some other times the police itself were the reason for
the conflicts.
19
Mohammad in een geïmproviseerd
kampement op de Balkanroute.
Mohammad in a makeshift
camp on the Balkan route.
Photograph: © Mohammad 2016

Migranten bij de grens tussen de Republiek Servië en de Republiek Kroatië.
Migrants at the border between the Republic of Serbia and the Republic of Croatia.
Photograph: © IOM, Francesco Malavolta 2015
"Hete soep smaakte
nog nooit zo goed."
"Hot soup never
tasted that good."

Tegen die tijd had ik een flinke verkoudheid opgelopen en bereikte
mijn moraal een dieptepunt. Ik baalde van mezelf dat ik in deze ellende
was beland. Dertien dagen na mijn vertrek uit Iran kwam ik aan in
Oostenrijk, waar ik eindelijk kon douchen en weer eens een fatsoenlijke
maaltijd had. Hete soep smaakte nog nooit zo goed. Een paar
dagen later bereikte ik Nederland, waar ik werd opgevangen in een
asielzoekerscentrum. Maanden verstreken zonder dat er iets leek te
gebeuren. Al mijn hoop op vrijheid, welvaart en mogelijkheden begon
te vervliegen. Ik kwam er achter dat veel Iraniërs hier helemaal niet
altijd goede banen en mooie huizen hadden. Velen hadden niet eens
een verblijfsvergunning. Dat leek ook mijn lot te worden.
By that time I was suffering from a bad cold, and moral hit rock bottom.
I was blaming myself all day for this misery. Thirteen days after
I had left Iran, I arrived in Austria where I had my first shower and
proper meal since a long time. Hot soup never tasted that good. A few
days later I reached the Netherlands, where I stayed in a reception
centre. Months passed, but nothing seemed to happen. At a certain
point all the promises of freedom, welfare and opportunities had no
meaning to me anymore. I understood that many Iranians here didn't
have nice houses and good jobs at all. Many of them didn't even have
a residence permit. This would be my fate too, so it seemed.
”
21
Na een verblijf van bijna een jaar
in Nederland besloot Mohammad
terug te keren naar zijn gezin in
de Islamitische Republiek Iran.
IOM hielp hem met zijn terugkeer
en herintegratie. Kort na aankomst
verhuisde Mohammad met
zijn vrouw en kind, die logeerden
bij familie, naar een klein appartement
en ging hij op zoek naar
werk. Ze werden hierbij ondersteund
door het IOM-kantoor
in Teheran.
After a stay of almost a year in
the Netherlands, Mohammad
decided to return to his family in
the Islamic Republic of Iran. IOM
helped him with his return and
reintegration. Shortly after arrival,
Mohammad and his wife and child,
who were staying with relatives,
moved to a small apartment and
he went looking for work. They
were supported by the IOM office
in Tehran.

Tavish

ONDER DE RADAR
UNDER THE RADAR
Levenslang zonder papieren?
A lifetime with no papers?
Niemand weet het precies, maar het aantal migranten in
Nederland zonder verblijfsvergunning wordt geschat op tienduizenden.
Tavish is een van hen; al vijfentwintig jaar. Hij
migreerde in 1992 van Sri Lanka naar Duitsland, waarna hij in
2000 doorreisde naar Nederland. Gedurende de kwart eeuw
dat hij hier is heeft hij menig wet- en regelgeving zien veranderen.
In tegenstelling tot zijn twee zussen heeft het nooit in zijn
voordeel uitgepakt. "Nóg niet…", zegt Tavish.
23
Nobody knows exactly the number of migrants staying
in the Netherlands without a residence permit, but it is
estimated to be in the tens of thousands. Tavish is one
of them and has been for twenty five years. He migrated
from Sri Lanka to Germany in 1992 and then moved to the
Netherlands in 2000. Over the quarter of a century that he's
been here he has seen many laws and policies change.
Contrary to his two sisters, they were never in his favour.
"Not yet...", Tavish says.
Photographs: © IOM, Olivier Sprée 2017

In een café in het centrum van Den Haag vertelt Tavish over zijn leven
als ongedocumenteerde migrant. Een leven dat begon in 1992 toen hij
als Sri Lankaanse Tamil de burgeroorlog in zijn land was ontvlucht, die
sinds de jaren tachtig van de vorige eeuw gaande was. Hij belandde in
Duitsland waar hij asiel aanvroeg en uiteindelijk acht jaar verbleef.
Sinds Sri Lanka in 1948 onafhankelijkheid werd van Groot-Brittannië groeiden
de etnische spanningen tussen de Singalese meerderheid en de Tamil minderheid.
Militante Tamil-groeperingen begonnen te vechten voor een eigen staat.
De daaropvolgende burgeroorlog resulteerde uiteindelijk in meer dan 70.000
doden en een grote vluchtelingenstroom. De burgeroorlog eindigde in 2009.
Een derde van de Sri Lankaanse Tamils woont nu in het buitenland.
Bron: http://news.bbc.co.uk/2/hi/south_asia/6065646.stm
In a café in the centre of The Hague Tavish talks about his life as an
undocumented migrant. A life that started in 1992 when he fled the
Sri Lankan civil war that was going on since the 1980s. He arrived in
Germany where he applied for asylum and eventually stayed for eight
years.
Since Sri Lanka gained independence from British rule in 1948, relations
between the majority Sinhalese and minority Tamil communities have been
strained. Rising ethnic and political tensions led to the formation and strengthening
of militant groups advocating independence for Tamils. The ensuing
civil war resulted in the deaths of more than 70,000 people and many fleeing the
country. The civil war ended in 2009. One-third of Sri Lankan Tamils now live
outside Sri Lanka.
Source: http://news.bbc.co.uk/2/hi/south_asia/6065646.stm
25
"Ik was zo dichtbij een
'legaal' leven."
"I was so close to a
'legal' life."

"Ik kan je nog steeds een mooie
Chinese maaltijd voorschotelen."
"I can still cook you a
decent Chinese meal."

Hoewel Tavish in Duitsland geen verblijfsvergunning kreeg, blikt hij terug
op een fijne periode. Hij had een baan gevonden in een Chinees restaurant,
waar hij snel de ladder beklom van afwasser tot leerling kok.
"Ik kan je nog steeds een mooie Chinese maaltijd voorschotelen", zegt
hij trots wanneer ik zijn kennis op de proef stel. Hij begint uitgebreid te
vertellen over de acht culinaire tradities van de Chinese keuken, alsof hij
een geboren Chinees is. "En ik kreeg goed betaald", voegt hij eraan toe.
Gedurende de asielprocedure in Duitsland wordt het migranten toegestaan
te werken.
In navolging van zijn twee zussen, besloot Tavish in 2000 naar Nederland
te gaan in de hoop daar wel asiel te krijgen. Elf asielzoekerscentra
en een detentiecentrum later is hij nog steeds hier... zonder status. "Als
ik in 2006 niet naar België was gegaan voor twee maanden, dan had ik
nu een verblijfsvergunning gehad", legt Tavish uit. De overheid besloot
in 2007 tot een generaal pardon voor een grote groep afgewezen asielzoekers
die al geruime tijd in Nederland verbleef. Tavish voldeed aan
alle voorwaarden op een na: hij was niet langer dan zes jaar onafgebroken
in Nederland. "Ik was zo dichtbij een 'legaal' leven", mompelt hij.
Zevenentwintigduizend andere migranten hadden meer geluk.
Although he was not granted a residence permit, he liked that period. He
found a job in a Chinese restaurant where he soon climbed the ladder
from dishwasher to the chef's assistant. "I can still cook you a decent
Chinese meal", he says with pride when I put Tavish to the test. He talks
about Chinese sub cuisines and traditional aspects of Chinese food, as if
he were Chinese. "And I got paid well", he adds. During the asylum procedure
in Germany migrants are legally allowed to work.
27
In 2000 Tavish moved to the Netherlands, trying to follow in his two sisters'
footsteps who successfully applied for asylum. Eleven reception
centres and one administrative detention facility later, he's still here.
Still with no papers. "If I wouldn't have gone to Belgium for two months
in 2006, I would have had a residence permit by now", Tavish explains.
The government of the Netherlands decided in 2007 to put into effect
an amnesty provision – 'generaal pardon' – legalizing a large group of
rejected asylum seekers who had been in the country for a considerable
amount of time. Tavish met all criteria but one: he was not in the country
uninterruptedly for more than six years. "I was so close to a 'legal' life",
Tavish says with a soft voice. Twenty-seven thousand other migrants
were more lucky.

"Het was zwaar om niet
op de begrafenis van mijn
vader te kunnen zijn."
"It was hard to lose my
father and not being able
to attend his funeral."
Tavish bezoekt regelmatig zijn twee zussen die op verschillende plekken
in Nederland wonen. Omdat het steeds moeilijker is geworden om werk
te vinden in de informele economie is hij in toenemende mate afhankelijk
van hun geworden. "Vroeger was het niet zo moeilijk om als ongedocumenteerde
ergens een baantje te vinden, maar dat is echt veranderd",
zegt Tavish. Door de jaren heen is justitie zich meer gaan richten op het
aanpakken van illegale tewerkstelling en arbeidsuitbuiting. Soms verdient
Tavish nog wat geld met huishoudelijk werk, maar niet genoeg om
van rond te komen.
"Ik ben niet bang om opgepakt te worden", zegt Tavish als we een politieauto
in de verte zien. Hij vertelt een anekdote over een politieagent
die opeens voor zijn deur stond: "Op een bepaald moment vroeg hij of
ik beschikte over een wapen. Ik zei: alleen een paar messen. Toen hij
vroeg waar ze waren, zei ik: volg me maar naar de keuken."
Tavish pays regular visits to his two sisters who live in different parts
of the country. He increasingly depends on them financially, since it
became harder to find a job in the informal economy. "It used to be not
so difficult to find work somewhere as an irregular person, but this has
changed", Tavish says. Over the years the police put more focus on
fighting illegal employment and labour exploitation. From time to time
he earns some money with domestic work, but not enough for him to
survive.
"I'm not afraid to get caught by the police", Tavish replies when we spot
a police car in the distance. Not knowing why, he recalls a police officer
knocking on his door one day: "He asked me if I had a weapon in the
house. I said: yes, some knives. Show me where they are, the officer
said. Please follow me to the kitchen, I said".

29
"Ik zou gebruik kunnen maken van mijn
ervaring en een Chinees restaurant
kunnen beginnen in Sri Lanka."
"I could try to make use of my
experience and start my own small
Chinese restaurant in Sri Lanka."

"Mijn hoop is dat er weer een
generaal pardon komt."
"I hope for a new 'generaal
pardon' soon."

Tavish is gezegend met een stoutmoedig en opgeruimd karakter. Het zal
hem helpen tegen de permanente druk waar hij onder staat. Nu hij de
leeftijd van vijftig heeft bereikt dringt de tijd dat hij moet kiezen tussen
een blijvend bestaan in de schaduw of een onzeker nieuw begin in Sri
Lanka. "Ik zou gebruik kunnen maken van mijn ervaring en een Chinees
restaurant kunnen beginnen", zegt Tavish wanneer de optie van terugkeer
ter sprake komt. "En mijn moeder is al in de tachtig, dus... Het was
zwaar om niet op de begrafenis van mijn vader te kunnen zijn."
Dan geeft hij een draai aan het gesprek: "Maar mijn hoop is dat er weer
een generaal pardon komt." Tavish noemt een website waar mensen hun
steun kunnen betuigen door een petitie te tekenen. Hij legt uit dat hij dat
liever niet vraagt aan mensen die zelf een migratieachtergrond hebben:
"Zij zijn daar meestal niet zo'n voorstander van uit angst dat het schadelijk
is voor hun eigen positie." Volgens Tavish is dit de realiteit, maar cynisch
is hij er niet door geworden. Nog even monter als bij onze eerste
ontmoeting nemen we afscheid en fietst hij weg de grijze ochtend in.
Tavish may be a bold and light-hearted soul, it doesn't mean he's worry-free.
In his early fifties, he sometimes feels the pressure to make up
his mind: continue life under the radar or start anew in Sri Lanka.
"I could try to make use of my experience and start my own small
Chinese restaurant", Tavish says when we talk about the option of return.
"And my mother is almost eighty years old now, so... It was hard to lose
my father a few years ago and not being able to attend his funeral".
31
He then quickly changes the subject: "But I still hope for a new 'generaal
pardon' soon". Tavish mentions a website where people can give their
support by signing a petition. He explains that he would rather not ask
residents with a migration background for their support: "They are not
so much in favour of it, fearing it's bad for their own position". Although
Tavish may think this is the reality, it didn't make him cynical. After saying
goodbye, he jumps on his bike and drives away in the grey morning.
IOM staat in Nederland dagelijks in
contact met migranten in verschillende
situaties binnen en buiten de
reguliere opvang. Een team van
counselors neemt kennis van hun
uitdagingen, geeft informatie en
helpt bij vrijwillige terugkeer naar
het land van herkomst.
IOM in the Netherlands is in daily
contact with migrants in different
circumstances. Through outreach
activities across the country IOM
counsellors take note of their challenges,
provide information and help
them when they want to return to
their country of origin.

Mawdo

GELUK IN GAMBIA
LUCK IN GAMBIA
De terugkeermissie van een journalist
The return mission of a journalist
IOM spreekt in Nederland jaarlijks duizenden migranten die willen
terugkeren naar hun geboorteland of dit overwegen. Waarom besluit
je terug te keren? Zoveel migranten, zoveel motieven. Vaak
zijn die motieven complex, maar soms ook gewoon klip en klaar.
Toen in december 2016 een nieuwe president was gekozen in
Gambia, duurde het niet lang voordat Mawdo in actie kwam.
Dit was het moment waarop hij had gewacht.
IOM meets thousands of migrants in the Netherlands every
year who consider returning to their homeland. Why would you
decide to return? There can be many motives. Often these
motives are complex, but sometimes as plain as day. When in
December 2016 a new president was elected in Gambia,
Mawdo soon made up his mind. This was the moment he
had waited for.
33
Photographs: © IOM, Amanda Nero 2017

"Begin 2013 moest ik mijn land ontvluchten.
Het was de meest trieste dag van mijn leven."
"I had to flee my country early 2013.
It was the saddest day of my life."

Het is zomer 2013 als Mawdo onderweg is naar Ter Apel in Groningen,
niet ver van de grens met Duitsland. Een strak verkaveld landschap van
weilanden en water trekt aan hem voorbij. Even is hij het doel van zijn
reis vergeten. Dan stopt de trein en stapt hij over op de bus voor het
laatste stuk. Hij staat op het punt om asiel aan te vragen. De dag ervoor
was hij in Den Haag geweest voor een conferentie. Vanuit Senegal was
hij vertrokken. Sinds een aantal maanden zat hij als journalist daar ondergedoken.
Maar ook daar was hij niet meer veilig.
Eerder dat jaar was er een artikel van zijn hand gepubliceerd op de
voorpagina van de Gambiaanse krant Foroyaa, met als kop 'Vast zonder
berechting en verdwenen zonder spoor'. Jarenlang had hij aan het stuk
gewerkt. Een verhaal over de verdwijningen van journalisten en politici
die in verzet kwamen tegen het regime van president Yahya Jammeh.
Mawdo was al eerder lastig gevallen als journalist, maar na dit artikel
stond zijn leven op het spel. Hij moest vluchten. Zijn vrouw en tweejarige
dochtertje bleven achter.
It's summer 2013 when Mawdo is on his way to Ter Apel in Groningen,
not far from the border with Germany. He is travelling through a taut parcelled
landscape of meadows and water. For a moment he has forgotten
the purpose of his trip. Then the train stops and he is transferred to
a bus to reach his final destination. He is going to apply for asylum. The
day before, he was in The Hague for a conference. He had left Senegal,
where he was forced to take refuge as a journalist since several months.
But even there he was no longer safe.
35
Earlier that year an article he worked on for years had been published on
the front page of the Gambian newspaper Foroyaa, headed 'Detention
without trial and disappearance without trace'. A story about the disappearances
of journalists and politicians who opposed the regime of
President Yahya Jammeh. Mawdo had been hassled as a journalist
before, but after this article his life was at stake. He had to flee. His wife
and 2-year-old daughter stayed behind.

Na Ter Apel verblijft Mawdo in een asielzoekerscentrum in Gilze, en daarna in
Almere. Een jaar na aankomst in Nederland krijgt hij een verblijfsvergunning en
nog een jaar later wordt hij herenigd met zijn gezin. Ze betrekken een hoekwoning
in een wijk in Lelystad. Dan gebeurt er eind 2016 iets bijzonders. Gambia
heeft na ruim twintig jaar een nieuwe president gekozen. Even dreigt een burgeroorlog
omdat Jammeh de macht niet wil afstaan, maar door internationale
druk wordt dit afgewend. Jammeh vertrekt en Adama Barrow is de nieuwe leider.
Volgens Mawdo zal er met Barrow een nieuwe wind gaan waaien. "In zijn
eerste speech had hij het meteen over de vrijheid van het woord. Dus dat biedt
hoop."
Mawdo hoeft niet lang na te denken over terugkeer. Het is weer veilig voor
hem en hij wil als journalist graag verder bijdragen aan de ontwikkeling van zijn
land. Hij weet dat hij zijn verblijfsrecht in Nederland hiermee opgeeft. "Ik hou
van Nederland, maar ik heb altijd gezegd dat ik terugkeer als het kan. Een deel
van mijn familie zat in de politiek. Zij hebben zich altijd ingezet voor het land. Ik
zie het als mijn plicht hun voorbeeld te volgen." Weer aan de slag bij zijn oude
werkgever Foroyaa ziet Mawdo niet zitten. Liever wil hij zijn eigen krant beginnen,
maar door zijn vlucht heeft hij geen middelen meer om dat op te starten.
Hij zoekt hulp bij IOM en Stichting WereldWijd.
After Ter Apel, Mawdo stays in a reception centre in Gilze, and later in Almere.
A year after his arrival in the Netherlands he receives a residence permit,
and one more year later he is reunited with his family. Eventually, they find a
small house in a neighbourhood in Lelystad. Then something special happens
at the end of 2016. After more than twenty years Gambia has elected a new
president. For a moment there is the threat of a civil war, because Jammeh
does not want to give up power, but this is averted by international pressure.
Jammeh disappears from the scene and Adama Barrow becomes the new
leader. According to Mawdo a new wind is blowing with Barrow. "On his first
day in office he spoke immediately about the freedom of speech, so that offers
hope."
Mawdo soon decides to go back. It is safe for him now and he has a strong
desire to further contribute to the development of his country as a journalist. He
is aware that he will give up his right of residence in the Netherlands. "I love
the Netherlands, but I have always said that if possible I will return to Gambia.
Some of my family were in politics, they always did their best to improve the
conditions in the country. I see it as my duty to follow their example." Going
back to his old employer Foroyaa is not what Mawdo has in mind. He would
rather start his own newspaper, but because he had to flee, he has no means
to start it. He seeks help from IOM and WereldWijd Foundation.

37
"Mijn dochter zal verder opgroeien in
een land dat weer een toekomst heeft."
"My daughter will grow up in a
country that has a future again."

"Het slagen van mijn herintegratie
hangt voor een groot deel af van
de ondersteuning die mijn familie
en de rest van het dorp krijgen."
"The success of my reintegration
depends to a large extent on the
support that my family and the rest
of the village receive."
Stichting WereldWijd helpt hem met het vullen van een kist vol met pc's,
laptops, printers, maar ook naaimachines en visnetten. "Na een verblijf
van vier jaar in Europa kan ik niet met lege handen thuiskomen. Er wordt
van mij verwacht dat ik iets meeneem voor mijn familie en de rest van
het dorp. Het slagen van mijn herintegratie hangt voor een groot deel af
van de ondersteuning die zij krijgen."
WereldWijd Foundation helps him with a box full of PCs, laptops, printers,
but also sewing machines and fishing nets. "After a stay of four
years in Europe, I cannot come home empty-handed. I am supposed to
bring something for my family and the rest of the village. The success of
my reintegration depends to a large extent on the support they recieve."

Mawdo is zich ervan bewust dat zijn uiteindelijke doel om een eigen
krant te runnen tijd nodig heeft. Om in de tussentijd zekerheid te hebben
over een inkomen is hij van plan om een taxi aan te schaffen. Hiermee
zal het gezin in ieder geval huisvesting en schoolgeld kunnen betalen.
De materialen uit Nederland zal Mawdo gebruiken voor zijn hoofddoel.
Hij hoopt ook snel geld apart te kunnen leggen voor een drukpers en
collega-journalisten te ontmoeten die ook zijn teruggekeerd.
Zijn dochtertje is inmiddels zes, spreekt vloeiend Nederlands en heeft
allerlei vriendinnetjes in Lelystad. Ze kan zich Gambia niet meer herinneren.
"Ik kan niet wachten om haar al het moois van Gambia te laten zien:
de cultuur, de rivier, de pindasoep van haar oma... Ze zal verder opgroeien
in een land dat weer een toekomst heeft."
Mawdo knows that his ultimate goal of running his own newspaper needs
time. In order to have certainty about an income during that process his
plan is to purchase a taxi. That way the family will in any case be able to
pay for housing and school fees. Mawdo will use the materials from the
Netherlands for his main goal. He also hopes to be able to put money
aside for a printing press and to meet fellow journalists who have also
returned.
His daughter is now six, fluent in Dutch and has all kinds of girlfriends in
Lelystad. She does not know Gambia anymore. "I cannot wait to show
her the beauty of Gambia: the culture, the river, her grandmother's peanut
soup... She will grow up in a country that has a future again."
39
Sinds 2010 hebben IOM en
Stichting WereldWijd een samenwerkingsverband.
IOM zorgt in
het land van herkomst voor de
inklaring van een kist die door
Stichting WereldWijd gevuld is met
materialen voor het opstarten van
een bedrijfje. Ook zorgt Stichting
WereldWijd eventueel voor een
vakopleiding voorafgaand aan
vertrek. IOM helpt terugkeerders
verder bij de implementatie van het
herintegratieplan in het land van
herkomst.
Since 2010 IOM and WereldWijd
Foundation are partners. IOM takes
care of the clearance in the country
of origin of a box that is filled by
WereldWijd Foundation with materials
for starting up a small business.
WereldWijd Foundation can also
provide vocational trainings prior to
departure. IOM further helps returnees
with the implementation of the
reintegration plan in the country of
origin.

Indonesische terugkeerder vlak voor boarding, Schiphol, Nederland.
Indonesian returnee just before boarding, Schiphol, the Netherlands.

TERUGVLUCHT
FLYING BACK
Een fotoreportage over de terugkeer
A photo documentary on going home
Ruim 60.000 migranten zijn sinds 1992 vanuit Nederland met IOM
vrijwillig teruggekeerd naar hun land van herkomst. IOM ondersteunt
migranten gedurende het hele traject, van voorbereiding
tot herintegratie. Weken, maanden, soms zelfs jaren van voorbereiding
– praktisch, maar vooral mentaal – eindigt hier. De luchthaven,
de vlucht... het besluit staat vast. Garin, een migrant uit
Indonesië die na een verblijf van vier jaar in Nederland met een
paar landgenoten terugkeerde naar Jakarta, legde het vast. Een
reportage van een ogenschijnlijk alledaagse gebeurtenis.
41
Since 1992, over 60,000 migrants in the Netherlands have
voluntarily returned to their homelands with the help of IOM.
IOM supports migrants throughout the entire process, from
preparation to reintegration. Weeks, months, sometimes even
years of preparation – practically, but more so mentally – ends
here. The airport, the flight… the decision is made. Garin, a
migrant from Indonesia who resided in the Netherlands for
four years, documented the return of himself and a few fellow
countrymen to Jakarta. A glimpse of a seemingly ordinary event.
Photographs: © IOM, Garin 2016

Een groep migranten die terugkeert naar Indonesië
onder het IOM-programma 'Assisted Voluntary Return
and Reintegration (AVRR)'.
A group of migrants returning to Indonesia under
the IOM programme 'Assisted Voluntary Return and
Reintegration (AVRR)'.

43

Een inreisverbod gestempeld in een paspoort bij het
passeren van de douane op Schiphol, Nederland.
Ongedocumenteerde migranten kunnen bij vertrek uit
Nederland een inreisverbod opgelegd krijgen van verschillende
termijnen.
An entry ban stamped in a passport when passing customs
at Schiphol, the Netherlands. Undocumented
migrants can be subject to an entry ban with different
terms upon departure from the Netherlands.

"Mijn voorkeur gaat uit naar
het fotograferen van sociale
thema's, zoals migratie. Het kan
mensen aan het denken zetten."
"I prefer to photograph social
themes, such as migration.
It makes people think."
Transit in Istanbul, Turkije.
Transit in Istanbul, Turkey.
45

47
Transit in Changi, Singapore.
Transit in Changi, Singapore.

Laatste deel van de vlucht naar
Jakarta, Indonesië.
Last part of the flight to
Jakarta, Indonesia.

"Het is tegenwoordig
zonder papieren best
lastig in Nederland."
"Nowadays, it's quite
difficult without papers
in the Netherlands."
49

"Heimwee is ook een
van de redenen voor mij
om terug te keren."
"Being homesick is also one of
the reasons for me to return."

51
Jakarta, Indonesië vanuit de lucht,
vlak voor de landing.
Jakarta, Indonesia from the air,
just before landing.

53
Onderweg naar de douane vlak na
de landing in Jakarta, Indonesië.
On the way to customs just after
landing in Jakarta, Indonesia.

Het familiealbum van een terugkeerder,
beschadigd tijdens een overstroming.
The family album of a returnee,
damaged during a flood.

Huis van een terugkeerder in Jakarta, Indonesië.
House of a returnee in Jakarta, Indonesia.
Slaapkamer van een terugkeerder.
Bedroom of a returnee.
55

Het graf van een familielid van een terugkeerder.
The grave of a family member of a returnee.
Vaak het startpunt van migratie: TV en
internet als onbeperkte informatiebron.
Often the starting point of migration:
TV and internet as an unlimited source
of information.

57
Terugkeerder in gebed
in de Moskee.
Returnee in prayer
in the Mosque.

Thuis: verkeer in Jakarta, Indonesië.
At home: traffic in Jakarta, Indonesia.

59

Thuis: regenseizoen in Jakarta, Indonesië.
At home: rainy season in Jakarta, Indonesia.

Tijdens zijn verblijf in Nederland
verdiende Garin geld met huishoudelijk
werk en fotografie. Met dat
laatste ontdekte hij een talent dat
hij graag verder wilde ontwikkelen
in Indonesië. IOM heeft hem geholpen
met het opstellen van een
businessplan en de aanschaf van
fotoapparatuur. Het is hem gelukt
een basisinkomen te genereren
uit opdrachten als huwelijksfotograaf.
Hij hoopt uiteindelijk rond te
kunnen komen van journalistieke
opdrachten.
During his stay in the Netherlands
Garin earned money by doing
domestic work and photography.
With the latter he discovered a
talent that he wanted to develop
further in Indonesia. IOM helped
him with drafting a business plan
and the purchase of photography
equipment. He succeeded in generating
a basic income from assignments
as a wedding photographer.
Eventually, he hopes to be able to
live from journalistic assignments.
61

Santoso met honkbal.
Santoso with baseball.

GAME PLAN
Strategieën van een terugkeermigrant
Strategies of a return migrant
Wereldwijd ondersteunt IOM migranten met hun vrijwillige
terugkeer naar het land van herkomst. IOM ondersteunt
migranten gedurende het hele traject, van voorbereiding tot
herintegratie. Of de herintegratie in het eigen land uiteindelijk
lukt hangt van veel factoren af. Santoso, die na een
lang verblijf in Nederland terugkeerde naar Indonesië, laat
zijn licht schijnen over zijn plan van aanpak.
IOM supports migrants worldwide with their voluntary
return to their country of origin. From preparation to
reintegration, IOM supports migrants throughout the
entire process. Whether reintegration in the home
country ultimately succeeds depends on many factors.
Santoso, who returned to Indonesia after a long stay in
the Netherlands, sheds light on his plan of action.
63
Photographs: © IOM, Garin 2016

"Shortly after arrival I realized
that my original plan was too
ambitious.
I had to build something up
again in small steps."
Santoso

"Kort na aankomst realiseerde
ik me dat mijn oorspronkelijke
plan nog te groot was.
Ik moest met kleine stappen
weer iets opbouwen."
65
Scooter waarmee Santoso een taxibedrijfje
runt, aangeschaft met ondersteuning van IOM.
Scooter purchased with IOM support, used by
Santoso to run a small taxi business.
De Indonesische gemeenschap in Nederland is groot. Met die kennis
migreerde Santoso in de jaren negentig naar het land dat hij vooral kende
van de verhalen van zijn ouders. Zijn sociale netwerk was breed en
bestond uit zowel Indonesiërs als Nederlanders. Hij vond meestal werk,
maar de laatste jaren voor zijn terugkeer werd dat steeds moeilijker wegens
het ontbreken van een verblijfsstatus.
In the Netherlands there is a big Indonesian community. With this knowledge
Santoso migrated in the nineties to the country that he mainly
knew from his parents' tales. His social network was broad and consisted
of both Indonesians and Dutch. He usually found work, but in the last few
years before his return it became increasingly difficult due to the lack of a
residence permit.

"Honkbal heeft me altijd veel gegeven.
Ook nu weer."
"Baseball has always given me a lot.
Once again now."
Santoso verbleef ruim twintig jaar in Nederland. In 2016 keerde hij terug
naar zijn geboortegrond in Bandung, West Java, Indonesië. Zijn plan was
aanvankelijk om een restaurant te beginnen. Hij werkte immers al zijn
hele leven in de horeca. Maar hij bedacht zich en besloot een scooter
aan te schaffen om een taxibedrijfje te beginnen. Dat was relatief makkelijk
op te starten, met genoeg klanten in een stad als Bandung die ruim
2,5 miljoen inwoners telt.
In zijn vrije tijd richt Santoso zich graag op sport. Hij heeft een passie
voor honkbal. Hij meldde zich aan bij de lokale honkbalclub 'Refugees',
waar hij al snel werd aangenomen als coach van het Bandung Hogeschool
studententeam. "Het studententeam dat ik coach biedt me naast
een uitlaatklep ook de mogelijkheid de mensen hier weer te leren
kennen."
Santoso stayed in the Netherlands for more than twenty years. In 2016
he returned to his homeland in Bandung, West Java, Indonesia. Initially,
his plan was to start a restaurant. He had been working in the catering
industry all his life. But he changed his mind and decided to purchase a
scooter to start a taxi company. That was relatively easy to start. In a city
like Bandung, that has more than 2.5 million inhabitants, he has enough
customers.
In his spare time Santoso likes to focus on sports. He has a passion for
baseball. He registered with the local baseball club 'Refugees', where he
was soon hired as coach of the Bandung university team. "The student
team that I coach is my outlet and gives me the chance to get to know
the people here at the same time."
Santoso in het tenue van de lokale honkbalclub 'Refugees'.
Santoso in the uniform of the local baseball club 'Refugees'.
Trofeeën die Santoso met honkbal heeft gewonnen, uitgestald tussen familiefoto's.
Santoso's baseball trophies, exposed between family photos.

67
Santoso's honkbaltas.
Santoso's baseball bag.
"Ik heb goede en slechte dingen
meegemaakt in Nederland. Hoe dan
ook is een deel van mij Nederlands."
"I have experienced good and
bad things in the Netherlands.
Anyhow, part of me is Dutch."

"Door de smartphone en mobiel internet
is het makkelijk om contact te hebben met
mijn familie en vrienden in Nederland."
"The smartphone and mobile internet
make it easy to have contact with my
family and friends in the Netherlands."
Wijk in Bandung waar Santoso met zijn moeder woont. Neighbourhood in Bandung where Santoso lives with his mother.

Santoso's smartphone.
Hollandse souvenirs in Santoso's kast.
Dutch souvenirs in Santoso's closet.
69
Santoso is druk bezig zijn leven weer op te bouwen in
Indonesië, maar hij is Nederland niet vergeten. De eerste
periode in Nederland herinnert Santoso zich nog goed. De
overgang was groot. Bellen naar het thuisfront deed hij
vanwege de kosten niet zomaar en alleen op gezette tijden.
Hij had regelmatig heimwee. Nu hij terug is in Indonesië komt
dat gevoel soms terug, in omgekeerde richting: heimwee naar
Nederland. Maar dankzij de technologische ontwikkelingen van
de afgelopen decennia is dat minder erg dan toen.
Santoso works hard on his reintegration in Indonesia, but he
hasn't forgotten the Netherlands. Santoso still remembers
the first moments in the Netherlands. The transition was big.
Making phone calls to Indonesia was not that easy. Back then
it was very costly and he only did it on certain times. He was
often homesick. Now that he is back in Indonesia that feeling
of being homesick sometimes comes back towards the
Netherlands. Thanks to the technological developments in recent
decades, this is fortunately not as bad as it was then.

Na een voorbereidingstraject in
Nederland worden migranten die
vrijwillig met IOM zijn teruggekeerd
geholpen bij hun herintegratie door het
IOM-kantoor in het land van herkomst.
De ondersteuning richt zich vaak op
het opstarten van een bedrijfje, educatie,
huisvesting en gezondheidszorg.
After a preparation phase in the
Netherlands, migrants who voluntarily
return with IOM receive reintegration
assistance from the IOM office in the
country of origin. The support often
focuses on the start-up of a small business,
education, housing and healthcare.
71
Santoso met zijn moeder.
Santoso with his mother.

Een kleine supermarkt na het vallen van de avond in Boké, Guinee. A small grocery shop after dusk in Boké, Guinea.

TWILIGHT ZONE
De terugkeer van een oogpatiënt en
zijn blik op de toekomst in Guinee
The return of a migrant with an eye
condition and his view on his future
in Guinea
Jaarlijks keren in Nederland meer dan 200 migranten met
een medische aandoening terug naar hun geboorteland met
hulp van IOM. Het is een groep waar IOM extra aandacht
voor heeft, zowel bij de organisatie van het terugkeertraject
als de ondersteuning die wordt geboden. Een medische
aandoening betekent in veel landen vaak hoge kosten en
mogelijk arbeidsbeperkingen. Bij sommige aandoeningen
kan er ook sprake zijn van sociale uitsluiting. Na een verblijf
van bijna twintig jaar in Nederland keerde Moussa eind
zomer 2017 terug naar Conakry, de hoofdstad van Guinee.
Hoe ziet de realiteit eruit na terugkeer als je medische zorg
nodig hebt of te maken hebt met een handicap? Het verhaal
van Moussa schetst een beeld.
73
In the Netherlands every year more than 200 migrants
with a medical condition return with IOM to their home
country. IOM pays extra attention to this group of
migrants, both in the organization of their return process
as well as in the provision of support thereafter. In many
countries a medical condition often means high costs and
possibly labour limitations. Certain conditions may also
result in social exclusion. In 2017, after spending nearly
twenty years in the Netherlands, Moussa returned to
Conakry, the capital of Guinea. What does it mean if you
are a returnee and you need medical care or suffer from a
disability? The story of Moussa provides insight.
Photographs: © IOM, Olivier Sprée 2018

Moussa
"Mijn zoon was drie toen ik
vertrok. Hij is nu twintig. Ik heb
hem niet zien opgroeien."
"My son was three when I left. He's now
twenty. I've not seen him grow up."

"Mijn zoon was drie toen ik vertrok. Hij is nu twintig. Ik heb hem niet zien
opgroeien." Geconfronteerd met het weerzien van zijn zoon, lijkt het
alsof dit offer nu pas echt tot Moussa is doorgedrongen. In 1999 was hij
als asielzoeker naar Nederland gekomen. Ook hoopte hij op goede medische
zorg voor zijn ogen. Bij timmerwerkzaamheden had hij splinters
in zijn ogen gekregen die hem uiteindelijk een deel van zijn zicht hebben
gekost. De behandeling en controles in het Academisch Medisch
Centrum (AMC) in Amsterdam hebben meer schade kunnen voorkomen.
Toen Moussa in 2007 onder het generaal pardon een verblijfsvergunning
kreeg was hij in Amsterdam gaan wonen. Hij huurde een klein appartement
vlakbij treinstation Sloterdijk en had werk gevonden bij de gemeente
in de groenvoorziening. De daaropvolgende jaren probeerde hij zijn
vrouw en zoon over te laten komen via de Nederlandse ambassade in
Dakar, Senegal. Uiteindelijk konden ze niet voldoen aan de toelatingseisen.
Er restte hem nog een manier om zich te herenigen met zijn gezin.
Na een verblijf van zeventien jaar in Nederland besloot hij terug te keren
naar Guinee.
"My son was three when I left. He's now twenty. I've not seen him grow
up." Faced with the reunion of his son, it seems that Moussa is only now
fully aware of his sacrifice. In 1999 he came to the Netherlands to ask
for asylum. He also hoped to receive good medical care for his eyes.
Whilst doing carpentry work he got splinters in his eyes resulting in impaired
vision. The treatment and checks at the Academic Medical Centre
(AMC) in Amsterdam have prevented more damage. When Moussa received
a residence permit under the 'generaal pardon' in 2007, he moved
to Amsterdam. He rented a small apartment near the railway station
Sloterdijk and found work as a gardener for the municipality. In the following
years he tried to get his wife and son to come to the Netherlands
via the Dutch embassy in Dakar, Senegal. Unfortunately, they were not
able to meet the admission requirements. To be reunited with his family
he decided to return to Guinea.
75
Moussa's patiëntenpas van de afdeling
oogheelkunde in het AMC in Amsterdam.
Moussa's patient pass of the AMC
ophthalmology unit in Amsterdam.

Marché Madina in Conakry
77

Moussa met zijn zoon. Moussa with his son.
Moussa verblijft sinds zijn terugkeer in een sobere tweekamerwoning in
een buitenwijk van Conakry. Op de gemeenschappelijke binnenplaats,
die gedeeld wordt met drie andere families, wordt met de hand de was
gedaan en gekookt op een open vuurtje. "De eerste weken na aankomst
moest ik me echt aanpassen. Het is zo druk geworden in Conakry, en ik
was gewend geraakt aan de levensstandaard van Nederland."
Totdat het gezin een groter huis heeft gevonden wonen Moussa's vrouw
en zoon elders in de buurt. De ondersteuning die Moussa van IOM
heeft ontvangen investeert hij in cosmetische producten die zijn vrouw
verkoopt op de lokale markt. Hijzelf zou ook een handeltje willen beginnen
op de markt. Uit Nederland heeft hij een container laten overkomen
vol handelswaar, van een oude Puch tot stoffen en naaigaren. Maar hij
wordt belemmerd in zijn plan door zijn oogaandoening. De markt komt
namelijk vooral tot leven aan het einde van de middag, wanneer in landen
rondom de evenaar de duisternis snel invalt. Voor Moussa betekent
dit dat hij zijn omgeving dan nog slechts in een waas kan waarnemen.
Mogelijk dat hij in partnerschap met iemand zijn plan kan realiseren in de
nabije toekomst.

Since his arrival Moussa lives in a sober two-room apartment in a suburb
of Conakry. In the communal courtyard, which is shared with three other
families, the laundry is done by hand and food is prepared on an open
fire. "The first weeks after arrival I really had to adjust. It is so crowded
in Conakry nowadays, and I had become accustomed to the Dutch
standard of living". Until the family finds a bigger house, Moussa's wife
and son live elsewhere in the neighbourhood. The support that Moussa
received from IOM is invested in cosmetic products, which his wife sells
on the local market. He himself would also like to start a business on the
market. From the Netherlands he transported a container full of merchandise,
ranging from an old moped to fabrics and sewing thread. But he is
hampered by his eye condition to realize this plan. The market mainly
comes to life at the end of the afternoon, when darkness quickly falls in
countries around the equator. For Moussa this means a blurred vision.
Possibly he will find a business partner soon who can replace him at the
market at night.
79
"Het is zo druk geworden in Conakry,
en ik was gewend geraakt aan de
levensstandaard van Nederland."
"It is so crowded in Conakry nowadays,
and I had become accustomed to the
Dutch standard of living."

Buurvrouw van Moussa in de gemeenschappelijke keuken. Neighbour of Moussa in the communal kitchen.
"Mijn eigen land moet ik weer opnieuw
ontdekken. Gelukkig heb ik door de hulp
die ik krijg daarvoor wat ruimte."
"I'm in a transition phase in which I have to
rediscover my own country. Thanks to the
support I receive I have some space for this."

Binnenplaats bij Moussa's verblijf. Courtyard alongside Moussa's residence.
81

Naast Conakry beschikt ook een stad als Boké over een oogkliniek. Besides Conakry, a city like Boké also has an eye clinic.
Moussa's medicatie.
Moussa's medication.
Apotheek in Conakry, inbraakproof.
Pharmacy in Conakry, burglar proof.

Ook heeft Moussa een hartaandoening waarvoor hij medicatie gebruikt
en regelmatig een arts moet bezoeken. In combinatie met oogdruppels en
controles bij de oogarts zal een aanzienlijk deel van het gezinsinkomen
straks opgaan aan medische kosten. De komende maanden kan Moussa
nog gebruik maken van een medisch budget van IOM. In Guinee hebben
de meeste mensen geen zorgverzekering. "Je weet dat voorkomen beter
is dan genezen, maar je hebt het niet altijd voor het zeggen."
Moussa also has a heart condition for which he needs medication.
Together with eye drops and controls at the ophthalmologist a relatively
large proportion of the family income will soon be absorbed by medical
costs. In the coming months Moussa can still benefit from a medical
budget from IOM. In Guinea, most people are not covered by a health
insurance. "You know that prevention is better than cure, but you are not
always in charge."
83
Oogkliniek in Boké, mede door buitenlandse donaties tot stand gekomen.
Eye clinic in Boké, established partly through foreign donations.

Muurschildering ter voorkoming van ziekteverspreiding. Analfabetisme is wijdverspreid,
waardoor in Guinee vaak in beeldtaal wordt gecommuniceerd.
Mural for the prevention of disease spread. Illiteracy is widespread,
hence in Guinea visual language is often used as a means of communication.
"Voorkomen is beter dan genezen, maar
je hebt het niet altijd voor het zeggen."
"Prevention is better than cure,
but you are not always in charge."

Medische zorg is niet altijd vanzelfsprekend. Dat bleek ook bijvoorbeeld
in 2014 toen een epidemie van ebola uitbrak in Guinee. Alle aandacht en
middelen gingen naar de bestrijding van de epidemie, waardoor op andere
terreinen tekorten ontstonden. Momenteel bevindt de gezondheidszorg
zich nog steeds in een herstelfase. De medische zorg die Moussa
nodig heeft is in ieder geval beschikbaar, en hij kan er vooralsnog aan
komen. Maar hij weet dat ze meer zullen moeten verdienen om alle kosten
ook straks te kunnen dekken. "Ik begeef me in een overgangsfase.
Mijn eigen land moet ik weer opnieuw ontdekken. Gelukkig heb ik door
de hulp die ik krijg daarvoor wat ruimte."
Medical care is not always certain. This was also the case in 2014 for
example when an epidemic of Ebola erupted in Guinea. All attention and
resources went to the fight against the epidemic, causing shortages in
other areas. Currently, the healthcare system is still in a recovery phase.
Fortunately, the medical care that Moussa needs is available, and for at
least the coming months he will be able to obtain it. However, he knows
that they will have to earn more money soon to be able to cover all costs
in the future. "I'm in a transition phase in which I have to rediscover my
own country. Thanks to the support I receive I have some space for this."
85
IOM heeft extra aandacht voor
kwetsbare migranten, zoals migranten
met een medische aandoening.
Voor vertrek wordt in kaart gebracht
of de nodige medische zorg beschikbaar
is in het land van herkomst en
wat de kosten hiervan zijn. Als de
migrant besluit terug te keren dan
zal in overleg met een arts gekeken
worden welke voorzieningen er
getroffen moeten worden voor de terugreis.
Mogelijk dat de migrant begeleid
moet worden door een sociale
of medische escort. Eenmaal aangekomen
in het land van herkomst
zal de migrant verder ondersteund
worden door het lokale IOM-kantoor
bij het herintegratieproces en het
ontvangen van medische zorg.
IOM provides extra support to vulnerable
migrants, such as migrants
with a medical condition. Prior to
departure, information is collected
on the availability and costs of the
necessary medical care in the country
of origin. If the migrant decides
to return, measures for a safe and
well-prepared return will be discussed
with a doctor. Possibly the
migrant needs to be accompanied
by a social or medical escort. Upon
arrival in the country of origin, the
migrant will receive further support
from the local IOM office during the
reintegration process, including support
in receiving medical care.

Informeel gesprek met migranten. Informal meeting with migrants.

IOM COUNSELLOR
Over hun rol en drijfveren
About their role and motives
IOM werkt in Nederland op het gebied van vrijwillige terugkeer met
20 counselors. Verspreid door het land staan zij direct in contact
met migranten in diverse opvanglocaties en daarbuiten. Zij geven
informatie en begeleiding aan migranten die willen terugkeren of dit
overwegen. Dit betekent goed luisteren en inspelen op vragen en
behoeften, vanuit een neutrale positie. Jaarlijks spreken de counselors
duizenden migranten, waarvan in het afgelopen decennium
gemiddeld 2.700 per jaar met IOM zijn teruggekeerd naar meer
dan 100 verschillende landen. Onontbeerlijk is de samenwerking
met andere organisaties. In een voortdurend veranderend migratielandschap
is het onderlinge contact cruciaal voor de uitvoering
van het werk. Wie zijn deze counselors van IOM? Hoe zien zij hun
rol en wat drijft hen in hun werk?
Interview met: Eric van den Boom.
87
IOM in the Netherlands has a team of 20 counsellors working in
the field of voluntary return. Working across the country, they are
in direct contact with migrants residing in various reception centres
and beyond. They provide information and guidance to migrants
who want to return or who may be considering the option. This
means listening carefully and responding to their questions and
needs, in an objective and neutral way. Every year the counsellors
speak to thousands of migrants, of which in the past decade on
average 2,700 returned with IOM per year to more than 100 different
countries. Collaboration with other organizations is indispensable
to their work. Especially, in a constantly changing migration
landscape where mutual contact is crucial in the execution of their
tasks. Who are these IOM counsellors? How do they see their role
and what drives them in their work?
Interview with: Eric van den Boom.
Photographs: © IOM, Amanda Nero 2017

"In my work I see the differences between
migrants on a daily basis and I adjust my
counselling accordingly. You must be able to
read a case. Your intuition, knowledge and
experience all play a role in a conversation."
Wanneer en waarom ben je gaan werken bij IOM? "Ik ben geschiedenisleraar
geweest op het havo/vmbo. Later heb ik een tijd als reisleider
gewerkt in diverse landen. Via jeugdwelzijnswerk met alleenstaande minderjarige
asielzoekers ben ik uiteindelijk in 2004 bij IOM terechtgekomen.
IOM is actief binnen verschillende migratiethema's, waarvan terugkeer er
een is. Daar is altijd veel maatschappelijke discussie over; van detentieboten
tot Mauro en van Bed-Bad-Brood tot uitzetting van een Armeense
moeder. Ik vind het een interessant onderwerp. Het is nooit zwart-wit."
Wat maakt dat jij dit werk al zo lang doet? "Het contact met de mensen
zelf is voor mij toch het leukst. Daar haal ik de meeste werkvreugde
uit. Van Filipijnse au pairs tot de snelkookpan van vreemdelingenbewaring,
ik kom telkens weer bijzondere verhalen tegen. En je weet dat je als
IOM een belangrijke rol kan spelen. Van de meer dan tweeduizend terugkeerders
die ik door de jaren heen heb begeleid, hebben we bij een groot
deel echt een verschil kunnen maken. Dat baseer ik op de contacten die
ik soms nog heb nadat mensen zijn teruggekeerd."
When and why did you start working at IOM? "I used to be a history
teacher at high school. Later I worked as a tour guide in various countries.
In 2004 I joined IOM through youth welfare work for unaccompanied
minor asylum seekers. IOM is active in various migration areas, including
return migration. There is always a lot of public and political debate
about this topic; from detention boats to the Mauro case and from Bed-
Bath-Bread discussions to the expulsion of an Armenian mother. I think
it's an interesting topic. It is never black and white."
What drives you to do this work for so long? "For me, being in direct
contact with migrants is the most enjoyable part of my work. From
Filipino au pairs to migrants residing in administrative detention, I always
come across special stories. You know that by working for IOM you can
play an important role. From more than two thousand returnees I have
had in my caseload over the years, for the biggest part we have been
able to make a difference. I know this based on the contact I sometimes
still have with migrants after their return."

89
Eric van den Boom
"In mijn werk zie ik de verschillen tussen
migranten dagelijks. Mijn counseling pas ik
daarop steeds aan. Je moet een casus kunnen
lezen. Je intuïtie, kennis en ervaring, dat
speelt allemaal een rol in een gesprek."

"Je ziet het geworstel met de keuzes
die migranten moeten maken. Van
alle kanten wordt er beïnvloed. Als
neutrale partij probeer ik te helpen
door het over de realiteit te hebben."
Counselingsgesprek met een migrant. Counselling session with a migrant.
Kan je nog steeds verrast worden? "Ja, absoluut. En dat is niet alleen
in het contact met de migrant, dat is ook met de partners. Er is altijd wel
weer een nieuwe situatie. Het beleid is constant in beweging. De DJItoezichthouder,
de DT&V-regievoerder, de COA-medewerker, allemaal
hebben we te maken met veranderingen. En je hebt het daarover met
elkaar. Het is nooit saai in die zin."
Are you ever surprised? "Yes, absolutely. And that is not only in the
relationship with migrants, but also with the partners. There is always
a new situation. The policy is constantly changing. The DJI-guard, the
DT&V-case manager, the COA-employee, we are all dealing with changes.
It's never boring in that sense."

Kan je je wel eens storen in een gesprek? "Ik heb wel een bepaalde
mening soms over stappen die iemand heeft gezet of situatie waarin
iemand is terechtgekomen, maar dat heeft geen invloed op mijn counseling.
Je hebt mensen die analfabeet zijn, of bepaalde dingen echt niet
snappen, zich dingen laten aanpraten en verkeerde informatie ontvangen.
Je moet niet te makkelijk oordelen over soms onverstandige keuzes
die mensen maken. Je ziet ook het geworstel met de keuzes die migranten
moeten maken. Van alle kanten wordt er beïnvloed; de advocaat, de
overheid, het sociale netwerk, de familie in het land van herkomst... en
daar zit ik als IOM dan tussen. Ik zeg in de gesprekken niet wat iemand
moet doen, maar probeer als neutrale partij te helpen door het over de
realiteit te hebben. Hoe je dat doet verschilt per persoon. Soms leiden
de gesprekken tot terugkeer, en soms zie je dat mensen gewoon meer
tijd nodig hebben of echt niet terug willen. Ik ben dan wel eens eerlijk en
zeg dat ze geen spel hoeven te spelen. Kom bij ons langs als je daar behoefte
aan hebt. Dat is heel laagdrempelig en kan dus ook de behoefte
zijn om gewoon even een praatje te maken en te proeven wat voor soort
organisatie we zijn."
Can you get irritated sometimes when counselling? "Sometimes I
may have an opinion about certain steps someone took or on a situation
in which someone has ended up. But this has never influenced my counselling.
You need to realize that some people are illiterate, do not really
understand certain things or receive the wrong information. You should
not judge too easily the unwise choices people have made. You also
see migrants struggling with the choices they have to make. They are
influenced from all sides; the lawyer, the government, the social network,
the family in the country of origin... and then there is IOM in the midst of
all these parties. It's IOM's role not to tell someone what to do, but to try
to help as a neutral party by talking about the reality. How you do that,
depends on the person in question. Sometimes the counselling sessions
lead to return, and sometimes you see that people simply need more
time or do not want to go back. In some cases I am honest and tell them
they do not have to play a game. Just visit us if you want it. Meeting us
can be done very low key, also if you just feel the need to have a chat
and get a sense of what kind of organization we are."
91
"You see migrants struggling with the choices
they have to make. They are influenced
from all sides. As a neutral party I try to
help by talking just about the reality."

Wat is jouw perceptie van de migrant en is deze door de jaren heen
veranderd? "Een cliché, maar het is belangrijk om vast te stellen dat 'de'
migrant niet bestaat. Daar bestaat veel verwarring over. Ik merk het altijd
weer op verjaardagen bijvoorbeeld. Dan vraagt men aan mij wat ik vind
van bepaalde onderwerpen uit het nieuws. Integratie van Marokkanen,
Syrische vluchtelingen, Afrikanen in bootjes op de Middellandse Zee;
alles wordt op een hoop gegooid en door elkaar gehaald. Als er dan
bepaalde uitspraken worden gedaan, zeg ik: maar wie bedoel je nu precies?
In mijn werk zie ik de verschillen tussen migranten dagelijks en
pas ik mijn counseling daarop steeds aan. Je moet een casus kunnen
lezen. Je intuïtie, kennis en ervaring, dat speelt allemaal een rol in een
gesprek."
What is your perception of the migrant and has this changed over
the years? "It's a cliché, but it's important to note that 'the' migrant
does not exist. There's a lot of confusion about this. I always notice
it on birthdays for example when people ask for your opinion on certain
news topics. Integration of Moroccans, Syrian refugees, Africans
in boats crossing the Mediterranean; everything is thrown on a big pile
and mixed up. If certain statements are made, I say: but who exactly
do you mean? In my work I see the differences between migrants on a
daily basis and I adjust my counselling accordingly. You must be able to
read a case. Your intuition, knowledge and experience all play a role in a
conversation."
"Ik werk vanuit de basishouding van
IOM, waarbij de vraag centraal staat
wat je voor iemand vanuit een bepaalde
behoefte kan betekenen. We dringen
niks op, wij zijn er om te helpen."
"I work according to the basic principle of
IOM, in which the central question is what
you can do for someone with a specific need.
Our intention is not to force help on someone,
but to provide help if this is wanted."

"Kom bij ons langs als je daar behoefte
aan hebt. Dat is heel laagdrempelig en
kan dus ook de behoefte zijn om gewoon
even een praatje te maken en te proeven
wat voor soort organisatie wij zijn."
"Meeting us can be done very low
key, also if you just feel the need to
have a chat and get a sense of what
kind of organization we are."
93
In hoeverre kan jij je identificeren met de migranten die je spreekt?
"Bij de meesten ervaar ik de kloof; ik als westerling die leeft in welvaart
en veiligheid en overal naartoe kan reizen, en de persoon tegenover me
voor wie dat niet geldt. Maar ik kan me soms wel goed verplaatsen in migranten.
Vooral jonge migranten die de wereld in trekken om elders een
beter leven te vinden of tijdelijk te ervaren... om een boost aan je leven
te geven."
To what extent can you identify with the migrants you speak?
"Mostly I experience the gap: me, as a Westerner who lives in prosperity
and safety and who can travel everywhere, versus the person in front
of me to whom most of this does not apply. But sometimes I understand
migrants well. Especially young migrants who move around the world to
seek a life with more opportunities... who want to give a boost to their
life."

Hoe denk je dat migranten jou zien? "Ze zien mij in eerste instantie
vaak als de zoveelste partij met de formuliertjes en laptop. Migranten
bouwen een band op met mensen, niet met een organisatie. Het heeft
vaak te maken met de persoon bij wie iemand zich prettig voelt. Ik probeer
gewoon vanuit de basishouding van IOM te werken, waarbij de
vraag centraal staat wat je voor iemand vanuit een bepaalde behoefte
kan betekenen. We dringen niks op, wij zijn er om te helpen. Dat vind ik
cruciaal voor de relatie en hoe je met elkaar omgaat."
Neem je je werk wel eens mee naar huis? "Over het algemeen kan ik
daar wel een goede balans in vinden. Soms kom ik schrijnende situaties
tegen die ik wel echt pijnlijk vind. Het kan soms heel direct binnenkomen
als je bijvoorbeeld een foto van iemands kinderen als profielfoto
op WhatsApp ziet, waarbij je weet dat diegene gescheiden van ze leeft.
Ik ben zelf vader, zoiets raakt je. Vergeleken met de beginjaren heb ik
nu veel makkelijker contact met migranten, vooral door de komst van
WhatsApp. Met de huidige communicatiemiddelen zit je veel dichter
op het privéleven van mensen. Zowel voor als na terugkeer. Dat betekent
dat het werk niet ophoudt om vijf uur. Mijn mobiel staat 24/7 aan.
Migranten bellen me dus ook wel eens 's avonds laat of in het weekend.
Ik zie dat niet als een bezwaar."
How do you think migrants see you? "At first they often see me as
the umpteenth party with the forms and laptop. Migrants build a relationship
with people, not with an organization. It often comes down to the
person someone feels comfortable with. I just try to work according to
the basic principle of IOM, in which the central question is what you can
do for someone with a specific need. Our intention is not to force help on
someone, but to provide help if this is wanted. I find that crucial for the
relationship and how you interact with each other."
Do you take your work home with you? "In general I can find a good
balance in that. But sometimes I come across situations that I find really
painful. It can hit you if you see a picture of someone's children as a
profile picture on WhatsApp, knowing that the person lives separate from
them. I am a father myself, so you understand the emotions. Nowadays,
I have much easier contact with migrants, especially since the arrival of
WhatsApp. With the current means of communication you are closer to
the private life of people. Both before and after return. That means that
your work does not end at five o'clock. My mobile is on 24/7. Migrants
sometimes call me late at night or during the weekend. I personally do
not see that as a problem."

95
Migrant ondersteund door Eric van den Boom.
Migrant supported by Eric van den Boom.
"Een cliché, maar het is
belangrijk om vast te stellen dat
'de' migrant niet bestaat. Daar
bestaat veel verwarring over."
"It's a cliché, but it's important to
note that 'the' migrant does not exist.
There's a lot of confusion about this."

Informeel gesprek met migranten.
Informal meeting with migrants.
"Het krachtenveld is veel groter
dan je denkt. Het heeft mij veel
geleerd, ook als professional in de
omgang met alle partijen."
"Along the way you get more aware of
the complexity of certain issues. It has
taught me a lot, also as a professional
in dealing with all parties."

"Mijn mobiel staat 24/7 aan.
Migranten bellen me dus ook wel
eens 's avonds laat of in het weekend.
Ik zie dat niet als een bezwaar."
"My mobile is on 24/7. Migrants
sometimes call me late at night or
during the weekend. I personally do not
see that as a problem."
Heb je wel eens last van beroepsdeformatie? "Nee hoor, maar het
werk heeft mij wel degelijk gevormd. Toen ik begon was ik denk ik een
stuk idealistischer en naïever in zekere zin. Het krachtenveld is veel groter
dan je denkt. Een stuk genuanceerder doet je dat worden. Je erkent
veel meer dat de wereld niet perfect is. Het heeft mij veel geleerd, ook
als professional in de omgang met alle partijen. Je merkt dat je door je
werk een redelijk gefundeerde mening hebt over migratie.Tegelijkertijd
geeft het je ook het besef dat er zoveel gebrek aan informatie en kennis
is bij het grote publiek. Dat geldt dus voor allerlei onderwerpen. Het kan
zoveel beter."
97
Toch nog een beetje de idealist? "Mmm, ook beetje meer realist."
Do you ever suffer from professional deformation? "No, but the work
really did shape me. When I started I think I was a lot more idealistic
and naive in a way. Along the way you get more aware of the complexity
of certain issues and that the world is not perfect. It has taught me a
lot, also as a professional in dealing with all parties. Because of my work
I have a reasonably well-founded opinion about migration. At the same
time it makes you realize that there is so much lack of information and
knowledge among the general public. This applies to all kinds of subjects.
There is so much room for improvement."
Still a bit of an idealist? "Mmm, I'm also a bit more a realist now."

"Wat mooi is om te zien is vaak de
uitgelaten sfeer op Schiphol bij vertrek;
nette kleren, koffer, geschoren gezicht,
wat geld op zak... opluchting."
"Nice to see is often the exuberant
atmosphere at Schiphol upon departure;
neat clothes, suitcase, shaved face,
some pocket money... relief."

Wat is de naarste en wat de mooiste herinnering in je werk?
"De nare herinneringen zijn de gevallen dat iemand je bericht dat het niet
goed gaat na terugkeer, qua inkomen of gezondheid. Maar ook migranten
die te lang zonder papieren blijven hangen in Nederland en niets
kunnen opbouwen... geen baan, geen gezin. Gelukkig staat daar veel
positiefs tegenover. Wat mooi is om te zien is vaak de uitgelaten sfeer op
Schiphol bij vertrek; nette kleren, koffer, geschoren gezicht, wat geld op
zak... opluchting. Gaandeweg het traject zie je vaak dat mensen er naar
uitzien om terug te gaan. Dan kan het niet snel genoeg gaan."
What is the worst and the most beautiful memory of your work?
"The bad memories are those when someone tells you that things are not
going well after return, in terms of income or health. But also migrants
who stay in the Netherlands without papers for too long and cannot build
up anything... no job, no family. Fortunately, there is a lot of positive
things happening too. Nice to see is often the exuberant atmosphere at
Schiphol upon departure; neat clothes, suitcase, shaved face, some
pocket money... relief. Along the way you often see that people are
looking forward to going back. Then it cannot go fast enough."
99

DANKWOORD
IOM wil allereerst de zes migranten bedanken die tijd hebben vrijgemaakt voor de interviews.
Het was bijzonder om te zien hoe openhartig zij het gesprek met ons aangingen, zonder daarbij
de camera te schuwen. Niet iedereen wil zijn ervaringen als migrant delen. Het getuigt van
moed dat zij dat wel deden. Ook wil IOM terugkeercounselor Eric van den Boom bedanken voor
het interview. Zonder het perspectief van de IOM-counselor was deze publicatie niet compleet.
Tot slot, veel dank aan alle betrokken IOM-medewerkers voor hun redactionele bijdrage.
THANK YOU
First of all, IOM would like to thank the six migrants who made time for the interviews.
It was special to experience the openness with which they talked with us, not shying away from
the camera. Not everyone wants to share their experience as a migrant. They had the courage
to do so. IOM also wants to thank the return counsellor Eric van den Boom for the interview.
Without the perspective of the IOM counsellor, this publication would not have been complete.
Finally, many thanks to all IOM employees involved for their editorial contribution.
101

BEYOND
AND
BACK